a'la-yı illiyyin / a'lâ-yı illiyyîn

• Cennette en yüksek derece, olgun kişilerin Allah katındaki dereceleri.

akıl baliğ / âkıl bâliğ

• Ergenlik, olgunluk çağına gelen.

ani

• Ansızın, birdenbire. Bir anda. Hemen.
• Son derece kızgın.
• Olgunlaşmış, kemale erişmiş.

ashab-ı kemal

• Mükemmel ve olgunluk sahibi kimseler.

ashab-ı kemalat / ashâb-ı kemâlât / اَصْحَابِ كَمَالَاتْ

• Kemâl ve olgunluk sahibi insanlar.

• Ma'nevi olgunluk sahibi insanlar.

avam / avâm

• Amme'nin çoğulu, halk, topluluk.
• Müctehid (âyet ve hadîslerden şer'î yâni dînî hükümler çıkaran İslâm âlimi) olmayan, mukallid (yâni mezhebinin usûl ve kâidelerini anlayıp taklîd eden).
• Dînî ilimlerden haberi olmayan câhiller.
• Olgunlaşmamış, irşâda (öğrenip, aydınlanmaya) muht

avan-ı tekamül / avan-ı tekâmül

• Tekâmül, olgunlaşma ve terakki zamanları.

ayn-ı kemal / ayn-ı kemâl

• Olgunluğun, mükemmelliğin ta kendisi.

badir

• Hemen yapmak isteyen.
• Birdenbire vuku bulan.
• Dolunay.
• Büyümüş (çocuk).
• Olgun (meyva).

bakalorya

• Lise tahsilinden sonra imtihan neticesi kazanılan olgunluk. Olgunluk imtihanı ve diploması. (Fransızca)

baliğ / bâliğ

• (Bâliğa) Yetişmiş. Olgun yaşına gelmiş. Aklı kemal bulmuş, erişmiş, varmış.

• Ulaşan, olgunlaşmış, yetişmiş, erişmiş.

beraat

• Temizlik, arılık.
• Olgunluk, güzellik.

berde

• Tıb: Mide dolgunluğu.

beyzah

• İri yapılı, etine dolgun, şişmanca adam.

bıtna

• Malın, paranın ve servetin ziyadeliğinden doğan sürur, sevinç.
• Mide dolgunluğu.

bostan-ı kemalat / bostan-ı kemâlât

• Olgunluklar bostanı, mükemmellikler bahçesi; yani mükemmelliklerin yetişip olgunlaşmasına vesile olan ortam.

büluğ / bülûğ

• Erginlik. Olgunluk. Çocukluk devresini tamamlayıp ergenliğe geçiş. Ergenliğe ulaşan genç, namaz kılmak ve oruç tutmak gibi farzlarla mükellef (yükümlü) olur.
• Yaklaşıp çatma.

• Erginlik, olgunluk çağına girme, yetişme.
• Yaklaştırma.

büruz / bürûz

• Zâhir olmak. Görünmek, ortaya çıkmak. Olgun bir velînin sevenlerinde bâzı sıfatlarının zâhir olması, görünmesi.

burzag

• Şişmanca, etine dolgun delikanlı.
• Delikanlılık çağındaki neşe.

cevdet / جودت

• İyilik. (Arapça)
• Olgunluk. (Arapça)
• Tazelik. (Arapça)

cezl

• Kalın odun. Tomruk.
• Sağlam. Metin.
• Güzel ve muhkem fikir.
• Rekik olmayıp doğru ve dürüst olan söz veya kelime.
• Kâmil, dirayet sahibi, akıllı ve olgun adam.

cibr

• Az-çok, zorla olgunlaşmak, kemal bulmak.

ehl-i hakikat ve kemal / ehl-i hakikat ve kemâl

• Doğru ve hak yolda olanlar ve mânevî açıdan belirli bir olgunluğa erişmiş kimseler.

ehl-i kemal / ehl-i kemâl / اَهْلِ كَمَالْ

• Kemâl sahibi, olgun kimseler.

