ahlaf / ahlâf

• Halefler; meslek, san'at, ilim gibi benzer şeylerde, sonra gelenler.

aktivizm

• Hakikatin, düşüncede kalmasından ziyade, hayat ve fiile intikalini ve bütün ilimlerin, cemiyetin gelişmesine hizmet etmesini isteyen ve böylece iradenin faaliyet ve tesirliliğini açıklayan felsefî bir meslek.

alevi / alevî

• Hazreti Ali sevgisini meslek kabul eden.

argo

• Bir meslek veya topluluk sınıfı arasında kullanılan özel söz. (Fransızca)
• Mc: Serserilerin ve külhanbeylerin kullandığı söz veya deyim. (Fransızca)

arif-i münevver / ârif-i münevver

• Nurlanmış ve mesleğinin mütehassısı olmuş ve aklı ile beraber kalbi de nurlanmış âlim. Arif-i Billâh.

asfiya

• Sâfiyet, takvâ ve kemâlât sâhibi ve Peygambere (A.S.M.) vâris olup, onun meslek ve gayelerini ihyaya ve tatbike çalışan muhakkik zatlar.

ashab / ashâb

• (Tekili: Eshâb) (Sahib) Arkadaş olanlar. Sahip olanlar, kullanma yetkisine sahip kişiler.
• Halk, ahali.
• Sahabeler, yani Peygamberimiz Hz. Muhammed'i (A.S.M.) görmüş ve mü'min olarak ona ve onun mesleğine bağlı kalmış olan zatlar. Bu kişiler, insanlık, doğruluk ve her türlü faz

bezirgan / bezirgân

• Mesleğini sadece kazanç için kullanan kimse, tüccar.

bukalemun

• Bulunduğu yerin rengine giren, fare büyüklüğünde, böcek yiyen bir hayvan. (Farsça)
• Mc: Sık sık fikir ve kanaat veya meslek değiştiren. (Farsça)

cevaz

• Müsaadeli. Ruhsat, izin. Câiz olma.
• Yol, tarik ve meslek.

dalalet-pişe / dalâlet-pîşe

• Sapıklığı ve inançsızlığı meslek edinmiş.

der tarik-ı acz-mendi / der tarîk-ı acz-mendi

• Âcizliği kendine meslek edinenin gittiği yol.

ehl-i fen ve felsefe

• Fen ve felsefe ilimlerini meslek edinenler.

ehl-i ihtisas

• İhtisas sahibi olan kimseler. Bu kişiler yalnız kendi meslekleriyle uğraşırlar, çeşitli meslek ve meselelerle fikirlerini dağıtmazlar.

ehl-i ilhad

• Doğru meslek ve dinden, Hak yolundan çıkıp bâtıl yola sapan, imansızlar, dinsizler. (Farsça)

ehl-i tarikat ve hakikat

• Tarikata mensup olanlar ve hakikat mesleğinde olanlar.

ekol

• Bir fikir üzerine kurulu okul, meslek.

• (Ecole) Fikir üzerinde işleyen bir nevi mekteb. (Fransızca)
• Bir üstadın talebeleri. Bir üstadın mesleği, tarzı. (Fransızca)

esas-ı meslek

• Bir meslek ve metodun üzerine bina edildiği temel.

eslaf / eslâf

• Selefler; meslek, san'at, ilim gibi benzer şeylerde önce gelenler.

etrika

• (Tekili: Tarik) Tarikler, yollar, caddeler.
• Sebepler, vesileler, vasıtalar.
• Maişeti te'min etmek için tutulan meslekler, geçinmek için yapılan işler.

