Menu
İletişim
LUGGAT
OSMANLICA TÜRKÇE SÖZLÜK
{ lügât . lügat . لغت }
Arapça ve Farsça yazımları, Osmanlıca okunuşları
ve detaylı açıklamaları ile birlikte.
Arama yapmak istediğiniz kelimeyi girip
karşılığını bulmak istediğiniz "
OSMANLICA ARA
" ya da "
TÜRKÇE ARA
" butonlarına tıklayın.
İfadenin içinde geçtiği kelimeleri de göster.
Türkçe - Osmanlıca Sözlük
'te
Koym
ifadesini içeren
232
kelime bulundu...
nehy-i anil münker
Günahlardan ve kötülüklerden sakındırmak, alıkoymak.
a'vak
(Tekili: Avk) Mani olmalar. Alıkoymalar, durdurmalar. Vazgeçirmeler.
ahsen-i takvim
En güzel kıvama koyma.
Cenab-ı Hakkın her şeyi kendisine lâyık en güzel kıvam, sıfat ve surette yaratması. İnsanın en yüksek ve câmi isti'dâd ve kabiliyetlerde ve en güzel surette yaratıldığı.
aika
(Çoğulu: Avâik) Alıkoymaya ve te'hire sebep olan şey, mâni, engel.
ambalaj
Eşyayı taşınabilir bir hale koymak için sarma veya sandığa yerleştirme işi.
(Fransızca)
ambar
Zahire ve kuru gıdaları koymaya yarayan büyük depo.
amd
Niyet, kasıt, istek, arzu.
Direk koymak.
armatür
Lât. Fiz: Kuvvet akımını toplu bir hale koymak için mıknatısın kutupları arasına yerleştirilen demir parçası.
Kondansatördeki iki iletken yüzeyden her biri.
arz etmek
Sunmak, ortaya koymak.
arz-ı iftikar
Hacatını arzetme, ihtiyaçlarını meydana koyma.
arzu-yu hilaf / arzu-yu hilâf
Muhalefet etme, karşı koyma arzusu.
Muhalefet etme, karşı koyma arzusu.
arzu-yu muaraza
Muaraza isteği, karşı koyma arzusu.
asvine
(Tekili: Sunvân) Elbise koymaya yarayan dolaplar. Gardroplar.
avk
(Çoğulu: A'vâk) Mâni olma, alıkoyma, durdurma, vazgeçirme, geciktirme.
bagaj
Yolcu eşyası.
(Fransızca)
Yolcu eşyası koymaya mahsus yer, yolcu eşyası vagonu.
(Fransızca)
bedel-i öşr
Huk: Arazi-i emiriye üzerinde bina yaparak veya meyvesiz ağaç dikerek koru haline koyma sebebiyle öşre bedel alınan kira.
bid'at
Sonradan ortaya çıkan şey, ilk defâ benzersiz bir şey ortaya koymak.
cihad-ı manevi / cihad-ı manevî
İlim, fikir, istiğfar gibi manevi unsurlarla din düşmanlarına karşı koymak.
cilbend
Büyük cüzdan. Evrak koymaya mahsus birçok gözlere ayrılmış cüzdan şeklinde çanta ki, koltuk altına alınır.
cübcübe
(Çoğulu: Cebâcib) Korkutmak.
Yağ koymağa mahsus deri zenbil ve büyük desti.
Çok su.
Erimiş yağ.
çürütme
Bir düşüncenin, bir davanın boşluğunu, anlamsızlığını ortaya koyma.
damga
Bir şeyin üzerine işaret veya alâmet koymak.
İşaret vurulan âlet. Mühür.
darrı nef'a derc
Zararlıyı yararlının içine koyma.
derc / درج / دَرْجْ
İçine almak. Katmak.
Kitaba koymak.
Nakışlı kâğıt üzerine yazılan yazı.
Hattatın yazılmış kâğıt tomarı.
İçine koyma.
İçine koyma, yerleştirme.
derc etme
Kitaba koyma.
dermeyan / dermeyân / درميان
Ortada.
(Farsça)
Dermeyân edilmek:
Ortaya konulmak, ele alınmak.
(Farsça)
Dermeyân etmek:
Ortaya koymak, ele almak.
(Farsça)
dibagat
Tabaklama. Deriyi kullanılır ve temiz hale koyma işi.
dikte
Başkası tarafından yazılmak üzere söyleyip yazdırma.
(Fransızca)
Karşı koymayacak olan birisine, aşırı arzu ve isteklerini bildirip kabul ettirme.
(Fransızca)
düruc
Dürmek.
Geçmek.
Koymak.
ecim
Bir şeye çok devam etmekten usanç gelme.
