a'vaz

• Karşılıklar. Bedeller.

afv-i anilkat'

• Huk: Azalarından biri kesilen bir şahsın, buna karşılık hak kazandığı diyet veya kısas davalarından vaz geçmesi.

aiz

• Karşılık olarak veren.
• Karşılık olarak verilmiş olan.

akika / akîka

• Çocuk nîmetine karşılık, Allahü teâlâya şükr niyeti ile kesilen hayvan.

anese

• Ünsiyet etmek. Karşılıklı görüşmek, arkadaş olmak, yakınlık göstermek. (Vahşetin zıddı)

ara-i mütekabile / ârâ-i mütekâbile

• Karşılıklı görüşler.

arak

• Ter, rutubet.
• Dağdaki yol.
• Çukur.
• Deve izleri.
• Sıra sıra olan şey.
• Zenbil.
• Menfaat, sevab, karşılık.
• Süt.

ariye

• (Ariyet) Geri verilmek üzere alınan, iğreti. Bir kimsenin geri almak üzere, karşılıksız olarak başkasının faydalanmasına terk ettiği mal. Kullanılmak üzere alınan emanet mal.

ataraksiya

• yun. Tesirlere (etkilere) karşılık göstermeme, durgunluk hâli.
• (Fels.) Ruhun sükunete ulaşması, arzu ve ihtiraslardan uzak kalma. Eski çağ felsefesi, hayatın gayesi, saadet olarak duygusuzluk halini gösteriyordu. İnsan arzuları sonsuz, düşmanları sonsuzdur, (mikroptan kuyruklu yıldız

atıfet / âtıfet

• Koruma, sevgi, Acıma. Şefkat. Esirgeme.
• Hüsn-ü zan. Karşılıksız sevgi.

• Karşılıksız sevgi, acıyıp esirgeme.

atuf / atûf

• Karşılıksız seven ve acıyıp esirgeyen Allah.

ayiz

• Mukabil olarak veren. Karşılık olarak verilmiş.

azab

• Dünyada işlenen suç ve kabahate karşılık olarak âhirette çekilecek ceza.
• Eziyet. Büyük sıkıntı. Şiddetli elem.

batman

• Eskiden kullanılan ve 8 kiloluk ağırlığa karşılık gelen bir ölçü birimi.

becayiş

• Karşılıklı yer değiştirme, değiş-tokuş.

becayiş-i mekani / becâyiş-i mekânî

• Karşılıklı yer değiştirme.

bedava

• Parasız, meccanen, karşılıksız. (Farsça)
• Mc: Çok ucuz. (Meselâ: Bunu bu fiata bedava almışsın, cümlesinde olduğu gibi.) (Farsça)

bedel

• (Çoğulu: Bedelât) Elde ve ayakta olan zahmet ve ağrı.
• Karşılık. Bir şeyin yerine verilen ve yerini tutan şey. İvaz.
• Başkasının adına hacca giden.
• Gr: Söz esnâsında bir şeyi sıfatı veya vasfı ile beraber söylersek ve fakat kasdımız o şeyin vasfı veya sıfatı değil de zâ

• Karşılık.

• Karşılık.

bedelen

• Bedel ve karşılık olarak.

bedeleyn

• İvazlı akidlerde iki tarafın yüklendikleri karşılık.

berr

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). İhsân eden, iyilik eden, yâni her iyilik kendisinden olan, îmân edip, iyi ameller yapmayı nasîb edip, bunlara karşılık âhirette sevâb ve dünyâda sıhhat, kuvvet, mal, makam, evlâd ve yardımcı lar veren.
• Îtikâdı doğru, amelleri i

bila bedel / bilâ bedel

• Bedelsiz, karşılıksız.

bilanço

• ing. Ticarî bir müessesenin muayyen bir devre sonunda alacak verecek durumunu göstermek üzere meydana getirdiği cetvel.
• Mc: Herhangi bir işte belirli bir müddet sonundaki iyi ve kötü neticelerin karşılıklı durumu.

bilmukabele

• Karşılık olarak.

