abes

• Davarın kuyruğunda kuruyup kalan bevl ve ters.

abr

• Rüya tabir etmek. Düş yormak.
• Yaş akıtmak. Sudan veya başka yerden geçmek.
• Söylemeden bir şeyi düşünmek.

adgas / adgâs

• (Tekili: Dags) Desteler, demetler.
• Karışık rüyalar.
• Karışık söylentiler.

adgasu ahlam / adgâsu ahlâm

• Karışık rüyâlar. Tâbire değmeyen rüyâlar.

afitab-ı hak-nüma / âfitâb-ı hak-nümâ

• Hakkı ve doğruyu gösteren güneş.

aheste-rev

• Aheste âheste yürüyen, acelesiz, yavaş yavaş yürüyen. (Farsça)

ahlam / ahlâm / احلام

• Rüyâlar.

• "Hulm"ün çoğulu, karışık rüyalar.

• Karmakarışık rüyalar. (Arapça)
• Düşazmalar. (Arapça)

ahras / ahrâs / احراس

• (Tekili: Hâris) Bekçiler, muhafızlar, koruyucular.

• Koruyucular, muhafızlar. (Arapça)

ahtal

• Çabuk yürüyen.
• Boşboğaz, çok konuşan kimse. Çenesi düşük.

akl

• İdrâk kuvveti, doğruyu yanlıştan, iyiyi kötüden, faydalıyı zararlıdan ayırmaya yarayan kuvvet.

al-i ibrahim / âl-i ibrahim

• Hz. İbrahim Peygamberin (A.S.) neslinden gelen ve onun mânevi yolunda yürüyenler. Bütün müslümanlar, Mü'minler.

alem-i hab / âlem-i hâb

• Uyku ve rüyâ âlemi. Bazan âlem-i mâna, âlem-i misal, âlem-i nevm gibi tâbirler de kullanılır.

alem-i mana / âlem-i mânâ

• Rüyâ âlemi.
• Âlem-i emr.

• Mânâ âlemi; maddî gözle görünmeyen mânevî âlem; rüya ve keşif âlemi.

alem-i menam / âlem-i menâm

• Uyku âlemi, rüyâ âlemi.

• Uyku âlemi, rüya âlemi.

alem-i misal / âlem-i misâl

• Rüyâda görülen âlem. Dünyada mevcud bulunan bütün eşya ve zuhura gelen bütün ef'âlin aynısı ile müretteb ve mütekevvin olan bir tarzı veya âlem-i ruhâninin bir nev'i.

alem-i rüya / âlem-i rüya

• Rüya âlemi.

alim-i hafiz / alîm-i hafîz

• Sonsuz ilmiyle herşeyi hakkıyla bilen ve herşeyi koruyup saklayan ve yarattıklarını esirgeyip gözeten Allah.

allahu a'lem bissavab

• Doğruyu en iyi Allah bilir.

aluk

• Arzu.
• Kendi yavrusundan başka yavruyu emzirmek isteyip yine burnuyla koklayıp emzirmeyen deve.
• Devenin otladığı ot.
• Süt.

ameysel

• Arslan.
• Şişman, büyük deve.
• Kaftanını yere sürüyerek gezen tembel kimse.
• Uzun kuyruklu geyik.
• Enli nesne.
• Kerim, şerif nesne.

anik

• Çok nesne.
• Devenin ancak dizini çekip yürüyebildiği kumlu yer.

anun / anûn

• İsyankâr, kavgacı.
• Davarların önünde yürüyen davar.

asa'

• Yaş olan şey kuruyup katılaşmak.

asem

• Kesbetmek. Kazanmak. çalışmak.
• Dirsekten itibaren elin kuruyup çolak ve eğri olması.
• Ayağın topuktan kuruyup eğilmesi ve aksak olması.

asil / âsil

• (Çoğulu: Avâsil-Usûl) Kovandan bal alan kişi.
• Yürürken aceleden yele yele yürüyen kimse.

asım

• Kendisini günahlardan men'edip pâk ve ismetli tutan, koruyan, men'eden.

asuf

• Hızlı ve çabuk yürüyen.
• Çok şiddetli rüzgar.

aşure

• (Aşurâ) Arabi aylardan olan Muharrem ayının onuncu günü. Aynı günde çeşitli hububat ve kuruyemişler katılarak yapılan tatlı.

asus / asûs

• Yalnız yürüyüp, otlayan deve.
• Yanından insanlar uzaklaşmayınca kendini sağdırmayan deve.
• Av arayan kimse.

ateş-hiram / ateş-hirâm

• Süratle yürüyen, hızlı yürüyen. (Farsça)

atıfet-kar / atıfet-kâr

• Esirgeyip muhafaza eden, gözetip koruyan. (Farsça)

ayn-el-yakin / ayn-el-yakîn

• Görerek bilme.
• Hadîs-i şerîfte bildirilen ihsân (Allahü teâlâyı görüyormuş gibi ibâdet etme) mertebesinde bir ışığın kalbde parlaması. Zamanımızda tarîkata girmiş bir çok kimse, kendilerine tasavvufçu süsü vererek vahdet-i vücudu dillerine almış, bundan yüksek mertebe olmaz sanıyor.

bad-reftar

• Rüzgâr gibi hızlı yürüyen. Çabuk ve hızlı koşan, sür'atli. (Farsça)

bad-seyr

• Hızlı yürüyen, rüzgâr gibi koşan, ayağına çabuk. (Farsça)

bad-süvar

• Koşu atı, hızlı yürüyen at. (Farsça)
• Hızlı giden atlı. (Farsça)

bahr

• (Çoğulu: Bihâr - Ebhâr - Ebhur - Buhur) Deniz.
• Âlim. Çok bilen.
• Büyük göl veya nehir.
• Yarmak, yırtmak.
• Çok yürüyen at.
• İyi kimse.
• Deve hastalığı.
• Aruzda aslî bir vezinle ondan tevellüd eden vezinler mecmuası.

bahsan

• Bozuk, soluk. (Farsça)
• Salına salına yürüyen. (Farsça)
• Kıyafeti bozuk, pejmürde. (Farsça)

bahteri / bahterî

• Salına salına yürüyen, yürüyüşü güzel olan adam.
• Mağrur, kibirli. Kendini beğenmiş.

baygan

• Muhafız, koruyucu, bekçi. (Farsça)

behir

• Nefesi sıkışıp çok soluyan kimse. Nefes darlığı olan.
• Göğüsdarlığı hastalığı sebebiyle solumaktan yol yürüyemiyen kimse.

besrik

• (Bisrik) Hafif ve hızlı yürüyüşlü bir cins hecin devesi.

bezm-i ezel-i elestü

• Cenâb-ı Hak ezelde ruhları yarattığında, "Ben Rabbiniz değil miyim?" şeklindeki soruya bütün ruhların, "Evet Sen Rabbimizsin" diye söz vermeleri ânı; "Elest meclisi" veya "Bezm-i elest" şeklinde de ifade edilir.

bila-vasıta / bilâ-vasıta

• Vasıtasız. Araya biri girmeden, doğrudan doğruya.

birader-i misali / birader-i misâlî

• Rüya âlemindeki kardeş.

bizzat / bizzât / بِالذَّاتْ

• Doğrudan doğruya, zatıyla.

çabük-hıraman / çabük-hırâmân

• Sür'atli yürüyen. Çabuk yürüyen. (Farsça)

candar / cândâr / جاندار

• Diri, canlı, zihayat, ziruh. (Farsça)
• Silâhlı kimse. (Farsça)
• Muhafız, koruyucu, emniyet memuru. (Farsça)
• Yol yiyeceği, azık. (Farsça)

• Canlı. (Farsça)
• Koruyucu. (Farsça)

cani

• Cinayet işlemiş olan. Birisini öldürmüş veya yaralamış bulunan. Caniler nasıl haksız yere insanı öldürüyorlar ve onların hayatlarına son veriyorlarsa; kâfirler, inkârcılar, dinsizler de birer cani sayılırlar. Çünkü Allah'ın eserleri olan canlı ve cansız varlıklar onun sonsuz kudretini, ilmini, irade

cari / cârî

• Akan, yürüyen.

cehaletperver / cehâletperver

• Cahillik sever, bilgisizliği koruyan.

cenab-ı mevla / cenâb-ı mevlâ

• Herşeyin efendisi, koruyucusu ve sahibi olan Allah.

cenab-ı mevla ve tekaddes / cenâb-ı mevlâ ve tekaddes

• Her türlü eksiklikten münezzeh, şeref ve yücelik sahibi, koruyup gözetici Allah.

cerbeze

• Doğruyu yanlış, yanlışı doğru gösterecek derecede aldatma.

ceride-i seyyare

• Hareketli gazete, yürüyen gazete.

ceşir

• Büyük çuval.
• Ev önünde davar yürüyecek yer.

cevab / cevâb

• Cevap, soruya verilen karşılık.

cihan-ban / cihan-bân

• Cihanın bekçisi, dünyanın koruyucusu olan. Allah. Hükümdar. (Farsça)

cihan-penah

• Cihanın koruyucusu olan.

cudi-i islamiyet / cûdî-i islâmiyet

• İslâmiyetin Cûdî Dağı; insanları maddî ve mânevî tufanlardan ve felâketlerden koruyan İslâm dini için bir benzetme olarak kullanılmış.

dabbe / dâbbe

• Yürüyen mahluk. Debelenen.

