afitabi / afitâbî

• Güneşe âit.
• Güzelliğe dâir.

aftab-perest

• Nilüfer çiçeği. (Farsça)
• Güneşe tapan kimse. (Farsça)
• Ayçiçeği. (Farsça)

aftab-ru

• Güneş yüzlü, yüzü güneş gibi parlak (güzel). (Farsça)
• Sevimli, dilber. (Farsça)
• Güneşe karşı olan (yer). (Farsça)

aftabi / aftabî

• Güneşlik, şemsiye, tente. (Farsça)
• Güneşe ait, güneşle ilgili. (Farsça)

akraba / akrabâ

• Aralarında soyca, nesebce yakınlık olanlar. Yakınlar.

• Aralarında neseb (soy), süt ve evlilik bakımından yakınlık bulunanlar.

arik

• Asil haseb ve neseb ehli olan.

asaletlu / asaletlû

• Asâletli, soy ve neseb sahibi, necib, asil.
• Osmanlı İmparatorluğu zamanında resmi yazışmalarda büyükelçilere, Hristiyan büyüklerine, devlet adamlarına ve prenslerine denirdi.

ashab-ı kütüb-i sitte / ashâb-ı kütüb-i sitte

• Kütüb-ü sitte ashabı, meşhur altı sahih hadis kitabı olan Sahih-i Buhâri, Sahih-i Müslim, İbn-i Mâce, Ebu Davud, Tırmizi ve Neseî'nin yazarları.

asilane / asilâne

• Asil olanlara yakışır şekilde. Asil ve neseb sahibine lâyık. (Farsça)

asl

• Temel, esas, kök. Bidâyet. Mebde', dip, hakikat. Hâlis, sâfi. Haseb ve neseb. Soy sop. Zâten, en ziyâde.

asmani / asmanî

• (Çoğulu: Asmâniyân) Gökyüzüne, aya, güneşe mensub. (Farsça)
• Açık mavi. (Farsça)

ayheka

• Neşat, sevinç, neşe, sürur.
• Bir kuş adı.

azer

• Ateş. (Farsça)
• Şemsî senenin dokuzuncu ayı. Kasım. Her şemsî ayın dokuzuncu günü. (Farsça)
• Mecusilere göre güneşe memur meleğin adı. (Farsça)
• Hz. İbrahim'in (A.S.) babasının veya amcasının ismi. (Farsça)

azumet / azûmet

• Eğlence. Neşeli ve hoşça vakit geçirten şey.

bade-i ikbal / bâde-i ikbal

• İkbal şarabı. Yüksek mevkide bulunmanın verdiği geçici neşe ve keyif.

bayram

• İslâm dîninin bildirdiği ve müslümanların neşelenip sevindikleri Fıtr (Ramazan) ve Kurban bayramı.
• Cumâ günü.
• Allahü teâlânın emirlerine uyup, yasaklarından sakınarak, günâh işlemeden, haram lokma yemeden geçirilen günler.
• Müslümanın rûhunu teslim (vefât) edeceği zama

behc

• Her zaman neşeli olma. Birisini şâd ve mesrur etme, sevindirme.
• Güzellik, hüsn.

behs

• Neşe ve güleryüzle karşılama.
• Kahraman, yiğit, mert adam.
• Cür'etkârlık.

burzag

• Şişmanca, etine dolgun delikanlı.
• Delikanlılık çağındaki neşe.

cahim / cahîm

• Cehennem'in dördüncü tabakasına verilen ad. Güneşe ve yıldıza tapanların azab göreceği Cehennem.

cuş u huruş / cûş u huruş / cûş u hurûş

• Neşe ve âhenk.

