müceddid / müceddîd

• Yenileyici, kuvvetlendirici. İslâm dînini kuvvetlendiren, bid'atleri yâni İslâm dînine sokulmak istenen reformları, hurâfeleri söküp atan ve sünnetleri ortaya çıkaran âlim.

abesiyyun

• Kâinatın ve hâdiselerin başı boş, faydasız ve gayesiz, kendi kendine, Haliksız olduğuna inanmak isteyen bâtıl yoldaki felsefeciler. Zamanımızda Ekzistansializm "Varoluşculuk" adı altında yeniden ortaya çıkan bir varlık ve hayat felsefesidir. İki kola ayrılmıştır. Bunlardan uluhiyeti inkâr edenler, h

ahlak-ı ahmediye / ahlâk-ı ahmediye

• Hz. Muhammed'in (a.s.m.) ahlâkı; hareket, tavır, söz ve danışlarından ortaya çıkan örnek hareket ve davranış tarzı.

alet-i inkişaf / âlet-i inkişaf

• Eşyanın derece ve miktarının ortaya çıkmasına yarayan âlet.

arız / ârız / عَارِضْ

• Sonradan ortaya çıkan.

arız olan / ârız olan

• Sonradan ortaya çıkan.

arız olma / ârız olma

• İlişme, bulaşma; birşeyin aslından olmayıp o şeye dışarıdan gelip ilişme; sonradan ortaya çıkıp bulaşma, ilişme ortaya çıkma.

arz etmek

• Sunmak, ortaya koymak.

asfiya-i müçtehidin / asfiya-i müçtehidîn

• Kur'ân ve sünnetten yola çıkarak hüküm ortaya koyan ve Hz. Peygamberin yolundan giden ilim ve takvâ sahibi kimseler.

aşikar / âşikâr / آشكار

• Açık, belli, aşikâr. (Farsça)
• Âşikâr etmek: Ortaya çıkarmak, belli etmek. (Farsça)
• Âşikâr olmak: Ortaya çıkmak, belli olmak. (Farsça)

babilik / bâbîlik

• On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında İran'da el-Bâb Ali Muhammed isminde bir acem tarafından ortaya çıkarılan bozuk yol. Kendisinin Mehdî olduğunu iddiâ eden, beklenen imâma açılan bir bâb (kapı) olduğunu söyleyen Ali Muhammed'e el-Bab, onun yoluna da Bâbîlik denildi. Daha sonra Behâîlik adıyla de

bedahet / bedâhet

• Açıklık, bellilik.
• Ansızın ortaya çıkma.

bid'a-i hasene

• Hz. Muhammed'den (a.s.m.) sonra ortaya çıkan, fakat Kur'ân ve Sünnete aykırı olmayan şey.

bid'akar / bid'akâr

• Aslen dinde olmayıp sonradan ortaya çıkan zararlı şeyleri dine mal etmeye çalışan.

bid'at / بدعت

• Sonradan ortaya çıkan şey.
• İslâm'da Peygamberimizden sonra ortaya çıkan değişik âdetler.

• Aslen dinde olmayıp sonradan ortaya çıkan yeni âdet ve uygulamalar.

• Sonradan ortaya çıkan şey, ilk defâ benzersiz bir şey ortaya koymak.

• Sonradan ortaya çıkma. (Arapça)
• Dinde yeni getirilmiş şey. (Arapça)

bid'at ehli

• Peygamberimizin sallallahü aleyhi ve sellem ve Eshâb-ı kirâmının yolundan (Ehl-i sünnet îtikâdından) ayrılanlar. Bid'at sâhibi. Îtikâdda (îmânda) ve amelde (ibâdette) dinde olmayan yenilikler ortaya çıkaran kimseler, dinde reformcular.

bid'atkar / bid'atkâr

• Bid'at ortaya çıkarıp uygulayan, İslâmın ruhuna ve özüne ters davranışlara taraftar olan.

bid'atkarane / bid'atkârâne

• Aslen dinde olmayıp sonradan ortaya çıkan ve dine zarar verici yeni âdet ve uygulamaları dine mal etmeye çalışarak.

bid'iyyat / bid'iyyât

• Bid'alar; aslen dinde olmayıp sonradan ortaya çıkan ve dine zarar verici yeni âdet ve uygulamalar.

brahma dini / brahma dîni

• Hindistan'da mîlâddan asırlarca önce ortaya çıkmış, Allahü teâlânın varlığına inandığı gibi, başka tanrıları (ilâhları) da kabûl eden ve bütün peygamberleri inkâr eden bozuk yol ve inanış.

büruz / bürûz / بروز

• Zâhir olmak. Görünmek, ortaya çıkmak. Olgun bir velînin sevenlerinde bâzı sıfatlarının zâhir olması, görünmesi.

