ahkam-ı kur'aniye / ahkâm-ı kur'âniye

• Kur'ân-ı Kerim'in kat'i olan hükümleri, emirleri. (Farsça)

alettahkik

• (Ale-t-tahkik) Hakikat üzere, kat'i surette. Besbelli.

ayat-ı muhkemat / âyât-ı muhkemât

• Manası kat'i ve açık olan Kur'an âyetleri.

azhar

• En zâhir. En açık. Besbelli. Bedihi olan, rûşen.
• Bir ibârenin en açık ve kat'i olan mânası.

azim / âzim

• Bir yere gitmeğe karar veren. Bir iş hakkında kat'i karar ve niyet sahibi.

azime

• (Çoğulu: Azâim) Büyük iş, fevkalâde ve çok mühim iş.
• Tılsım, efsun, sihir.
• Sebat. Verilmiş olan kararda kat'ilik.
• Kasdetmek, yemin etmek.

azm

• (Azim) Kasd, niyet. Sağlam ve kat'i karar. Sebât.

azm-i kat'i / azm-i kat'î

• Kesin karar, kat'î azim.

belki

• Umulur, ihtimal, olabilir.
• Hattâ.
• Kat'iyyetle. Dahi. Şüphesiz.

berahin-i katıa / berâhin-i katıa

• Şeksiz ve şüphesiz olan kat'i deliller, bürhanlar.

• Kat'î burhanlar; güçlü ve sarsılmaz kesin deliller.

betat

• Azık. Bir yolculukta gereken öteberi.
• Ev eşyası.
• Kesin, kat'i.

bette

• Kat'i.
• Kesilmiş, ayrılmış, maktu'.
• Tiftikten şal.

bey'-i bat / bey'-i bât

• Kat'i satış.

bürhan-ı katı'

• Kat'î, en sağlam ve şeksiz delil.
• Farsça bir lügat kitabının ismi.

cazim

• Kat'i karar veren.
• Gr: Cezmedici, cezmeden. Arabça bir kelimenin başına gelen bazı harfler o kelimenin sonunu sâkin okutur, o harfe de "câzim" denir. Meselâ "Lem yezuk" aslında (Yezuku) idi. Başına "lem" harfi geldiğinden " Yezuk" diye sâkin okundu.)

ceffe-l kalem

• Düşünmeksizin, birden, hemen.
• Kalemin yazısı kurumuş, silinmez.
• Kat'i olan şey.

cevab-ı kat'i / cevab-ı kat'î

• Kesin ve kat'i söz, kesin cevap.

cezm

• (Cezim) Kat'î karar. Yemin. Kararlaştırmak.
• Kesmek.
• Niyet. Tahmin. Takdir.
• İlzam.
• İcâbe.
• Gr: Arabçada kelime sonundaki harfi sâkin okumak. Kur'ân-ı Kerim okurken harfleri yerlerine vaz'edip mahrecinden çıkarırken tâne tâne, fesahat, beyan ve teenni ve

cezmi / cezmî

• Kat'î niyet ve karara ait. Cezm.

cezri / cezrî

• Köklü. Kat'î. Köke âit ve müteallik.

doğma

• yun. Fikir, rey.
• Fls: Kat'i olarak ileri sürülen fikir.

edille-i katı'a

• İtiraz edilmeyecek derecede kat'î ve sağlam deliller.

ehl-i şuhud

• Kâinatta tevhid delillerini aynen seyreden, İlâhi ve gizli sırlarını Hakkın izni ile gören şuhud ehli. Veli. (Farsça)
• Görecek derecede kat'i kanaat sâhibi olan enbiyâ ve evliyalar. (Farsça)

ehl-i sünnet

• Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) söz ve hareketlerine şüphesiz, kat'i ve sağlam delillerle uyan. Sahabe ve onlara tâbi' olanların mezhebi ve o mezhepte olan. Bunların muhaliflerine "ehl-i bid'a" veya "fırak-ı dâlle" denir. (Farsça)

ekid

• Sağlam, metin, muhkem.
• Sarih, kesin, açık, kat'i, muhakkak. Kuvvetli, te'kidli.

ekiden

• Metin, muhkem ve sağlam şekilde.
• Açık ve kesin olarak. Sarahaten ve kat'iyyen.
• Mükerreren, tekrar olarak.