• Yürüyen yaratık.

dags

• (Çoğulu: Adgas) Rüyâ karışıklığı.
• Karışık olmak.

dakdak

• (Çoğulu: Dakâdık) Kısa boylu ve katı yürüyen kişi.

debub

• Semizlik ve şişmanlığından dolayı yürüyemeyen deve.

derd-dest

• Elde. Elde etmek, yakalamak, tutmak. Ahz.
• Yapılmakta ve rüyet edilmekte olan.

derem

• Baldır etli olduğundan dolayı topuğun görünmeyip belirsiz olması ve sâir kemiklerin etlilikten belirmeyip örtülmesi.
• Ağızdan dişlerin dökülüp yerini et bürüyüp belirsiz olması.
• Davarın yavaş yürüyüp adımlarını birbirine yakın atması.

devabb

• (Tekili: Dabbe) Binek hayvanları. Hayvanlar.
• Yürüyenler.

devan

• Hızlı yürüyen, koşan, seğirten. (Farsça)

dıgs

• (Çoğulu: Edgas) Yaş ve kuru karışık bir tutam ot.
• Te'vili sahih olmayan karışık rüya.

dübsiyy

• Kumruya benzer bir kuş.

dücun

• Bulutun göğü bürüyüp örtmesi.

dumur

• Bir uzvun maddi veya mânevi kabiliyetinin körelmesi. Gıdasızlıktan dolayı bir uzvun kuruyup kalması. Helâk. Körelmek.
• Bir yere izinsiz gitmek.

dun-perver / dûn-perver

• Kötü kimseleri koruyan, alçak kişileri muhafaza edip onların ilerlemelerine yardımcı olan. (Farsça)

dunperver / dûnperver / دون پرور

• Aşağılık kimseleri koruyan. (Arapça - Farsça)

duş / dûş

• Omuz. Ketif. (Farsça)
• Dün gece. (Farsça)
• Âlem-i menâm, rüya âlemi. (Farsça)
• Mütesadif ve mütelâki olan. (Farsça)

duş azmak / dûş azmak

• Rüyâda iken kirlenmek, ihtilâm olmak.

düztaban

• Tıb: Ayak tabanı düz olan kimse. Böyle kişiler çabuk yorulurlar ve hızlı yürüyemezler. (Türkçe)

edeb

• Terbiye. Kavlen, fiilen insanlara lütuf ile muamele etmek. Güzel ahlâk. Usluluk. Hayâ.
• Ist: Sünnet-i Resul'e (A.S.M.) uygun hareket etmek.
• Utanılacak şeylerden insanı koruyan meleke; kuvve-i râsiha-i nefsiye.
• Edebiyat ve ondan bahseden ilim. (Kur'anın edebi ise: Öyle

edgas u ahlam / edgâs u ahlâm

• Karışık rüyalar.

ef'al-i rahmaniyet / ef'âl-i rahmâniyet

• Rahmeti sonsuz, yarattıklarını esirgeyip koruyan, şefkat eden ve rızıklandıran Allah'ın fiilleri.

ehl-i ispat

• Doğruyu ortaya çıkaran kimseler.

ehl-i süluk / ehl-i sülûk

• Tarikat yolunda yürüyenler.

ehlisünnet

• Peygamberimizin hak yolunda yürüyenler.

el-müheymin

• Her şeye dikkat edip koruyan ve emin eden (Allah C.C.)

emzah

• Yürürken uylukları birbirine sürüyüş.

enkeb

• Omuzunda yük olduğu için eğilip yürüyen.
• Yanında oku ve yayı olmayan kişi.

er'as

• Zayıflığından veya yorulduğundan dolayı yab yab yürüyen kişi.

esfa

• Alnı dar at.
• Tez yürüyüşlü katır.

fahişeler güruhu / fâhişeler gürûhu

• Namusunu koruyamayan iffetsiz, hayasız kadınlar topluluğu.

fark ve sahv

• Doğruyu fark etme ve uyanık olma.

ferah-rev

• Acele acele ve geniş adımlarla yürüyen. (Farsça)

feraşe

• Pervane denilen kelebek.
• Kilit damağı.
• Su gittikten sonra yer üstünde kalıp kuruyan balçık.
• Az su.
• Hafif kimse.

ferid

• Benzeri pek nâdir bulunan. Benzeri bulunmayan, yektâ.
• Doğrudan doğruya Kur'andan ders alıp ders veren ve kuvve-i kudsiye sahibi olan Evliyaullah. Yalnız ve münferid.
• Zamanında eşine rastlanmıyan. Akran ve emsali yok.
• Dizilmiş inci.
• Bir tane, nefis ve müntehab

fıtam

• Çocuğu veya yavruyu sütten kesme.

fitne

• İnsanın akıl ve kalbini doğrudan doğruya, hak ve hakikatten saptıracak şey.
• Muhârebe.
• Azdırma.
• Karışıklık. Ara bozmak. Dedikodu.
• Küfr. Fikir ihtilâfı.
• Şikak. Kavga.
• Delilik.
• Mihnet ve beliye.
• Mal ve evlâd.
• Potada altın v

fukara-perver

• Fakire bakan. Fukarayı koruyan. (Farsça)

furkan-ı ahkem

• Doğruyu yanlıştan en hikmetli ve sağlam şekilde ayıran Kur'ân-ı Kerim.

furkan-ı ezeli / furkan-ı ezelî

• Doğruyu yanlıştan ayırarak hükmeden ve ezelî olan Kur'ân.

garib-nüvaz

• Kimsesizlere ve gariplere yardım eden. Biçareleri ve zavallıları koruyan. (Farsça)

gatgata

• Çömleğin kuruyup kaynaması.

gayr-ı mümeyyiz

• İyiyi ve kötüyü, doğruyu ve yanlışı birbirinden ayıramayan kimse; bunak veya küçük çocuk gibi.

gazel

• Tek kişinin özel bir ahenkle okuduğu manzume. (Aşk ve nefis gibi hislere ait olup, anlamı dine aykırı olursa ve kadın sesi ile câiz değildir.)
• Edb: Klâsik şark şiirlerinin en çok kullanılan ve (5-15) beyitlik şekil.
• Sonbaharda ağaç üzerinde kuruyan yapraklar.
• Ceylân.<

gidişat / gidişât

• Gidişler, işlerin yürüyüşü.

gırajova ateşi

• Tar: Eskiden kale müdafaalarında hücum edenlere karşı ve deniz savaşlarında düşman gemilerini tutuşturmak için kullanılan ve su ile sönmeyen bir cins ateş. Balmumu, kükürt, ispirto, kâfuru karmasından ibarettir. Bu ya doğrudan doğruya tutuşturulur veya buna batırılmış yuvarlak yün parçaları ateşlene

giran-seyr

• (Çoğulu: Giranseyrân) Hareketleri ve yürüyüşü ağır olan. (Farsça)

girdar

• Meşgale, meşguliyet. (Farsça)
• Tarz, âdet, yürüyüş. (Farsça)

guş-asb

• Rüya. (Farsça)
• İhtilam. Uyurken cenabet olmak. (Farsça)

güzare

• Rüyâ tâbir etme, düş yorma. (Farsça)

güzariş

• Rüya tâbir etme. (Farsça)

hab / hâb / خواب

• Uyku. (Farsça)
• Rüya. (Farsça)

hab-dide

• "Rüya görmüş." Büluğa ermiş genç. (Farsça)

hab-ı hayal / hâb-ı hayâl

• Hayal uykusu; hayal hâlindeyken görülen rüya.

habname / hâbnâme / خواب نامه

• Rüya kitabı. (Farsça)

• Rüya tabiri kitabı. (Farsça)

hafaza

• Muhafızlar, koruyucular, bekçiler.
• Koruyucu melekler.

• Koruyucu.

hafaza melekleri

• Koruyucu melekler, her insanın hayır (iyi) ve şer (kötü) işlerini yazan; ikisi gece, ikisi gündüz gelen ve kötülüklerden ve cinlerden koruyan melekler. Bunlara Kirâmen kâtibîn melekleri diyenler olduğu gibi, onlardan başka olduğunu söyleyenler de olm uştur.

hafi

• Yalın ayak yürüyen veya koşan.
• Çok ikram eden insan. İnsanı güler yüzle karşılayan.

hafız / hâfız

• Kur'ân-ı Kerim'i tamamen ezbere okuyan.
• Kur'an-ı Kerim'in mânası ile beraber her şeyini yaşamaya ve muhafazaya çalışan.
• Muhafaza eden. Koruyan. Hıfzeden.

hafiz / hafîz

• Esirgeyen. Koruyan. Muhafaza eden. Muhafız.