Suyun necis olup bozulması.
Birini istemediği hâle koymak.
emr-i tacizi / emr-i tâcizî
İnsanı âciz bırakan emir; Allah'ın, iman etmeyenlerden Kur'ân'ın benzerini ortaya koymalarını istemesi böyle bir emirdir.
feda / fedâ / فدا
Yoluna can koyma.
(Arapça)
Kurban.
(Arapça)
Uğruna verme.
(Arapça)
Fedâ edilmek:
(Arapça)
Uğruna harcanmak.
(Arapça)
Kurban edilmek.
(Arapça)
Fedâ etmek:
(Arapça)
Uğruna harcamak.
(Arapça)
Kurban etmek.
(Arapça)
gasb / غصب
El koyma, zorla elinden alma.
(Arapça)
habs
Hapis, alıkoyma, bir yere kapatıp dışarı çıkarmama. Salıvermeme.
Zaptetme, tutma.
hacz
Engelleme, el koyma, ayırma.
hakn
Sütü tuluma koyup toplamak ve sağıldıkça üzerine koymak.
Men etmek, engel olmak.
halfe
Yerine adam koymak.
Kılavuz.
hallüfasl / حل و فصل
Halletme, yoluna koyma.
(Arapça)
hank
Muhkem etmek, sağlamlaştırmak.
Bir şeyi çiğneyip damağıyla ezmek.
Davarın ağzına gem vurmak veya urgan koymak.
hazz
(Çoğulu: Huzuz) Deniz koyunu. (denizde olur)
"Vurmak" mânâsına masdar.
Duvar üstüne direk koymak.
heybe
Eşya koymaya mahsus iki taraflı küçük torba.
heym
(Heyemân) Şaşkınlık.
Âşık olma, tutkun olma.
Yüzü yere koymak.
hicv
(Hiciv) Birini şiir ile zemmetmek, onu gülünç hale koymak. Bu şekilde yazılan şiir veya manzume.
Alay etmek.
Birini şiirle yermek, gülünç hale koymak, alay etmek.
hıdane / hıdâne
Çocuğu kucağa almak, besleyip büyütmek üzere yanında bulundurmak. İslâm nikâhının bozulmasından sonra (ayrılıkta), çocuğu, selâhiyetli (yetkili) olan kimsenin yâni başkası ile evli olmayan annenin belirli bir yaşa gelinceye (oğlan çocuğu yedi, kız ye tişkin oluncaya) kadar yanında alıkoyması ve terb
hikmet-i teşri'iye
Yasamadaki hikmet, kanun koymadaki gaye, fayda.
hilaf
Ters, karşı, zıd. Karşı koymak. Muhalefet etmek.
hırs-ı muaraza / hırs-ı muâraza
Karşı koymak için aşırı istek.
hisbet
İyiliği emr edip kötülükten alıkoymak husûsunda, hükûmet adamlarının bizzat işe karışıp gerekeni yapmaları. İhtisâb da denir.
i'cam
Harflere, yazıya nokta koymak.
İsteğini açıklıkla bildiremeyip, maksadı belirsiz, muğlak söylemek.
i'caz / i'câz
Âciz bırakma, benzerini ortaya koymada herkesi acze düşürme.
i'tiyak
Alıkoymak, engel olmak, mani olmak.
ibda'
Cenab-ı Hakkın âletsiz, maddesiz, zamansız, mekânsız yaratması ve icâdı.
Misli gelmemiş bir eser meydana koymak, icâd, ("İbda', ihdâs, ihtirâ, icâd, sun', halk, tekvin" kelimeleri birbirine yakın mânâdadırlar.)
Edb: Geçmişte benzeri olmayan şiiri söylemek.
ibraz / ibrâz
Göstermek. Meydana koymak.
Belirtme, ortaya koyma, gösterme.
ibtila'
Zorlukla yutmak.
Gelini gerdeğe koymak.
icat
Yeni ir şey bulma, ortaya koyma; üretme.
icmar
Bir araya toplamak.
Süratle yürümek.
Atın sıçrayarak yürümesi.
Bir şeyin umumi olması. Ateşe öd ağacı koymak.
Bir şeyi buhurlamak. Tahmini hesab yapmak.
Yeni ayın görünmesi.
icra etmek / icrâ etmek
Uygulamaya koymak.
ida'
Emanet bırakmak. Vedia koymak.
Huk: Kendi malının muhafazasını başkasına havale etme.
idgam
Gizlemek.
Bir şeyi bir yere koymak.
Tecvidde: Aynı cinsten olan harfleri birbirine katarak iki def'a okumak. Şeddeli okumak veya yazılmak.
idmac
Bir şeyi bir şeyin içine koymak.
