(k.s.)

• Kuddise sırruhu; ilâhî hikmetten öğrendiği şeyler pak ve mübarek olsun.

alem-i mahşer / âlem-i mahşer

• Mahşer âlemi; kıyametten sonra insanların tekrar diriltilip toplanacakları yer.

arz-ı nefs

• Hizmette ve fedakârlıkta nefsini ve kendini ileri sürme.

berhudar

• Selâmette. Mükâfata erişen. Nasibli. (Farsça)

dar-ül karar / dâr-ül karar

• Kararlı surette kalınan, kıyametten sonraki yer. Cennet. Dâr-ül Beka.

deccal / deccâl

• Kıyametten az önce çıkacak, insanlardan bir kısmını sapıtacak ve daha sonra Hz. İsa tarafından öldürülecek olan şahıs.

• Kıyametten önce ortaya çıkarak yandaşlarıyla birlikte dini yıkmaya çalışan azgın kimse.

ebu hüreyre

• Peygamberimize (A.S.M.) bütün gücüyle hizmette bulunmuş ve İ'lâ-yı kelimetullâh yolunda Peygamber (A.S.M.) ile bütün muharebelere iştirak etmiş, 5374 aded Hadis-i Şerif nakletmiştir. Hicri 75 yılında, Medine-i Münevvere'de, 78 yaşında iken dâr-ı bekaya irtihâl etmiştir. (R.A.)

ehl-i hükumet / ehl-i hükûmet

• Hükümette olanlar yöneticiler.

felek

• Gök, gök katı, devir.
• Tâli', baht.
• Büyük ve dâirevi olan şey.
• Her gök seyyaresinin gezdiği âlem.
• Dünyâ, âlem,
• Bir zilli âlet.
• Yuvarlak kütük, kızak. (Felek her türlü esbab-ı cefasın toplasın gelsin Dönersem kahpeyim millet yolunda bir azimetten

ferda-yı kıyamet / ferdâ-yı kıyâmet

• Kıyâmetten sonra.

füzul

• (Tekili: Fazl) Ganimetten artıp taksimi mümkün olmayan şey.

gayz

• Bir şeyin pahası eksilmek. Hilkati noksan olma. Kıymetten düşük şey.
• Suyun eksilip azalması, yere çekilmesi.

hakim / hakîm

• Hikmetle muttasıf olan ve mevcudatın hakikatına vâkıf olan. Hikmet mütehasssı. İlm-i hikmette mütebahhir ve mütehassıs olan. İş ve emirleri hikmetli ve yanlışsız olan.
• Tabib, doktor.

harbiye nazırı

• Askerlik işleriyle alâkalı dairenin başında bulunan memura verilen ünvandır. Kuva-yı Milliyenin Anadolu'da kurduğu hükümette "Milli Müdafaa Vekili" adını taşıyan bu ünvan, Osmanlı Hükümetine 1908 Temmuz inkılâbı arifesinde kurulan Said Paşa kabinesiyle girmiştir. Ondan evvel "Serasker" adını taşıyor

haşmet

• (Hışmet) Kendisine tabi olanlardan dolayı, "haşem" den olan, büyüklük ve heybet. Tantana-i azamet. Hürmetten gelen çekinme.
• Hiddet, kızgınlık.
• Alçak gönüllülük.

haşr

• (Haşir) Toplanmak, bir yere birikmek.
• Toplama, cem'etmek.
• Kıyametten sonra bütün insanların bir yere toplanmaları. Allahın, ölüleri diriltip mahşere çıkarması. Kıyamet.
• Bir tohumun içinden büyük ağaçlar çıktığı gibi, her bir insanın acb-üz zeneb denilen bir nevi çekir

haşr-i a'zam / حَشْرِ اَعْظَمْ

• Kıyâmetten sonraki büyük diriltme ve toplama.

haşr-i kıyamet

• Bütün varlıkların bedenlerinin kıyametten sonra ahiret âleminde tekrar inşa edilip diriltilmesi.

hem-kıymet

• Aynı kıymette olan, kıymetleri eşit olan. (Farsça)

hızlan / hızlân

• Zarar, rahmetten mahrumiyet.

hizlan / hizlân

• İlâhî rahmetten mahrum kalmak.

hizmet-i sadıkane / hizmet-i sâdıkane

• Sadakatle hizmette bulunma.

huddam / huddâm

• Hizmette bulunanlar. Hizmetçiler.
• Cin taifesinden olan hizmetçi.