• Ortaya çıkma. (Arapça)

cebriyye

• Hicrî birinci asrın sonlarında ve ikinci asrın başlarında Cehm bin Safvân tarafından ortaya çıkarılan bozuk yol. Buna mürcie fırkası da denir.

cifir muvafakatleri

• Cifir ilmi açısından ortaya çıkan uyumlar, denklikler.

çürütme

• Bir düşüncenin, bir davanın boşluğunu, anlamsızlığını ortaya koyma.

darül hikmetil islamiye

• (Dâr-ül Hikmet-il İslâmiye) Bu teşkilât, son devirlerde gerek imparatorluk ve gerekse İslâm Aleminde ortaya çıkan bir takım dini mes'elelerin halli ve İslâma yapılan hücumların İslâm ahkâmına göre cevaplandırılması için 12 Ağustos 1334 (25 Ağustos 1918) tarihinde 5. Mehmed Reşat ve Şeyhülislâm Musa

deccal / deccâl

• Kıyametten önce ortaya çıkarak yandaşlarıyla birlikte dini yıkmaya çalışan azgın kimse.

dellal-ı muzhir / dellâl-ı muzhir

• Gizli güzellikleri ortaya çıkararak ilân eden.

derece-i tahkik

• Araştırma ve her şeyin gerçek yüzünü ortaya çıkarma derecesi.

derece-i zuhur

• Ortaya çıkma derecesi.

dereziler / derezîler

• Anuştekin ed-Derezî adlı bir bâtınî dâî (propagandacı) tarafından ortaya çıkarılan bozuk yol. Bunlar; Bâtıniyyeden ayrılarak ortaya çıkan, Fâtımî hükümdârı Hâkim bi-emrillah'ın ilâh olduğuna ve onun vezîri Hamza'nın imamlığına inanırlar. Kelimenin do ğrusu Derezî olup, yanlış olarak Dürzü denilmekte

dermeyan / dermeyân / درميان

• Ortada, ortaya.

• Ortada. (Farsça)
• Dermeyân edilmek: Ortaya konulmak, ele alınmak. (Farsça)
• Dermeyân etmek: Ortaya koymak, ele almak. (Farsça)

devr-i bid'at

• Dinde olmayıp sonradan dine aykırı ve zarar verici şekilde ortaya çıkan şeylerin çok olduğu zaman.

dinde bid'at

• Peygamber efendimiz ve O'nun dört halîfesi zamânında olmayıp, dinde sonradan ortaya çıkarılan bozuk inanışlar, sevap kazanmak niyetiyle yapılan ibâdetler. Dinde yapılan her türlü değişiklikler, yenilikler ve reformlar.

düstur-u kur'ani / düstur-u kur'ânî

• Kur'ân tarafından ortaya konulan kanun, prensip.

düstur-u nebevi / düstur-u nebevî

• Hz. Peygamber Efendimizin (a.s.m.) ortaya koyduğu kural.

edeb-i furkani / edeb-i furkanî

• Hak ile batılı, doğru ile yanlışı ayıran Kur'ân-ı Kerim'in ortaya koyduğu bir ahlâk kuralı.

ef'al-i ilahiye / ef'âl-i ilâhîye

• Kâinattaki varlıkları ortaya çıkaran İlâhi fiiller.

ef'al-i umumiye-i ilahiye / ef'âl-i umumiye-i ilâhiye

• Bütün varlıklar âleminde varlıkları ortaya çıkaran İlâhî fiiller.

ehl-i ispat

• Doğruyu ortaya çıkaran kimseler.

emr-i tacizi / emr-i tâcizî

• İnsanı âciz bırakan emir; Allah'ın, iman etmeyenlerden Kur'ân'ın benzerini ortaya koymalarını istemesi böyle bir emirdir.

en'am / en'âm

• Bazı Kur'an âyetlerinin veya sûrelerinin bir araya getirilmesiyle ortaya çıkarılan dua kitabı.

envar-ı vücud / envâr-ı vücud

• Varlık nurları; Rabbiyle olan bağdan ortaya çıkan varlık nurları, ışıkları.

esbab-ı inkişaf / esbâb-ı inkişaf

• Gizli kalmış hakikatlerin ortaya çıkmasını sağlayan sebepler.

eser

• Emek sonucu ortaya konan ürün.

eser-i kast

• Kasıt ve isteğin sonucu, bilerek ve isteyerek ortaya çıkan bir durum.

eser-i telkin

• Telkinlerin ortaya çıkardığı sonuç.

faaliyet-i kudret

• Allah'ın sonsuz kudretiyle ortaya çıkan fiiller, işler.

faş / fâş

• Ortaya çıkmış.