Sıkıştırmak.
iglaf
(Gılaf. dan) Kınına sokma, kılıfa koyma.
iglak
Karıştırmak. Kapamak. Muğlak yapmak. Anlaşılmaz hâle koymak.
Zorla iş yaptırmak.
Edb: Sözü karışık ve anlaşılmaz surette söyleme.
igmad
Kınına sokma, kılıfına koyma.
Birçok şeyleri bir yere tıkma.
iğnedan
İğne koymağa mahsus küçük kutu.
ihbal
Gebe koyma, hâmile yapma.
Çiçekler dökülüp meyve tutma.
ihbat
Mahveylemek. Battal ve geçmez hale koymak.
Kuyunun suyu çoğalmak veya bitmek.
İşin karşılığını vermek.
Amelin sevabını giderip, hiçe indirmek.
ihdas / ihdâs / اِحْدَاثْ
Yeniden bir şey yapmak. Ortaya koymak. Meydana koymak.
Yeni bir şey ortaya koyma.
ihdas etme
Yeni birşey ortaya koyma.
ihrac
Çıkarmak. Dışarı atmak. Fazla malı başka memlekete göndermek. İstifade için meydana koymak.
ihsar
(Hasr. dan) Birisini işinden alıkoymak.
Fık: Hac için ihrama girmiş bir zâtın, Arafat'ta durmakla ziyaret tavafından; ve umre için ihrama girmiş bir kimsenin de tavaftan men edilmesi. Böyle men edilen zâta "muhsar" denir.
Kısaltma, kısalma.
Sıkıştırma.
ıhtisar
Elini böğrüne koymak.
Muhtasar yapmak.
ıhtitat
Sakal bitmek. Yer tutmak.
Hatla işaret koymak.
ihtizan
Birisini işinden alıkoyma.
Çocuğu besleme.
ikaf
(Vakf. dan) Vakfetme, malını vakıf şekline koyma.
Bir işten vaz geçme, durdurma.
ikame / ikâme / اقامه
Oturtmak. Mukim olmak. Yerleştirmek. İskân eylemek. Bulundurmak. Meydana koymak. Vücuda getirmek. Dâva açmak. Ayağa kaldırmak. Kıyam etmek.
Yerine koyma.
Kaldırma.
(Arapça)
Oturma.
(Arapça)
Yerine koyma.
(Arapça)
İkâme etmek:
Yerine koymak.
(Arapça)
ikame etmek
Yerine koymak.
ikbar
Kabre koyma, mezara koyma veya konulma.
ilbas
Durdurma, mâni olma, alıkoyma.
ilka'
Koymak, bırakmak. Terk etmek. Öne atmak.
ina
Geciktirme, alıkoyma, zayıf düşürme.
irae
Göstermek, göstererek öğretmek.
Göz önüne koymak.
Gösteriş.
irhan
Rehin koyma veya konulma.
irsal
(Resul. den) Göndermek, gönderilmek, yollamak.
Havale kılma.
Salıvermek. Kendi haline koymak.
Sürü sahibi olmak.
Elçi gönderme.
is'ar
Narh koyma, fiat veya pahâ biçme.
isbat / isbât / اِثْبَاتْ
Doğruyu delil göstererek meydana koymak. Delil ve şâhitle bir fikrin sıhhatını göstermek. İtiraf, ikrar ve tasdik etmek.
Sabit ve muhkem kılmak.
Bâki ve pâyidar eylemek.
Delil. Bürhan. Şâhit.
Sağlamlaştırma, dayanıklı hâle getirme. Delil ve şâhit göstererek bir sözün ve fikrin doğruluğunu ortaya koyma.
Tasavvuf yolunda ilerlerken Lâ ilâhe dedikten sonra illallah demek.
Delil göstererek hakikatı ortaya koyma.
Kesin olarak ortaya koyma.
işgal
Zabtetme, istilâ etme.
Birisini işten alıkoyma, başka şeyle meşgul etme, oyalama, uğraştırıp kendi işine mâni olma.
islak
(Silk. den) Düzenleme, sıraya koyma.
Yola getirme.
Diziye geçirme.
Mesleğe sokma, sokulma.
isma
Yükseltmek.
İsim koymak.
istiğlalen
Gayrimenkulü rehine koymak suretiyle.
istihsan
Korunmak. Korumak, müdâfaa etmek, karşı koymak.
Sağlam bir yere kapanmak.
istikla
Te'hir etme. Sonraya bırakma.
Alıkoyma, mâni olma, engel olma.
Veresiye alma, borç olarak alma.
istinbat
Bir söz veya bir işten gizli bir mânâyı meydana koymak.