• Karşılıklı. Karşılık olarak. Mukabil olarak.

• Karşılık vermekle.

bir miktar-ı mukabil

• Az bir karşılık.

boşanmak

• Eşi ile olan nikâh bağını bozmak. Eşinden ayrılmak. (Medeni kanun, boşama yetkisini mahkemeye bırakmıştır. İslâm dini evlenmeyi Allah'ın emirleri dahilinde karşılıklı rızaya bağlı hür bir sözleşme olarak gördüğünden kadınla erkek boşanma yetkisinin kimde olacağını da kararlaştırabilirler. İsterlerse (Türkçe)

caize

• (Cevaz. dan) (Çoğulu: Cevaiz) Azık, yol yiyeceği.
• Hediye, armağan, bahşiş.
• Edb: Eskiden takdim olunan medhiyeli bir şiire veya bir san'at eserine karşılık olarak verilen para, hediye ve bahşişler.

cevab / cevâb / جواب

• Sorulan şeye söz veya yazıyla verilen karşılık.
• Kabul etmemek. Reddetmek.
• (Tekili: Câbiye) Havuzlar.

• Cevap, soruya verilen karşılık.

• Yanıt. (Arapça)
• Karşılık. (Arapça)

cevab-ı kat'i / cevab-ı kat'î

• Kesin cevap, karşılık.

cevab-ı na-savab / cevab-ı nâ-savab

• Doğru olmayan karşılık. Yanlış cevab.

cevab-ı savap / cevâb-ı savap

• Doğru cevap, karşılık.

cevabat

• (Tekili: Cevâb) Cevablar. Sorulan sorulara verilen karşılıklar. Mukabil sözler.

cevaben

• Karşılık ve cevap olarak.

cevabi / cevabî

• Karşılık, cevap.
• (Tekili: Câbi) Tahsildarlar, câbiler.

ceza / cezâ / جزاء / جَزَا

• Karşılık, mukabil, ivaz. Cürüm veya günâh işleyenlere verilen azab.
• Gr: Şart cümlelerinde ikinci kısım.

• İyi veya kötü karşılık.

• Şart cümlesinde cevap, karşılık olarak gelen kısım.

• Suça karşılık verilen acı.

• Karşılık. (Arapça)
• Ceza. (Arapça)

• Karşılık.

cizye

• İslâm devletinde zımmî denilen gayr-i müslim vatandaştan, can ve mal güvenliklerinin korunmasına karşılık seneden seneye alınan vergi. Buna harâc-ur-ruûs (baş vergisi) de denir.

cu'l

• Ücret, mukabil, karşılık.
• Ayak kirası.
• Padişahın etbâından aldığı mal.

cud / cûd

• Cömertlik. Karşılık beklemeden yapılan cömertlik.

dirhem

• Eskiden kullanılan ve yaklaşık 3 gramlık ağırlığa karşılık gelen bir ölçü birimi.

ecir

• Ücret, karşılık.

• Karşılık, ücret.
• İyi bir amelin karşılığı olarak verilen manevî mükâfat.

ecr

• (Çoğulu: Ücur) Bir iş, bir hizmet mukabilinde verilen şey.
• Ahirete aid mükâfat, hayır ceza.
• Ücret, mukabil, karşılık. Sevab.
• Tıb: Kırılan bir uzvun sarılması.

• Sevap, karşılık.

• İyilik, mükâfât, ücret, karşılık. Allahü teâlânın râzı olduğu, beğendiği işleri yapanlara verdiği sevâb.

• Ücret, karşılık.

ecr u mesubat / ecr u mesubât

• Karşılık ve mükâfat. İyi amele karşılık Allah tarafından ahirette verilen sevap.

elips

• Odaklar adı verilen sabit iki noktasından uzaklıkları toplamı sabit olan noktaların gösterdiği kapalı eğridir. Eğri ve kapalı bir geometrik şekildir. Karşılıklı iki tarafından genişlemiş bir çemberi andırır. (Fransızca)

emniyet-i mütekabile

• Karşılıklı güven.

fahri / fahrî

• Karşılıksız olarak. Parasız olarak.
• İftiharla. Övünerek.