felsefe

• Madde, hayat, yaratılış, kâinât, ruh, ölüm, ölüm sonrası gibi konularda insan gücünün akla dayanarak ortaya koyduğu düşünce ve görüşlerin tamâmı. Beğendiği düşüncelerini hakîkat olarak anlatmak, yaldızlı, heyecan verici laflarla inandırmaya çalışmak. Tecrübeye, hesâba dayanmayan şahsî düşünceler.

füruat

• Kökten ayrılan kısımlar. Füru'lar. Esastan olmayıp geniş bilgide ortaya çıkan mes'eleler.

gaile açmak

• Sıkıntılı ve uğraştırıcı bir şeyler ortaya çıkarmak.

halk-ı kur'an / halk-ı kur'ân / خَلْقِ قُرْاٰنْ

• Batıl Mu'tezile mezhebinin ortaya attığı Kurânın yaratılmış olduğu fikri.

hareket-i milliye

• Birinci Dünya Savaşının ardından İstanbul'u işgal eden İngilizler'e karşı ortaya çıkan direniş hareketi.

hasal

• Ağacın, zeminde yanlara sarkmış uçları.
• Bir işte ortaya konulan ödül.

hasıl / hâsıl / حاصل / حَاصِلْ

• Meydana gelme, ortaya çıkma.

• Ortaya çıkan, ürün.

• Ortaya çıkan, var olan. (Arapça)
• Hâsılı: Kısacası, sonuç olarak. (Arapça)
• Hasıl etmek: Meydana getirmek, ortaya çıkarmak. (Arapça)
• Hâsıl olmak: Ortaya çıkmak, var olmak. (Arapça)

• Ortaya çıkan.

hasıl etmek

• Meydana getirmek, ortaya çıkarmak.

hasıl-ı bilmasdar / hâsıl-ı bilmasdar

• Bir şeyin kaynağından ortaya çıkan, gerçek tesir sahibinden meydana gelen sonuç; varmak fiili masdar, acı ise hâsıl-ı bilmasdardır.

hidayet güneşi

• Bütün hak ve hakikatleri güneş gibi ortaya çıkaran, insanlara iman yolunu gösteren Kur'ân.

hikmet-i insaniye

• İnsanların ortaya koyduğu ilim.

hilaf-ı zuhur / hilâf-ı zuhur

• Aksi durumun ortaya çıkması.

hüccet-i kur'aniye / hüccet-i kur'âniye

• Kur'ân'ın ortaya koyduğu kesin delil.

hukeşan

• Tar: Hacı Bektaş şeyhinin Yeniçeri Ocağı nezdindeki vekiline mahsus doksandokuzuncu ortaya 1591 senesinde tâyin olunan Bektaşi müritleri hakkında kullanılır bir tâbirdi. Yeniçeri ocağından yiyip içen ve yeniçeri odalarında yatıp kalkan bu duacıların vazifeleri sabah akşam ordunun selâmet ve muvaffak (Farsça)

husul / husûl / خصول

• Ortaya çıkma, gerçekleşme, var olma. (Arapça)
• Husûle getirmek: Meydana getirmek, gerçekleştirmek. (Arapça)

hüzn-ü gurubi / hüzn-ü gurubî

• Sevilen ve bağlanılan herşeyin batıp gitmesinden ortaya çıkan hüzün.

i'caz / i'câz

• Âciz bırakma, benzerini ortaya koymada herkesi acze düşürme.

ibraz / ibrâz

• Belirtme, ortaya koyma, gösterme.

icat

• Yeni ir şey bulma, ortaya koyma; üretme.

ichar

• (Cehr. den) Sesle okuma.
• Ortaya çıkarma, zuhur ettirme, meydana çıkarma, açıklama.

iffet

• İnsan rûhundaki yapıcı kuvvetin, yâni şehvetin iyiye kullanılmasından ortaya çıkan huy. Nefsi kötü isteklerinden men etmek. Âr, nâmus, hayâ duygusu.

ihdas / ihdâs / اِحْدَاثْ

• Yeniden bir şey yapmak. Ortaya koymak. Meydana koymak.

• Ortaya çıkarma.

• Yeni bir şey ortaya çıkarma.