• Ma'nevî olgunluk ve mükemmellik sâhibleri.

ekmel

• En mükemmel, eksiği olmayan, en olgun.

elibba'

• (Tekili: Lebib) Akıllılar, kâmiller, kemalât sahipleri, olgun kimseler.

enmuzec-i kemal / enmûzec-i kemâl

• Yüksek fazilet ve olgunluk örneği.

esil

• Parlak, uzun ve dolgun yüz.
• Doğru şey.

evliya-yı kamilin / evliya-yı kâmilîn

• Olgun, kemâl ve fazilet sahibi olan Allah'ın velî kulları.

fazl

• Âlimlere yakışır olgunluk.
• İmân, cömertlik, ihsan, kerem, ilim, ma'rifet, üstünlük, hüner, tefâvüt, inayet.
• Artmak.
• Artık, (bunun zıddı naks'tır). Bir şeyden bakiye kalmak.

fazl u kerem

• Bilginlere, faziletli kişilere yaraşır olgunluk ve cömertlik.

ferik / ferîk

• İnsan topluluğu, cemaat.
• Askerî kolordu kumandanı.
• Körpe, buğday tanesinin yarı olgunu, firik.

• Buğday tanesinin olgunu, öğütülecek hâle gelmiş buğday tânesi.

fersude / fersûde / فرسوده

• Solgun. (Farsça)
• Yıpranmış. (Farsça)
• Eprimiş. (Farsça)

feyz-i kemal / feyz-i kemâl

• Olgunluğun feyzi, mükemmelliği yansıması.

füsürde / فسرده

• Donuk, solgun. (Farsça)

gafa

• Her şeyin kemi ve yaramazı.
• Toza benzer bir âfet. (Hurma koruğunun üstüne gelip olgunluktan men'eder ve lezzetini bozar.)

gıda

• Besleyici madde. Vücuda lâzım olan yenecek ve içilecek şeyler.
• Kuşluk vakti yenen yemek.
• Zihni ve kalbi olgunlaştıracak Kur'an ve iman ilmi ve Allah'a ibadet ve taat.

hacegan yolu / hâcegân yolu

• Daha çok nübüvvet kemâlâtına (olgunluklarına, üstünlüklerine) kavuşturan Hazret-i Ebû Bekir'den gelen yolun, Yusuf-ı Hemedânî hazretlerinden îtibâren aldığı isim. Bu yol sonradan Nakşibendiyye adını almıştır.

hadd-i kemal / hadd-i kemâl

• Olgunluk hâli. Kemalât haddi.

• Olgunluk ve mükemmellik sınırı, seviyesi.

halvet

• Yalnızlık, yalnız olarak kalma.
• Yabancı bir kadınla yabancı bir erkeğin bir odada, kapalı bir yerde yalnız kalmaları.
• Tasavvuf yolunda olgunlaşmak ve ilerlemek için belli bir müddet tenhâda kalma hali yalnız kalmak.

halvethane / halvethâne

• Çilehâne. Tasavvuf yolunda olgunlaşmak ve ilerlemek için belli bir müddet kendi hâlinde yalnız kalınan ve ibâdetle vakit geçirilen yer.

ham

• Tecrübesiz, olgunlaşmamış.

hanekah / hânekâh

• Tekke, dergah. İrşâd (doğru yolu gösterme) ve sohbet ile insanları olgunlaştırma hizmetlerinin yapıldığı yer.

hasafet

• Rey sağlamlığı. Hükümde kuvvet ve olgunluk.

hasif / hasîf

• Aklı başında, kâmil ve olgun adam.

hasifane / hasîfane

• Aklı başında ve olgun olan bir adama yakışacak suretde.

hazan

• Güz. Sonbahar.
• Solgun.

hışır

• Kavun ve karpuzun kabuk kısmı.
• Olgunlaşmamış kavun.
• Kötü bir tabaklama neticesinde, bazı kısımları sert kalan deri.
• Mc: Kaba, görgüsüz ve salak kimse.