felsefe

• Yunanca (Philosophos)dan Arapçalaşmış. Feylesofların mesleği.
• İlm-i hikmet.
• Maddeyi, hayatı ve bunların çeşitli tezâhürlerini, sebeblerini, ilk unsurları ve gaye cihetinden inceleyen fikri çalışma ve bu çalışmaların neticelerini toplayan ilim.
• Herkesin hususi fikri. M

gaiyye

• Bir şeyin sebeb ve neticesini ileri süren felsefe mesleği.
• Maksad ve gayeye âit. Son ile alâkalı. Gaye, maksad ve neticeye mensup ve müteallik. (Fr.: Finalizm)

halef

• Bir meslek veya konumda öncekilerin yerine geçenler.

hallac-ı mansur

• Asıl adı Hüseyin olan bu zat, tasavvuf mesleğinde meşhurdur. Manevi istiğrak hallerinde hissettiklerini, şeriata zâhiren zıd düşen ifadelerle söylediği için, Hicri 306 senesinde idam edilmiştir.

harif / harîf / حریف

• (Hırfet. den) Meslekdaş, san'at arkadaşı. Teklifsiz dost.
• Herif, âdi insan.

• Rakip. (Arapça)
• Meslektaş. (Arapça)

hasr-ı fikir

• Bir şeye bütün fikrini vermek ve başka şeyle meşgul olmamak tarzı ve düsturu ile o şeyde veya meslekte mütehassıs ve muvaffak olmaya çalışmak. Bütün fikri çalışmayı bir şey üzerinde toplamak.

hasr-ı nazar

• Sadece bir şeye bakıp dikkat etmek.
• Yalnız bir mevzu veya meslek üzerinde çalışıp onda mütehassıs ve muvaffak olmaya çalışmak.

havayic-i asliyye / havâyic-i asliyye

• İhtiyaç eşyâları. Temel ihtiyâçlar. Bir kimsenin yiyecek giyecek ve ev gibi ihtiyaç duyduğu lüzumlu maddeler ve evde kullanılan eşyâ ve âletler, hizmetçiler, binecek vâsıtası, meslek kitapları (din kitapları) ve ödeyeceği borçları.

hayaliyyun mezhebi

• Aslı olmayan ve hayalde tasavvur edilen şeyleri, gerçek olduğunu vehm edenlerin mesleği.

hem-kün

• Aynı cins işte çalışan, işleri ve meslekleri aynı olan. Meslekdâş. (Farsça)

hemkar / hemkâr / همكار

• Meslektaş. (Farsça)

hıbazet

• Ekmek yapma mesleği, ekmekçilik.

hicabet

• Kapıcılık. Perdecilik.
• Teşrifatçılık, mabeyncilerin mesleği. Saray memurluğu.
• Ortaçağ islâm devletlerinde vezirlik.
• Kâbe perdeciliği.

hicir

• Başkalarından üstün ve faziletli olan. Bir kimsenin sireti ve mesleği. Huy, âdet, tabiat.

hiref / حرف

• (Tekili: Hirfet) Meslekler, san'atlar.

• Meslekler. (Arapça)

hirfet / حرفت

• (Çoğulu: Hiref) Meslek, san'at.

• Sanat, meslek.

• Meslek. (Arapça)

hokkabaz

• Elçabukluğu ile birtakım şaşırtıcı oyunlar göstermeyi kendine meslek edinmiş kişi.
• Mc: Başkalarını aldatarak yalan ve hile ile iş çeviren kimse.

hükema-i işrakiyyun / hükemâ-i işrakiyyun

• İşrakiyye mesleğindeki feylesoflar.

hukukçu

• Hukuk mütehassısı. Hukuku meslek edinen kimse. Avukat, müdde-i umumi "savcı" ve hâkim.

hurufiye

• Fazlullah-ı Hurufi adında birinin kurduğu bâtıl bir meslektir. Harflerden kendilerince manalar çıkarıp, dine aykırı iddiaları olan bir dalâlet fırkasıdır.

hüsn-ü tedbir

• İyi düşünülerek tutulan yol. Tefekkür ile tasmim etmek, ihtiyar olunacak meslek ve harekete karar vermek.
• Bir kimseden bir haberi nakil ve rivâyet eylemek.
• Bir şeye iyi muvaffak olmak için o işe muvafık ve hesaplı hareket etmek.