Müçtehid veya büyük bir âlimin gizli bir mânâyı içtihadı ile meydana çıkarması.
Bir mes'eleyi derin tetkik ile meydana çıkarması.
Bir mes'eleyi derin tetkik neticesinde kaynaklarından güçlükle anlamak.
itka' / itkâ'
Koltuk altına yastık veya dayak koyma. Dayanacak bir şey kullanma.
Yaslanma.
ız'af
Bir şeyin üstüne bir misli koyma.
Zayıflama.
izabe
Eritmek, eritilmek. Su gibi akıcı hale koymak. Yumuşatmak. Islah etmek.
izhar-ı fazl
Değerini, üstünlüğünü ortaya koyma.
izhar-ı harika
Harika bir şeyi ortaya koyma, gösterme.
izhar-ı muhalefet
Karşı olduğunu ortaya koyma; açık bir şekilde muhalefet yapma.
izlal
(Zıll. dan) Gölge yapmak. Gölge koymak. Gölgelendirmek.
ızraf
Zarflamak. Zarfa koymak.
kam'
Kahretmek. Zelil etmek.
Zabtetmek. Ezmek. Kırmak.
Hasta etmek.
Başına vurmak.
Bir sese kulak verip dinlemek.
Ağzı dar olan bir şeyin içine huni ile akıcı maddeyi koymak.
Huni.
kanata
ing. Bol ağızlı su testisi.
Sıvı koymaya mahsus kap.
Bazan ölçü gibi de kullanılır.
kazan kaldırmak
Yeniçerilerin isyanı münasebetiyle kullanılan bir tabirdi. Yeniçeriler isyan ettikleri zaman yemek pişirilen kazanlarını da, toplandıkları At Meydanı'na getirdikleri için bu tabir meydana gelmiştir. Sonradan da devlete karşı koymağa kalkanlar hakkında kullanılırdı.
(Türkçe)
kenduc
Yer altında giyecek eşya koymak için yapılan oda.
kiler
Erzak koymağa mahsus dolap. Yiyecek, içecek şeyler koyulan mahzen, anbar veya oda.
kıyam
Kalkma, ayakta durma, ayağa kalkma.
Namazın ayakta kılınan kısmı.
Bir işe kalkışma.
Karşı koyma, ayaklanma.
kıyas-ı adli / kıyas-ı adlî
Adaletle ilgili kıyas; Allah'ın kâinata koymuş olduğu adalet ve düzeni göstererek âhiretin varlığına ulaşma.
kumanya
ing. Bir gemi içinde bulunan kimselerin beslenmeleri için gemiye doldurulan erzak. Gemi zahiresi.
Eskiden piyade kayığının arka kısmındaki dolapçık.
Gemi kileri. Geminin erzak koymağa mahsus yeri.
kütübhane
Kitapların bulunduğu salon veya bina.
Belli bir kaideye göre tasnif edilmiş kitaplardan meydana gelen bütün.
Kitap koymağa yarayan bölmeli dolap.
mekir
(Mekr) Hile. Aldatma. Oyun. Düzen. (Birisinin kötü veya iyi hâllerini öğrenmek veya kötülüğe sevketmek ya da gayesinden alıkoymak için yapılır.)
melh
Yemeğe tuz koymak.
Çocuk emzirmek.
men' / منع
Engel olma, alıkoyma.
(Arapça)
Engel olunma, alıkonulma.
(Arapça)
Yasaklama.
(Arapça)
Yasaklanma.
(Arapça)
Men' edilmek:
Yasaklanmak.
(Arapça)
Men' etmek:
(Arapça)
Engel olmak, alıkoymak.
(Arapça)
Yasaklamak.
(Arapça)
(Arapça)
meşaki
(Tekili: Mişkât) İçerisine lâmba, kandil gibi şeyler koymak üzere duvarda yapılan küçük hücreler, oyuklar.
mesh
Şeklini değiştirerek çirkin bir hale koyma.
meşş
Elini bez ile silmek.
Bir şeyi aldıktan sonra yine almak.
Davarın sütünü sağıp bazısını koymak.
mevt-i ahmer
Kızıl ölüm. Kanlı ölüm. Öldürülmek.
Tas: Nefse karşı koymak.
meylü't-tehaddi / meylü't-tehaddî
Karşı koyma meyli, eğilimi.
muaraza-i bis-süyuf
Kılınçla, kuvvetle, silâhla mücadele etmek. Silâhla karşı koymak.
mübareze etmek
Karşı koymak, çarpışmak.
mücadele / mücâdele
Karşısındakinin câhilliğini veya haksızlığını ortaya koymak ve kendisinin akıl, fazîlet ve şeref bakımından üstün olduğunu isbât etmek için iki kişinin bir şey üzerinde tartışması.
mücahede
(Çoğulu: Mücahedât) Cihad etme.