• Karşılıksız, parasız, gönüllü olarak bir şeyi yapma.

• Karşılıksız, parasız.

fahriyyen

• Gönülden isteyerek. Karşılıksız olarak.

faiz / fâiz

• Ödünç vermekte, rehnde (ipotek yâni ödenecek mal karşılığı olarak, bir malı, alacaklıda veya başka âdil bir kimsede emânet bırakmada) ve alış-verişte, alıcıdan veya vericiden birinin ötekine karşılıksız vermesi şart edilen fazla mal, para veya menfaa t. Ribâ.

fazli / fazlî

• Karşılıksız verilen.

fi sebilillah / fî sebilillah

• Allah yolunda, karşılık beklemeksizin.

fidye

• Bir şeyin yerine geçmek üzere verilen bedel.
• Çok yaşlı ve hasta olan kimsenin tutamadığı oruç, ölüm hastalığına yakalananın kılamadığı namaz, vefât etmiş kimsenin namaz ve oruç borçları için ve hacda, ihramlının hastalık özründen dolayı ihramın bâzı yasaklarını işlemesine karşılık vermesi ge

fisebilillah / fîsebîlillâh

• Allah yolunda. Bir işin karşılıksız, sâdece Allahü teâlânın rızâsı için yapıldığını ifâde eden bir tâbir.

gurre

• Düşürülen bir cenine (ana rahmindeki çocuğa) karşılık verilmesi gereken mâlî tazmînât.

halif

• Karşılıklı olarak yapılan bir antlaşmanın şartlarını yerine getirmeye yemin eden, and içen, müttefik.

hasbeten lillah / hasbeten lillâh

• Allah rızası için. Allah yoluna. Karşılık istemeksizin.

• Allah rızası için, Allah yolunda, karşılık istemeksizin.

hasbi / hasbî / حَسْب۪ي

• Karşılıksız; sırf Allah rızası için.

• Karşılıksız. Allah rızası için.

• Karşılık beklemeyen.

• Karşılıksız.

hecr-i cemil

• Kalben ve fikren onlardan uzak durup fiillerinde onlara uymamakla beraber, kötülüklerine karşılık vermeğe kalkışmayıp müsamaha, idare ve güzel ahlâk ile hüsn-i muhalefet etmek.

hibe

• Bağışlamak. Parasız ve karşılıksız vermek. Bağışlanan şey.
• Hal ve şân.

• Bağış. Bir malı karşılıksız olarak başkasına verme. Hibe edilen mala hediye denir.

hudud-u şer'iyye

• Şer'i hadler. Muayyen suçlara karşılık tatbik edilen şer'i cezâlar.

hul

• (Tekili: Hâyil) Bela. Zahmet.
• Mukabele etmek, karşılık vermek.

hürmet-i mütekabile

• Karşılıklı saygı göstermek.

iade-i ziyaret / iâde-i ziyâret

• İâde-i ziyâret etmek: Ziyarete karşılık vermek.

iare

• Emaneten vermek. Bir malın kullanılmasından karşılık istemiyerek meccanen başkasına vermek.

iaza

• (İvaz. dan) Bedel ve karşılık vermek. Bedel vermek.

icare

• Kira. Gelir, irâd. Ücret.
• Fık: Belli bir menfaati belli bir karşılık ile satmak.

ihlas

• (Hulus. dan) Kalbini safi etmek. İçten, samimi, riyasız sevgi. İçten gelen sevgi ile doğruluk ve bağlılık.
• Sırf Allah emretmiş olduğu için ibadet etmek. Yapılan ibadet ve işlerde hiçbir karşılık ve menfaati, hakiki ve esas gaye etmeyerek yalnız ve yalnız Allah rızasını esas maksat ve

ihlas-ı tam / ihlâs-ı tâm

• Tam ihlâs, yaptığı her işinde Allah'ın emrini ve rızasını gözetme, dünyevî veya uhrevî hiçbir karşılık beklememe.