• Coşup taşma; neşe ve âhenk.

decran

• Neşeli, sevinçli, bahtiyar kimse.

derecat-ı şemsiye / derecât-ı şemsiye

• Güneşe ait dereceler.

dı've

• Nesep dâvâsı etmek.
• Yalan dâvâ etmek.

ehl-i şevk

• Arzu, istek ve neşe sahipleri.

ektar

• (Tekili: Keter) Haysiyetler, onurlar, şerefler, şanlar, ünvanlar, soylar. Nesebler, dereceler, mertebeler.

ensab / ensâb / انساب

• (Tekili: Neseb) Soylar, nesebler. Baba tarafından hısımlar.

• Soylar, nesepler.

• Nesepler, soylar. (Arapça)

ferahlı

• Sevinçli, huzurlu, neşeli.

ferhan / ferhân / فرحان

• Sevinçli, neşeli. (Arapça)

feşak

• Sürur, neşe, sevinç, neşat.

feyz-i safa / feyz-i safâ

• Neşenin feyzi, safânın bolluğu.

feza-yı şadüman / feza-yı şâdüman

• Sevinç ve neşe veren bir atmosfer, saha.

firaş-ı kavi / firaş-ı kavî

• Fık: Evli kadının firaşı mânâsına gelir bir tabirdir. (Bununla bilâdavet neseb sabit olup, nefy ile neseb nefy olunmayıp, lâkin laan ile nefy olunur.)

firaş-ı mütevassıt

• Fık: Ümmü veledin firaşı mânâsına gelen bir tabirdir. Firaş-ı mütevassıtta bilâ davet neseb sahih olmaz.

firaş-ı zaif

• Fık: Cariyenin firaşı. (Bununla neseb sâbit olur)

gevher

• Akıl ve edeb. (Farsça)
• Asıl ve neseb. (Farsça)
• Elmas, cevher, mücevher. İnci. (Farsça)
• Bir şeyin künhü ve esası. Hakikat. (Farsça)
• Noktalı olan harf. (Farsça)

güneş-misal / güneş-misâl

• Güneş gibi, güneşe benzer.

hasan-ı basri

• (Hi: 21-110) En ileri Tâbiînden olup hadis ve fıkıhta büyük âlimlerdendir. Basra'da medfundur. Mezheb sahibi bir müçtehiddir. Sahabe-i Kiram'dan 130 zat ile görüşmüş, Buharî, Müslim, Ebu Davud, Tirmizî, Neseî, İbn-i Mace kendisinden hadis nakletmişlerdir.

hebs

• Şâdlık, sürür, neşe, neşat.
• Döşemek.

heşheşe

• Şâdlık etmek, neşeli olmak.

hılt

• Bir şeye karışık, karışmış bulunan.
• Eski tıbda: Ahlât-ı erbaa (Kan, salya, safra, dalak) dan birisi.
• Soyu, nesebi karışık kimse.

hizze

• Sürur, sevinç, neşe, neşat.

hoşdil

• Memnun, neşeli. Gönlü hoş. (Farsça)

hurmet-i müsahere / hurmet-i müsâhere

• Erkeğin herhangi bir kadın ile zinâ etmesi veya herhangi bir yerine unutarak ve yanılarak da olsa şehvetle (lezzet alarak) dokunması hâlinde, o kadının neseb (soy) ile ve süt ile olan anası ve kızları ile; kadının da o erkeğin oğlu ve babası ile evle nmesinin ebedî, sonsuz olarak haram, yasak olması

ihtirak

• Yanmak, tutuşmak, yanıp kül olmak.
• Koz: Bir gezegenin güneşe yaklaşması.

imam-ı şafii / imam-ı şâfiî

• (Hi: 150-204) İmam-ı Abdullah bin Muhammed diye de anılır. Üçüncü ceddi olan Şâfiî, hayatında Resulüllâh'ı (A.S.M.) gördüğü için o isimle anılır. Nesebi, Abd-i Menaf'da Peygamberimiz (A.S.M.) ile birleşir. Gençliğinde çok fakir bir hayat yaşadı. Çok ileri muhaddis ve müfessir-i Kur'andır. Usul-ü Had

iran

• Tabut.
• Neşeli ve mesrur olma.