Din düşmanına karşı koyma. Çarpışma.
Uğraşma. Çalışma. Gayret gösterme.İslâmiyette mücahedenin ehemmiyeti hakkında Deylemî'den (R.A.) mervi Hadis-i Şerif meâli: "Allah bir kulu sevdiği vakitte onu Zât-ı Uluhiyetine hizmet etmek için seçer. Onu
muhakat
Bir kimseyi ahmak yerine koyma.
mukabele-i bissüyuf
Silâha, kılınca sarılmak suretiyle karşı koymak.
mukavemet / مقاومت
Karşı durmak, dayanmak. Karşı koymak. Muhalefetle kıyam etmek.
Karşı koyma, direnme.
(Arapça)
Mukavemet etmek:
Karşı koymak, direnmek.
(Arapça)
mukavemet etme
Direnme, karşı koyma.
mukavemet etmek
Dayanmak, karşı koymak.
mürahene
(Rehn. den) Bahse girişme.
Rehine koyma.
müsadere / مصادره / müsâdere / مُصَادَرَه
El koyma, toplama, toplatma.
Mal varlığına el koyma.
(Arapça)
Müsadere edilmek:
Mal varlığına el konulmak.
(Arapça)
Müsadere etmek:
Mal varlığına el koymak.
(Arapça)
Kanunen el koyma.
musaraa etmek
Mücadele vermek, karşı koymak.
mutlak adalet / mutlak adâlet
Bir şeyi yerli yerine koymak. Kendi mülkünde olanı kullanmak.
na'naa
Irak etmek, uzaklaştırmak.
Hızlı konuşmak, tez tez söylemek.
Katı deprenmek.
Yemeğe nane koymak.
nahr
Boğazlamak. Bir hayvanın göğsü üstünden bıçak vurup boğaz damarını kesmek.
İki şeyin birbirine göğüs göğüse olması.
Boyun. Boğaz çukuru.
Sadır.
Gündüzün evveli.
Namazda kıyamda iken sağ eli sol elin üstüne koymak.
nasb
Koyma, yerleştirme.
nazd
Her şeyi yerli yerine koymak.
nehr
Boğazlamak, kesmek.
Namazda sağ elini sol eli üzerine koymak.
Sadr, göğüs.
nevamis-i ilahi / nevâmîs-i ilâhî
Cenâb-ı Hakkın koymuş olduğu kanunlar.
nih
(Nihâden: "Koymak" mastarından emir kökü) Koy.
(Farsça)
Memleket, şehir, belde.
(Farsça)
nüşk
Buruna birşey koymak.
Koklamak.
pa-nihade
Ayak koymuş, ayak basmış. Gelmiş, ulaşmış, vâsıl olmuş.
(Farsça)
Doğmuş, tevellüd etmiş.
(Farsça)
reff
Elbise koymak için duvara çıkıntı yapmak veya duvara tahta çakmak. Raf.
rehn
Bir sebebden dolayı bir şeyi habsetmek, alıkoymak; ödenecek mal karşılığında bir malı, alacaklıda veya başka emin bir kimse elinde emânet bırakmak. İpotek etmek.
sabr
Acıya ve zorluğa katlanmak.
Bir musibet ve belâya uğrayanın telâş ve feryad etmeyip sonunu bekleyip tahammül ile katlanması.
Muharebede şecaat gösterme.
Bir kimseyi bir şeyden alıkoymak.
Öğrendiği bir şeyi başkasının da öğrenmesi için tâkat getirmek.
sadak
Okları koymağa mahsus torba veya kutu şeklindeki kılıfın adıdır. Boyuna asılan bu âlete "tirkeş" veya "tirdan" da denilirdi.
secde
Namazın içindeki farzlarından; namazda alnı, burnu, el ayalarını, dizleri ve ayak parmaklarını yere koyma.
Namazda yüzünü yere koyma, yere kapanma.
sed çekmek
Engel koymak.
şedidü'ş-sekime / şedîdü'ş-sekîme
Karşı koymaya muktedir, sebatlı ve çok güçlü.
selak
(Çoğulu: Selekân) Yüksek, düz yer. Deve yanırının onulmuş ve yeri ağarmış olan izi.
Çuval kulpunun birisini birisine koymak.
semüvv
Ad koymak, isim vermek.
senn
Zırh çıkarmak.
Halinden döndürmek.
Koymak.
Keskinleştirmek.
Tasvir etmek.
Dökmek.