• Yeni bir şey ortaya koyma.

ihdas etme

• Yeni birşey ortaya koyma.

ihtilaf-ı meşreb / ihtilâf-ı meşreb

• Bireysel tarzdan dolayı ortaya çıkan farklılık.

ihtira / ihtirâ

• Yepyeni bir şey ortaya çıkarma.

ihtira' / ihtirâ'

• Evvelce olmayan bir şeyi ortaya çıkarma, îcâd etme, yaratma, yoktan var etme.

ihvan-üs-safa / ihvân-üs-safâ

• On birinci asrın ikinci yarısında Basra'da ortaya çıkan; "İslâmiyete birçok vehimler karışmış, onu bu vehimlerden temizlemek ancak felsefe ile mümkündür. İslâm dînini felsefe vâsıtasıyla saf hâle getirmelidir" diyen sapık ve gizli bir cemiyet, ekol.

iktiza-i nass / iktizâ-i nass

• Âyet ve hadîslerin gerektirdiği şey; nassın (âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîfin) hükmünün anlaşılabilmesi ve istenilen mânânın ortaya çıkması için sözün tamâmına bakılarak gerekli hükmün taktir edilmesi.

ilm-i beşer

• İnsanlığın ortaya çıkardığı ilim.

imam-ı müçtehid

• Müçtehid imam; Kur'ân ve sünnetten yola çıkarak hüküm ortaya koyan büyük İslâm âlimi.

incila / incilâ

• Ortaya çıkma, parlama.

inkişaf / inkişâf / انكشاف

• Ortaya çıkma. (Arapça)
• Gelişim, gelişme. (Arapça)
• İnkişaf bulmak: Gelişmek. (Arapça)
• İnkişaf etmek: Gelişmek. (Arapça)

inkişaf eden

• Ortaya çıkan.

inkişaf ettiren

• Ortaya çıkaran.

inkişaf ettirmek

• Geliştirmek, ortaya çıkarmak.

inkişaf-ı fevkalade / inkişaf-ı fevkalâde

• Olağanüstü bir şekilde ortaya çıkma, belirme.

inkişaf-ı feyezani / inkişaf-ı feyezanî

• İlâhi lütuf, bolluk ve bereketin ortaya çıkması, görünmesi.

inkişaf-ı feyzani / inkişaf-ı feyzânî

• İlâhî lütuf, bolluk ve bereketin ortaya çıkması, görünmesi.

inşa / inşâ / اِنْشَا

• Yapma, ortaya çıkarma.

intizamat-ı kazaiye

• Kaderde olanların düzenli bir şekilde ortaya çıkması.

irad / irâd

• Getirilme, ortaya konulma.

isbat / isbât / اِثْبَاتْ

• Sağlamlaştırma, dayanıklı hâle getirme. Delil ve şâhit göstererek bir sözün ve fikrin doğruluğunu ortaya koyma.
• Tasavvuf yolunda ilerlerken Lâ ilâhe dedikten sonra illallah demek.

• Delil göstererek hakikatı ortaya koyma.

• Kesin olarak ortaya koyma.

ispat

• Kanıt göstererek birşeyin gerçek yönünü ortaya çıkarma.

istihrac-ı esrar

• Sırları ortaya çıkarma.

istihrac-ı esrar-ı kur'ani / istihrac-ı esrar-ı kur'ânî

• Kur'ân'ın ince sırlarını keşfedip ortaya çıkarmak.

istihza / istihzâ

• Söz, yazı, işâret veya çeşitli davranışlarla bir kişinin ayıp ve eksikliklerini ortaya çıkarmak, onunla eğlenmek, alay etmek.

istinbat etmek

• Gizli mânâyı ortaya çıkarmak.

izhar / izhâr / اِظْهَارْ

• Açıklamak, ortaya çıkarmak. İki harfi birbirinden ayırmak mânâsına tecvîd ilminde bir terim.

• Gösterme, ortaya çıkarma.

izhar eden / izhâr eden

• Gösteren, ortaya çıkaran.

izhar etmek

• Göstermek, ortaya çıkarmak.

izhar-ı azamet

• Büyüklüğü, yüceliği ortaya çıkarma, gösterme.

izhar-ı fazl

• Değerini, üstünlüğünü ortaya koyma.

izhar-ı harika

• Harika bir şeyi ortaya koyma, gösterme.

izhar-ı muhalefet

• Karşı olduğunu ortaya koyma; açık bir şekilde muhalefet yapma.

kaide-i şer'iye / kâide-i şer'iye

• Şer'i kural, İslâmiyet'in ortaya koyduğu kural.

kameri sene / kamerî sene

• Ayın yerküresi etrâfında on iki defâ dönmesi esnâsında ortaya çıkan yıl, sene. 354 gün.

kavanin-i beşer

• İnsanlarca ortaya konulan kanunlar, yasalar.

kavanin-i teşekkülat / kavânin-i teşekkülât

• Allah'ın varlıkları yaratmada ortaya koyduğu kanunlar; oluşum kanunları.

keramet-i iktisadiye

• Tutumlu olmanın ortaya çıkardığı keramet.

kesb

• İnsandaki seçme hareketi, istek, ihtiyâr. İsteğin uygulama safhasına sokularak ortaya konulması.
• Kazanmak, kazanç.

keşf / كشف

• Açmak, gizli bir şeyi bulmak, ortaya çıkarmak. Bir şeyin üzerindeki kapalılığı kaldırmak.
• Evliyânın, his ve akılla anlaşılmayan şeyleri, kalbine gelen ilhâm yoluyla bilmesi.