istinsab

• (Neseb. den) Soyu bildirme. Soy dâvâsı gütme.

istıtrab

• Neşe arama, eğlence isteme.

katv

• Sürur ve neşeyle ağır ağır yürümek.
• Adımını biribirine yakın atmak.

kayıf

• Ferasetle bir kimsenin nesebini bilen kişi.

kefaet

• Denklik. Denk olmak. Beraberlik. Bir şeye yeterlik. Küfüv oluş.
• Fık: Evlenen erkeğin, alacağı kadına neseb, diyanet, hürriyet ve mal hususlarında müsâvi ve daha üstün olması hususu. (Bunun en mühimmi de diyânet noktasındadır.)

kemal-i neş'e / kemâl-i neş'e

• Tam bir neşe ve sevinç.

kemal-i neş'e ve sürur / kemâl-i neş'e ve sürur

• Tam bir neşe ve sevinç.

küfv

• Eş, denk. Evlenecek kız ile erkeğin din bilgileri, takvâ (haramlardan kaçmak), neseb (soy), mevki ve servet bakımından denk olması.

kütüb-ü sitte-i makbule

• Kabul görmüş, güvenilir altı büyük hadis kitabı (Sahih-i Buharı, Sahîh-i Müslim, İbn-i Mâce, Ebû Davud, Tirmizî ve Neseî).

kütüb-ü sitte-i sahiha

• Doğru ve güvenilir olan altı büyük hadis kitabı (Sahih-i Buhari, Sahîh-i Müslim, İbn-i Mâce, Ebû Davud, Tirmizî ve Neseî).

mahrem

• Gizli.
• Dince ve şer'an müsaade olunmayan.
• Birisinin hususi hâllerine ait gizli sır.
• Nikâh düşmeyen, evlenilmesi haram olan yakın akraba. (Baba, dede, anne, nine, erkek ve kızkardeş, amca, dayı, hala ve teyzeler arasında bir neseb yakınlığı, bir ebedî mahremiyet vardır

medar-ı sevap

• Sevinç ve neşe vesilesi.

medar-ı sürur

• Sevinç ve neşe vesilesi.

medar-ı sürur ve saadet

• Sevinç ve neşe kaynağı.

mekanis / mekânis

• (Tekili: Miknese) Süpürgeler.

menşat

• (Çoğulu: Menâşıt) Neşat, sürur, neşe.

merhaba

• Şâdlık, neşeli oluş.
• Genişlik, vüs'at.
• Müslümanlar arasında bir nevi selâmlaşma kelimesi olup, "rahat olunuz, serbest olun, hoş geldiniz" mânasında söylenir.
• Nazımda medholunan kimseye hitâb olarak kullanılır.

merih

• Koz: Güneş etrafında seyreden seyyarelerden dünyadan sonra güneşe en yakın olanı. (Aslı: Merrih veya Mirrih okunur.)
• Mars.

meşrık

• Güneş doğacak cihet. Gündoğusu. Doğu. Şark ciheti.
• Şems-âbâd, güneşi bol yer. Kış vakti ısınmak için güneşe karşı oturacak yer.
• Tövbe kapısının adı.

mez'uk

• Mesrur, neşeli, sürurlu.
• Tuzlu.

milt

• Nesebi bilinmeyen.

mirrih

• Şâd, neşeli ve mesrur kimse.

mısbah

• Kandil. Çıra. Meş'ale. Lâmba. (Aya, güneşe, yıldızlara ve mecâzen de Resul-i Ekrem'e (A.S.M.) bu isim verilmiştir.)Sabah ve sabahat maddesinden ism-i âlettir ki; sabah gibi lâtif ve kuvvetli aydınlık veren lâmba demektir.

mıtrab

• Neşeli adam. Neşesi bol kimse.

mizad

• Sürur, sevinç, neşe.