şeriat-ı ilahiye / şeriat-ı ilâhiye
Allah'ın koymuş olduğu anayasa, kanunlar mecmuası.
sevm-i şira'
Bâyi'in (satıcının) ve müşterinin, mebî'e (mala) fiyat koymaları, bir fiyatta anlaşmaları.
sücud / sücûd
Secde; namazın içindeki farzlardan biri. Namazda alnı ve burnu yere koyma.
ta'biye / تعبيه
Yerine koyma.
(Arapça)
Kurulu düzen.
(Arapça)
ta'dil
(Adl. den) Aslına zarar vermeden değiştirmek. Tebdil etmek.
Hafifletmek.
Doğrulaştırmak. Vasat hale koymak.
ta'diye
Tecavüz ettirmek, geçirmek. Bir eylemi müteaddi hali koymak. (Gramer terimi)
Tecavüz ettirmek, geçirmek.
Gr: Bir fiili müteaddi hâle koymak. Meselâ: "Gülmek. den: Güldürmek. Ölmek. den: Öldürmek" gibi.
ta'kid
Edb: İbareyi veya cümleyi anlaşılmaz şekle koyma.
Düğümlenme, düğümleme.
ta'liye-i name
Mektuba başlık koyma.
ta'sib
İhata edip kaplamak, içine almak.
Bir kimsenin başına taç koymak.
Açlıktan dolayı karnını bağlamak.
ta'vik / ta'vîk / تَعْوِيقْ
İlerlemesine mâni olmak. Geciktirmek.
İşinden alıkoymak.
Geri bırakma, alıkoyma.
tadbib
Semiz etmek, beslemek.
Geri koymak.
taglif
(Gılaf. dan) Kınına koyma, kılıfına sokma.
İyi kokulu nesneler yapmak.
taglif-i süyuf
Kılıçları kılıfa koyma.
Mc: Sulh yapma, barışma.
tagmid
Kınına koyma.
tahassur
Eli böğüre koymak.
tahasür
Birbirinin beline elini sokup yürümek.
Eli böğürüne koymak.
tahavüz
Birbirini cenkten men'etmek. Dövüşten alıkoymak.
tahcir
Bir yere taş koymak, taş yığmak.
Fık: Kimsenin girmemesi için arazinin etrafına taştan sınır yapmak.
Hayvanı dağlayıp nişanlamak.
tahric / tahrîc
(Huruc. dan) Çıkartma. Meydana koyma.
Şehadetname vermek.
Fık: Müçtehidlerin istinad ettikleri naslara, kaidelere, asıllara tatbikan şer'î hükümleri istihrac etmek. Bu tarz ile hüküm çıkarabilmek salâhiyetinde olanlara: Muharric, sahib-i tahric, ashâb-ı tahric denir.
Çıkartma. Meydana koyma.
Müctehidlerin naslara, kaidelere, asıllara uyarak şer'î hükümleri ortaya koymaları.
Çıkarma, meydana koyma; hadîs-i şerîflerin kaynağını, nasıl geldiklerini, kimlerin naklettiklerini, sahih ve zayıflık gibi derecelerini bulup gösterme, bildirme işi.
taknin
(Kanun. dan) Kanun koyma.
takvim
Düzeltme. Doğrultma. Kıvamına koyma. Eğriyi doğru tutma.
Ta'dil etme.
Bir şeye kıymet tâyin eylemek.
Her gün güneşin doğuşu, batışı, ay ahkâmı ve süresi kaydedilmiş olan defter.
Günlük olaylardan bahseden gazete.
takvis
(Kavs. den) Kavislendirme. Yay şekline koyma.
takyid
(Kayd. dan) Kayıt ve şarta bağlanma. Şart koşma. Bağlama. Deftere yazmak.
Harfe nokta ve hareke koyma.
tanzim
(Nazım. dan) Sıraya koymak. Sıralamak. Dizmek.
Düzenlemek. Tertiblemek.
Islah etmek.
Manzum veya mensur olarak yazmak.
tasdir
İcra etme. Vaz' etme.
Başlama.
Başlangıç yazma.
Örtme.
Başa geçirme, başa koyma.
Yazma.
Çıkarma, çıkartma.
tashin
(Sahn. den) Sahneye koyma.
tasrif
İstediği şekilde idare etmek. Maslahatta tasarrufa izin vererek mutasarrıf kılmak.
Bir şeyi bozup değiştirerek türlü şekillere koymak, evirip çevirmek.
Gr: Bir kelimenin veya fiilin çeşitli zamanlara göre sıra ile söylenişi. Sarf kaidesi üzere kelimenin şeklini başka kelimele
tasvig
(Çoğulu: Tasvigat) (Siga. dan) Kalıp şekline koymak. Eritip kalıba dökme.