• Daima koruyan.

• Her şeyi koruyan ve saklayan Allah.

• Koruyan.

hafız / حافظ

• Koruyan. (Arapça)
• Ezberleyen. (Arapça)
• Kur'ân hafızı. (Arapça)

hafiz-i alim / hafîz-i alîm

• Herşeyi koruyup saklayan, ilmi herşeyi kuşatan sonsuz ilim sahibi Allah.

hafız-ı hakiki / hâfız-ı hakikî

• Asıl olarak herşeyi koruyup saklayan ve yarattıklarını esirgeyip gözeten Allah.

hafiz-ı hakiki / hafîz-ı hakikî

• Her şeyin gerçek koruyucusu olan ve her şeyi bütün özellikleriyle kaydedip muhafaza eden Allah.

hafiz-i hakim / hafîz-i hakîm

• Herşeyi hikmetle yapan ve koruyup saklayan Allah.

hafiz-i rahim / hafîz-i rahîm

• Sonsuz rahmetiyle kullarını koruyup gözeten Allah.

hafiz-i zülcelal / hafîz-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve yücelik sahibi, büyük küçük herşeyi kaydedip koruyan Allah.

hafiz-i zülcelal-i ve'l-ikram / hafîz-i zülcelâl-i ve'l-ikram

• Sonsuz haşmet, yücelik ve ikram sahibi olan, herşeyi koruyup gözeten ve muhafaza eden Allah.

hafizane / hafîzâne

• Koruyup gözeten, saklayan.

hafiziyet / hafîziyet

• Koruyuculuk.

• Hafîzlik, koruyuculuk.

hafiziyet-i rabbaniye / hâfiziyet-i rabbâniye

• Her bir varlığı terbiye ve idare eden Allah'ın her şeyi koruyup saklaması.

hafiziyyet / hafîziyyet

• Muhafaza edicilik, koruyup esirgeyicilik.
• Cenâb-ı Hakk'ın, bütün tohum ve çekideklerde olduğu gibi, bir mahlûkun başına gelecek vaziyetleri ve başından geçenleri muhafaza edici sıfatı. Cenab-ı Hakk'ın muhafaza ediciliği.

hafz

• Aşırı olmama hali.
• Refah ve ferahlık. Huzur ve rahat.
• Yavaş yavaş mülayim yürüyüş, itidal. Alçak.
• Kelimenin son harfini esre, yâni "i" diye okumak.
• Sözü boğaz içinden söylemek.

hakikat-i rüya

• Rüyanın anlamı, gerçeği.

hakikatçi

• Doğruyu savunan.

hakim-i hafiz / hâkim-i hafîz

• Herşeye hükmeden ve herşeyi saklayıp koruyan Allah.

haknüma / haknümâ

• Hakkı ve doğruyu gösteren.

hakşinaslık

• Doğruyu, hakkı tanımak.

halık-ı rahman / hâlık-ı rahmân

• Rahmeti her şeyi kaplayan, yaratıklarını esirgeyip koruyan, şefkat eden ve rızıklandıran yaratıcı, Allah.

halt etme

• Yanlışı doğruya karıştırma.

hami / hamî / hâmî / حَام۪ي

• Himaye edici, himaye eden. Koruyucu, koruyan. Kayıran.

• Koruyucu.

• Himaye eden, koruyucu.

• Himaye edici, koruyucu.

• Koruyucu.

hami-i meçhul / hâmî-i meçhul

• Bilinmeyen koruyucu.

hami-i saadet / hâmi-i saadet

• Mutluluğun koruyucusu.

hamisiz / hâmisiz

• Koruyucusuz.

hanif / hanîf

• Sapıklıktan, yanlış inanışlardan Hakk'a, doğruya meyleden, dönen, müslüman. İslâmiyet'ten önce Arabistan'da putlara tapmayıp, hazret-i İbrâhim'in dîni üzerine bulunanlara verilen isim. Çoğulu hunefâ'dır.

haris-i vatan / hâris-i vatan

• Vatanın koruyucusu, vatanın bekçisi.

harisa / harîsa

• Yağmuruyla yer yüzünü süpürüp gideren bulut.
• Kan çıkmayan azıcık baş yarığı.

haşefe

• Hiss.
• Harekete ve yürüyüş sesine derler.

haşem

• Taraftarlar ve hizmetçiler. Düşmanlarına karşı koruyanlar. Aile.

haşim

• Kuru ekmek kırıntısı doğruyan. Ezen, yaran, kıran, parçalayan.

hatut

• Tez yürüyüşlü yedek atı.

hatve-şümar

• Adım sayan. (Farsça)
• Çekinerek ve ihtiyatla yürüyen. (Farsça)

hazinedar / hazînedâr / خَز۪ينَه دَارْ

• Hazineyi koruyan.

hebbihi / hebbihî

• Sallana sallana yürüyen kişi.

hecin

• Pek hızlı yürüyen bir cins deve.
• Arap atı ile diğer cins attan doğmuş melez at.

hedcan

• Yavaş yürüyüş.

helva'

• Hızlı yürüyüşlü davar.

hergele

• Binilmek ve yük taşımak için alıştırılmamış at, kısrak, beygir veya merkep sürüsü.
• Böyle bir sürüye dahil olan hayvan.
• Mc: Terbiye ve görgüden büsbütün mahrum adam.
• Bir işe yaramaz işçi kalabalığı.

hervele

• Yürüyüş.
• Koşma.

hezic / hezîc

• Ahmak kimse.
• Süratle yürüyen kimse.

hezmele

• Bir cins yürüyüş.

hıbık

• Uzun, tavil.
• Hızlı yürüyüşlü at.

hıfz-ı bekà

• Kalıcılığı, devamlılığı koruma; varlığını koruyarak devam ettirme.

hıfzıssıhha

• (Hıfz-üs sıhha) Sağlıklı yaşamak için doğrudan doğruya kişi ve içinde bulunan çevrenin sağlıkla alâkalı şartlarını tetkik edip inceleyen, gerekli tedbirleri olan ve bu çeşit çalışmalardan bahseden hekimlik kolu veya sağlık bilgisi.
• Sıhhatini korumak. Sağlığını muhafaza etmek.

hilafetpenah

• Hilafetin dayanak yeri. Halifeliği haiz bulunan, hilafeti koruyan kimse. Halife, padişah. (Farsça)

hilal-i hak / hilâl-i hak

• Doğruyu gösteren hilâl.

himaye eden

• Koruyan.

himayetçi

• Koruyucu.

himayetkar / himayetkâr / himâyetkâr

• Koruyucu.

• Koruyucu.

himayetkarane / himayetkârâne

• Himaye ederek, koruyarak.

hındelis

• Ağır yürüyüşlü deve.

hıraman

• Salınarak naz ve edâ yaparak yürüyen. (Farsça)

hirval

• (Hervele) Yürümek ile koşmak arasında bir nevi yürüyüştür.

hırz-ı can

• Bağrına basıp canı gibi korumak. Canı koruyan. Canını teslim ederek sığınmak.

hiştendar / hîştendar

• Kendine iyi bakan, sağlığını koruyan. (Farsça)

hoşhıram

• Güzel yürüyüşlü, güzel gidişli. (Farsça)

hoşreftar

• Gidişi, yürüyüşü güzel. Güzel gidişli. (Farsça)

hubruy

• (Çoğulu: Hubruyân) Yüzü güzel olan. Güzel yüz.

hulm

• Rüya, hülya.
• İhtilâm olmak. Açık saçık rüya.
• Akıl.

hulum / hulûm

• Rüyalar, hülyalar.
• Düş azması.

hulüm

• (Çoğulu: Ahlâm) Düş, rüyâ. (Rüyâ tâbiri iyilerinde; hülm tâbiri kötülerinde kullanılır.)
• İhtilam olmak.
• Akıl.

humat

• (Tekili: Hâmî) Himaye edenler, koruyanlar.

hunut

• Mumyalama.
• Bir ölünün uzun zaman çürüyüp kokmaması için kullanılan eczalar.

iadeten / iâdeten

• Eskiyi yerine getirerek; ölümden sonra çürüyüp dağılan bedeni tekrar inşa edip diriltmek şeklinde.

ibaret

• Meydana gelmiş, toplanmış. Bir şeyden teşekkül etmiş. Bir şeyin aynı. Bir şeyin içindekini ve aslını beyan. Bir halden bir hale tecavüz eylemek.
• Rüya tabir etmek.

iddianame

• Müddei umuminin (savcının), iddialarını topladığı ve soruşturma sonunda mahkemede okuduğu yazı. (Ceza işlerinde hazırlık tahkikatının neticesi, davasının açılması için kâfi olduğu anlaşılırsa savcı bu dâvayı, ya ilk tahkikatın açılması hakkında sorgu hakimine bir talepname veya doğrudan doğruya mahk

imdadat-ı hassa-i rahmaniye / imdâdât-ı hassa-i rahmâniye

• Yarattıklarını esirgeyip koruyan, şefkat eden ve rızıklandıran Allah'ın özel yardımları.

in'am

• Nimet vermek. İhsan etmek.
• Doğruya sevketmek, hidâyete ulaştırmak.
• İyilik etmek, bahşiş vermek.
• Tar: Osmanlı İmparatorluğu zamanında yeniçerilerin aylıklarına yapılan zam.

inad / inâd

• Direnmek, muhâlefette (karşı çıkmakta) ısrar etmek. Kendini büyük görüp, hakkı, doğruyu kabul etmeme.

inhizal

• Beli kırılmış gibi ağır yürüme.
• Soruya karşılık verme.

inkılab ale-l a'kıb / inkılâb ale-l a'kıb

• Ökçeler üzerine dönmek demektir ki, asker yürüyüşünde olduğu gibi, tam sağdan veya soldan geri dönmektir. İki ökçeyi birden yerinde çevirmek suretiyle inkılâb ale-l a'kıb, ayakları çaprazlaştırdığından yürümeyi imkânsız bırakır. Kur'an'da bu tâbir ya harbde firardan kinaye veya dinde irtidaddan meca

intak-ı bilhak / intâk-ı bilhak / اِنْطَاقِ بِالْحَقْ

• Allahın doğruyu söyletmesi.