elbette

• (Te'kid edâtı) Kat'i veya kat'iye yakın hükümlerde kullanılır. Yazılı sözlerde daha çok "elbet" şeklinde geçer.

emza

• Çok te'sirli olan, çok müessir.
• Hükmü çok geçen.
• Kat'i, şüphesiz.

enne

• Gr: Kat'iyyet bildirir ve kelimenin başına getirilir.

evveliyat

• Başlangıçlar. Mukaddemat. İlk öndekiler. İbtidaki cihetler.
• Her akıllının tereddütsüz tasdik ve kabul edeceği hususlar.
• Man: Mücerred mevzu ve mahmulleri arasındaki nisbet tasavvur edilince aklın kat'iyyetle teslim ve tasdik ettiği kaziyeler.

farz-ı zanni / farz-ı zannî

• Müçtehidlerce kat'i bir delile yakın derecede kuvvetli görülen, zanni bir delil ile sâbit olan vazifedir ki, amel hususunda farz-ı kat'î kuvvetinde bulunur. Buna farz-ı amelî de denir. Meselâ: Abdestte mutlaka başı meshetmek bir farz-ı kat'îdir. Başın dörtte birini meshetmek bir farz-ı amelîdir.

gayr-ı müekkede

• Tekrarlanmamış ve takviye edilmemiş.
• Zannî ve kat'î delil ile sâbit olmayıp, Peygamberimizin (A.S.M.) bazan devam buyurdukları iş veya amel.

hadis-i sahih / hadîs-i sahîh

• Hakkında şüphe edilemiyen ve doğru senetlere ve râvilere isnad edilerek müsbet olarak kat'i bilinen hadis-i nebevidir.

haşa / hâşâ

• Aslâ. Kat'iyyen. Öyle değil. Allah korusun... (mânasına söylenir.)

hasm

• Kesip atma, kesme, kat'etme.
• Kat'i olarak bir mes'eleyi hâlledip neticeye varma.

hazm

• Cem'etmek, toplamak.
• Zaptetmek.
• Kast etmek.
• Bağlamak.
• Yumuşak yüksek yer.
• Sağlam re'y. Doğru ve kat'i karar.
• Basiretle hareket etmek.

hergiz

• Aslâ, kat'iyyen. Hiçbir suretle. (Farsça)

hüccet-i katıa

• Kat'i delil. Bir şeyin doğruluğunu şeksiz, şüphesiz isbata vesile olan. (Farsça)

inne

• Gr : Tahkik edatıdır. Kat'iyyet ifade eder.

inni / innî

• Şüphesizlik ve kat'iyyet ifade eden "inne" ile mütekellim zamirinin birleşmesidir. Türkçede karşılığını "muhakkak ben" diye söyleyebiliriz.

istishab

• Fık: Mazide sabit olup bilâhare zâil olduğu bilinmeyen bir şeyin hâlâ devam ettiği sayılmasıdır. (Birisinin ölümüne dair kat'i haber olmasa sağ sayılması gibi.)

kat'i delalet / kat'î delalet

• Şüphesiz, kat'i delil.

kat'iyy-üd delale

• Bir ibârenin ifâde ettiği mânaya veya hükme delâletinin kat'i ve şeksiz olması. Delilin kat'i, şüphesiz oluşu.

kat'iyy-ül metin

• Metnin, ibârenin kat'i ve şüphesiz oluşu. (Ayet gibi)

kat'iyyen

• Kat'i ve kesin olarak.
• Aslâ, hiçbir zaman.

kat'iyyet

• Kesinlik, kat'ilik.

kat'iyyü'd-delalet olmak / kat'iyyü'd-delâlet olmak

• Sözün hangi mânâyı gösterdiği kat'î ve şüphesiz olmak.

kat'iyyü'l-metin olduğu gibi / kat'iyyü'l-metîn olduğu gibi

• (Delil olan) Söz kat'î ve şüphesiz olduğu gibi (sözün, âyet veya hadis olduğu kesin ve şüphesiz olduğu gibi).

kaviyyen

• Kuvvetle, kat'i olarak. Şüphesiz olarak.

kaziye-i zaruriyye

• Man: Tasdikat-ı akliyyeden olmakla zıddı mümkün olamıyacak surette kat'i olan bir nevi kaziyyedir.