Batırmak.
Kuyumculuk yapmak.
tasyir
Bir surete koyma. Bir şekle vardırma.
te'min / te'mîn
Korkusunu giderme, güvenlik duygusu verme.
Sağlamlaştırma. Kesin bir hale koyma. Sağlama.
te'sif
Sacayak üstüne çömlek koymak.
te'sis
Kurma, temelleştirme, esaslar koyma.
Esas koymakla sâbit, sağlam ve kararlı kılmak.
te'sis-i islamiyet / te'sîs-i islâmiyet / تَأْس۪يسِ اِسْلاَمِيَتْ
İslamiyetin esaslarını koyma.
tebdil / tebdîl
Değiştirme. Başka kılığa koyma.
techil
Bir kimseyi câhil saymak, cahilliğini meydana koyma.
tecnid
Askerleri sıraya koyma, sıralama.
tecniz
Ölüyü tabuta koyma.
tecvir
(Cevr. den) Zora, sıkıya koyma, cevretme.
tedric
Azar azar, derece derece ilerlemek. Birisini bir şeye yavaş yavaş vardırmak.
Sıkıştırmak suretiyle çok güçsüz hâle koymak.
Edb: İfadenin derece derece yükselmesi veya alçalması.
teessür
İşten alıkoyma. Oyalandırma.
tefciye
Yemeğin içine nohut, buğday, pirinç, maydanoz ve bunlara benzer şeyler koymak. (Bu konulan şeylere "ebazir" derler.)
tefdim
İbrik ağzına süzgeç koymak.
tefvik
Tar: Okçulukta, yayın sol el ile yukarıya kaldırılması.
Okun gezini yayın kirişine koymak.
tehevvül
Korkunç hâle gelme.
Birisinin malına göz koyma.
tekniye
(Künye. den) Künyeleme, künye koyma.
temcid pilavı
Mc: Tekrar tekrar bahsedilen şey, daima öne sürülen madde. Mükerreren ortaya sürülen bahis, yahut söylenilen söz. (Menşei: "Erkeğini sahura bekleyen kadının, pilavı yanmasın diye kaldırması ve soğumasın diye tekrar koyması" diye söylenir.)
temyiz
Bir şeyi diğerinden seçip tarif etmek, ayırmak. Seçmek. İyiyi kötüden ayırmak.
Yargıtay.
Gr: Belirsiz olan kelime ve sayıları belirli hale koymak. Meselâ: "İşrune dirhemen" (yirmi dirhem) ve "Retle zeyten" (Bir retl zeytin yağı) tâbirlerinde "dirhemen" ve "zeyten" gibi.
<
tenassuk
Nizâmına koyma, tertib etme, düzenleme.
tenkir
Tanınmayacak bir hale koymak.
Gr: Bir ismi harf-i tarifsiz kullanarak belirsiz yapmak. Gayr-i muayyen veya gayr-i mahdut kılmak.
tenkis
Divite mürekkep koymak.
tenkit
Noktalamak. Yazıda nokta, virgül gibi işaretler koymak.
tensik
Nizam üzere dizmek. Nizâma koymak.
Edb: Bir ibârede zikredilecek birkaç şeyi sırasıyla irad eylemek. Sıra tertibi ile mânâ yükselirse tensik-i irtifâî, alçalırsa tensik-i inhitatî denir.
tensikat
(Tekili: Tensik) Islahat. Düzen ve nizama koymalar.
tenvir ve teyid
Bir meseleyi aydınlatma ve destekleyici unsurlar ortaya koyma.
tenyir
Beze ve kumaşa işaret koymak.
terbi'
Gazelin her beytine ikişer mısra ilâve ederek onu âdeta murabba (dörtlük) şekline koyma.
Dörde bölme.
Dört köşe etme.
tercib
(Çoğulu: Tercibât) Ululama, tazim.
Meyvesi çok olan ağacın dalları altına destek koyma.
terek
Eski Türk odalarına, insan boyu yüksekliğinde olmak üzere duvarlara boydan boya yapılan raflara verilen addır. Dükkânlarda eşya koymağa mahsus bölmeli raflara da terek denilir.
terkim
Rakamlamak, rakam koymak.
Nişan eylemek.
Yazma.
Yarma.
tertib / tertîb
(Çoğulu: Tertibât) Tanzim etme. Dizme, sıralama, düzene koymak.
Tedarik edip hazır ve müheyya kılmak.
Bir şeyi bir yere sabit ve pâyidar kılmak.
Mertebelere göre davranmak.
Hile ile aldatma.