ırmak

• Büyük akarsu, doğrudan doğruya denize dökülen nehir.

irşad tariki / irşad tarîki

• Doğruyu gösterme yolu.

işaret

• Bir şeyi bir vasıta ile (el, göz, kaş veya parmakla) göstererek bildirmek.
• Nişan, alâmet, belli bir iz.
• Ist: Doğrudan doğruya olmadan, hatırlatma suretiyle verilen emir.

isbat

• Doğruyu delil göstererek meydana koymak. Delil ve şâhitle bir fikrin sıhhatını göstermek. İtiraf, ikrar ve tasdik etmek.
• Sabit ve muhkem kılmak.
• Bâki ve pâyidar eylemek.
• Delil. Bürhan. Şâhit.

ism-i hafiz / ism-i hafîz

• Herşeyi koruyan, bütün özellikleriyle kaydedip muhafaza eden anlamına gelen Allah'ın bir ismi.

isra

• Gece yürüyüşü, yürütme.

israfil aleyhisselam / isrâfil aleyhisselâm

• Dört büyük melekten biri. Kıyâmet kopacağı vakit sûr denilen boruya üfürmekle vazîfeli olan melek.

isti'bar

• İbret alma, ders alma.
• Rüya tabir ettirme.

istibra / istibrâ

• Temizlenme.
• Erkeklerin küçük abdesti yaptıktan sonra yürüyerek, öksürerek veya sol tarafa yatarak, idrar yolunda damlalar bırakmaması. Kadınlar istibrâ yapmaz.
• Nikâhla alınacak dul bir câriyenin hâmile olup olmadığını bilmek ve şüpheye yer vermemek için bir temizlik müddeti geçip tekr

istihare / istihâre

• Tefe'ül. Sual sorup cevap istemek.
• Hayırlı olmayı istemek.
• Hayran olmak, şaşmak, taaccüb etmek.
• Bir işin hayırlı olup olmıyacağı niyetiyle abdest alıp, dua edip rüya görmek üzere uykuya yatma.

• Bir işin hayırlı olup olmayacağını anlamak niyetiyle abdest alıp, dua edip, rüya görmek üzere uykuyu yatma.

• Hayır istemek.
• Bir işin hakkında hayırlı olup olmadığını anlamak için abdest alıp iki rek'at namaz kıldıktan sonra bu husustaki duâyı okuyarak o işle ilgili rüyâ görmek üzere hiç konuşmadan uykuya yatmak.
• Her gün evden çıkmadan iki rek'at namaz kılıp Allahü teâlâdan o günün ve işinin

• Bir işin iyi olup olmadığını anlamak için rüya görmek niyetiyle uykuya yatma.

istinaa

• Yürüyüşte bir kimseyi geçme.

istinafiyye / istinâfiyye

• Yeniden başlamaya ait.
• İstinaf mahkemesine ait.
• Arapça'da bir soruya cevap anlamında bulunan cümle.

ka'sele

• Yürürken bir ayağını yere sürüyüp tozutmak.

kabis

• Yusuf Aleyhisselâm'ın rüyasında gördüğü yıldızlardan birisi.

kabus / kâbus

• Uykuda ağırlık basması. Korkulu ve insanda hareket bırakmayan rüya. Karabasan.

• Korkulu rüya.

kal'a-dar / kal'a-dâr

• Kale koruyucusu, kal'a muhafızı. Dizdar. (Farsça)

karabasan

• t. Kâbus. Sıkıntılı ve korkunç rüya.
• Bir kimsenin içine düştüğü pek sıkıntılı ruh durumu.

kaside-i bürde / kasîde-i bürde

• İslâm âlimlerinin meşhûrlarından ve evliyânın büyüklerinden Muhammed bin Saîd Busayrî hazretlerinin, sevgili Peygamberimizi öven meşhûr kasîdesi. Bu kasîdeyi rüyâsında Peygamber efendimize okuduğu ve Peygamber efendimiz de ona bürdesini yâni hırkasını hediye ettiği için bu kasîdeye Kasîde-i Bürde de

kassam

• Huk: Vârisler arasında miras malını taksim eden ve küçüklerin hakkını koruyan şeriat memuru.
• Taksim eden.

katuf

• Tenbel.
• Yavaş yürüyüşlü davar, yavaş olan hayvan.

• Tembel; yürüyüşü ağır, yavaş olan hayvan.

kayıd

• (Çoğulu: Kıvâd-Kâde-Kavâyid) Çekici, çeken.
• Çavuş.
• Koyunların önünde yürüyen "kösem" dedikleri koyun.

kebv

• Davarın, başını vücuduna sürçmesi.
• Çakmak çöngelip ateşi çıkmaz olmak.
• Görmek.
• Kabın içindekini dökmek.
• Ateşi kül bürüyüp örtmek.

kecreftar

• Ters yürüyen. Gidişi eğri. (Farsça)

kefit

• Seri yürüyüş, hızlı yürüyüş.
• Kuvvet.

kefur

• Hakkı gizleyici, doğruyu gizleyen.

keham

• Yaşlı, ihtiyar. (Kesmez kılıca "seyf-i kihâm"; peltek lisana "lisan-ı kihâm"; ağır yürüyüşlü ata "feres-i kihâm" derler.)

kemiş

• Tez yürüyüşlü at.
• Zekeri küçük at.
• Memesi küçük koyun.

kenif

• (Çoğulu: Künüf) Hıfzedici, koruyan.
• Örtücü.
• Kalkan.
• Deve ağılı.
• Ayakyolu, tuvalet.

kerdese

• Bağ, kayd.
• Ayağı bağlı olan kimsenin yürüyüşü.

kerim / kerîm

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Kudreti (gücü) var iken affeden, vâd ettiğini yapan, vermesi ve ihsânı (lütfu) bol olan, ümîd edilenin üstünde olan, ne kadar verdiğini ve kime verdiğini hesâb etmeyen, kendisine sığınanı ko ruyan ve isteyeni zenginleştiren.
• Mu

ketibeperver

• Askeri koruyan ve seven. Asker yetiştiren. (Farsça)

kinaye / kinâye

• Doğrudan doğruya değil, dolaylı anlam taşıyan söz.

kuta'

• Düş yormak, rüya tâbir etme.
• Su kesilmek.
• Başka yere gitmek.

kuyud-u ihtiraziye

• Koruyucu tedbirler, bazı hakları kullanabilme şartları, çekince şartları.

leht

• Bir nevi yürüyüş.

lütf-u rahman / lütf-u rahmân

• Rahmeti sonsuz, yarattıklarını esirgeyip koruyan, şefkat eden ve rızıklandıran Allah'ın iyilik ve bağışı.

ma'na

• (Mânâ) İç, içyüz. Bir sözden veya birşeyden anlaşılan. Lâfzın delâlet ettiği şey.
• Rüya, düş.
• Dilemek, irade.

ma'nevi hastalık / ma'nevî hastalık

• Kalbe gelen yanlış îtikâd (inanç); insanın doğruyu, gerçeği görmesine mâni olan perde; îtikâdî bozukluk ve düşünce. Dünyâya ve haramlara düşkün olma; kibir ve riyâ gibi kalb hastalığı.

mahfaza / مَحْفَظَه

• Koruyucu kap.

mahru

• (Çoğulu: Mâhruyân) Ay yüzlü. Yüzü ay gibi parlak olan. Güzel. (Farsça)

mana / mânâ

• Anlam.
• İçyüz.
• Akla yakın sebep.
• Rüya, düş.

marr / mârr

• Geçen, geçmiş, yürüyen.

marre / mârre

• Fık: Herkesin gittiği umumi yoldan yürüyen.

maşi / maşî / mâşî / ماشى

• (Mâşiyye) (Çoğulu: Müşşât) (Meşy. den) Yürüyen, yürüyücü.