• Hizmette bulunanlar.

hüddam

• İnsana hizmette bulunan cin.

hums

• Beşte bir; ganîmetten, mâdenlerden ve bulunan defînelerden beytülmâl denen devlet hazînesine ayrılan beşte bir hisse.

hüviyyet

• Asıl. Mâhiyyet. Birisinin kimliği, kim olduğu, kökü, esası ve ne olduğu.
• Cenab-ı Hakkın varlık sıfatı.
• Hamiyyet ve istikametten, ulüvv-ü cenâbdan ibâret olan sıfât-ı hamide.

iflah

• Mübarek ve muvaffakiyetli olmak. Selâmete çıkmak. Felâha kavuşmak.
• Nimette dâim ve kararlı olmak.

ihza'

• Ganimetten pay ayırma.
• Ayakkabı giydirme.

imam-ı malik / imam-ı mâlik

• (Hi: 93-179) Medine-i Münevvere'de doğdu. İmâm Mâlik bin Enes diye anılır. Mâlikî Mezhebinin imamı. El-Muvatta isimli eseri, "Kütüb-ü Sitte"ye dahil olacak kıymettedir. Mezhebinin mensubları, Afrika ve Endülüs'te çok yayılmıştır. Bu mezhepte olana "Malikî" denir.

infal

• Ganimetten mal ayırıp verme.

istihdam / istihdâm / اِسْتِخْدَامْ

• Bir hizmette kullanmak, hizmete almak, hizmet ettirmek.
• Edb: Bir çok mânâsı olan bir kelimenin her mânâsına muvâfık kelime söylemek. Meselâ: "Avcınızın attığı da, sözleri de saçma idi" cümlesinde olduğu gibi.

• Hizmette kullanma.

izn

• (İzin) Yasağı kaldırmak. Bir şeye ruhsat vermek. Yol vermek. Hizmetten çıkarmak.

kıymet-agah / kıymet-agâh

• Kıymetten anlar, değer bilir. (Farsça)

kıymet-i bipayan / kıymet-i bîpâyân

• Sonsuz kıymette.

köle

• Bütün tarihî devirlerde başka milletlerden, yabancılardan zorla kaçırılıp hürriyetten mahrum hale getirilerek hizmette kullanılan erkek. (Türkçe)

kuddise sirruhu / kuddise sirruhû

• İlâhî hikmetten öğrendiği sırlar mübarek ve pak olsun anlamında, büyük veliler için kullanılan bir hürmet ifadesi.

lecc

• Dar şey.
• Düşmanlıkta ve husumette inad edip ayak direme.

lezzet-i rahmet

• Merhametteki lezzet.

lihikmetin

• Bir hikmete mebni olarak. Bir hikmetten dolayı.

liva-ül hamd

• Hz. Peygamber'in (A.S.M.) bayrağı. Ona inananlar kıyâmetten sonra bu bayrağın altında toplanacaklardır.

livaü'l-hamd / livâü'l-hamd

• Hz. Peygamber'in (a.s.m.) sancağı, kıyametten sonra Müslümanların altında toplanacakları sancak.

livaü'l-hamd-i ahmedi / livâü'l-hamd-i ahmedî

• Hz. Muhammed'in (a.s.m.) bayrağı, kıyametten sonra Müslümanların altında toplanacakları sancak.

magdub

• Hiddet ve gadaba uğramış. Doğru ve hak dini tanıyamamış ve rahmetten mahrum kalmış. Lütf-u İlâhîden mahrum olmuş.
• Fık: Gasbolan mal.

mahşer

• Toplanma yeri. Kıyametten sonra insanların tekrar dirilip toplanmaları ve toplandıkları yer. Haşir meydanı.
• Çok kalabalık.

mansubin / mansubîn

• (Tekili: Mansub) Memuriyette bulunanlar. Hizmette olanlar.

mektum

• Gizli. Saklı. Gizli kalmış.
• Hükümetten gizli tutulan.

mektumat

• (Tekili: Mektume) Hükümetten kaçırılarak gizlenmiş ve yazdırılmamış nüfus, mal veya gelir.

mevkıf

• Durak, durulacak yer; kıyâmette ölülerin diriltildikten sonra toplanacakları yer; Arasât meydanı, mahşer yeri.

mu'cize

• İnsanların, yapmasında âciz kaldıkları ve ancak Allah tarafından peygamberlere nasib olan hârika. Kerametten yüksek, fevkalâde hâdise.
• Mu'cize, Halik-ı Kâinat tarafından peygamberlerin hakkaniyetine ait bir tasdiktir. Sahih hadislerle mu'cizeler haber verilmiş ve tesbit edilmiştir.

mukarreb

• (Kurb. dan) Yakınlaşmış. Yakınlaştırılmış. Yakın.
• Büyük zât veya padişah gibi kimselere hizmette yaklaşmış olan.

mülim / mülîm

• Kendini levm etmek. Melâmette olmak. Kusurunu anlayıp kendisini kötülemek.

müslim

• İslâm olan, Allah'a teslim olmuş olan, selâmette olan.

müstahdem

• Ücretle çalışan, hizmette bulunan, hademe.

müstahdim

• Hizmette kullanan, istihdam eden.

rabia-i adeviye

• (Hi: 95 - 185) Basra'lı bir hatun. Bütün hayatını dine hizmet için vakfetmiş, zengin kimseler evlenmek teklifinde bulundukları halde; "Allah'ı anmaktan, dine hizmetten beni alıkor" fikri ile reddetmiş, fakirliği ve istiğnayı kabul edip dine hizmetten vaz geçmemiştir. Talebe okutmuş meşhur bir veliye

radife

• Kıyametteki ikinci Sur'un ismi. (O'nunla bütün ölüler hayat bulurlar.)