Düzeltme. Dizme, sıralama, düzene koyma.
Hile ile aldatmak.
terziz
Kâğıda nişan ve alâmet etmek, işaret koymak.
tes'ir
(Sa'r. dan) Ateşi yakıp alevlendirme.
Kıymet ve değer koyma. Narh koyma.
teşbik
(Şebeke. den) Şebekeleştirme, ağ biçimine koyma.
tescin
(Sicn. den) Hapsetme, zindana koyma.
teşhis / teşhîs / تشخيص
Ayırt etme.
(Arapça)
Kişilik kazandırma.
(Arapça)
Tanı.
(Arapça)
Teşhîs edilmek:
(Arapça)
Ayırt edilmek.
(Arapça)
Tanı konulmak.
(Arapça)
Teşhîs etmek:
(Arapça)
Ayırt etmek.
(Arapça)
Tanı koymak.
(Arapça)
teşri / teşrî
Kânun koyma. Allahü teâlânın ve peygamberlerinin, insan hayâtının maddî ve mânevî bütün yönlerine dâir emir ve yasaklar koyması.
teşri' / teşrî' / تشریع
Yasa koyma.
(Arapça)
tevkif
Alıkoyma, tutma. Hapis olarak bekletme. Vakfetme.
Arafatta mevkaf olan yerde durdurmak.
Bir kimsenin koluna bilezik takmak.
Alıkoyma, durdurma.
tevsik
Vesikalandırmak. Vesikalamak. Sağlamlaştırmak. Yazılı hale koymak.
Bir kimse hakkında -bu emindir, mutemeddir- demek.
tevsim
Hacıların hac zamanı toplanmaları.
Dağlamak sureti ile ten üzerine işaret koyma, döğme yapma.
İsimlendirme, ad verme.
tevsit
Birini araya koyma. Ortaya koyma. Vâsıta etme.
Birini araya koyma.
tevzin
Tartmak. Ölçülü hâle koymak.
Zihinde düşünüp kararlı hâle koymak.
tezbib
Bir şeyin içine kuru üzüm koyma.
Yaş meyveyi kurutma.
tulatıle
(Talâtıla) (Çoğulu: Talâtıl) Hayvanları içeri koymak. Bel ağrısı.
Zahmet.
vakf
Bir kimseyi veya bir şeyi alıkoymak, durdurmak. Kımıldatmamak.
Hareketten fariğ olmak, imsak etmek. Hapsetmek. Aslâ satılmamak, başka şeye tebdil olunmamak şartı ile bir mülkü Allah yoluna vermek. Menfaatı hayır nevilerinden birisine âit olmak üzere bir mülkü ilelebed vermek.
Alıkoyma, bağış.
vatı'
Ayak altına alıp çiğneme. Basma.
Cima'.
Uygun hale koyma.
Tümseklikler arasında basık ve engin yer.
vaz
Koyma, yerleştirme.
Koyma, bırakma.
vaz' / وضع
(Çoğulu: Evza') Koyma, konulma. Bırakmak. Atlamak. Tayin etme, belirtmek. Duruş, hareket, tarz.
Koyma, yerleştirme.
Koyma.
Koyma, konulma.
(Arapça)
Bırakma.
(Arapça)
Atama.
(Arapça)
Durum, konum.
(Arapça)
Vaz' etmek:
Koymak.
(Arapça)
vaz' etmek
Koymak, yerleştirmek.
vaz'-ı yed / وضع ید
El koymak, sahib çıkmak, tasarruf etmek.
El koyma.
Vaz'-ı yed edilmek:
El konulmak.
Vaz'-ı yed etmek:
El koymak.
vazetme
Koyma, bırakma.
vekalet / vekâlet
Bir kimsenin, bir veya birçok işi yapmak için, başkasını kendi yerine koyması yâni başkasına iş havâlesi. Vekil edene sâhib veya müvekkil, vekâlet verilip yerine geçirilene vekîl denir.
zevrak
Kayık, sandal.
Mekke'de yapılan ve içine zemzem koymaya mahsus olan kap, ibrik.
En Çok Aranan Osmanlıca Kelimeler
kut'ül amare
ruhban
münib
lev
şegaf
tercüman-ı beliğ
inantab
terceme
tercüme
ram olmak
En Son Aranan Osmanlıca Kelimeler
revasib
Maişet
çekirdek-i esasiye
istinhaz
Laşe
kilabiyye
hokka
suğra
mahbub-u layezal
Şifahen
En Son Aranan Türkçe Kelimeler
Koym
sarı saçlı
altın
hekim
Zarar vermek
fevkinde
Kalmama
ferruat
hasbihal
Yerler