hulefa-i raşidin / hulefâ-i râşidîn

• Her bakımdan olgun ve Resûlullah Efendimize uyan yüksek halîfeler mânâsına, Resûl-i ekremden (sallallahü aleyhi ve sellem) sonra sırasıyla halîfe olan hazret-i Ebû Bekr, Ömer, Osman ve Ali (radıyallahü anhüm) için kullanılan tâbir.

hüsn-ü kemal / hüsn-ü kemâl

• Güzel kemâl, olgunluk.

huzur-u irfanınıza baş koydum

• "Üstün ilim ve zekâdan hâsıl olan olgun şahsiyetinizin önüne baş koydum" anlamında karşısındakine karşı bir saygı ve hürmet bildiren ifade.

icba'

• Ekilen ekini henüz olgunlaşmadan satmak.

idrak / idrâk

• Anlayış, akıl edinme.
• Yetişmek, erişmek.
• Olgunlaşma çağını bulma.

iman-ı kamil / îmân-ı kâmil

• Olgun îmân. Mü'minlerin ibâdet ederek Allahü teâlânın emirlerini yapıp, haramlardan kaçınmak sûretiyle, parlayan, kuvvetli ve olgun îmânı. En üstün derecedeki îmân.

imtila'

• Dolma. Dolgunluk.
• Tıb: Kan durma, kan toplanma.

imtila-i mide

• Mide dolgunluğu.

insan-ı kamil / insan-ı kâmil

• Kemâle ermiş, olgun insan. İslâmiyet'in emrettiği bütün emirleri yapan, yasaklardan sakınan, Peygamber efendimizin güzel ahlâkıyla ahlâklanan, hareketleri ve sözleri hep Allahü teâlânın ilhâmı ile olan üstün insan.

intizac

• Çok ağlama, fazlaca göz yaşı dökme.
• Tıb: Çıbanın olgun hâle gelmesi.

irfan / irfân

• Bilme, anlama, zihni olgunluk.

istidad-ı kemal / istidad-ı kemâl

• Mükemmellik ve olgunluk yeteneği.

istidad-ı kemali / istidad-ı kemâli

• Olgunlaşma kabiliyeti.

istidadat-ı kemal / istidâdât-ı kemâl

• Mükemmellik ve olgunluk yetenekleri, çekirdekleri.

istiglab

• Kemâle erme, olgunlaşma, gelişme.

istikmal

• Bir şeyin olgunluğa, kemale erdirilmesi. İkmal etmek. Eksiksiz ve tam oluş, tam ve kâmil olmak.

kabe-i kemalat / kâbe-i kemâlât

• Mükemmelliklerin kâbesi, olgunlukların merkezi.

kamil / kâmil / كامل / كَامِلْ

• (Kemal. den) Bütün, tam, olgun, eksiksiz, kemalde olan, kusursuz. Kemal ve fazilet sâhibi.
• Resul-i Ekrem'in de (A.S.M.) bir vasfıdır.
• Yaşını başını almış, terbiyeli ve görgülü kimse.
• Âlim, bilgin kişi.
• Bir aruz kalıbı ismi.

• Bütün, eksiksiz, tam.
• Kemale ermiş, olgun.
• Geniş bilgili, kültürlü, bilgin.

• Tam, eksiksiz, olgun.

• Yetkin, erişkin, olgun, tam.

• Olgun.

• Tam. (Arapça)
• Olgun. (Arapça)
• Bilgili. (Arapça)

• Mükemmel, olgun.

kamilin / kâmilîn / كَامِلِينْ

• Kemâl ve fazilet sahibi, mânevî yönden olgunluğa erişmiş kimseler.