• Yürüyen. (Arapça)

maşiyen / mâşiyen / ماشيا

• Yaya olarak, yürüyerek.

• Yürüyerek. (Arapça)

matiyye

• Binek hayvanı. Binek.
• Gerinip sevinerek yürüyen.

meclis-i ali-i misali / meclis-i âlî-i misalî

• Rüyada şekillenen yüce meclis.

meclis-i misali / meclis-i misalî

• Rüya âleminde kurulan meclis.

medar-ı sual ve cevap / medâr-ı sual ve cevap

• Soruya ve cevaba kaynak, sebep.

mef'ul-ü sarih

• Doğrudan doğruya mef'ul demektir. Bir harf-i cerle ifâde olunmaz. "Nuri dalı kırdı" cümlesinde "dal" mef'ul-ü sarihtir. "Nuri daldan düştü" dersek, bunu arapça ifâde için (min) harf-i cerri ile söyleyebiliriz. İşte böyle harf-i cerle söylenen mef'ullere, "mef'ul-ü gayr-i sarih" denir. Bunlar mef'uld

meh-ru

• (Çoğulu: Mehruyân) Ay yüzlü, güzel. (Farsça)

melaike-i sıyanet / melâike-i sıyanet

• Koruyucu melekler.

melek-i sıyanet / melek-i sıyânet

• Koruyucu melek.

melek-i siyanet / melek-i siyânet

• Allah'ın emri ile insanları koruyan, muhafaza eden melek.

melek-i sıyanet / melek-i sıyânet / مَلَكِ صِيَانَتْ

• Koruyucu melek.

mellah

• Dalkavukluk eden, yaltaklanan. Tez tez yürüyen, hızlı yürüyen.

men'ab

• Cömert.
• Hızlı yürüyen.

menam / menâm / منام

• Uyku. Uyku zamanı.
• Rüya. Düş.
• Uyunacak yer, yatak odası.

• Uyunacak yer, yatak odası.
• Uyku, düş, rüya.

• Uyku. (Arapça)
• Rüya. (Arapça)

menamen / menâmen

• Uyku halinde, rüyada.

meşi / meşî

• Yürüyüş. Gidiş. Doğru yola gitmek.

meşiyyet

• İrade, arzu, istek.
• Yürüyüş, yürütme.

meşşaiyyun

• Yürüyenler; Aristo'nun derslerini yürüyerek vermesine atfen İslâm dünyasında Aristocu felsefeye verilen isim.

meşy-i askeri / meşy-i askerî

• Asker yürüyüşü. Askerî yürüyüş.

meşyen

• Yayan olarak, yürüyerek.

mevla / mevlâ

• Efendi, sahip, koruyucu; Allah.

• Yardımcı ve koruyucu olan Allahü teâlâ.
• Sevgili, sevilen.
• Âzâd edilmemiş, serbest bırakılmamış köle ve câriyenin sâhibi, efendisi.
• Âzâd edilmiş köle.
• Kölesini âzâd etmiş olan kimse.

mezahib-i salikin / mezâhib-i sâlikîn

• Hak yolda yürüyenlerin takip ettikleri mezhepler, yol ve yöntemler.

mezak

• Sür'atli yürüyen deve.

mi-zenend

• (f. Fiil) Söylüyorlar, vuruyorlar. " : Zeden" vurmak" masdarındandır.

mirhat

• (Çoğulu: Merâhâ) Yürüyücü at.

mirsal

• (Çoğulu: Merâsil) Tenbel yürüyüşlü davar.
• Küçük ok.

misal

• Örnek, benzer.
• Masal.
• Rüya, düş.

• Bir şeyin benzer hali. Benzer. Örnek.
• Düş. Rüya.
• Ahlâk ve âdâbla ilgili kıssa ve hikâye.
• Bir şeyin örneği ve sıfatı. Kısas.
• Gr: İlk harfi harf-i illet olan (yani; elif, vav veyahut da yâ olan) fiil veya kelime.

misali alem / misalî âlem

• Görüntüden ibaret, rüya âlemi.

misaliler / misâlîler

• Sahih bir rüyada iken misâl âleminde görülen şahıslar.

mizenend / mîzenend

• Söylüyorlar, vuruyorlar.

muabbir / معبر

• (İbâret. den) Rüyâ tabir eden. Görülen rüyalardan mânâ çıkaran.

• Rüya yorumcusu. (Arapça)

muabbirin / muabbirîn

• (Tekili: Muabbir) Görülen rüyalardan mânâ çıkaranlar. Rüya tabir eden kimseler.

muafir

• Yavaş yürüyen kişi.

mubasara

• Görme yarışına çıkma. İki kişinin, "hangimiz evvel görüyor" diye bir yere bakması.

mücrihe

• Yürümesi ve gitmesi tez olan kişi. Hızlı yürüyen kimse.

müdafi / müdâfî

• Savunan, koruyan.

müdafi'

• Müdafaa eden. Koruyan. Def eden.

müdafi-i nefs

• Kendini koruyan, kendini müdafaa eden.

müdafiin / müdafiîn

• (Tekili: Müdafi') Müdafaa edenler, savunanlar, koruyanlar.

müdrenfık

• Sür'atle yürüyen kişi, hızlı giden kimse.

müevvil

• Rüya tabir eden.
• Başka mânâ veren. Başka mânâ ile açıklayan. Te'vil eden.

mugalata

• (Galat. dan) Karşısındakini yanıltmak için söz söylemek. Doğruya benzer yanlış sözler. Safsata. Hatalı ve yanlış söz. Demagoji.
• Man: Vehimlerden terekküb eden kıyastır.

muhafaza eden

• Koruyan, saklayan.

muhafazakar / muhafazakâr

• Koruyucu.

• Koruyucu. (Farsça)
• Dinî amel ve işlere muhabbet eden. Dinî inanışında sağlam olan ve değiştirmeden muhafaza eden yüksek ve sâdık insan. (Farsça)

• Koruyucu.

muhafazat

• Muhafızlık, koruyuculuk.

muhafız / muhâfız / محافظ

• Muhafaza eden. Değiştirmeyen. Saklayan. Koruyan. Bekçi.

• Muhafaza eden, saklayan, koruyan, bekçi.

• Koruyan.

• Koruyucu. (Arapça)

muhafızin / muhafızîn

• (Tekili: Muhafız) Muhafızlar, bekçiler. Bir yeri koruyup bekleyen kimseler.

muhassın

• Kale gibi mahfuz ve sağlam kalan ve kendini haramdan koruyan.

müheymin

• Koruyan.

• Mü'min.
• Hazır. Sâdık.
• Hâfız. Hıfz edici. Koruyucu.

mükabere / mükâbere

• Büyüklük taslayarak doğruyu kabul etmeme.

• Hakkı, doğruyu işitince, kabûl etmemek, inâd etmek, kendini büyük görmek.

mükabere etme / mükâbere etme

• Büyüklük taslayarak doğruyu kabul etmeme; göz göre göre inkâr etme.

mükabir / mükâbir

• Büyüklük taslayarak doğruyu kabul etmeyen; göz göre göre yalanlayan.

mukırr

• (Karâr. dan) Doğruyu ve gerçek olanı söyliyen. Kabahat veya ayıbını gizlemeden söyliyen.
• Fık: Birinin, kendisinde hakkı olduğunu haber veren kimse.

mukit / mukît

• Muhafaza eden. Hâfız. Amelleri zâyi' etmeyip koruyan. Gizliyi bilen. Gıda ve rızık veren.

münakki

• Pâk edici, temizleyici.
• Koruyan, hıfzeden.

münazara / münâzara

• Doğruyu ortaya çıkarmak maksâdı ile karşılıklı olarak yapılan ilmî konuşma. Bir mes'eleyi belli kâideler dâhilinde karşılıklı inceleme, bir mes'ele hakkında yapılan karşılıklı konuşma.

müntehirane / müntehirâne

• İntihar ederek, kendini öldürüyor gibi. (Farsça)

murakıb

• Murakabe eden, koruyan.
• Allah'a bağlanmış.

müsafir / müsâfir

• Yolcu. Senenin kısa günlerinde, insan veya deve yürüyüşü ile üç günde gidilecek yere gitmeyi niyet ederek, bulunduğu yerin kenar evlerinin dışına çıkan kimse.

müşat

• (Tekili: Mâşi) Yayan yürüyen kimseler.

musaytır

• Bir şeyin üzerine kaim olup, ahvâlini görüp gözetir olan kimse.
• Musallat.
• Galip. Yaramaz işlerden men' edip saklayan ve koruyan.

müşrif

• Yükselen, çıkan.
• Ölüme pek yakın bulunan.
• Etrafa bakan, etrafı gören.
• Vakıf malı koruyan kimse.

müşşat

• (Tekili: Mâşi) Ayak üstü yürüyen insan ve hayvan.

müsta'bir

• (Çoğulu: Müsta'birîn) Rüya tabir ettiren.

müsta'birin / müsta'birîn

• (Tekili: Müsta'bir) Rüyâ tabir ettiren kimseler.

