adreng

• Keder, mihnet, sıkıntı. (Fransızca)

ah

• Maddi veya mânevi bir acı hissolundukta kullanılır.
• Nedamet, pişmanlık ve teessüf beyan eder.
• Birine acındığına, keder ve esef edildiğine delalet eder. Meselâ : Ah! Evladım! gibi.

ahzan

• (Tekili: Hüzn) Hüzünler, kederler, sıkıntılar, tasalar, gamlar.

ahzen

• Çok hüzünlü kederli. En tasalı, daha gamlı.

alam / âlâm

• (Tekili: Elem) Elemler. Kederler. Üzüntüler.

• Elemler, kederler, acılar.

alam u askam / âlâm u askam

• Kederler ve hastalıklar.

alim

• Üzüntülü, kederli, ıztırab çeken.

areng

• Dirsek. (Farsça)
• Dert, keder. (Farsça)
• Hile, dubârâ. (Farsça)
• Tarz, tavır, üslüb. (Farsça)
• Vali, hakim. (Farsça)
• Zannolunur ki, galiba, öyledir, benzer gibi bir yakınlık ve benzerlik ifâde eder. (Farsça)

arıza / ârıza

• Sonradan olan, noksanlık.
• İsabet eden belâ ve keder.
• Bozulma.
• Gelip geçici.
• Hariçten gelen te'sirle olan.
• Bir şeyin olmasına veya görülmesine mâni olan birşey.

armani / armanî

• Müteessif, kederli, üzüntülü. Pişman, nâdim. (Farsça)

asi / âsi

• Doktor, cerrah, tabib. (Farsça)
• Kederli, hüzünlü. (Farsça)

asiye / âsiye

• Kederli, hüzünlü kadın.
• Sütun, kolon, direk.
• Hz. Musa'yı (A.S.) Nil nehrinden çıkararak büyütüp yetiştiren kadın. Firavunun zevcesinin ismi.

atf-ı tefsir

• Bir mânada olup mücerred tasdik ve te'kid için "ve" ile müteradifine (aynı mânadaki kelimeye) atfolunan kelime. Meselâ: "İhsan ve kerem, hüzün ve keder" ifadesindeki "ve" ler gibi. Diğer bir ifade ile: Aynı olan ayrı iki kelimenin birlikte kullanılması. ("deli divâne"de olduğu gibi.)

azab-engiz

• Azab verici, keder verici. (Farsça)

bar-ı dil / bâr-ı dil

• Gönül yükü, elem, keder, gam, hüzün.

befm

• Keder, tasa, iç sıkıntısı, üzüntü. (Farsça)

bejman

• Yırtık, dökük, pejmürde, dağınık. (Farsça)
• Hüzünlü, kederli, üzgün, yaslı. (Farsça)

belabil

• (Tekili: Belbâl - Belbele) Vesveseler. Kederler. Tasalar.
• (Bülbül) Bülbüller. Andelibler.

belel

• Yaşlık, rutubet, ıslaklık.
• Zafer, galibiyet.
• Mihnet, keder, üzüntü.
• Mücadele, kavga.
• Hastalıkdan iyileşen.
• Düşkünlük.

beliyyat

• (Tekili: Beliyye) Felâketler.
• Gamlar. Kederler.

beliyye

• (Çoğulu: Beliyyât) Belâ. Müşkilât. Musibet. Âfet. Tasa. Keder.

benat-üs sadr / benât-üs sadr

• Endişe.
• Hayal.
• Kederler.

berşem

• Kederin belli oluşu. (Farsça)
• Dikkatli nazar. (Farsça)

beşem

• Kederli, hüzünlü, yaslı. (Farsça)
• Hazmı güç olan şey. (Farsça)

bess

• İçindekini açığa vurmak.
• Neşretmek, yaymak.
• Ayırmak.
• Dert, keder.
• Merak.

betyab

• Mihnet, keder, dert, gam, kaygı, elem. (Farsça)

bevas

• Sıkıntı, keder, mihnet, elem, dert, kaygı, gam. (Farsça)
• Yokluk. (Farsça)

bevh

• Musibete, belâya uğrama; felâket gelmesi. Kederlenme.
• Gizli şeyin, sırrın açığa çıkması.

bevk

• Fenalık, düşmanlık, keder ve belâ meydana getirme.
• Musibet, felâket.
• İzinsiz ve habersiz olarak bir yere aniden çıkagelme.
• Çalıp çırpma.
• Yalan söz.
• Boşboğaz (adam).
• Şiddetli yağmur.

bikeder / bîkeder

• Kedersiz, sıkıntısız.

bilabil

• Elem, keder, tasa, dert, gam.
• Telâş.

bişkel

• Elem, keder, gam, tasa, kasavet. (Farsça)
• Orak şeklinde ağaç anahtar. (Farsça)
• Kıvırcık saç. (Farsça)

bityar

• Elem, keder, tasa, sıkıntı. (Farsça)

cahb

• (Çoğulu: Echibe) Ebücehil karpuzu.
• Korkudan dolayı kederli olmak.