ihtilaf-ı meslek / ihtilâf-ı meslek

• Mesleklerin farklılığı.

ihtisas

• (Husus. dan) Kendine mahsus kılmak. Bir kimsenin dünyevi veya uhrevi, Kur'âni, İslâmi, imâni bir mesleğe, fen veya san'ata hasr-ı mesâi etmesi; yalnız onunla meşgul olması.
• Gr: Mütekellim veya muhatab zamiri olan mübtedanın haberinin hükmünü bir isme âit (mahsus) kılma. Bu isim zamir

iktina'

• Yığma, biriktirme.
• Çalışarak kazanma.
• Meslek edinme.
• Tuzak kurup avlanma.
• İmsak etme.
• Sermâye verme.

ilmiye

• Fıkıh ve şeriat ilimleri, iman ve Kur'an hakikatları ve tahkiki iman dersleri ile iştigal eden zatların mensub oldukları yol. Alimlerin mesleği.

intisab / intisâb

• Mensûb olma, bağlanma. Bir işe, bir mesleğe girme. Bir mürşîd-i kâmile (rehbere) bağlanma, talebe olma.

islak

• (Silk. den) Düzenleme, sıraya koyma.
• Yola getirme.
• Diziye geçirme.
• Mesleğe sokma, sokulma.

isr

• Alâmet. Nişane.
• Ayak izi.
• Yol. Meslek.
• Başlamak ve azimet etmek.

işrakiyye

• İşrakiyyunların bâtıl ve hurafe mesleği.

ıstılah

• Tabir, deyim. Belirli bir topluluğun, bir lafzı lügat mânasından çıkararak başka bir mânada kullanmaları.
• Bir ilim veya mesleğe âid kelime. Terim. Erbab-ı ilim arasındaki ve herkesin anlamadığı kelime.
• Muvafakat. Uygunluk. Barışmak. İttifak.

kabul-i adem

• Kalben ademi kabul etmektir. Hakkı inkâr etmek, hatalı bir hüküm ve itikattır. Hak mesleği kabul etmeyip indi ve şahsi görüşünü ileri sürerek başka bir yolda gitmektir, bir iltizamdır. İmânın zıddına şahsi görüşüne tâbi olmak, bâtılı kabul etmektir.

kariyer

• Bir insanın kendisini hasretmiş olduğu meslek. (Fransızca)
• Bir meslekte alınan merhalelerin bütünü. (Fransızca)

karv

• Ağaç kadeh.
• Köpek yalağı.
• Hurma ağacının kökü.
• Uzun havuz.
• Hayanın derisi inip büyümek.
• Kast.
• Etraflıca araştırmak, tetebbu.
• Bir kimsenin mesleğine girmek, onun yoluna süluk etmek.

kazasker

• İlmiye mesleğinin en yüksek mertebelerinden biri. Lügat mânası asker kadısı, ordu kadısı demektir. Osmanlılarda Kazaskerliğin ihdası Sultan I.Murat zamanındadır. İlk Kazasker de "Çandarlı Kara Halil"dir.

komiser

• Emniyet teşkilâtının meslek dereceleri içinde yer alan ve en az lise tahsilini yapmış, polis enstitüsünün orta ve yüksek kısmını tamamlamış üniformalı veya sivil memur. (Fransızca)

künye

• Bir kimsenin adı, soyadı, ülkesi, doğumu, mesleği gibi özelliklerini gösteren kayıt.

kutb

• (Kutub) Dünyanın şimâl veya cenub uçları. (Güney ve kuzey taraflarının son kısımları.)
• Elektrik cereyânını meydana getiren veya mıknatısın uçlarından her biri.
• Dini bir meslek veya grubun başı. Bir çok müslümanların kendisine bağlandıkları azim ve büyük evliyaullahtan zamanın

maak

• Meslek, mezheb.
• Sığınacak yer.