müfterih

• (Ferah. dan) Keyifli, neşeli. Şen, ferah içinde olan.

mühtezz

• (İhtizaz. dan) Sevinç ve neşeden dolayı oynayan.
• Titreyen, ihtizaz eden.

mükeyyif

• Keyif verici, neşelendirici şey. Sarhoşluk veren.
• Klima cihazı.

münacat

• Allah'a yalvarmak. Duâ. Allah'tan necat için dua.
• Yalvarmak için yazılan duâ veya manzume.
• Sürurlaşmak, neşelenmek.

münşerih-ül bal / münşerih-ül bâl

• Gönlü neşeli.

muntalik

• (Talâk. dan) Salıverilmiş, bırakılmış.
• Bağsız.
• Kederi, hüznü ve gamı olmıyan. Sevinçli, mesrur, neşeli.

müstatrib

• (Tarab. dan) Neşe, âhenk ve eğlence isteyen.

müteşemmis

• (Şems. den) Güneşlenen, güneşe çıkan.

naşıt

• Büyük yoldan ayrılan küçük yol.
• Vahşi sığır. Bir burçtan başka burca varan yıldız.
• Neşeli ve şen adam.

nazar-baz / nazar-bâz

• Neşe ile bakan. (Farsça)

neş'e-i ruhani / neş'e-i ruhanî

• Ruhen duyulan sevinç ve neşe.

neş'e-nisar

• Neşe dağıtan. (Farsça)

neş'e-yab

• Keyifli, neşeli, sevinçli. (Farsça)

neşat-bahş

• Sevinç ve neşe bağışlayan. (Farsça)

neşat-efza

• Neşe ve sevinç artıran. (Farsça)

nesebi / nesebî

• Neseb ve soya âit. Sülâle ile alâkalı.

• Soy yönünden, neseble ilgili olarak.

nesevi / nesevî

• (Neseviye) Kadına mensub, kadınla alâkalı, kadınlık.

nessabe

• Nesepleri iyi bilen kimse.

neşvebahş

• Keyif ve neşe veren. Neşelendiren. (Farsça)

neşvedar / neşvedâr / نشوه دار

• Keyifli, neşeli. (Farsça)

• Neşeli. (Arapça - Farsça)

neşvegah / neşvegâh

• Neşe ve keyif yeri. (Farsça)

neşvemend

• Keyifli, neşeli. (Farsça)

neşvet

• Keyif, neşe. Sevinç sarhoşluğu.

neşveyab / neşveyâb

• Neşeli, keyifli. (Farsça)

• Neşveyâb olmak: Neşelenmek.

nijad

• Nesil, soy, neseb. (Farsça)
• Cibilliyet, tabiat. (Farsça)

nu'm

• Sürur, neşe, sevinç, neşat.

nüzhet

• Neşe, eğlence, ferahlık.

nüzhet-pezir

• Safa ve neşe bulmuş olan. (Farsça)

pertev-suz

• Yakan ışık. Güneşe karşı tutulduğu zaman, ışıkları bir noktaya toplayan ve bu suretle ışığın değdiği yeri yakan mercek.

piç

• Büklüm, kıvrım, dolaşık. (Farsça)
• Nesebi gayr-ı sahih olan, gayr-ı meşru münâsebetten doğan çocuk. (Farsça)
• Aslına benzemiyen. (Farsça)
• Ağacın kökünden biten sürgün. Aşılanmamış ağaç. (Farsça)
• Sarmaşık. (Farsça)
• Vida. (Farsça)

pür-hande / pür-hânde

• Neş'e dolu, çok gülme ve sevinç dolu. Sevinçli, neşeli.

şad / şâd

• Neşeli, memnun.

şadeyleyen / şâdeyleyen

• Neşelendiren, sevindiren.

safa-engiz

• Safa koparan. Neşe, sevinç yapan.