canhıraş

• Dayanamıyacak derecede acı ve keder veren. (Farsça)

• Dayanılmayacak derecede acı ve keder veren.

ceref

• Bir kimsenin, kederden dolayı tükrüğünü yutkunup durması.

ceriz

• Tasalı kimse. Hüzünlü, kederli olan kişi.

cesk

• Mihnet, keder, elem, gam, tasa. (Farsça)
• Musibet, belâ, âfet, felâket. (Farsça)

cevzak

• Kederlenme, elemlenme. (Farsça)

ciğer

• Ciğer. Bağır. (Farsça)
• Keder, sıkıntı, elem. (Farsça)
• Avaz. (Farsça)

da' ma keder / da' mâ keder

• Keder veren şeyi bırak.

dacir

• Gamkin ve gönlü dar kimse.
• Bağırgan dişi deve.
• Kederlenmek, hüzünlenmek muztarib olmak.

dağ-dar eyler

• Üzer, acı ve keder verir.

dağidar

• Üzüntülü, kederli.

dem'

• Göz yaşı. Sürurdan veya keder sebebiyle ağlama neticesi gelen göz yaşı.

derd

• Tasa, keder, kaygı. (Farsça)
• Hastalık, illet. (Farsça)

derdnak

• Dertli, kederli, kaygılı, tasalı. (Farsça)

dil-teng

• Sıkıntılı, kederli, gönlü darda olan. (Farsça)

dud

• Duman, sis. Tütün. (Farsça)
• Elem, gam, keder, tasa. (Farsça)

duzah

• Cehennem. Tamu. (Farsça)
• Mc: Keder. Külfet. (Farsça)

effaf

• Çok of! çeken. Sıkıntılı, muztarib ve kederli kimse. Elemli, gamlı, tasalı adam.

ekdar / ekdâr / اكدار

• (Tekili: Keder) Kederler, acılar, üzüntüler.

• Kederler, üzüntüler.

• Kederler, üzüntüler. (Arapça)

ekdar ü alam / ekdâr ü âlâm

• Kederler, acılar.

elem

• Ağrı. Acı. Keder. Sancı. Dert. Gam. Kaygı.

• Acı, keder, sıkıntı.

• Keder, dert, üzüntü, sıkıntı, acı.

elem-i fikri / elem-i fikrî

• Düşünceye ait acı, düşünceyle ilgili acı, keder.

elem-zede

• Acılı. Kederli. Dertli. (Farsça)

elemzede-gan / elemzede-gân

• (Tekili: Elemzede) Elemliler, kederliler, dertliler. (Farsça)

endişe

• Korku. Düşünce. Merak, keder, kuruntu. (Farsça)

endişe-i istikbal

• Gelecek zamanı düşünmekten gelen merak, üzüntü, keder. Geleceği düşünmek.

endişnak

• Endişeli, kederli, meyus, sıkıntılı, düşünceli. (Farsça)

enduh / endûh / اندوه

• (Endüh) : Keder, elem, gam, gussa, kaygı, sıkıntı, ıztırab, üzüntü. (Farsça)

• Keder. (Farsça)

enduh-güsar

• Kederi yok eden. Gamı, sıkıntıyı gideren. (Farsça)

enduh-nak / enduh-nâk

• Kederli, sıkıntılı, gamlı, üzüntülü. (Farsça)

eşcan

• (Tekili: Şecen) Şecenler, elemler, gamlar, kederler, tasalar, sıkıntılar, ıztırablar.

esif

• Kederli, esefli, tasalı, gamlı.

esuf / esûf

• Fazlaca eseflenen, pek üzülen, çok kederlenen, çok fazla acıyan, yufka yürekli.

esy

• Tasa, keder, hüzün.

esyan

• Kederli, gamlı, tasalı, kaygılı, hüzünlü, üzüntülü.

etrah

• (Tekili: Terah) Tasalar, kederler, elemler, gamlar, üzüntüler, sıkıntılar, ıztırablar.

faric

• (Ferec. den) Keder ve tasadan kurtaran.

fark-ı tamm / fark-ı tâmm

• Tas: Dünya ile olan alâkaları tamamen terkederek, ehadiyyet dergâhına tam bir teveccühle istiğrak haleti.

fec'

• Bir kimsenin, musibetten dolayı elemli olması.
• İncinmek.
• Tasalı olmak, kederli ve hüzünlü oluş.

fecaat

• (Fecâet) Merak edilecek hâl, kederlenecek kötü durum. Felâket.

ferec

• Sıkıntıdan kurtulmak, zafer, inşirah, kederden kurtulmak. Genişlik, ferahlık, fütuhat.
• Girecek yerler.