müstahfaz

• (Çoğulu: Müstahfazin) (Hıfz. dan) Koruyan, hıfzeden, muhafaza eden.

mustazill

• (Zıll. dan) Gölgelenen, gölgede oturan.
• Birinin koruyuculuğu ve himâyesi altında bulunan.

müstekim / müstekîm

• Doğruluk üzere olan, doğru yolda yürüyen. Doğrulukla sıfatlanmış kimse.

mutbik

• (Tıbk. dan) Genel ve umumi olan. Değişmeyip devam eden. Bütün. Tam.
• Bir şeyin etrâfını örten, bürüyen.

müteaffin

• Kokan. Taaffün eden. Çürüyüp bozulan.

mütebahtır

• Kibir ve gururla yürüyen.

mütebahtırane / mütebahtırâne

• Kibirle sallana sallana yürüyenler gibi. (Farsça)

müteceffif

• İçi boşalan, kuruyan, koflaşan (kabuklu meyve).

mütehammi

• Kendini koruyan, kendini himaye eden.

mütekellim-i vahde

• Konuşan kimsenin yalnız kendine ait fiili gösteren kelimelerin sigasıdır. Baktım, görüyorum, gezmişim, oturacağım gibi.

müteleyyis

• Arslan yürekli, arslan yürüyüşlü.

mütemeşşi

• (Meşy. den) Yürüyen, temeşşi eden.

mütenevvim

• (Nevm. den) Rüya gören. Uyuyan, uyuklayan.

müterennih

• Sarhoşluktan veya başka bir sebepten dolayı sallana sallana yürüyen.

müteyebbis

• Kuruyan, teyebbüs eden, kuru olan.

mütezahif

• (Çoğulu: Mütezahifîn) Harpte birbirinin üzerine yürüyüp çatan.

müttaki

• Ehl-i takva. İttika eden. Haramdan ve günahtan çekinen, kendisini Allah'ın (C.C.) sevmediği fena şeylerdan koruyan.

müttekiun / müttekiûn

• Yaslanıp oturanlar, yahud oturuyorlar.

müzahir / müzâhir

• (Zahr. dan) Zahir olan, taraftar çıkan, geriden yardım eden, koruyan.

• Koruyan, yardımcı.

na'ab

• Aceleci. Hızlı yürüyen, tez giden kişi.

na'sele

• Yaşlıların yürüyüşü.

nakkad

• Doğruyu yanlıştan ayıran kimse.

nakur

• Sur gibi ağızla üflenerek çalınan boruya denir. Nakr; vurmak ve didiklemek mânalarına geldiği gibi, boru çalmak mânasına da gelir. Çünkü boru çalındığı zaman, içinden hava tazyiki ile didiklenmiş olacağı gibi, dışından da o ses, çarptığı kulakları didikleyeceği cihetle boruya "minkar" mânasıyla alâk

naşire

• (Çoğulu: Nevâşir) Kolu açan adale.
• Kuruyup yağmurdan yeşeren ot.

nebh

• Köpeğin ürüyüp uluması.

nefh-i sur

• İsrafil Aleyhisselâm'ın Kıyamet gününde "Sur' denilen boruyu üflemesi.
• Kıyamet kopması.

nekad

• (Çoğulu: Nukyud-Nikâd) Ayakları kısa, yüzü çirkin koyun.
• Büyümesi geç olan çocuk.
• Ağızda dişler çürüyüp ufanmak.
• Davarın tırnağı soyulup yüzülmek.

nevm

• Uyku. Uyumak. Rüya.
• Sönmek. Sükun.

ni'me-r rakib

• Ne iyi gözetici, koruyucu.

nigahdar / nigâhdar

• Bekçi, gözcü. (Farsça)
• Koruyucu, muhafaza eden, saklayıcı. (Farsça)

nigehdar / nigehdâr

• Gözcü, bekçi. (Farsça)
• Saklayıcı, koruyucu. (Farsça)

normal

• Kanun, usul ve âdetlere uygun olan. Uygun. (Fransızca)
• Mat: Bir eğri çizgiye teğet olan doğrunun değme noktasından bu doğruya çizilen dik çizgi. (Fransızca)

nükte-i hakikat

• Gerçeği ve doğruyu ifade eden ince ve derin mânâ.

nur-u çırağ-ı yezdan / nur-u çırâğ-ı yezdan

• Cenâb-ı Hakkın nurunun çırası, Allah'ın nuruyla tutuşmuş, aydınlatan bir çıra.

nurani kalbler / nuranî kalbler

• İman nuruyla aydınlanmış kalbler.

ordu

• t. Bir devletin dinini, namusunu, vatan ve istiklâlini her çeşit yabancı taarruz ve tecavüzüne karşı koruyan askerî en büyük üç kuvvetten biri. Hava Ordusu, Deniz Ordusu, Kara Ordusu gibi.
• En büyük askerî birlik.
• Aynı iman ve düşünce sahiplerinin faaliyette olanlarının hepsi.

pa-çile

• Karda yürüyüp yol açmak gayesiyle ayağa giyilen bir çeşit ayakkabı. (Farsça)

pad

• Saklayan, hıfzeden. (Farsça)
• Büyük, ulu. (Farsça)
• Bekleyen, muhafaza eden, koruyan. (Farsça)

perde-i izzet-i kudret-i ilahiye / perde-i izzet-i kudret-i ilâhiye

• Allah'ın kudretinin izzetini koruyan bir perde, örtü.

perver

• (Pervar) "Besleyen, yetiştiren, velinimet, koruyan" mânâsında birleşik kelimeler yapılır. (Farsça)

• Koruyan, besleyen, seven.

perveran / perverân

• (Tekili: Perver) Yetiştirenler, besleyenler, koruyup terbiye eden kimseler. (Farsça)

piyade / piyâde / پياده

• Yaya, yürüyen. (Farsça)
• Askerlikte piyade sınıfy. (Farsça)
• Satranç taşlarından paytak. (Farsça)

rabb-ül alemin / rabb-ül âlemîn

• Bütün âlemlerin Rabbi. Her âlemi doğrudan doğruya Rububiyyeti ile tâlim, terbiye, tedbir ve idâre eden Cenab-ı Hak.

racil

• Yaya olarak, yürüyerek.

rah-var

• Sarsmadan yürüyen at, rahvan at. (Farsça)
• Atın sarsmadan yürüyüşü. (Farsça)

rahi

• Rahat yürüyüşlü binek.
• Sâkin, rahat.

rahmanane / rahmânâne

• Allah'ın yarattığı varlıkları esirgeyip koruyarak, rahmetiyle muamele etmesi ve şefkatle idare etmesi.

rahmaniyyet

• Cenab-ı Hakk'ın Rahman oluşu. (Yâni: Gözümüzle görüyoruz, birisi var ki, bize zemin yüzünü rahmetin binlerle hediyeleri ile doldurmuş, bir ziyafetgâh yapmış ve Rahmâniyetin yüz binlerle ayrı ayrı lezzetli taamları içinde dizilmiş bir sofra etmiş ve zemin içini rahimiyyet ve hakîmiyetin binlerle kıym

rai

• Çoban.
• Gözetleyici ve koruyan kimse.
• Vâli.
• Güvercin kuşundan bir kısım.

rakib / rakîb

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Her şeyi hakkıyla gören, gözeten, koruyan, bir an onlardan habersiz olmayan, murâkabesi (gözetmesi) devamlı olan.

raşid

• (Rüşd. den) Hak dinini kabul eden, doğruya giden, rüşde erişmiş olan.
• Akıllı.

raşih

• Yürüyebilen geyik yavrusu.

re'sen / رأسا

• Kendi başına, bizzat.
• Kimseye danışmadan. Müstakil olarak.
• Doğrudan doğruya.

• Kimseye danışmadan, kendi başına, doğrudan doğruya.

• Doğrudan doğruya, danışmaksızın. (Arapça)

rebez

• Ayağı hafif. Hızlı yürüyüşlü.

rebil

• (Çoğulu: Rubul) Yoğun, semiz, besili.
• Yer kuruyunca biten bir ot.
• Uyluğun iç yanı.

recil

• Çok yürüyen.

refil

• Kaftanını yukarı kaldırıp sallana sallana yürüyen.
• Ahmak kimse.
• Kuyruğu uzun at.

reftar

• Gidiş, salınarak yürüyüş. (Farsça)

reşa'

• Yürüyebilen geyik yavrusu.

reşadet-penah / reşâdet-penâh

• Kendisine sığınanları koruyan ve doğru hedefe ulaştıran; Sultan Reşat.

resim

• Bir çeşit deve yürüyüşü.

rev

• (Reften mastarının emir kökü) "Giden, yürüyen" mânasında olup birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Piş-rev : Önde giden. (Farsça)

revan / revân / رَوَانْ

• Giden, yürüyen.

revane

• Yürüyen, giden. (Farsça)

revende

• Giden, gidici. (Farsça)
• Çok yürüyen. (Farsça)

revendegan / revendegân

• (Tekili: Revende) Yürüyenler, gidenler. (Farsça)

reyde

• (Çoğulu: Ruyud) Dağın sivri ve yumru tarafı.
• Yavaş ve yumuşak esen rüzgâr.

ruh-ul-kuds / rûh-ul-kuds

• Cebrâil aleyhisselâm.
• Allahü teâlânın Îsâ aleyhisselâma ihsân ettiği kudret, kuvvet.
• Hıristiyanlıktaki teslis (üçlü tanrı) inancında, baba-oğul unsurlarından türeyen üçüncü unsur.
• İsm-i âzam.
• İncîl.
• Allahü teâlânın hayat verici, koruyucu mânâsına gelen

rüya-misal

• Rüya gibi, rüyaya benzer.

rüya-yı hayaliye

• Misal âlemi ile ilgili rüya.

rüya-yı sadıka / rüya-yı sâdıka / rüyâ-yı sâdıka / رُؤْيَايِ صَادِقَه

• Doğru olan rüya.