• Keşif, bulma, ortaya çıkarma. (Arapça)

keşf-i kat'i / keşf-i kat'î

• Kesin keşif, mânevî âlemlerde bazı hakikatleri görme ve ortaya çıkarma.

keşfetme

• Bulma, ortaya, açığa çıkartma.

keşfetmek

• Gizli birşeyi ortaya çıkarmak.

keşfiraz / keşfirâz

• Sırrı ortaya çıkarma.

keşfiyat / keşfiyât

• Keşifler, bazı hakikatleri ortaya çıkarma, keşfetme hâlleri.

keşif

• Gizli ve bilinmeyen birşeyin ortaya çıkarılması, buluş.

kesret-i zuhur

• Çok sayıda görünme, belirip ortaya çıkma.

keşşaf zaman

• Gizli şeyleri ortaya çıkaran zaman, keşfedici zaman.

komedi

• yun. Cemiyetin gülünç ve kusurlu hâllerini ortaya koyan tiyatro eseri.
• Uydurma, yapmacık hareket veya söz.
• Gülünecek hareketler.

kuvveden fiile geçme

• Potansiyel halde olan birşeyin fiilen meydana gelmesi, ortaya çıkması.

ma'rez

• Ortaya çıkma yeri.

mahall-i zuhur

• Görünme, ortaya çıkma yeri.

mahsulat-ı fikriye / mahsulât-ı fikriye

• Fikir ve düşüncelerle ortaya konulanlar; düşünce ürünleri.

makàsıd-ı san'atperverane / makàsıd-ı san'atperverâne

• San'ata olan düşkünlüğü ortaya koyan maksatlar.

manevi tefsir / mânevî tefsir

• Kur'ân-ı Kerimin işaret ettiği hakikatleri asrın ilmî gelişmeleri ışığında ortaya koyarak, iman hakikatlerini güçlü ve sarsılmaz delillerle açıklayan, yorumlayan eser.

masnuat-ı sayfiye / masnuât-ı sayfiye

• Yaz mevsiminde ortaya çıkan sanat eseri varlıklar.

mazahir / mazâhir

• Görünme ve ortaya çıkma yerleri.

mazhar / مظهر

• Ortaya çıkma ve görünme yeri.

• Ortaya çıkış yeri. (Arapça)
• Şereflenme, nail olma. (Arapça)
• Mazhar olmak: Karşılaşmak, nail olmak. (Arapça)

mebde'-i zuhur

• İlk olarak ortaya çıktığı dönem.

mef'ul

• Bir fail tarafından yapılan, ortaya konulan.

mehasin-i meşrutiyet / mehâsin-i meşrutiyet

• Meşrutiyet sisteminin ortaya çıkardığı güzel neticeler.

menfi siyasetçilerin fetvaları / menfi siyasetçilerin fetvâları

• Siyaseti kötüye kullanan veya rakiplerini yok etmeye yönelik siyaset yapan kişilerin ortaya attıkları hükümler, görüşler.

meratib-i nisbiye

• Göreceli olan mertebeler, başkalarına oranla ortaya çıkan dereceler.

meşahir-i mu'cizat / meşâhir-i mu'cizat

• Meşhur mu'cizeler; Allah'ın izniyle peygamberler tarafından ortaya konulup bir benzerini yapmakta başkalarını âciz ve hayrette bırakan olağanüstü hallerin, mucizelerin meşhurları.

meşarib-i evliya / meşârib-i evliya

• Velîlerin meşrepleri, tasavvuf yolunda ortaya koydukları ve takip ettikleri yöntemler.

mevcudat-ı bahariye / mevcudât-ı bahariye

• Bahar mevsiminde ortaya çıkan varlıklar.

meyelan-ı muhabbet / meyelân-ı muhabbet

• Sevgiyi ortaya çıkaracak meyil ve eğilimler.

miyane

• Ara. (Farsça)
• Orta, vasat. (Farsça)
• Helva gibi bazı yemeklerin pişme kıvamı. (Farsça)
• Ortaya serilen halı. (Farsça)
• Gerdanlığın ortasındaki büyük inci. (Farsça)

mu'ciz-eda

• Mu'cize gösteren. Başkalarının yapamıyacağı kadar mu'cize derecesinde iş ortaya koyan. Edası mu'ciz olan. (Farsça)

mu'cizat / mu'cizât

• Allah'ın izniyle peygamberler tarafından ortaya konulup bir benzerini yapmakta başkalarını aciz ve hayrette bırakan olağanüstü işler.

mübadi / mübadî

• Ortaya koyan, meydana çıkaran.

mübdi / mübdî

• Yeni şeyler ortaya koyan.

mübdi'