feth

• Açma, başlama.
• Zaptetme. Ele geçirme. Zafer. Nusret.
• Faydalı şeyleri elde etmek için yolları açmak. Muğlak şeyleri açmak. Bu iki suretle olur. Biri, basâr ile idrâk olunur. Gam ve kederi gidermek gibi. İkinci de: İki nevi olup birincisi; dünya işlerinde olur. Sürur vermekle g

firak / firâk

• Ayrılık, ayrılma.
• Hüzün, keder, sıkıntı.

fütur

• Yeis. Ümidsizlik. Usanç.
• Zaaf.
• Keder, gam.
• Gevşeklik.

gam / غم / غَمْ

• Keder, üzüntü. (Arapça)

• Keder.

gam-gin / gam-gîn

• Gamlı, kederli.

gamgin / gamgîn

• Gamlı, kederli.

gamgüsar / gamgüsâr

• Gam ve kederi def eden, teselli veren.

gamin / gamîn

• Tasalı, hüzünlü, kederli, gamlı. (Farsça)

gamm

• Keder, tasa, dert, elem, kaygı.

gamm-abad

• Keder ve hüznü bol. Gamlı. (Farsça)

gamm-alud

• Kederli, gamlı, hüzünlü, kaygı veren. (Farsça)

gamm-dide / gamm-dîde

• Kederli, tasalı, gamlı, hüzünlü.

gamm-feza

• Kederi artıran, hüznü çoğaltan. (Farsça)

gamm-gin / gamm-gîn

• Kederli, hüzünlü, gamlı. (Farsça)

gamm-güsar / gamm-güsâr

• Teselli veren, gam ve kederi defeden dert ortağı. Arkadaş. (Farsça)

• Teselli veren, hüzün ve kederi defeden. (Farsça)

gamm-har

• Kederlenen, hüzünlenen, tasalanan. (Farsça)

gamm-nak

• Gamlı, kederli.

gamm-nisar

• Hüzün veren, kederli eden. (Farsça)

gamm-penah

• Tasalı yer, kederli yer. Kederin, tasanın sığındığı yer. (Farsça)

gamm-perver

• Keder veren, hüzünlendiren, gam artıran. (Farsça)

gamm-zede

• Kederli, hüzünlü, gamlı, tasalı. (Farsça)

gamnak / gamnâk / غمناک

• Gamlı, kederli.

• Kederli, üzgün. (Arapça - Farsça)

gavail

• (Tekili: Gaile) Musibetler, belâlar.
• Dertler, sıkıntılar, kederler, hüzünler.
• Felâketler, âfetler.

gerd

• Baht, talih. Fayda. (Farsça)
• Toz, toprak. (Farsça)
• Hüzün, keder, gam, tasa. (Farsça)

gezend

• Musibet, belâ, felâket, âfet. (Farsça)
• Elem, keder, hüzün. (Farsça)
• Zarar, ziyan. (Farsça)

giriban-çak / girîban-çâk

• Yakası yırtık. (Farsça)
• Mc: Kederli, hüzünlü, üzüntülü. (Farsça)

gumme

• Tasa, keder.
• Kırba, tuluk gibi şeylerin derinliği.
• Belirsiz mühim nesne.

gumum / gumûm / غموم

• (Tekili: Gamm) Tasalar, kederler, dertler, kaygılar, hüzünler.

• Gamlar, kederler. (Arapça)

gunz

• Tasa, keder.
• Zahmet, meşakkat.

gusas

• (Tekili: Gussa) Kederler, hüzünler, kaygılar, tasalar.

gussa / غصه / غُصَّه

• Keder. Tasa.
• Gam.
• Boğaza takılan yemek.
• Ağaç, diken.

• Üzüntü, keder. (Arapça)

• Keder.

gussadar / gussadâr

• Kederli, tasalı. Kaygılı. Gussalı. (Farsça)

gussanak / gussanâk

• Kederli, hüzünlü, tasalı, kaygılı. (Farsça)

habal

• Bozulma, düzensizlik. Karma karışıklık.
• Sıkıntı, hüzün, keder, üzüntü.

hacis

• Tasa, keder, hüzün, gam.
• Hâtıra. Kalb ve hissin en derin ve gizli sesleri.

hafl

• Kederlenme, hüzünlenme, tasalanma.
• Toplantı, toplanma.

haib

• Mahrum. Ümidsiz. Kederli. Me'yus. Bi-behre olan.

hal / hâl

• Durum, vaziyet. Görünüş. Tavır. Suret. Keyfiyet.
• Cezbe.
• Dert, keder, elem.
• Mecâl. Kuvvet.
• Gr: Fâili, mef'ulü veya her ikisinin durumunu bildiren sözdür. Halin sâhibine zi-l hâl denir.Meselâ : Reeytuhu mâşiyen: (Onu yürürken gördüm) cümlesinde Mâşiyen (yürürken

hali / halî

• Gamsız, kedersiz, gailesiz, dertsiz.
• Evlenmemiş erkek, bekâr adam.