ihtica'

• Karşılıklı olarak birbirini hicvetme.

ihtiyat hazinesi

• Tar: Savaş ve diğer fevkalâde masraflara karşılık olmak üzere sarayda biriktirilen paralar. Gelirleri havass-ı hümayun hâsılatı, ganimetlerin beşte biri ve başka hükümdarlardan gelen hediyelerdi. Buna "iç hazine" veya "enderun hazinesi" de denilirdi.

inhizal

• Beli kırılmış gibi ağır yürüme.
• Soruya karşılık verme.

isabet

• Ecir, mükâfât, karşılık vermek.
• Doldurmak.

isam

• (İsm. den) Ceza. Bir kabahat veya suçun gerektirdiği netice, karşılık.

istiaza

• Karşılık olarak, ivaz olarak bir şey istemek.

iştibak

• (Şebeke. den) Örülmek. Örgülenmek.
• Karşılıklı birbirine geçmek.
• Perişanlık.
• Zâhir olmak.
• Koz: Güneş battıktan sonra gökte kum taneleri gibi görünen karışık yıldızlar.

ittihab

• (Hibe. den) Karşılıksız olarak verilen bir bağışı kabul etme.

ıvaz

• Karşılık, bedel.

ivaz / عوض

• Karşılık olarak verilen şey. Bedel.

• Karşılık, bedel.

• Karşılık olarak verilen şey, bedel.

• Karşılık.

• Karşılık, bedel. (Arapça)

ivazan / عوضا

• Karşılık olarak, mukabilinde, karşılığında.

• Karşılığında, karşılık olarak. (Arapça)

ivazsız

• Karşılıksız, bedelsiz.

kadr

• Bir alış-verişte karşılıklı olarak değiştirilen iki maldan herbirinin ölçek veya ağırlıkla ölçülen mal olmaları.

kanun-u mübareze

• Karşılıklı mücadele, çatışma kanunu.

kefaret-keffaret

• İşlenen bir günaha, bir yeminin bozulmasına karşılık verilen sadaka.

keffaret / keffâret

• İşlenen bir hata veya günahın bağışlanmasına vesile olması için verilen sadaka veya tutulan oruç, karşılık.

keyfer

• Karşılık, mukabil. (Farsça)
• Mükâfat veya ceza. (Farsça)

kira / kirâ

• Bir malın, menfaatine yâni kullanılmasına karşılık olarak verilen ücret. Bir evin, bir iş yerinin veya herhangi bir mülkün, taşıt veya binek hayvanının, sâhibi tarafından faydalanılmak ve kullanılmak üzere belli bir ücret karşılığında bir müddet için başkasına verilmesi.

kıtal

• Muharebe. Kavga. Öldüresiye yapılan karşılıklı harp.

kumar

• Para veya başka bir menfaat karşılığı oynanan oyun; birkaç kimsenin aralarında para veya mal toplayarak piyango çekip, isâbet etmeyenlerin isâbet edenlere mal veya para vermek için sözleşme veya para ile kazanmak için tahminde bulunma, toto. Karşılık lı para veya mal koyarak bahse tutuşma.

me'cur

• Karşılık almaya, mükâfata hak kazanmış kimse.
• Kiraya verilen.

meccan

• Parasız, karşılıksız, ücretsiz, bedâva, meccânen.

medar-ı müfaharet

• Karşılıklı övünç vesilesi, gurur sebebi.

mekr-i ilahi / mekr-i ilâhî

• Allahü teâlânın mekr (hîle) yapanların mekrini kendilerine çevirmesi, kötülüklerini, kurdukları tuzaklarını bozması, mekrlerine karşılık onları cezâlandırması.

merhamet-i mütekabile

• Karşılıklı merhamet besleme.

mevahib / mevâhib

• Hibe olunan şeyler. Karşılıksız verilenler.