şatır / şâtır / شاطر

• Neşeli. (Arapça)

şemakmak

• Uzun, tavil.
• şâd ve neşeli kimse.

şemsi / şemsî

• Güneşe ait. Güneşle alâkalı.

şen

• Sevinç, neşe.

şeng

• Neşeli, kıvrak. (Farsça)
• Haydut, şaki, eşkiya. (Farsça)

sergerm

• Kızgın, öfkeli. Kafası kızmış. (Farsça)
• Neşeli. Sarhoş. Mest. (Farsça)

serr

• Çocuğun göbeğini kesmek.
• Göbekte ağrı olmak.
• Şâdlık, neşeli ve sevinçli olma.

şetaret / şetâret / شطارت

• Neşe. (Arapça)

şevk-alud / şevk-âlud

• Şevkli, neşeli, sevinçli, keyifli. (Farsça)

şevk-aver / şevk-âver

• Neşe veren, neşe getiren, şevklendiren. (Farsça)

şevk-efza / şevk-efzâ

• Şevklendiren, neşe artıran. (Farsça)

şevk-i bahari / şevk-i bahârî

• Bahar neşesi.

şevki / şevkî

• Neşe ve şevk ile alâkalı.

şibab

• Bıçak üstüne sürçmek.
• At neşesi.

şuh / şûh / شوخ

• Oynak ve neşeli. (Farsça)
• Hareketlerinde serbest olan. (Farsça)
• neşeli güzel. (Farsça)

şuh-meşreb

• Açık meşrebli, şen ve neşeli. (Farsça)

sulbiye

• Nesebi hâlis olan.

şürr

• Ayıp.
• Yayıp döşemek.
• Kurutmak için güneşe sermek.

sürur / sürûr

• Sevinç, neşe.

• Sevinç, neşeli olmak.
• Tahtlar, yatacak yerler.

tarab / طرب

• Şenlik, neşelenme. (Arapça)

tarab-efsa / tarab-efsâ

• Neşe ve ferahlığı artıran. (Farsça)

tarab-nak / tarab-nâk

• Sevinçli, neşeli, coşkun. (Farsça)

tarabengiz / tarabengîz / طرب انگيز

• Neşe veren. (Arapça - Farsça)

tarabgah / tarabgâh / طربگاه

• Neşelenme yeri, eğlence yeri. (Arapça - Farsça)

tatarrub

• Şevke gelme, coşma, neşelenme, keyiflenme.

tatrib

• Zevklendirme, neşelendirme, keyiflendirme.

tebar

• Soy, nesil, neseb. (Farsça)

tenşit / tenşît / تنشيط

• Neşelendirme. (Arapça)

teşemmüs

• (Şems. den) Güneşleme, güneşe çıkma.
• Güneş çarpması.

teşmis

• (Şems. den) Güneşe tutma, güneşe serme.
• Güneşe tutup hasta etme.

uşabe

• (Çoğulu: Eşâyib) Karışık olan.
• Nesebi karışık kişi.

üşabe

• Irkı, nesebi karışık adam.
• Karışık cemaat.
• Rüşvet ve hırsızlık gibi yollarla elde edilen kazanç.

utarid

• Merkür, güneşe en yakın olan gezegen.

uztumme

• İnsanın ırk ve nesebi.
• Her şeyin aslı.

vasati saat / vasatî saat

• Hakiki güneşe tâbi olmak üzere, muntazam hareket ettiği tasavvur olunan mevhum bir güneşin, o yerin nısfun nehârından (meridyeninden) arka arkaya iki defa geçişi arasındaki zamanın yirmi dörtte biri.

zaal

• Şâdlık, neşeli oluş, neşat.

zeml

• Atın, davarın neşeli yürüyüşü.
• Yük yüklemek.
• Refik. Arkadaş.

zevk-bahş

• Zevk veren, eğlendiren, neşelendiren. (Farsça)
• Meşhur bir cins lâle. (Farsça)