hasur

• Mânevi mücahededen dolayı kadınlara yaklaşmaya rağbet etmeyen.
• Sır saklayan. Keder ve üzüntüden gönlü daralan, tasadan içi sıkılan.
• Çok bahil kimse. (Halkla yer ve içer, birşey vermez)
• Oğlu ve kızı olmayan.
• Avrete cimâ edemeyen.
• İhlili dar olan deve.

hatır-ı na-şad / hatır-ı nâ-şâd

• Tasalı ve kederli gönül.

haybet-zede

• Sıkıntıya uğrayan, kedere düşen, kederli olan. (Farsça)

hazannüma

• Sonbahar görünüşlü. (Farsça)
• Mc: Hüzün ve keder verici. (Farsça)

hazen

• (Hüzn) Keder. Tasa. Gam.

hazin / hazîn

• Hüzünlü. Keder meydana getiren. Acı uyandıran.

hem

• Gaile, müşkül iş.
• Tasa, gam, keder, hüzün.

hem-derd

• Dert yoldaşı, dert arkadaşı. Aynı dert ve kedere düçar olanların beheri. (Farsça)

hemahim

• (Tekili: Hemheme) Üzüntüler, kederler, dertler, tasalar.

hemm

• Gam, keder, tasa, hüzün.

hereb

• Kaçma, firar.
• şiddetli üzüntü, keder.

hicran / hicrân

• Uzaklaşma. Ayrılık. Ayrılıktan gelen keder, sızı, acı. Dostluğu ve ülfeti kesmek.

• Ayrılık.
• Unutulmaz acı keder.

hümum

• Tasalar, kaygılar, kederler, gamlar, gussalar.

huz ma safa, da'ma keder / huz mâ safâ, da'mâ keder

• "Safâ olanı al, keder vereni bırak", "Allahın müsaadesi olan ve neticesi safâ veren şeyi al, sonu keder vereni bırak", "İyisini al, kötüsünü bırak" meâlindedir.

huzmasafadamakeder / huzmâsafâdâmâkeder

• Safa vereni al keder vereni bırak.

hüzn / حزن

• (Hüzün) Gamlı olmak. Keder Sıkıntı.

• Üzüntü, keder. Sevincin zıddı. Bu, halk arasında kastedilen dünyevî hüzünden başkadır. Tasavvuf yolunda bulunanlara âit bir hâl.

• Keder.

hüzn-alud

• Kederli. Hüzünlü. Gamlı. (Farsça)

hüzn-amiz

• Gam, keder ve hüzünle karışık. (Farsça)

hüzn-aver

• Keder veren. Gam veren. Hüzün verici. (Farsça)

hüzn-efza

• Keder ve hüzün arttıran. (Farsça)

hüzn-engiz

• Hüzün veren. Keder verici. (Farsça)

hüzn-gah / hüzn-gâh

• Hüzün ve keder vakti.

hüzn-hüzün

• Gam, keder, sıkıntı.

hüzün-engizane / hüzün-engizâne

• Keder verici bir şekilde.

ibza'

• Bir kimseyi sıkıntı ve kedere boğma. Mahvetme.

igmam

• Kederlendirmek. Gamlandırmak. Hüzünlendirmek.
• Gökyüzünün bulutlu olması.

igtimam

• Tasalanmak. Kederli olmak.

ihmam

• Kederlendirmek. Mahzun etmek.
• İhtiyarlatmak.

ihtimam

• Elem ve kederden uyuyamamak.
• Perhizkârlık etmek, riyazette bulunmak.

ihzan

• Mahzun etme, hüzünlendirme, keder verme.

ikrab

• Kederlendirme, hüzün verme.

ikrah-ı gayr-i mülci / ikrah-ı gayr-i mülcî

• Huk: Eskiden döğme ve hapis gibi yalnız keder ve elemi icab ettiren şeylerle vuku bulan ikrah.

ikrah-ı nakıs / ikrah-ı nâkıs

• Huk: Dayak ve hapis gibi keder ve elemi gerektiren şeylerden meydana gelen mecburiyet.

iktiras

• Bir işe ehemmiyet verme, bir şeyi mühimseme.
• Kederli ve hüzünlü olma.

ingas

• (Tengis) Keder verme. Rahatını bozma.

inkıbaz / inkıbâz

• Büzülüp toplanma, çekilme.
• Kasvet, keder, sıkıntı.
• Kabızlık, peklik.

işca'

• Yenme, ezme.
• Kederlendirme, hüzün verme, üzme.

işcaz

• Kederlendirme, üzme, hüzün ve gam verme.

itbal

• Kederlenme, kederlendirme. Derde, hüzne ve kedere düşürme.

iyas

• Yeis hali. Ümidsizlik ve kederli oluş.

kabet

• Kederli ve ıztırablı olma.

kad / kâd

• Mahzun olma, hüzünlü ve kederli olma.

kahır

• Aşırı üzüntü, acı, keder.
• Ezici davranış, zulüm.
• Baskı ile iş gördürme, zorlama.

kahr

• Zorlama. Cebir.
• Ezme. Mahvetme.
• Fazlaca üzüntü. Keder içine işleme.
• Cenâb-ı Hakkın şiddetli ve azab verici vasıflarının tecellisi. (Kahr, lütfun zıddıdır.)