re'y

• Müctehid İslâm âlimlerinin, açıkça bildirilmeyen bir mes'ele hakkında dînî delillerden yâni Kur'ân-ı kerîm, hadîs-i şerîf ve icmâ-i ümmetten çıkardıkları hüküm, kıyâs.

rüşd

• Doğru yol bulup bağlanmak. Hak yolunda salabet, metanet ve kemal-i isabetle dosdoğru gitmek.
• Hayra isabet etmek.
• Büluğa ermek.
• İstikamette olmak. Dinine ve malına zarar gelecek şeyi bilmek, doğru düşünmek.
• Kişinin akıl ve idraki kavi ve tedbiri metin olmak.

salavat

• (Tekili: Salât) Namazlar.
• Bütün dualar. İhtiyaçtan gelen ricalar.
• Nimetten çıkan şükürler. İbadetler.
• Hazret-i Muhammed'e (A.S.M.) memnuniyet ve bağlılık için yapılan dualar.
• Nasârâ kilisesi.

sancak-ı muhammedi / sancak-ı muhammedî

• Hz. Muhammed'in (a.s.m.) sancağı; kıyametten sonra, Müslümanların altında toplanacağı sancak.

sebat

• Yerinden oynamamak, dayanmak. Kararlı olmak.
• Sözde durmak, ahde vefâ etmek. İman ve İslâmiyete hizmette, Allah'a ibadet ve taatta sâbit ve berkarar olmak.
• Bir meslekte, meşru bir kanaatte veya bir fikirde kararlı bulunmak, sağlamlık göstermek.

şefa'at-ı kübra / şefâ'at-ı kübrâ

• Kıyâmette, o günün dayanılmaz dehşeti ve şiddetli sıkıntıları sebebiyle, insanların mürâcaatları üzerine Peygamber efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem), onların muhâkeme ve hesâblarının bir an evvel görülmesi için Allahü teâlâya yalvarması ve bu dileğinin kabûl olması. O gün herkes kendi başını

şefaat

• Bağışlanmasını dileme, birine arka olma.
• Peygamberlerin ve velilerin kıyamette günah-kâr müminlerin bağışlanması için Allah katında dilekte bulunmaları.

şehid

• Şâhid olan.
• Meşhude. Allah (C.C.) yolunda canını feda eden müslüman. Hak için hayatını feda ederek ölen. Allah'ın rızasına eren. (Naklinde ve gaslinde Rahmet melekleri hazır oldukları için yahut kıyamette ümem-i sâlife hakkında istişhad olunan zevattan olduğu için yahut vefat etmeyip

selamün aleyküm / selâmün aleyküm

• İki müslüman karşılaşınca veya ayrılırken birinin diğerine; "Ben müslümanım. Benden sana zarar gelmez, selâmettesin. Dünyâda ve âhirette selâmette ol, sıhhat ve âfiyet üzerinize olsun." mânâsına söylenen söz.

sem'-i hikmet

• Hikmetli sözleri dinlemek. Hikmetten ibret ve ders almak. En hayırlısına tabi olmak.

subh-u kıyamet

• Kıyametten sonraki sabah. Kıyamet sabahı.

şübhe-i tarık / şübhe-i târık

• Zulmetten gelen şüphe belâsı.

şüheda / şühedâ

• Şehîdler, vatan, din ve milletine hizmette ölenler.

suhriyen

• (Sıhriyya) Musahhar kılınan, hizmette çalıştırılan.
• Gülünç olan.

sukūt / سُقُوطْ

• (Kıymetten) düşme.

sur / sûr / صور

• Boru. (Arapça)
• Kıyamette üflenecek boru. (Arapça)

tard

• Sürme, kovma, uzaklaştırma.
• Mektebden veya vazifeden uzaklaştırma. Hizmetten çıkarma.

tarık / târık

• Gece gelen kimse.
• Zulmette hâsıl olan belâ ve musibetler.
• Parlak yıldız.
• Sabah yıldızı. (Zühre)

tazimkarane / tâzimkârâne

• Hürmette bulunarak.

tezkere

• Pusla, betik.
• Herhangi bir konuda izin verildiğini bildirmek için hükümetten alınan kâğıt.

zemin-bus

• (Saygı ve hürmetten dolayı) yeri öpme.

zevk-i selim

• En temiz, nezih ve en yüksek derecedeki zevk. Selâmette olan zevk. Meşru dairedeki zevk.
• Sezme kabiliyeti.

zeyd bin sabit

• Sahabe-i Güzinden ve Aşere-i Mübeşşeredendir. Henüz on bir yaşında iken isteği ile İslâmiyet'i kabul etmiştir. Kur'ân-ı Kerim'i kemiklerde yazılı ve hâfızların ezberinde iken bugünkü şeklinde ilk olarak yazan, bu hizmette en büyük hizmet kendisine nasib olandır. Resul-ü Ekrem'in (A.S.M.) kâtipliğini