kebair

• (Tekili: Kebire) Büyük şeyler, büyük günahlar. Kebairin sıralanışı:-Allah'ı inkâr etmek.-Allah'a şirk koşmak.-Kat'iyyen sâbit olan dini bir hükme inanmamak.-Allah'ın rahmetinden ümidini kesmek.-Allah'ın cezasından, mekrinden ve azabından emin olmak.-Günah üzerinde ısrar etmek. Yâni, herhangi bir gün

kehanet

• Gaibden haber vermek. Falcılık. Kâhinlik etmek. (İlâhi ihbârât-ı gaybiyyeye istinad etmeden, gaybdan haber vermek ve falcılık ve kâhinlik etmek dinen kat'iyyetle haramdır.)

me'zuniyet-i kat'iye

• Kat'i mezuniyet, kesin izin.

meczum

• Kat'i niyet edilmiş, cezmolunmuş. Kat'i karar verilmiş.
• Gr: Son harfi harekesiz okunan kelime. Cezimli kelime. (İlim, kilim, kitab kelimelerinin son harflerinin okunduğu gibi.)

mevrid-i nass

• Nass ile gelen mes'ele. Nass olan yer. Kat'i delil olan husus.

muayin

• (Ayn. dan) Kat'i ve kesin olarak belli olan. Görülmüş olan.

muayyen

• Görülmüş olan, kat'i olarak belli olan, belli, ölçülü, tayin ve tesbit olunmuş, karalaştırılmış.

müctehed-ün-fih

• Hakkında kat'i delil bulunmayan mesele.

muhkem kaziye

• Huk: Kat'i ve sağlam bozulmaz hüküm. Mahkemenin en sonunda vermiş olduğu kararlar. Temyiz mahkemesince tetkik ve tasdik edildikten sonra veyahut temyiz müddeti geçen bir mahkeme kararının, mevzuunu teşkil eden hâdise hakkında, kat'i bir karine ve delil ve kanunen değişmez bir hüküm olarak kabul edil

mukarrer

• Kararlaşmış. Takrir edilmiş. Karar verilmiş. Kat'i. Şek ve şüpheden beri olan. Muhakkak ve müsellem olan. Anlatılmış. Bildirilmiş.

mukın / mûkın

• Şüphesiz ve kat'i olarak bilen.

murdar / murdâr

• Kendiliğinden ölmüş veya kasten besmelesiz kesilmiş olan hayvan, leş ve domuz eti gibi kendileri kat'î yâni kesin ve açık delîl ile haram olan şey.

müşahedat

• (Tekili: Müşahede) Gözle görülen şeyler.
• Görüşler.
• Keşifle seyredilenler.
• Man: Mücerret his ile kat'iyyetle hüküm ve tasdik olunan kaziyeler.

musammem

• (Samm. dan) Tasmim olunmuş. Kat'i olarak karar verilmiş. Kararlaşmış. Hakkında karar verilmiş olan.

müsteykın

• (Yakin. den) Yakinen ve kat'i olarak bilen.

mütevatir

• Çok kimselerin naklettikleri haber. Yaygın haber. Herkesin veya alâkadarların işitip doğruluğunu kabul ettikleri kat'i, şüphesiz, sağlam haber. Yalan üzerine birleşmeleri aklen mümkün olmayan bir cemaatın bir hâdise hakkında verdikleri haber.

müteyakkın

• (Yakîn. den) Teyakkun eden, yakîn ve kat'î olarak şüphesiz bilen.

mutlak

• Salıverilmiş. Itlak olunmuş. Serbest.
• Kat'i. Şüphesiz.
• Aslâ bir şarta bağlı olmayan. Yalnız, tek.

nasiyye

• Nass oluş. Kat'ilik, şüphesizlik, kesinlik.

nass

• Kat'ilik, kesinlik, açıklık. Te'vile ihtimali olmayan söz veya delil.
• Kur'ân-ı Kerim veya Hadis-i Şerifde bir iş ve mes'ele hakkında olan açıklık ve bu şekilde açık olan kelâm ve âyet. Akide.
• Bir haberi kimden aldığını söyleyerek, en nihayet o haberi ilk söyleyene kadar nakle

nassi / nassî

• Nass'a ait. Her türlü şübhe ve tereddüdün ve tenkidin üstünde tutulacak şekilde olan kesinlik, kat'ilik, açıklık. Bedahet.
• Âyet ve hadisle doğruluğu sâbit olan.

nasuh

• Hâlis. Temiz. Kesin, kat'i.
• Çok nasihat eden.

resmen

• Devlet namına, resmî olarak, devlet tarafından.
• Kat'i olarak anlaşıldığına göre.
• İsteye isteye. Bile bile.
• Görünüşte, âdet yerini bulsun diye. Nezaket icabı olarak.