• Mahvetme, helâk etme.
• Çok kederlenme, çok üzüntü duyma.

• Zorlama, zorla bir iş gördürme.
• Üstün gelerek mahvetme, batırma, ezme.
• Çok kederlenme, çok üzüntü duyma.

kalb-i na-şad / kalb-i nâ-şâd

• Hüzünlü gönül, kederli kalb.

kalender

• Dünyayı terkederek elini çekip Allah yolunda giden kimse. (Farsça)
• Dünyâdan elini çekip herşeyi hoş gören kimse. (Farsça)
• Dünya alâkalarından uzak, alâyişe aldanmaz hakikat adamı. Filozof. (Farsça)

kanıt

• Ümidi tamamen sönmüş. Ye'se düşmüş, ümitsiz, kederli, hüzünlü.

kasavet / kasâvet / قساوت

• Kalb katılığı, gaflet.
• Kaygı, tasa, üzüntü, keder.

• Sıkıntı, keder.

• Katılık, sertlik. (Arapça)
• Keder. (Arapça)

kederefza / kederefzâ

• Keder ve sıkıntı veren. Keder verici. (Farsça)

kederengiz

• Üzüntü, keder ve sıkıntı meydana getiren. (Farsça)

kedernak / kedernâk / كدرناک

• Keder verici, kederli.

• Üzüntülü, kederli. (Arapça - Farsça)

keduret

• Bulanıklık.
• Gam, tasa, keder.

kemal-i telehhüf / kemâl-i telehhüf

• Son derece keder ve üzüntü.

kerb

• (Çoğulu: Kurub-Küreb) Yeri sürüp aktarmak.
• Dar etmek.
• Yakın olmak.
• Gam, tasa, keder, endişe.

• Keder, üzüntü, tasa.

keşakeş

• Münâkaşa, çekişme. (Farsça)
• Keder, hüzün, tasa, gam. (Farsça)
• Sıkıntı, felâket, ıztırab. (Farsça)
• Tereddüt, kararsızlık. (Farsça)
• Pehlivanların birbirleriyle mücâdeleleri. (Farsça)
• İki kişinin, bir şeyi birer uçlarından tutup, her birinin kendine doğru çekmesi. (Farsça)

küdur / küdûr / كدور

• (Tekili: Keder) Kederler, hüzünler, üzüntüler, sıkıntılar, ıztırablar.

• Kederler. (Arapça)

küduret / küdûret

• (Keder. den) Bulanıklık.
• Koyuluk, kesiflik.
• Kaygı. Tasa. Kederlilik.

• Koyuluk, kederlilik.

kürbet / كُرْبَتْ

• (Kerb. den) Sıkıntı. Tasa. Keder.
• Belâ. Musibet.

• Keder.

kürbet-i gurbet

• Gurbetten dolayı olan keder.

kürub

• (Tekili: Kerb) Kederler, tasalar, kaygılar, gamlar.

lehif / lehîf

• (Lehfân) Mahzun, hüzünlü, üzüntülü, kederli.

magmum

• Gamlı. Kederli. Tasalı. Sıkıntılı.
• Bulutlu. Kapalı.

mağmum / mağmûm / مغموم

• Gamlı, kederli.

• Gamlı, kederli. (Arapça)

magmumane / magmumâne

• Kederlice. Gamlı olarak.
• Mübhem olarak.

magmumiyet

• Kederli, gamlı olma.
• Hava bulutlu ve kapalı olma.

mahzun

• Tasalı. Kederli. Hüzünlü. Gamlı.

mahzunane

• Kederlice, düşünceli, üzgünce. (Farsça)

mahzuniyet

• Mahzunluk. Kederli ve kaygılı oluş. Üzüntülü olma.

matem / mâtem

• Ağlama. Üzüntü veya kederden ağlayıp sızlama. Kederinden yas tutma.

mazaz

• Musibet, felâket ve belâ acısı.
• Acıma, üzülme, kederlenme.

mazife

• İzâfe olunmuş.
• Keder, hüzün, tasa, gam.

me'lum

• Kederli. Eleme, derde tutulmuş.

me'yus

• Ümidsiz. Kederli. Ye'se düşmüş. Ümidi kesik.

medar-ı gam

• Keder, acı sebebi.

meftur

• Füturlu, kederli, üzgün, bezgin.

mejeng

• Keder, hüzün, tasa, gam. (Farsça)
• Hoşa gitmeyen, beğenilmeyen, nefret edilen, iğrenilen. (Farsça)

mekdur

• Kederlenmiş, kederli.