maddiyunluk

• Maddiyunların mesleği. Maddecilik. Hiçbir müsbet delile dayanmıyan ve sadece maddeye istinad eden ve ruhâniyatı ve mâneviyatı inkâr edenlerin bâtıl akideleri.

mahrec

• Çıkacak yer.
• Ses ve harflerin ağızdan çıktıkları yer.
• Mat: Bayağı kesirde çizginin altındaki sayı. (Payda)
• Hususi bir meslek için adam yetiştirmeğe mahsus mekteb ve dâire. (Meselâ: Mekteb-i fünun-u harbiye zâbit mahrecidir.)
• Tarik-i ilmiyede büyük bir pâyeye v

materyalizm

• Maneviyatı ve Allah'ı inkâr eden maddiyyunların mesleği. (Fransızca)

medaric

• (Tekili: Medrec ve Medrece) Merdivenler.
• Meslekler, yollar.

medrec

• (Çoğulu: Medâric) Basamaklı yol. Merdiven.
• Meslek.
• Tarikat.
• Dar yol. Dağ yolu.

menahic-i hükema / menahic-i hükemâ

• Hakîmlerin, ilm-i kelâm âlimlerinin meslekleri ve gittikleri mânevi yollar.

menasim

• (Tekili: Mensim) Yollar, tarikler, meslekler.
• Alâmetler, izler, eserler, nişânlar.

mesalik / mesâlik

• (Tekili: Meslek) Meslekler. Tutulan yollar. Süluk edilen yollar.

• Meslekler, tutulan yollar.

• Meslekler, ekoller, yollar.

mesalik-i fukaha / mesalik-i fukahâ

• Fıkıh âlimlerinin meslekleri, tuttukları yollar.

mesalik-i fukeha / mesâlik-i fukehâ

• Fıkıhçıların, İslâm hukuku âlimlerinin meslekleri, metot ve yolları.

meşlah

• Meşlehe. Maşlah. Altı üstü bir olan ve kol yerine yarıkları bulunan bir çeşit elbise.

meslek / مسلك

• Yol, tarz. (Arapça)
• Sistem. (Arapça)
• Uğraşı, meslek. (Arapça)

meslek-i acz

• Aczini Allah'a bildirme mesleği, yolu.

meslek-i ali / meslek-i âli

• Yüce meslek.

meslek-i askeriye

• Askerlik mesleği.

meslek-i batıla / meslek-i bâtıla

• Bâtıl ve haktan uzak yol, yanlış meslek.

meslek-i dalalet / meslek-i dalâlet

• Dalâlet yolu, sapıklık mesleği.

meslek-i ehl-i sünnet

• Hz. Muhammed'in sünnetine uyan, onun yolundan giden Müslümanların mesleği, takip ettikleri yol.

meslek-i esas

• Esas mesleği.

meslek-i felsefe

• Felsefe mesleği, yolu.

meslek-i hakiki / meslek-i hakikî

• Gerçek meslek, yol ve metot.

meslek-i hayat

• Hayat mesleği, prensibi.

meslek-i ilmiye

• İlim mesleği.

meslek-i müteassife

• Sapık, azgın meslek.

• Sapık meslek.

meslek-i nurani / meslek-i nuranî

• Nurlu meslek, metod.

meslek-i sakim / meslek-i sakîm

• Hasta meslek, hastalıklı yol.

meslek-i şirk

• Şirk mesleği, yolu.

meslek-i tefekkür

• Tefekkür mesleği, yolu.

meslek-i tevafukiye

• Tevafuku, bilgi kaynağı olarak kabul eden meslek, yöntem.

meslek-i uhuvvet / مَسْلَكِ اُخُوَّتْ

• Kardeşlik mesleği.