şakk-ı kamer

• Ayın iki parça olması mu'cizesi. (Kur'ân-ı Kerimin nass-ı kat'isi ile de sâbit olan ve mütevâtir olarak da bilinen Peygamberimiz Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâmın parmağının işâreti ile ayın iki parçaya ayrıldığı hadisesi ki, büyük mu'cizelerindendir.)

septisizm

• Fls: Müsbet veya menfi hiçbir kat'i hükme varamıyan ve dâim şüphe içinde olmayı kabul eden sapık felsefe sistemi. Şüphecilik. (Fransızca)

şibh-i hüsn-ü ta'lil

• Edb: Bir hâdisenin vukuuna şairane olarak ve kat'î olmayan bir sebeb göstermek.

şübhe

• (Çoğulu: Şübeh - Şübühât) Tereddüd. Bir şeyin doğru olup olmadığına veya var olup olmadığına dair kat'i kanaat ve bilgi sahibi olmamak hâli.

sübut

• Sâbit, berkarar ve pâyidar olup durmak. Oynak ve müteharrik olmamak. Kat'i olarak meydana çıkmak. Sâbit oluş.

sübuti / sübutî

• Varlığı kat'iyyen isbat edilene ait. Müsbet, isbatlı olan.

takannün

• Kanunlaşma. Değişmez halde, kat'i olarak belirme.

takrib

• Yaklaştırma. Aşağı yukarı ve tahmin ile kat'i olmayan şey söyleme. Tahmin.
• Yolunu bulma.

te'min

• Güvenlik, emniyet hissi vermek.
• Sağlamlaştırma, şüphe bırakmama.
• Sağlamak. Kat'i vaadde bulunmak. Emn ve emân vermek.
• Elde etme.

tesbit

• Sağlam olarak yerleştirme. Yerinden kımıldayamaz hâle getirme.
• Bir şeyin aslını kat'i olarak bulma.

töhmet

• Birisine isnad edilen, fakat kat'iyyetle işleyip işlemediği belirsiz olan suç, kabahat.
• İtham altında olma.

ültimatom

• (Oltimatom) Kat'i ve dönülmez söz. Son söz. (Fransızca)
• Bir devletin başka bir devlete verdiği ihtar. (Fransızca)

ulü-l azm

• Kat'i azim sahibi, ciddiyet, sabır, sebat sahibi büyük zâtlar, hususan peygamberler (Aleyhimüsselâm). Başta Hz. Muhammed (A.S.M.), İsa, Musa, İbrahim, Nuh (A.S.).

vacib / vâcib

• (Vücub. dan) (Çoğulu: Vâcibât) Lüzumlu, mecburi olan.
• Fık: Yerine getirilmesi her müslüman için gerekli ve borç olup, yapılmadığı takdirde büyük günah olan Allah'ın emirleri. Yapılması zannî delil ile belli olan. Terki câiz olmayan. Yapılması şer'an kat'i derecede bir delil ile sâbit

vaid / vaîd

• İyiliğe sevk veya kötülükten kurtarmak için ileride olacak kat'i hâdiseleri haber vererek korkutmak.
• Cehennemi haber vermek.

yakin / yakîn

• Şüphesiz, sağlam ve kat'i olarak bilmek. (Yakîn: Ma'rifet ve dirayetin ve emsalinin fevkinde olan ilmin sıfatıdır. İlm-i yakîn denir, ma'rifet-i yakîn denilmez. Ayn-el yakîn: (kelimenin merfu hali ayn-ul yakîndir.) Göz ile görür derecede veya görerek, müşahede ederek bilmek. Meselâ; uzakta bir duman

yakinen / yakînen

• Hiç şübhesiz olarak, kat'i surette.

zaruret-i kat'i / zaruret-i kat'î

• Kat'î zorunluluk, kesin ihtiyaç.