mekrub

• Kederlenmiş. Musibete uğramış. Tasalı, gamlı insan.

mekrubiyet

• Kederli, hüzünlü ve tasalı olma.

mekruha

• Keder, mihnet. şiddet.

mekzum

• Kederli, hüzünlü, tasalı, üzüntülü, gamlı.

melhuf

• Hasrette kalan.
• Kederli, tasalı.
• İmdad bekleyen.

melhufan / melhufân

• (Tekili: Melhuf) Kederliler, tasalılar, kaygılılar, üzüntülüler.
• Hasrette kalanlar.

melil / melîl

• Kül içinde pişirilen ekmek.
• Hararet, sıcaklık.
• Üzgün, kederli. Melul.

mell

• Küsmek, darılmak.
• Yorgunluk.
• Kakma, dürtmek.
• Mahzun olmak, kederli olmak.
• Hamuru külün içinde pişirmek.

mencud

• Kederli, tasalı, gamlı.

merhem

• Melhem. Deriye, yaraya sürülen ilâç.
• Mc: Acıyı teskin eden şey.
• Kederi, derdi gideren.

mihnet-abad / mihnet-âbâd

• Keder, mihnet ve gam dolu olan yer. (Farsça)
• Mc: Dünya. (Farsça)

mihnetdide

• Musibete uğramış. Keder ve mihnet görmüş. (Farsça)

mihnetgah / mihnetgâh

• Keder, gam ve mihnet çekilen yer. (Farsça)
• Mc: Dünya. (Farsça)

mihnetkede

• Gam ve keder çekilen yer. Nihnet yeri. (Farsça)
• Mc: Dünya. (Farsça)

mihnetkeş

• Keder, eziyet ve mihnet çeken. (Farsça)

mihnetzede

• Afet ve belâya uğramış. Keder, mihnet ve musibete giriftar olmuş. (Farsça)

mü'si / mü'sî

• Kederli kimseyi avutan, gamlı kimseye teselli veren.

mücavir

• Komşu.
• Bir mâbed veya tekke yakınında çekilip oturan.
• Yurdunu terkederek zamanını Haremeyn-i Şerifeyn'de ibadetle geçiren.

müellem

• Elemli, kederli.

müellim

• Elem veren, keder veren.

müessif

• (Müessife) Esef edilen ve ettiren. Keder veren. Acı ve acınacak haller.

müfecci'

• Acıtan, üzen, keder veren, dertli eden.

muhtezin

• Kederli, hüzünlü, mahzun, mükedder.

muhzin

• (Hüzn. den) Hüzün verici. Acıklandırıcı. Kederlendirici.

muje

• Musibet, belâ. (Farsça)
• Keder, gam, tasa, hüzün. (Farsça)

mükedder / مكدر / مُكَدَّرْ

• Kederli. Sıkıntılı.
• Tekdir edilmiş. Azarlanmış.
• Bulandırılmış. Bulanık.

• Kederli, acılı.

• Kederli. (Arapça)

• Kederli.

mükedderane / mükedderâne

• Kederli olarak.

mükeddir

• (Keder. den) Keder ve hüzün veren.
• Bulandıran.

mükterib

• (İktirâb. dan) Kederli, hüzünlü, gamlı.

mulim

• (Elem. den) Elem ve keder verici.

mültehif

• Alevli.
• Mc: Çok üzgün ve kederli olan.

münaggas

• (Gussa. dan) Kederli, gussalı.

münfail

• İnfiâl eden. Te'sir ile harekete geçen.
• Muztarib, kederli ve muğber olan. Bir şeyden canı sıkılan. Alınmış, gücenmiş.

münferic

• İnfirac eden. Çok açık. Açılan, genişleyen.
• Gam, gussa ve kederden kurtulmuş.
• Arası geniş. Açık olan. İki tarafı birbirinden uzak olan.

muntalik

• (Talâk. dan) Salıverilmiş, bırakılmış.
• Bağsız.
• Kederi, hüznü ve gamı olmıyan. Sevinçli, mesrur, neşeli.

müstemend

• Gamlı, kederli, mahzun.
• Şikâyet eden.

müstmend

• (Çoğulu: Müstmendân) Kederli, hüzünlü, mahzun. Zavallı, miskin, biçâre. (Farsça)

müstmendan / müstmendân

• (Tekili: Müstmend) Hüzünlü, kederli ve mahzun kimseler, üzgün kişiler. Zavallılar, miskinler, biçareler. (Farsça)

müteellim

• Acıyan, elemli ve kederli olan.

müteellimane / müteellimâne

• Elem duyarak, kederlenerek.