• Kardeşlik mesleği.

meslek-i zındıka

• Dinsizlik mesleği.

mesleki / meslekî

• (Meslekiyye) Meslekle alâkalı. Mesleğe ait.

meşreb / مَشْرَبْ

• Meslek, yol.

mezheb

• Yol. Gidilen yol. Tutulan çığır.
• Dinin esaslarında ve esas temel mes'elelerde bir olmakla beraber, teferruatta bazı muhtelif mes'eleler olması sebebiyle birbirinden az farklı müctehidlerin yolları. Müctehidlerden, kendilerine tâbi olunanların seçtikleri meslekleri. Füruatta Hanefi ve

minhac / minhâc

• Meslek. Yol. Açık ve belli yol. (Farsça)
• Büyük ve işlek cadde. (Farsça)

• Yol, meslek.

• Yol, meslek, metod.

mu'teberan

• (Tekili: Mu'teber) Şerefli, haysiyetli ve itibarlı kimseler.
• Bir yerin, bir mesleğin veya bir sınıfın ileri gelenleri. Hükmü geçip, inanılır olanlar.

mücterin / mücterîn

• Mesleğinde mâhir ve tecrübeli olan.

mültemesat / mültemesât

• (Tekili: Mültemes) Kayırılanlar, mültemesler, iltimaslılar.

mümaşat

• Birlikte hoş geçinmek.
• Bir maslahat yolunu takib etmek.
• Meslek işlerinde tesviye, tervic ve idare etmek.
• Karışmamak.
• Başkalarının zarar vermeyen fikirlerine uyarcasına hareket etmek ve sulh u salâh üzere durmak. Uygunluk.

münselik

• (Silk. den) Bir yola girip orada giden. Bir tarikata girmiş. Bir meslek tutmuş.

müşagabe

• Demegoji; tartışma ve eleştiriyi meslek kabul edenlerin yolu.

müstenhic

• Birinin mesleğine giren.

mütehassıs

• Bir işin hakikatını, içyüzünü çok iyi bilen. Bir meslekte mahir olan.
• Has ve mahsus olan.

• İhtisas sâhibi, uzman. Bir işin hakîkatini, iç yüzünü çok iyi bilen, bir ilim dalında veya meslekte mâhir olan.

pir / pîr

• Yaşlı, ihtiyar. (Farsça)
• Reis. (Farsça)
• Bir tarikatın kurucusu. (Farsça)
• Herhangi bir meslek ve san'atın başlatıcısı, te'sis edicisi. (Farsça)

• Reis; herhangi bir meslek veya sanatın kurucusu, başlatıcısı.

pişdar

• Öncü. Harpte ileriden düşmana gönderilen askerler. (Farsça)
• Önde giden. Önayak olan. (Farsça)
• San'at, meslek. (Farsça)
• Kumandan. (Farsça)
• Mc: Yüzsüz. Yüzsüzlükle iş beceren. (Farsça)

pişe / pîşe / پيشه

• İş, kâr. Meşguliyet. (Farsça)
• Alışkanlık, huy, âdet. (Farsça)
• Meslek, san'at. (Farsça)
• "Huy edinmiş, alışmış" anlamlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Hasenât-pişe : İyi şeyleri âdet edinmiş olan. (Farsça)

• Meslek. (Farsça)
• Sanat. (Farsça)
• Huy. (Farsça)

pişegan / pişegân

• (Tekili: Pişe) Meslekler, san'atlar. İşler. (Farsça)
• Huylar, âdetler, tabiatlar. (Farsça)

pişekar / pîşekâr / پيشه كار

• Sanatçı. (Farsça)
• Meslek sahibi. (Farsça)
• Ortaoyununda oyunu başlatan sanatçı. (Farsça)

rah

• (Reh) Yol. Tarz. Usûl. Meslek. (Farsça)

sahir-pişe

• Sihirbazlığı meslek edinmiş olan. (Farsça)

şakile

• Yol. Tarik. Meslek.
• Yaradılış. Tıynet. Seciye. Mizac. Bir kimsenin yaratılışının temel hususiyeti.

san'at

• Zanaat, ustalık; bir şey hakkındaki yöntemlerin tamamı; meslek kurallarının tümü.

sebat

• Yerinden oynamamak, dayanmak. Kararlı olmak.
• Sözde durmak, ahde vefâ etmek. İman ve İslâmiyete hizmette, Allah'a ibadet ve taatta sâbit ve berkarar olmak.
• Bir meslekte, meşru bir kanaatte veya bir fikirde kararlı bulunmak, sağlamlık göstermek.