• Mükemmel, olgun olanlar.

kamilin-i nev-i beşer / kâmilîn-i nev-i beşer

• İnsanların içinde kemâl ve fazilet sahibi, mânevî yönden olgunluğa erişmiş olanlar.

kamit

• Bağlanmış.
• Tam olgun, kâmil.

kanun-u tekamül / kanun-u tekâmül / قَانُونُ تَكَامُلْ

• Mükemmelleşme, olgunlaşma kanunu.

karanitıs

• Kişiyi sersem eden dimağ dolgunluğu.

kelim-dest

• Olgun kimse. (Farsça)

kemal / kemâl / كمال

• Kâmillik, olgunluk. Olgunlaşma. Erginlik. Bütün güzel sıfatlarla muttasıf olmak. Fazilet.
• Değer, baha.
• Fazlalık.
• Sıdk ile yapılan güzel iş.

• Olgunluk, olma.
• Eksiksizlik, tamlık.
• Değer, baha.
• Bilgi, fazilet.

• Olgunluk, mükemmellik, eksiksiz olma, fazîlet.

• Olgunluk, erginlik, tamlık.

• Olgunluk, mükemmellik. (Arapça)

kemal-i akıl / kemâl-i akıl

• Aklın olgunluğa erişmesi.

kemal-i beşeri / kemâl-i beşerî

• İnsanın mükemmelleşmesi, olgunlaşması.

kemal-i tam / kemâl-i tam

• Tam bir mükemmellik, olgunluk.

kemalat / kemâlât

• Faziletler, olgunluklar, insanın bilgi ve güzel ahlâkça tam ve olgun olması.

• Olgunluklar, fazîletler, ahlâk ve huy güzellikleri.

• Kemâller, olgunluklar.

kemalat-ı şahsiye / kemâlât-ı şahsiye

• Şahsî olgunluklar, faziletler, güzellikler.

kemalat-ı vicdaniye / kemâlât-ı vicdaniye

• Vicdanî ve ruhî olgunluklar.

kemalat-ı vilayet / kemâlât-ı vilâyet

• Evliyâlığa âit üstünlükler, olgunluklar.

kemalat-ı vücud / kemâlât-ı vücud

• Varlığın olgunlaşma, mükemmelleşme noktaları.

kemalat-perver / kemalât-perver

• Kâmil ve olgun insan. Kemalât sahibi. (Farsça)

kemalin vücudu / kemâlin vücudu

• Mükemmelliğin, olgunluğun varlığı.

kezaz

• (Kezazet) Hadden tecavüz etmek, haddini aşmak.
• Tıb: Nefes alamıyacak derecede mide dolgunluğu.

kihal

• (Tekili: Kehl) Kemâlini bulmuş kimseler. Kâmil insanlar. Olgunluk çağında bulunanlar.

kıvam / kıvâm

• Olgunluk derecesi. Her şeyin en uygun hali.
• Mâyi bir şeyin koyulaşmış hali.
• Tav.
• Durma.
• Çağ.
• Bir şeyin nizamı.
• Doğrular. Dikler. Dik ve doğru çizgiler.

• Olgunluk, tav, dik, direk.

kudret-i samedaniye matbahları / kudret-i samedâniye matbahları

• Rızıkların İlâhî kudretle olgunlaştırıldığı mutfaklar.

kühul

• (Tekili: Kehl) Orta yaşlı kişiler. Olgun kimseler.

kühulet

• Orta yaşlılık. (35-40 yaş arası) Olgunluk çağı. Bazılarına göre: Yirmibir ile altmış yaşa kadar olan insanın hayat devresi. Veya otuz ile elli arası.