• Makbul ve muteber kimselerin gördükleri ve gördükleri gibi dünyada hakikatları zuhur eden sâdık rüya.

• Doğru rüya.

rüya-yı yusufiye

• Hz. Yusuf'un (a.s.) rüyası.

rüyayısadıka / rüyâyısâdıka

• Doğru rüya.

sabareftar

• (En fazla at için kullanılan bir tâbirdir) Rüzgâr gibi çabuk ve hafif giden. (Farsça)
• Hoş ve lâtif yürüyüşlü. (Farsça)

saderu

• (Çoğulu: Sâderuyân) Yüzünde tüy bitmemiş genç delikanlı. (Farsça)

sahabetkar / sahabetkâr

• Koruyan, sahib çıkan, arka olan. (Farsça)

sahabetkarane / sahabetkârane

• Sahip çıkarak, koruyarak.

sahib / sâhib

• (Sohbet. den) Sohbet edilen kimse.
• Bir şeyi koruyan ve ona mâlik olan.
• Bir iş yapmış olan.
• Bir vasfı olan.

• Sahip, koruyucu, sohbet arkadaşı.

sai

• Çalışan.
• Devletçe posta idaresinin kurulmasından evvel mektup ve emanet götürüp getiren kimseler.
• Bir yere vâli olan.
• Cemaat başı.
• Yan yan giden.
• Hızlı yürüyen.
• Koğuculuk yapan.

sail-i misali / sâil-i misâlî

• Rüyada soru soran kişi.

salik / sâlik

• Giden, yürüyen.

sani'-i hakiki / sani'-i hakikî

• Doğrudan doğruya, hiç bir şeye muhtaç olmadan her şeyin aslını, esasını ve teferruatını yapan, yaratan. Allah (C.C.).

sath-ı arz

• Yer yüzü. Ruy-i zemin.

sava / savâ

• Kutsal sayılan ve Peygamberimizin doğduğu gece kuruyan bir göl.

savab-nüma

• Doğruyu gösteren. (Farsça)

şayan-ı af ve müsamaha

• Affa ve hoşgörüye lâyık.

saye-ban

• Gölgelik. Büyük çadır. Şemsiye.
• Mc: Koruyan, himaye eden.

saye-dar

• Gölge eden, gölgesi olan, gölgeli. (Farsça)
• Sâhip çıkan, koruyan, himâye eden. (Farsça)

saye-endaz

• Gölge salan. (Farsça)
• Mc: Koruyuculuk eden, himâyecilik yapan. (Farsça)

saye-güster

• Gölge eden. (Farsça)
• Koruyan, muhafaza ve himaye eden. (Farsça)

sayeban

• Koruyan, gölgelik.

sayime

• (Çoğulu: Sevâyim) Yılın ekserinde yabanda yürüyen davar.

seam

• Bir çeşit deve yürüyüşü.

şebrev

• (Şeb-rev) Gece giden. Karanlıkta yürüyen. Gece yolculuğu eden. (Farsça)

sebt

• (Çoğulu: Esbât-Sübut-Esbüt) Rahat etmek.
• Boyun vurmak.
• Saç sarkıtmak. Bir çeşit deve yürüyüşü.
• Cumartesi günü.
• Şaşırmak, hayrette kalmak.
• Çok zeki, dâhiye.
• Başı tıraş etmek.

seferi / seferî

• Seferde olan, misâfir, yolcu. Bulunduğu şehirden veya köyden gideceği yolun iki veya bir kenârındaki evlerin dışına çıkarken, senenin kısa günlerinde, insan veya deve yürüyüşü ile, son evden îtibâren üç günde gidilecek yere (Hanefî mezhebinde 104 kil ometre) gitmeye niyyet eden kimse.

seferilik / seferîlik

• Senenin kısa günlerinde insan veya deve yürüyüşü ile üç günde gidilecek yere gitmeye niyet ederek bulunduğu yerin kenar evlerinin dışına çıkmak.

sefr

• Arslan.
• Deve ferci.
• Eyer kuskunu.
• Yavaş yürüyen deve.

sefva'

• Hızlı yürüyen katır.

sehve

• Ev önünde yapılan sofa.
• Gevşek yürüyüşlü deve.

şehvet

• Hevâ-yı nefsin meyli ve arzusu.
• Bir şeyi fazla istemek.
• Cinsî istek. Mahbube için olan istek, iştiha. (Yemek, içmek, uyumak da şehvetin şubelerindendir.)Kudsi Hadis'te Cenab-ı Hak buyuruyor: "Ey benim için şehvetini bırakıp gençliğini bana veren genç! Sen meleklerin bir kısmı

selam

• Ayıplardan, âfetten sâlim oluş. Selâmet, emniyet. Sulh. Asâyiş. Bütün korktuklarından emin olma.
• Allah'ın (C.C.) rızasına erişmek için mü'minlerin birbirlerine yaptığı dua. Mü'minler birbirleriyle karşılaştıklarında büyük küçüğe; yürüyen durana; azlık çokluğa; hayvan veya vasıta üzer

semame

• (Çoğulu: Semâm) Bir nevi kuş.
• Sür'atle yürüyen dişi deve.

şemire

• Hızlı yürüyen deve.

şemizer

• Hızlı yürüyen deve.

şemşelik

• Derisi ve âzâsı sarkık ve sülpük olan kadın.
• Seri yürüyüşlü kadın.

serv-i hıraman / serv-i hırâmân / سرو خرامان

• Salınarak yürüyen sevgili.

serv-i revan / serv-i revân / سرو روان

• Yürüyen servi.
• Yürüyen servi boylu güzel.

settare

• Dışarıdan gelecek soğuk veya olumsuz şeylerden koruyacak şekilde yapılan küçük kulübe.

sevel

• Koyunlarda olan bir hastalıktır. Hasta koyun sürüye uymaz, otlak yerinde döner durur.

sevla'

• Sürüye uymayıp otlakta dönüp duran hasta veya delirmiş koyun. (Müz: Esvel)

şevşat

• Tez yürüyüşlü dişi deve.

sevva

• Seviyelendiren, düzelten.
• Doğruya götüren.

seyr

• Yürüyüş.
• Eğlenme ve ibret için bakma. Gezip görme.
• Görülecek şey ve yer.
• Uzaktan bakıp karışmama.
• Yolculuk.

seyr-i filmenam / seyr-i filmenâm

• Uykudaki veya rüyadaki seyr.

sifleperver

• Alçak ve âdi kimseleri koruyan ve kullanan. (Farsça)

siper

• Arkasına saklanılacak şey. Koruyan. (Farsça)
• Mânia. Sığınak veya set arkası, duvar altı gibi kuytu yerler. (Farsça)
• Okun, giderken kabzayı zedelememesi için sol elin üzerine konulan âlet. (Farsça)
• Muharebede askerin kurşun ve gülleden korunması için toprak kazılarak açılan ve ön tarafına, çıkan (Farsça)

sirac-ı vehhac / sirâc-ı vehhac

• Etrafını aydınlatan, ışık saçan lamba; getirdiği dinle tüm karanlıkları iman nuruyla aydınlatan Hz. Muhammed (a.s.m.).

sırr-ı irşad

• Doğruyu ve hakkı gösterme sırrı.

şisı'

• Büyük ve çok mal.
• Dar yer. Bir yerin uç tarafı.
• Nalın kayışı.
• Bir malı dikkatle bekleyip koruyan.

sôfi / sôfî

• Tasavvuf ehli. Kalbini gafletten (Allahü teâlâyı unutmaktan) ve mâsivâya (Allahü teâlâdan başka şeylere) bağlamaktan koruyan, nefsini Allahü teâlâya itâate kavuşturan, pâk ve temiz bir kalbe sâhip olan kimse, velî derviş.

süfal

• Yavaş giden deve. Geç yürüyüşlü deve.

sünuhat-ı kur'aniye / sünuhat-ı kur'âniye

• Kur'ân'ın nuruyla kalbe gelen mânâlar, hakikatler.