• Elem duyarak, kederlenerek. (Farsça)

müteessif

• Sevmemiş, hoşlanmamış. Elem ve keder etmiş.
• Eseflenen, teessüf eden, kederlenen.

müteessifane / müteessifâne

• Eseflenerek, kederlenerek. (Farsça)

mütehazzin

• Hüzünlü, kederli. Üzülen, mahzun olan.

mütekeddir / متكدر

• (Çoğulu: Mütekeddirîn) (Keder. den) Kederli, hüzünlü. Kederlenen, tekeddür eden.
• Bulanık.

• Kederli. (Arapça)

mütekeddirane / mütekeddirâne

• Kederli ve hüzünlü bir hâlde. (Farsça)
• Bulanarak. (Farsça)

mütekeddirin / mütekeddirîn

• (Tekili: Mütekeddir) Kederlenenler, kederli ve hüzünlü olan kimseler.
• Bulanık şeyler.

mütelehhifin / mütelehhifîn

• (Tekili: Mütelehhif) Hasret çekenler, yanıp yakılanlar. Kederli, tasalı olanlar.

muvayese

• Yeise, kedere düşürme.

na-şad

• Sevinçli olmayan, mahzun, tasalı, kederli. (Farsça)

na-şadi / na-şadî

• Hüzünlü ve kederli oluş, gamlılık. (Farsça)

nags

• Kederli, gamlı olmak.

nahun-be-dendan / nâhun-be-dendân

• Hayretten veya kederden dolayı parmağını ısırmış olan. (Farsça)

nak

• Nisbet edatı olarak kelimelere eklenir, sıfat meydana getirilir. Meselâ: Gam-nâk : Gamlı, kederli. (Farsça)

natıh

• (Çoğulu: Nevâtıh) Boynuzuyla vuran, süsen hayvan.
• Keder, sıkıntı, elem, mihnet.

nekb

• Musibet ve kedere uğrama.
• Meyletmek, eğilmek.
• Udul etmek, vazgeçmek, haktan dönmek.

neked

• Sıkıntı, dert, keder. Belâ, musibet.

nevmidane / nevmidâne

• Ümitsizce, kederli ve ümidsiz olarak. (Farsça)

pas

• Gecenin sekizde biri. (Farsça)
• Gözetleme, bekleme. (Farsça)
• Keder, hüzün, gam. (Farsça)
• İç sıkıntısı. (Farsça)

pejman

• Pişman, nâdim. (Farsça)
• Kederli, hüzünlü. (Farsça)

perişan

• Dağınık, karışık. (Farsça)
• Bozuk, tertibsiz, düzensiz. (Farsça)
• Kederli, hüzünlü, kaygılı. (Farsça)

rah

• Zan, sanma. Kaygı, keder. (Farsça)

rahat

• Üzüntüsüz, tasasız, kedersiz bir halde olmak. İstediği her şeyi bulup telâşsız olmak. Müsterih.
• Dinlenmek.
• El ayası.

renak

• Mastar.
• Suyun bulanık olması.
• Kederli olmak, mükedder olmak.

rencidegi / rencidegî

• İncinip hatırı kırılmış olma. (Farsça)
• Dertlilik, kederlilik. (Farsça)

renciş

• Sızlanış, inciniş, eziyet ve sıkıntı veriş. Keder. (Farsça)

riyazet

• Nefsi kırma. Fani şeylerden nefsini çekerek kanaat içinde yaşamak.
• Bir hastalıktan dolayı veya nefsini terbiye maksadıyla çok yemek ve içmeyi terkederek faydalı fikirlerle, ibadet ve ilimle meşgul olmak. Az gıda ile yaşamak.
• İdman.

safa-bahş

• Eğlendiren, rahatlandıran, kederi def'eden, hatırı hoş eden. (Farsça)

se'met

• Kederli olmak. Melül olmak.
• Bıkmak, usanmak.

şecb

• Helak etmek, mahvetmek.
• Kederlenmek, tasalı olmak.

şecen

• (Çoğulu: Eşcân-şücun) Dal, budak, kol.
• Hâcet, ihtiyaç.
• Keder, hüzün.

şecv

• Gam, gussa. Keder.
• Tezyin-i savt. Yâni sesi güzelleştirmek.

sedem

• Hüzün, keder, tasa.
• Nedâmet, pişmanlık.

şefkat

• Başkasının kederiyle alâkalanmak, acıyarak sevmek. Yardıma, sevgiye muhtaç olanlara karşılıksız olarak merhamet ve sevgiyle yardıma koşmak. Karşılıksız, sâfi, ivazsız sevgi beslemek.

sevaiye

• Yaramaz olmak.
• Kederli ve gamkin olmak.

sevda

• Fazla sevgi sebebiyle meydana gelen bir çeşit hastalık. Aşk. (Farsça)
• Hırs. Tama. (Farsça)
• Heves, istek. (Farsça)
• Siyah. (Farsça)
• Balgamdan, kandan ve safradan başka vücuddan çıkan bir nevi ifrazat. (Farsça)
• Gam. Keder, Sıkıntı. (Farsça)