• Orta yaşlılık, olgunluk çağı.

kümmel

• (Tekili: Kâmil) Kâmiller. Olgunlar. İlmen, dinen ve mânen kâmil olan büyük zatlar. Büyük mâneviyat ve fazilet sahibi insanlar.

kümmelin / kümmelîn

• Kâmiller; büyük mâneviyat ve fazilet sahibi olgun kimseler.

makine-i tekemmülat / makine-i tekemmülât

• İlerleme, olgunlaşma makinesi.

mehasin-i kemalat / mehasin-i kemâlât

• Olgunluk ve mükemmelliklerin güzellikleri.

memhus

• Parlatılmış, cilâlanmış.
• Etli, şişman, dolgun insan veya hayvan.

mertebe-i kemal / mertebe-i kemâl

• Olgunluk, mükemmellik mertebesi.

meylül-istikmal / meylül-istikmâl

• Olgunluğa ulaşma meyli, eğilimi.

meylülistikmal

• Olgunluğa erme eğilimi, arzusu; birşeyin olgunluğa, kemâle erme istek ve arzusu.

muhaddisin-i kamilin / muhaddisîn-i kâmilîn

• Hadis ilmini çok ileri derecede bilen, çok sayıda hadîs ezberleyen, yazan veya aktaran olgun hadis âlimleri.

muhit-i enfüsi / muhit-i enfüsî

• Kapsamlı olan kendi dünyası; kâinattaki bütün mükemmelliklerin ve olgun hâsiyetlerin kapsamlı bir nümunesi hükmünde olan kendi zâtı ve iç dünyası.

mükemmel

• Tamam. Olgun. Noksansız. Eksiksiz. Kemal bulmuş. Kemale erdirilmiş. Çok iyi.

• Ergin, tamam, olgun.

mükemmil

• Olgunlaştıran, yetiştiren.

mümteli

• (Melâ. dan) Dolu, dolgun, dolmuş.
• Mide dolgunluğuna uğramış.

mürşid-i kamil / mürşid-i kâmil / mürşîd-i kâmil

• Dinî meselelerde olgunluğa ulaşmış mürşid, yol gösterici.

• Tasavvufta kemâle gelmiş, olgunlaşmış, evliyâlık mertebelerinin sonuna ulaşmış, kâbiliyeti olanları bu yolda yetiştiren rehber zât.

musattem

• Mükemmel, olgun, tam.

müstekmil

• (Kemâl. den) Tam ve olgun bir hâle getiren. Eksiksiz olarak bitiren.

mütekamil / mütekâmil / متكامل

• Olgun.

• Kemâlli, olgun, tekâmül etmiş olan.

• Olgun, mükemmel.

• Kemâle erişmiş, olgun, üstün.

• Olgun, tam, gelişmiş. (Arapça)

mütekamilane / mütekâmilâne

• Olgunluk ve kemâlât göstererek. Olgunlukla. (Farsça)

mütekamilin / mütekâmilîn

• Tekâmül etmiş olanlar. Kâmil ve olgun kimseler. Allah'ın emrine uygun şekilde hareketi alışkanlık hâline getirmiş olanlar.

mütekemmil

• (Kemal. den) Olgunlaşan, tekemmül eden. Eksiği kalmayan.

mütekemmilane / mütekemmilâne

• Olgunlaşarak, tekemmül ederek. Eksiği kalmayarak. (Farsça)

mütekemmilin / mütekemmilîn

• (Tekili: Mütekemmil) (Kemâl. den) Olgunlaşanlar, kemale erenler, tekemmül edenler.

mutlak kemal / mutlak kemâl

• Genel mânâda kemâl, olgunluk; yani kemâl kelimesinin teklik, çokluk veya nitelik gibi şeylerine bakmaksızın konulduğu genel mânâsına, "mutlak kemâl" denir.

müzca

• Sürücü, süren.
• Kâmil olmayan kişi. Olgunlaşmamış insan.

na-müstaid

• Müstaid olmayan. Olgunlaşma kabiliyeti olmayan. İstidatsız. (Farsça)

na-reşid

• Kemâle ermemiş, olgunlaşmamış. (Farsça)

nadıc

• (Çoğulu: Nevadıc) Olgunlaşmış, olmuş, kıvama gelmiş.

nadic

• Olgun meyve.
• İyi pişmiş et.

nares / nâres / نارس

• Ham, olgunlaşmamış. (Farsça)

nazc

• Olgunluk, olma, pişme, kıvam bulma. Yetişme.
• Büluğa erme. Bâliğ olma.