• Nümune ve benzeri yokken bir şeyi yeni olarak keşfeden. Benzeri görülmemiş bir iş veya eser ortaya koyan.
• Edb: Kimsenin söylemediği yeni bir şiir veya nesir söyleyen.

mübtezel

• (Bezl. den) Pek bol ve ucuz. Değersiz.
• Hor kullanılan. Ortaya düşmüş olan.

mubtıl

• İptal eden, bozup yanlışa düşüren, batıl ve boş şey ortaya çıkaran.

mücadele / mücâdele

• Karşısındakinin câhilliğini veya haksızlığını ortaya koymak ve kendisinin akıl, fazîlet ve şeref bakımından üstün olduğunu isbât etmek için iki kişinin bir şey üzerinde tartışması.

mücahereten

• Ortaya koyarak, meydana çıkararak.

müçtehidin-i muhakkikin / müçtehidîn-i muhakkikîn

• Muhakkik müçtehidler; bir meseleyi derinlemesine bilen Kur'ân ve Sünnet ışığında hüküm ortaya koyan büyük İslâm âlimleri.

muhakkikler

• Gerçekleri araştıran ve delilleriyle ortaya koyan ilim adamları.

muhassal

• Toplam ortaya çıkan, meydana gelen.

muhdis

• Hâdiseye sebeb olan. İhdas eden. Yeni bir şey ortaya çıkaran.

muhteri'

• Misli görülmedik bir şey icâd eden. İcâd eden. Yeni bir şey bulan. Yeni bir şey meydana getiren.
• Uydurma şeyler ortaya atan. Müfteri.

muhteriane / muhteriâne

• Yeni bir şeyler icad ederek. Yenilikler ortaya koyarak. (Farsça)
• İftirada bulunarak. (Farsça)

münazara / münâzara

• Doğruyu ortaya çıkarmak maksâdı ile karşılıklı olarak yapılan ilmî konuşma. Bir mes'eleyi belli kâideler dâhilinde karşılıklı inceleme, bir mes'ele hakkında yapılan karşılıklı konuşma.

münceli / müncelî

• Ortaya çıkan, zâhir olan, parlayan.

müsebbebat / müsebbebât

• Sebeplere bağlı olarak ortaya çıkan şeyler, neticeler, sonuçlar.

müştehire

• Açıkça ortaya konulan, sergilenmiş, meşhur.

mütebadir

• Birden bire akla gelen. Ortaya çıkan.

mütehassıl olan

• Hâsıl olan, meydana gelen, sonuç itibariyle ortaya çıkan.

mütevellid

• Doğan, ortaya çıkan.

mütevellit

• Ortaya çıkan, meydana gelen.

mütezahir

• Görünen, tezahür eden, ortaya çıkan.
• Muavenet eden, yardım eden.

muvafakat-ı cifri / muvafakat-ı cifrî

• Cifir ilmi açısından ortaya çıkan uyum.

muzhir

• Gösteren, ortaya koyan.

naşi / nâşi / nâşî / نَاشِي

• Meydana gelen, ortaya çıkan.

• Ortaya çıkan.

nebean eden / nebeân eden

• Fışkıran, ortaya çıkan.

neş'et / نشئت / نَشْئَتْ

• Ortaya çıkma.

• Ortaya çıkma.

neşv ü nema / neşv ü nemâ / نَشْوُ و نَمَا

• Ortaya çıkma ve büyüme.

netice-i şerriye

• Şerden ortaya çıkan sonuç.

nur / nûr

• Aydınlık, ışık, feyz, bereket ihsân.
• Kur'ân-ı kerîm.
• Îmân.
• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından. Tam ve kusursuz olarak zâhir olup her şeyi ortaya çıkarıcı, yaratıcı veya göktekileri ve yerdekileri nûru ile hidâyet edici, doğru yolu gösterici, gökleri; güneş, ay ve yıld

peyda / peydâ

• Meydana gelme, ortaya çıkma.

rabıta-i iman

• İman bağı, imanla ortaya çıkan bağ.

rüsva

• Rezil, maskara, ayıpları ortaya çıkarılmış.

rüsvay

• Rüsva. Rezil, maskara, ayıpları ortaya çıkarılmış.

sadır / sâdır

• Çıkan; ortaya çıkan, meydana gelen.

sahib-i zuhur

• Zuhur sahibi; inkârcılık fikrine karşı ortaya çıkıp insanları hidayete ulaştırmaya vesile olan ve âhirzamanda ortaya çıkması beklenilen.

san'at-ı şuuriye-i rahmaniye / san'at-ı şuuriye-i rahmâniye

• Rahmeti sınırsız olan Allah'ın sonsuz ilminin neticesi olarak ortaya çıkan san'atı.

sarahat-i kur'aniye / sarâhat-i kur'âniye

• Kur'ân'ın açık bir şekilde ortaya koyduğu hükümler.