şürta

• (Çoğulu: Şurat-Şuratâ) Malı mülkü ile tanınan meşhur bir kimse.
• Askerin önünde yürüyüp düşman ile evvel cenk eden taife. Öncü kuvvet.

ta'bir / ta'bîr

• (Tâbir) İfade, anlatma. Söz. Mânası olan söz. Deyim.
• Terim.
• Rüya yorma. (Ubur. dan) Herhangi bir şeyden ve hâdiseden, başka bir hak ve faydalı mânaya geçmek, intikal etmek ve ibretlendirmek ve ders almak.

• İfade, anlatım, anlamı olan söz, deyim, rüya yorma.

taaffün

• (Ufunet. den) Çürüyüp kokuşma. Leş kokusu. Fena ve pis kokular.

tabankeş

• Yaya yürüyen piyade. (Farsça)

taharri-i hakikat / taharrî-i hakikat

• Hakikatı, doğruyu araştırmak, aramak.

• Hakikati araştırma, doğruyu arama.

tahkikat

• Araştırmalar. Hakikati ve doğruyu inceleyip öğrenmek için yapılan taharriyat.

tahsil-i hak

• Hakkı, doğruyu öğrenme.

taki

• Kendini koruyan, saklayan.
• Takvalı kimse. Günahtan çekinen.

takıyye

• Sakınmak. Kendini koruyup çekinmek.
• Birinin mensub olduğu mezhebi gizlemesi.
• Mümâşât.

• Sakınmak, kendini koruyup, çekinmek.
• Birinin bağlı olduğu mezhebi gizlemesi.

talib-i hak

• Gerçeği arayan, doğruyu isteyen.

teannüd

• Hakkı ve doğruyu bilerek tersini yapmak.

teceffüf

• Kuruma, kuruyup katılaşma.

tefessüh / تفسخ

• Çürüme, çürüyerek dağılma. (Arapça)
• Tefessüh etmek: Çürümek, çürüyerek dağılmak. (Arapça)

tekaver / tekâver

• Koşucu, seğirtici. (Farsça)
• Yorga yürüyüşlü at. (Farsça)

teleyyüs

• Arslan yürekli olma, arslan yürüyüşlü olma.

temaşi

• Birbiriyle yürüyüşmek, birlikte yürümek.

tenbel

• (Tembel) Üşenen, üşengeç. (Farsça)
• İşte ağır, davranan ağır yürüyen, ağır hareketli. (Farsça)

tenkid

• Bir kimse veya şeyin iyi veya kötü taraflarını bulup meydana çıkarmak.Tenkid yapıcı veya yıkıcı olabilir. Tenkitten maksat, doğrunun ve yanlışın iyi niyetle ortaya konulması, hakikate ulaştıracak yolun ve imkânların gösterilmesidir. Sadece yanlışı söylemek, doğruyu göstermemek yıkıcı bir tenkiddir.

terai / teraî

• Aynaya bakma.
• Birbirini görmek ve görüşmek. Bir fikir hakkında mukabil görüş, endişe mülâhaza eylemek.
• Hurmanın kuruyup renginin belli olması.

terani

• (Reeye. den) Sen beni görürsün veya görüyorsun (mânasına fiil).

tiz-reftar / tiz-reftâr

• (Tiz-rev) Çabuk yürüyüşlü, acele ile giden. (Farsça)

türüş-ruy

• (Çoğulu: Türüşruyan) Asık suratlı, ekşi yüzlü.

ubsur

• Seri. Çok yürüyen deve.

udric

• Sarı kaftan.
• Hızlı ve çok yürüyen at.

ufat

• Haramdan nefsini koruyanlar.

ufunet

• Çıban veya yaranın çürüyüp fena kokması.
• İltihab.
• Her hangi bir maddenin çürümesinden hasıl olan pis koku, çürük kokusu.
• Sıkıntı veren manevî ağırlık.

üncuc

• (Çoğulu: Anâcic) Hızlı yürüyen at.

ürümek

• Havlamak. (İt ürür, kervan yürür)Ürüyen köpek ısırmaz: Tehdit savuran, işi gürültüye boğan kimselerden yılmamak lâzım geldiğini anlatır. (Farsça)

vacife

• Muztarib olan. Istırab çeken. Korkan.
• Sallana sallana yürüyen.

vaki / vâkî

• (Vikaye. den) Saklayan, koruyan, vikaye eden, esirgeyen.
• Önleyici tedbir veya ilaç.

vakıa' / vâkıa'

• Vuku bulmuş, olmuş, var olan mevcud bir hâdise.
• Olan olmuş.
• Rüya, düş.
• şiddetli hâdise.
• Meşakkat, musibet.
• Kıyamet.
• Cenk, savaş.

vakıa-i sadıka / vâkıa-i sâdıka

• Doğruluğundan şüphe edilmeyen olay, doğru rüya, keşif.

vallahu a'lemu bi's-savab

• Doğruyu en iyi bilen Allah'tır.

vekra

• Hızlı yürüyen deve.
• Ayağını yere kuvvetli basan kadın.
• Bir nevi sıçramak.

veli / velî

• Sahip, malik, evliya, koruyucu, muhafaza eden, küçük çocukların durumundan sorumlu kişi, baba, ata.
• Velâkin, fakat, amma.

• Sahip, gözetici, koruyucu.

vera'

• Takvânın ileri derecesi. Bilmediği ve şüphe ettiğini öğrenip iyiye ve doğruya göre hareket edip bütün günahlardan çekinme hâleti.

veşi'

• (Çoğulu: Veşâyi) Bezlerde olan yol yol alaca.
• Sümâme otundan yapılan hasır.
• Ağaçlardan kuruyup düşen nesne.
• Girilmemesi için bahçe ve bostanların çevresine dikilen ağaç veya konan diken.
• Az nesne.

vesic

• Şiddetli seyir. Hızlı gitme.
• Hızlı yürüyen deve.

vezk

• Çirkin yürüyüşlü olmak.

vikaye

• Koruma. Koruyuculuk. Sahib olma. Arka çıkma. Kayırma.
• Tıb: Herhangi bir hastalık için önleyici tedbir alma.

• Koruma, koruyuculuk, sahip olma, arka çıkma, kayırma.

vülat / vülât

• (Tekili: Vâli) Vâliler.
• Sâhib çıkanlar.
• Koruyan, muhafaza edenler.

yebes

• Sonradan kuruyan yaş mevzi.

yengeç

• Çok ayaklı ve yan yan yürüyen, başının iki tarafında iki kıskacı olan deniz veya durgun sularda yaşayan bir küçük hayvan. (Türkçe)

yusuf

• Hz. Yakub'un (A.S.) oniki oğlundan en küçüğü idi. Babası kendisini çok severdi. Gördüğü bir rüyayı babası tabir ederek peygamber olacağını ve bütün kardeşlerinin kendisine itaat edeceklerini söyledi. Kardeşleri kendisini kıskandıkları için bir hile ile izini kaybetmek istediler ve bir kuyuya attılar

yusuf aleyhisselam / yûsuf aleyhisselâm

• Kur'ân-ı kerîmde adı geçen peygamberlerden. Mısır ahâlisine gönderilen peygamber. Yâkûb aleyhisselâmın oğludur. Yâkûb aleyhisselâmın neslinden gelen ilk peygamberdir. Allahü teâlâ ona rüyâ tâbiri ilmini öğretti.

zahf

• (Çoğulu: Zuhuf) Ayaklarını sürüyerek yürüme. Sürünerek yürüme.
• (Çocuk) emekleme.
• Askerin, düşmana karşı emekliyerek ilerlemesi.

zahif

• Nişandan beri düşen ok.
• (Çoğulu: Zâhifât) Yılan gibi karnı üzerine sürünerek yürüyen.

zat-ı hafiz / zât-ı hafîz

• Her şeyi koruyan ve saklayan Zât, Allah.

zat-ı hakim-i hafiz / zât-ı hakîm-i hafîz

• Herşeyi koruyup saklayan ve hikmetli bir şekilde yapan Zât, Allah.

zemil

• Tez, hızlı, seri.
• Deve yürüyüşünden bir çeşit.

zeml

• Atın, davarın neşeli yürüyüşü.
• Yük yüklemek.
• Refik. Arkadaş.

zenbilli ali efendi

• Yavuz Sultan Selim Han ve Kanuni Süleyman devrinin meşhur Şeyh-ül İslâmı ve âlimidir. Asıl adı Alâaddin Ali Cemâl Çelebi'dir. Allah rızası ve Allah korkusundan başka birşey tanımaması sayesinde, pervasız hareketleri ile bir çok insanın hayatlarını koruyabilmiş, adaleti te'min etmiştir. Sağlam dindar

zened

• (Hâl sigası Zeden masdarından) Vuruyor, çarpıyor, tutuyor (meâlinde). (Farsça)

zevahif

• (Tekili: Zâhife) Yerde sürünerek yürüyen hayvanlar, sürüngenler.

zevk-i hakikat

• Doğruya ve gerçeğe ulaşma zevki.

zırh

• Demirden yapılmış koruyucu giysi, savaş elbisesi.