nazıc

• Olgun, pişmiş, kıvama gelmiş, yetişmiş.

nazic

• Pişmiş, yetişmiş, olgunlaşmış, kıvamına ermiş.

nevazıc

• (Tekili: Nâzıc) Kıvama gelmişler, olgunlaşmışlar.

nevresidegan / nevresidegân

• (Tekili: Nev-reside) Yeni olgunlaşmağa başlamış olanlar, yeni yetişmeler. Gençler, tazeler.

nimres

• Yarı ham, yarı olgunlaşmış olan. (Farsça)

nuzc

• Yemişin tam olarak yetişmesi, olgunlaşması.
• Etin kemikten dökülür derece pişmesi.

pejmürde / پژمرده

• Solgun. (Farsça)
• Dağınık. (Farsça)
• Yırtık. (Farsça)

pejuhide

• Çok akıllı, olgun, bilgili. (Farsça)

puhte / پخته

• (Çoğulu: Puhtegân) Pişmiş, pişkin. Olgun, kâmil insan. (Farsça)

• Pişmiş, pişkin, olgun. (Farsça)

puhtegan / puhtegân

• (Tekili: Puhte) Olgun kimseler, pişkin kişiler.

puhtegi / puhtegî

• Olgunluk, kemalât, pişkinlik. (Farsça)

pür-sale / pür-sâle

• Yaşlı. Yaşı dolgun. (Farsça)

pürkemal / pürkemâl

• Tam anlamıyle olgun.

raşidin / raşidîn

• Hakka erişmiş olanlar. Kâmil ve çok ileri olgun kimseler. Akıllılar.

resa / resâ / رسا

• Olgun. (Farsça)

reşid

• Doğru yolda giden, hak yolunda olan.
• Akıllı, iyi davranan. Ergin, olgun.
• Büluğ çağına girmiş kimse.
• Doğru yola sevkeden, hayra delâlet eden.
• Fık: Malını muhafaza hususunda aklı eren, istediği gibi meşru yolda sarfedebilen kimse.

• Hak yolda giden, ergin, olgun.

rububiyetperver

• Terbiye etmeyi ve olgunlaştırıp mükemmelleştirmeyi seven.

rüşd

• Doğru yolu bilme, olgunluk.

rüşdi / rüşdî

• Rüşdle ilgili. Olgunluğa dair.

rüşeda

• (Tekili: Reşid) Reşid olanlar. Rüşd, olgunluk sâhibleri.

sahib-i kemal / sâhib-i kemâl / صَاحِبِ كَمَالْ

• Kemal sahibi, olgun insan.

• Manevî olgunluk ve makam sahibi.

sahib-kemal

• Olgun, kemal sahibi. (Farsça)

sahibkemal / sâhibkemal / صاحب كمال

• Olgun insan. (Arapça - Farsça)

sam'a

• Küçük kulaklı kadın. (Müz: Asmâ)
• Kuvvetlenip olgunlaşan ot.

şart-ı kemal / şart-ı kemâl

• Mükemmellik, olgunluk şartı.

şebaat

• Dolgunluk, tokluk.

sebeb-i izzet ve kemal

• Değer, itibar ve olgunluk sebebi.

sebg

• Nimet bolluğu.
• Olgunlaşmak, kemâle yetişmek. Tamam olmak.

şeyh

• İhtiyâr.
• Bir ilim dalında ihtisas etmiş olan.
• Mürşîd-i kâmil; insanlara Allahü teâlânın emir ve yasaklarını anlatan, dîni, İslâm'ı yayan ve onların mânen olgunlaşmalarını sağlayan rehber zât. Çoğul şekli meşâyıh ve şüyûhtur.

şimendifer-i kemalat / şimendifer-i kemâlât

• Kemâlât treni, olgunluk ve mükemmellikler treni.

sinn-i kemal / sinn-i kemâl / سِنِّ كَمَالْ

• Olgunluk yaşı.