şari / şârî

• Şeriatı ortaya koyan, Allah.

sebeb-i dai / sebeb-i dâî

• Birşeyin ortaya çıkmasındaki gerektirici sebep.

sebeb-i zuhur

• Ortaya çıkış ve görünüş sebebi.

semere-i istidad

• Var olan kabiliyet ve potansiyelden ortaya çıkan netice.

semere-i sa'y

• Çalışma ve çabalamayla ortaya çıkan netice, meyve.

şiddet-i zuhur / şiddet-i zuhûr / شِدَّتِ ظُهُورْ

• Fazlasıyla belli olma, ortaya çıkma.

sôfistaiyye / sôfistâiyye

• Mîlâddan önce beşinci asırda Yunanistan'da ortaya çıkan felsefî bozuk bir fırka, topluluk.

sudur / sudûr

• Ortaya çıkma.

sudur eden / sudûr eden

• Ortaya çıkan, meydana gelen.

sünnet-i seyyie

• İslâmiyet'in yasak ettiği, sonradan ortaya çıkan, kötü, beğenilmeyen şeyler. Peygamber efendimiz ve dört halîfesinin zamânında bulunmayıp da, onlardan sonra, dinde meydana çıkarılan ibâdet olarak yapılan şeyler. Bid'at.

ta'lil

• Bir hükmün sebep ve illetlerini ortaya çıkarma, gösterme.

taayyün / تعين

• Ortaya çıkma, belirme. (Arapça)

tahaddüs / تحدس

• Yok iken peyda olmak. Ortaya çıkmak. Meydana gelmek. Olmak.
• Haber vermek, sezgi.

• Sezgi. (Arapça)
• Meydana gelme. (Arapça)
• Tahaddüs etmek: Meydana gelmek, ortaya çıkmak. (Arapça)

tahassul etme

• Meydana gelme, ortaya çıkma, elde edilme.

tahric

• Çıkartma. Meydana koyma.
• Müctehidlerin naslara, kaidelere, asıllara uyarak şer'î hükümleri ortaya koymaları.

tasadduk

• Sadaka vermek, doğru olduğu ortaya çıkmak.

taze

• Yeni kesilmiş, bayatlamamış, taravetli, buruşmamış. (Farsça)
• Yeni duyulan, henüz ortaya çıkan. (Farsça)
• Kuru olmayan, yeşil. (Farsça)
• Genç, körpe. (Farsça)

teayyün-i evvel

• İlm-i ilâhîde ilk teayyün, zuhûr, ortaya çıkış.

tebarüz / tebârüz

• Açıkça ortaya çıkma, görünme.

tebarüz etmek

• Açık bir şekilde ortaya çıkmak.

tebarüz ettiren

• Açıkça ortaya çıkaran, gösteren.

tebarüz ettirmek / tebârüz ettirmek

• Ortaya çıkartmak.

tebelbül-ü akvam / tebelbül-ü akvâm / تَبَلْبُلُ اَقْوَامْ

• Dillerin birden farklılaşarak kavimlerin ortaya çıkması.

tebeyyün / تبين

• Ortaya çıkma, görünme.

• Ortaya çıkma, anlaşılma. (Arapça)
• Tebeyyün etmek: Ortaya çıkmak, anlaşılmak. (Arapça)

tebeyyün eden

• Belli olan, ortaya çıkan.

tebeyyün etme

• Görünme, ortaya çıkma.

tecelli / tecellî / تجلى

• Görünme, ortaya çıkma. (Arapça)
• Kader. (Arapça)
• Tecellî etmek: Görünmek. (Arapça)

tecelligah / tecellîgâh / تجليگاه

• Görünme yeri, zuhur yeri, ortaya çıkış yeri. (Arapça - Farsça)

tecessüm / تجسم

• Cisimleşme, şekillenme. (Arapça)
• Tecessüm etmek: Cisim halinde ortaya çıkmak. (Arapça)

tefsir / tefsîr

• Örtülü, kapalı olan şeyi ortaya çıkarmak, açmak, beyân etmek, beşerî kudret dâhilinde, Kur'ân-ı kerîm âyetlerindeki murâd-ı ilâhîyi (Allahü teâlânın murâdını) anlamak. Bu işi yapabilen âlime müfessir denir.

temcid pilavı

• Mc: Tekrar tekrar bahsedilen şey, daima öne sürülen madde. Mükerreren ortaya sürülen bahis, yahut söylenilen söz. (Menşei: "Erkeğini sahura bekleyen kadının, pilavı yanmasın diye kaldırması ve soğumasın diye tekrar koyması" diye söylenir.)