şevakil

• (Tekili: Şâkile) Tarikler, yollar. Mezhebler, tarikatlar, meslekler. Şâkileler.

şia

• Şiiler, Hazreti Ali sevgisini meslek kabul edenler.

şiar / şiâr / شعار

• Slogan. (Arapça)
• İşaret. (Arapça)
• Şiâr edinmek: Slogan haline getirmek, meslek edinmek. (Arapça)

silk / سلك

• Dizi. (Arapça)
• İplik. (Arapça)
• Meslek. (Arapça)

sırat-ı müstakim

• En doğru yol, İslâmiyet yolu. Hak yolu. Allah'ın râzı olduğu en doğru yol. Peygamberlerin, evliya ve sâlihlerin, sıddıkinlerin gittikleri meslek.

siyer-i nebi

• Mevzuu Hazret-i Peygamber'in (A.S.M.) hayatı, ahlâkı ve yaşayışı olan, O'nun gaye ve cihanı irşad eden mesleğinden bahseden kitap.

sofizm

• Fls: Sofestaiye. Safsatacılık. Alemde hakikat olarak hiç bir şey tanımayan ve hakikatı araştırmaktan sarf-ı nazar ederek zevk ü safâ ve şiir gibi şeylerle eğlenmeği tercih eden bâtıl bir meslek. İnâdiye, indiye ve Lâedriye "Septizm" adlarıyla üç kısma ayrılırlar. (Mesail-i İlm-i Kelâm'dan) (Fransızca)

sofu

• Tasavvuf mesleğinde olan.

staj

• Mesleki bilgisini artırmak maksadıyla başka birinin nezareti altında yapılan çalışma. (Fransızca)

ta'til

• Çalışmağa ara vermek. Çalışmayı durdurmak. İzine başlamak.
• Kesmek.
• Muattal bırakmak.
• Ziynetsiz etmek, süssüz yapmak.
• Allah'ın sıfatlarını inkâr eden felsefecilerin mesleği.

taraik

• (Tekili: Tarikat) Tarikatlar, meslekler.

tarik / tarîk / طریق

• Yol. Tarz, usûl.
• Vâsıta. Meslek.
• Bir maksada nâil olmak için icrâsı lâzım olan husus veya bu hususların hey'et-i mecmuası.

• Yol. Meslek, tarz.

• Yol. (Arapça)
• Yöntem. (Arapça)
• Meslek. (Arapça)
• Tarikat. (Arapça)

tasavvuf

• Dinin ruhsal hayatla ilgili yönünü konu edinen bilim veya meslek.

tatil

• Çalışmaya ara vermek, izine başlamak, kesmek, Allah'ın sıfatlarını inkâr eden felsefecilerin mesleği.

tebayün-i mesalik

• Mesleklerin farklılığı.

tezkere

• (Tezkire) Pusula.
• Herhangi bir iş için izin verildiğini bildirmek üzere alınan resmî vesika.
• Bazı meslek sahipleri için yazılan, o şahsın şahsî ve meslekî durumu hakkında bilgi. Biyografi.

turuk

• (Tekili: Tarîk) Yollar, tarikler. Meslekler. Usuller.
• Aygırlanmak.

velayet-i kübra

• Büyük velilik. Akrebiyet-i İlâhiyenin inkişafına bakan ve veraset-i nübüvvetten gelen gayet kısa, fakat yüksek olan ve tarikat berzahına uğramadan zâhirden hakikata geçen velilik mesleği. (Sahabeler gibi)

verze

• Meslek, san'at, iş. (Farsça)

vetair

• (Tekili: Vetire) Meslekler, yollar.