• Karşılıksız verilenler, ihsanlar.

mevhub

• (Çoğulu: Mevâhib) (Vehb. den) İhsan edilmiş, verilmiş, hibe olunmuş, bağışlanmış.
• Fık: Karşılıksız olarak birine verilmiş.

mevhube

• Verilmiş. İhsan edilmiş. Karşılıksız olarak birisine verilmiş mal.

• Karşılıksız olarak verilen; hibe edilen.

miktar-ı mukabil

• Karşılığının bir miktarı, en ufak karşılık.

mir'at-ı vacibü'l-vücud ve'l-mennan / mir'ât-ı vâcibü'l-vücud ve'l-mennân

• Varlığı zorunlu olup var olmak için hiçbir sebebe ihtiyacı bulunmayan ve yarattıklarına herşeyi karşılıksız veren Allah'ın isim ve sıfatlarını yansıtan ayna.

mu'aşeret / mu'âşeret

• İnsanların birbirleriyle görüşmelerinde ve işlerinde karşılıklı uymaları gereken usûller, kurallar.

muadat

• Karşılıklı düşmanlık, karşılıklı husumet.

muadele

• Müsâvilik, eşitlik. İki şey arasında mikdarca, vasıfca beraberlik.
• Karşılıklı anlayış.
• Adâlet.
• Mc: Anlaşılmaz iş. Muammâ.

muadelet / muâdelet

• Müsâvilik, denklik. Karşılıklı uygunluk. Eşitlik.

• Eşitlik, denklik, karşılıklı denge ve uygunluk.

muahede / muâhede

• Karşılıklı yeminleşme, anlaşma. Devletler arasında andlaşma.

• Karşılıklı and içme, antlaşma.

muahid / muâhid

• Belli şartlar çerçevesinde antlaşma yapan.
• Karşılıklı anlaşma sonucu olarak İslâm devletine cizye ödeyen ve buna karşılık koruma altına alınan Müslüman olmayan kimse.

müanese

• Dostane görmek, görüşmek. Karşılıklı ünsiyet etmek.

muaraza

• Bir şeyden yan verip sapmak.
• Biri ile yarışmak.
• Birbirine karşı gelmek. Sözle karşılıklı mücadele. Söz mücadelesi.

muarefe / muârefe

• Karşılıklı görüşme ve tanışma.
• Gr: Nekre olmayan kelime. Muayyen ve harf-i târifli olmak.

• Karşılıklı görüşme, tanışma.

muaşaka

• Sevişme. Ziyadesiyle arz-ı muhabbet etme. Birbirini sevme. Karşılıklı aşk ve muhabbet.

muatat

• Birbirine atâ etmek, karşılıklı hediyeleşmek.
• Vermek.

mübahasat

• (Tekili: Mübâhese) Mübâheseler. Bir şeye dâir iki veya daha fazla kimsenin kendi aralarında yaptıkları konuşmalar.
• Bahse girişmeler. İddiâlı ve karşılıklı konuşmalar.

mübahase / mübâhase / مُبَاحَثَه

• Karşılıklı konuşma, fikir belirtme, sohbet.

• Karşılıklı konuşma.

mübahese

• Karşılıklı konuşma, bahse giriş.

mübatana

• Bir mevzu üzerinde karşılıklı çekişme.

mücameat

• Karşılıklı iyi ilişkiler kurmak.
• Cinsî münasebette bulunmak.

mücamelet

• Karşılıklı olarak iyi muamelede bulunma. Güzel ve hoş geçinme.

mücaraha

• (Cerh. den) Karşılıklı birbirini yaralama.

mücavebet

• (Cevab. dan) Birbirine cevap verme, cevaplaşma, mektuplaşma. Karşılıklı cevap verme.

mücazat / مجازات

• Ceza. Suçlara karşı verilen karşılık.
• Karşılık.

• Karşılık.
• Bir suça verilen ceza.