şikestebal / şikestebâl

• Kanadı kırık, kırık kanatlı. (Farsça)
• Mc: Kederli, üzgün. (Farsça)

şikestedil

• Gönlü kırık, mahzun, kederli, hüzünlü. (Farsça)

sugvar

• Kederli, acılı. (Farsça)

sütuh

• Yorgun, bezgin. (Farsça)
• Sıkıntılı, kederli. (Farsça)
• Beceriksiz. (Farsça)

taha'

• Yüksek bulut.
• Gam, hüzün, keder.

tahazzün

• Kederlenmek, hüzünlenmek. Birine acımak. Mükedder olmak.

tahyib

• (Haybet. den) Eli boş, kederli ve mahrum kılma.

tahzin

• (Hüzn. den) Kederlendirme, tasalandırma.
• Hazin hazin Kur'an-ı Kerim okuma.

tarah

• (Çoğulu: Etrâh) Tasa, keder, hüzün, melâlet.

tase

• Tasa, keder, kaygı. (Farsça)

te'sir

• Bir şeyde eser ve nişane bırakma.
• Vasıfları ve halleri değiştirme.
• İşleme, dokuma, iz bırakma.
• İçe işleme.
• Kederlenme.

teellüm

• Elem duyma. Kederlenme. Tasalanma.

teellümat / teellümât

• Elemler, kederler, tasalanmalar.

teessüf

• Eseflenmek. Kederlenmek.
• Beğenmemek ve râzı olmadığını ifade etmek.

teessür

• Kederli ve üzüntülü olarak içlenmek. Üzülmek.
• Te'sir altında kalmak.
• Kederlenmek.

teessür-bahş

• Hüzün veren, keder veren, tasaya düşüren. (Farsça)

tekdir / tekdîr

• Azarlamak.
• Kederlenme.
• Bulanık etme.
• Mektebde talebeye verilen ve siciline geçirilen bir ceza. Ta'zir.

• Azarlama, kederlenme.

tekeddür

• Bulanık olma.
• Kederlenme.

• Bulanıklık, kederlenme.

telehhüf

• Mahzun olmak. Hasret ve kederle yanıp yıkılmak. Ah çekmek.

telh-kam / telh-kâm

• "Damağı acı": Kederli, dertli. (Farsça)

temaşagah / temaşagâh

• Gam ve kederi defetmek için gezip seyredilecek yer. Eğlence mahalli. (Farsça)

tenezzüh

• Uzaklaşmak.
• Gezinti. Bağ ve bahçe gibi yerlere gam ve kederi izale için çıkmak.
• Kusur, pislik ve ayıptan uzak olmak.

teng

• Dar, sıkıntılı, melul, kederli. (Farsça)
• Kıtlık. (Farsça)

tengis

• (Nags. dan) Hayatını tasalı, kederli kılmak.

terah

• Gam, keder, acı.

teselli / tesellî

• Avunma. Kederli ve gamlı olan bir kimseyi söz ve nasihatle ferahlandırma.

• Kederli ve gamlı olan bir kimseyi söz ve nasihatle rahatlatmak.

teslib

• Soyunmak.
• Gammazlık.
• Erkeği ölen kadının, keder esvâbı giymesi.

tesriye

• Gam ve kederi bırakma. Kederi yok etme.

tevekkül

• İşi başkasına ısmarlamak.
• Sebeblere tevessül ettikten sonra neticesini Allah'a bırakmak. Allah'tan gelene razı olmak. Kendine ait vazifeyi yaptıktan sonra neticelerini Allah'dan istemek. Kadere razı olmak. Hakka güvenmek.
• Yeis ve kederden uzak olmak.
• Âcizlik göstermek

üf

• Kulak kiri.
• Tırnak arasında olan kir.
• Hüzün ve kedere işaret eden kelime.

valih / vâlih

• Keder ve hüzünle aklı gitmiş, şaşırmış, hayrette kalmış.

vicdan-suz

• Acı ve keder veren, kalb yakan, vicdânen çok ıztırab verici. (Farsça)

viran

• Yıkık, harap. (Farsça)
• Mc: Kederli, üzgün, gamlı. (Farsça)

vücum

• Tiksinme, iğrenme.
• Darılma, küsüp susma.
• Göğüse vurma.
• Kederli olma.

yais

• (Ye's. den) Ümitsiz, kederli, me'yus.

ye's-efza

• Kederi, ye'si ve elemi artıran.

yüus

• (Tekili: Ye's) Yeisler, ümitsizlikler, kederler.

zarra' / zarrâ'

• (Darrâ') Şiddet. Keder, mihnet, sıkıntı.

zer'

• Ölçmek.
• Kederli ve tasalı olmak.
• Kalb.
• El yaymak.
• Kudret, kuvvet, tâkat.

zev'

• Ölüm sebebiyle gelen sıkıntı, keder.

zeval-i elem

• Acı ve kederin sona ermesi.