tenasuh / tenâsuh

• Kaybolan birşeyin başka bir şekle bürünerek tekrar ortaya çıkması. Reenkarnasyon.

tenkid

• Bir kimse veya şeyin iyi veya kötü taraflarını bulup meydana çıkarmak.Tenkid yapıcı veya yıkıcı olabilir. Tenkitten maksat, doğrunun ve yanlışın iyi niyetle ortaya konulması, hakikate ulaştıracak yolun ve imkânların gösterilmesidir. Sadece yanlışı söylemek, doğruyu göstermemek yıkıcı bir tenkiddir.

tenvir ve teyid

• Bir meseleyi aydınlatma ve destekleyici unsurlar ortaya koyma.

terettüb

• Netice olarak ortaya çıkma.

terettüb-ü netice

• Sonuç olarak ortaya çıkma.

terettüp eden

• Sonuç olarak ortaya çıkan.

terettüp etme

• Sonuç olarak ortaya çıkma, neticelenme.

terettüp-ü netice

• Sonuç olarak ortaya çıkan şey.

teşahhusat-ı mülkiye

• Varlıkların maddî yönleriyle belirgin olarak ortaya çıkması, diğer fertlerden ayrılabilir özellikleriyle kendini göstermesi.

tevessüm

• Bir işaret, belirti ortaya çıkma, görünme, bir şeyi işaretlerinden hareketle bilme, iyice anlama.

tevsit

• Birini araya koyma. Ortaya koyma. Vâsıta etme.

tezahür / تظاهر / tezâhür

• Ortaya çıkma.

• Ortaya çıkma, belirme. (Arapça)
• Tezâhür etmek: Ortaya çıkmak, belirmek. (Arapça)

tezahür eden / tezâhür eden

• Ortaya çıkan, görünen.

tezahürat / tezâhürât / تظاهرات

• Ortaya çıkışlar, oluşlar. (Arapça)
• Destekler. (Arapça)

tezahürat-ı hayatiye / tezâhürât-ı hayâtiye / تَظَاهُرَاتِ حَيَاتِيَه

• Hayatla ortaya çıkan görünümler.

tezahüriyet / tezâhüriyet

• Belirme, ortaya çıkma.

tezavül

• Bir şeyi ortaya çıkarma, bir şeyi meydana getirme.

Troçkizm / Troçkist

• Troçkizm, Marksizm'in Troçki'nin bakış açısıyla yorumlanmasıdır. Aynı zamanda 1917 Ekim Devrimi'nden sonra ortaya çıkmış bir ayrımı ifade eder. Sovyetler Birliği'nde "sol muhalefet" olarak örgütlenmiş, Troçki'nin kurduğu 4. Enternasyonal'le başlayarak günümüze kadar gelmiştir. Troçkizm'in en önemli unsurları; özgürlüğü ortadan kaldıracak bir sistem olarak görülen "tek ülkede sosyalizmi" fikrinin reddi, dünya devrimi fikri, enternasyonalin gerekliliği, sürekli devrim ve Doğu Bloku ülkelerinin gerçek sosyalizm olmadığı fikirleridir.
  

  Kaynak: Wikipedia: https://tr.wikipedia.org/wiki/Troçkizm

tulu eden / tulû eden

• Doğan, ortaya çıkan.

uçbeyi

• Hudutlardaki sancakbeyleri hakkında kullanılan bir tâbir idi. Orta çağlarda Türk Devletinin uçbeyleri yarı müstakil idiler. Bağlı bulundukları devletler zayıfladıkça istiklâl dereceleri artar, neticede müstakil devlet olarak ortaya çıkanlar olurdu. Akkoyunlular, Karakoyunlular ve nihayet Osmanlılar

ulum-i akliye / ulûm-i akliye

• Akıldan hareketle ortaya konulan bilimler.

umur-u mukarrere

• Kesin hatlarıyla ortaya konulmuş meseleler, konular ve işler.

vakt-i zuhur

• Ortaya çıkma vakti.

vehhabilik / vehhâbîlik

• Sapık bir fırka. On sekizinci yüzyıl ortalarında Arabistan yarımadasında Necd bölgesinde ortaya çıkan, Muhammed bin Abdülvehhâb tarafından kurulan dînî ve siyâsî bir yol. Bu yolda olana Vehhâbî denir.

vücuda gelmek

• Ortaya çıkmak, var olmak.

zahir / zâhir / ظاهر

• Ortaya çıkan, görünen, zuhur eden. (Arapça)
• Belli, açık, aşikâr. (Arapça)
• Sanırım (Arapça)
• Görünüş, dış yüz. (Arapça)
• Zâhir olmak: Ortaya çıkmak, görünmek, zuhur etmek. (Arapça)

zahir olan

• Görünen, ortaya çıkan.

zaman-ı zuhur

• Ortaya çıkma zamanı.