• Olgunluk yaşı.

tabakat-ı ehl-i kemal / tabakat-ı ehl-i kemâl

• Olgunluk ve fazilet sahibi insanların tabakaları.

tabakat-ı kemal ve muhabbet / tabakat-ı kemâl ve muhabbet

• Sevgi ve olgunluk tabakaları, katmanları.

talim ve terbiye etme / tâlim ve terbiye etme

• Belli bir amaca erişecek şekilde eğitme ve geliştirip olgunlaştırma.

tarikat / tarîkat

• Tasavvuf yolu; insanları mânen olgunlaştırmak, terbiye etmek, yetiştirmek için, tasavvuf büyüklerinin tâkib ettikleri yol.

tatfif

• Alırken dolgun, verirken eksik ölçmek.

tekamül / tekâmül / تكامل

• Kemâl bulma. Olgunlaşma.

• Kemâle erme, olgunlaşma, gelişme.

• Olgunlaşma.

• Olgunlaşma. (Arapça)
• Evrim. (Arapça)
• Tekâmül etmek: Olgunlaşmak, gelişmek. (Arapça)

tekamülat / tekâmülât

• (Tekili: Tekâmül) Olgunlaşmalar, tekâmüller.

tekemmül / تكمل

• Olgunlaşmak. Kemâle doğru gitmek.

• Mükemmelleşme, olgunlaşma.

• Olgunlaşma.

• Tamamlanma. (Arapça)
• Olgunlaşma. (Arapça)
• Tekemmül etmek: (Arapça)
• Tamamlanmak. (Arapça)
• Olgunlaşmak. (Arapça)

tekemmül etmek

• Mükemmelleşmek, olgunlaşmak.

tekemmül-ü zati / tekemmül-ü zâtî

• Kendi kendine gelişen, olgunlaşan.

tekemmülat / tekemmülât

• Olgunlaşmalar.

• Olgunlaşmalar.

tekemmülsüz

• Olgunlaşmamış.

tekmil

• Olgunlaştırma, bitirme.

tekmil makamı / tekmîl makâmı

• Olgunlaştırmak, tamamlamak, kemâle erdirmek makâmı. Tasavvufta başkalarını yetiştirebilmek derecesine ulaşma.

telebbük

• Mide dolgunluğuna uğrama.

temehhuz

• Bir şeyin safileşip olgunlaşması.

ten-aver

• (Çoğulu: Ten-âverân) Vücutlu, etine dolgun. (Farsça)

terbiye

• Kişiyi yavaş yavaş rûhen ve bedenen yetiştirmek, olgunlaştırmak.
• Edeblendirme, cezâlarını verme.

• Belli bir amaca erişecek şekilde geliştirme, olgunlaştırma.

terbiye eden

• Belli bir amaca erişecek şekilde geliştiren, olgunlaştıran.

tevacüd / tevâcüd

• Vecd ve muhabbette kemâle ermeyenin (olgunlaşmayanın) isteğiyle vecde kavuşmaya tâlib olması, istemesi.

tuhme

• Mide dolgunluğu. Hazımsızlık.

üveysi / üveysî

• Üstâdı, hocası olsun olmasın, hayatta veya vefât etmiş bir büyüğün rûhâniyetinden istifâde ederek, terbiye görerek yetişen, olgunlaşan kimse. Bu şekilde yetişme yoluna üveysîlik denir.

vukuf-i adedi / vukûf-i adedî

• Nakşibendiyye yolunun on temel esâsından biri. Tasavvuf yolunda ilerlemek ve yükselip olgunlaşmak için yapılan zikri, bildirilen adede (sayıya) göre yapmak. Meselâ bir nefeste 1, 3, 5, 7, 11 kerre Allah demek gibi teke riâyet ederek zikretmek.

yen'

• Yemişin olgunlaşması.

zat-ı ekmel / zât-ı ekmel

• Mükemmel, olgun ve üstün zât, kimse.

zerd

• Sarı. (Farsça)
• Soluk, solgun. (Farsça)