• Cezalandırma. (Arapça)
• Karşılık verme. (Arapça)

mücazebe

• Karşılıklı birbirini çekme ve cezbetme.

müdaabe

• (Müdâabet) Karşılıklı takılma, lâtife yapma, şakalaşma.

müdavele-i efkar / müdavele-i efkâr

• Birbirinin fikirlerinden istifade ile karşılıklı konuşmak ve fikir alış-verişi yapmak. (Müdavele-i efkârdan bârika-i hakikat çıkar. N.Kemal)

müdavele-i hissiyat

• Duyguların karşılıklı alışverişi.

müfadat-ı üsera / müfadat-ı üserâ

• Eskiden muhârib iki kavmin karşılıklı olarak esirlerini değişmeleri.

müfahare

• Karşılıklı övünme.

müfaharet

• (Fahr. den) Karşılıklı övünme.

müftehirane / müftehirâne

• İftihar ederek, karşılık beklemeden. (Farsça)
• Elbette. Memnuniyetle. (Farsça)

mugazebe

• Karşılıklı olarak birbirini kızdırıp gazaba getirme.

muhabere

• Haberleşme. Karşılıklı birbirine haber verme.

muhacat

• (Hecv. den) Birbirini hicvetme. Karşılıklı olarak birbirlerini yerme.

muhacet

• (Hecv. den) Karşılıklı olarak birbirini hicvetme, yerme.

muhadat

• Hediyeleşmek. Karşılıklı olarak hediyeler vermek.

muharebe

• (Çoğulu: Muharebât) Harbetmek. Karşılıklı cenk. Cidal.

muhasamet

• Karşılıklı düşmanlık besleme.

muhaverat / muhaverât

• (Tekili: Muhavere) Konuşmalar. Muhâvereler. Karşılıklı görüşüp konuşmalar.

• Karşılıklı konuşmalar.

muhavere / muhâvere / مُحَاوَرَه

• Karşılıklı konuşma.

• Karşılıklı konuşma.

muhavere-i latife / muhâvere-i lâtife

• Karşılıklı olarak yapılan güzel ve nükteli bir sohbet.

muhazah

• Mukabele olmak, karşılık olmak.

müjde-gan / müjde-gân

• Müjdeye karşılık verilen bahşiş veya hediye. (Farsça)

mukabele / مقابله

• Karşılık, karşılamak.
• Mücadele.
• Karşılaştırmak. Karşılıklı yapılan iş, karşılıklı yapılan okuma.
• Camide Kur'ân-ı Kerimi okuyup halka dinletmek.
• Yüz yüze olmak.
• Düşmanın şerrinden kurtulmak ve onun şiddetini kaldırmak için onu yıldıracak tedbirde bulunm

• Karşılık.

• Karşılık verme.

• Karşılık verme.

mukabele eden

• Karşılık veren.

mukabele etmek / mukâbele etmek

• Karşılık vermek.

mukabele ve muvazene

• Terazinin iki kefesi gibi karşılıklı tartılma.

mukabele-i bilmisil

• Misilleme yaparak karşılık verme.

mukabele-i bilmisl

• Benzeriyle, aynıyla karşılıkta bulunma.

mukabele-i maneviye / mukabele-i mâneviye

• Mânevi karşılık.

mukabele-i rahmani / mukabele-i rahmânî

• Rahmân olan Allah'ın Zâtına has ve yaraşır şekilde karşılık vermesi.

mukabelesiz

• Karşılık vermeksizin.

mukabeleten

• Karşılık olarak.

• Karşılık vererek.

mukabil

• Karşılık.

• Karşılık olan. Karşı taraf. İvaz, bedel, karşılığı.

mukàbil

• Karşılık.

mukabil / mukâbil / مقابل

• Karşılık.

• Karşılığında. (Arapça)
• Karşılık. (Arapça)

mukabilsiz

• Karşılıksız.

mükafat / mükâfat / mükâfât

• (Kifâyet. den) Bir hizmet veya muvaffakiyete ve iyiliğe karşı verilen karşılık.
• Berâberlik.
• Takdirnâme.

• İyi karşılık.

mükafat-ı maneviye / mükâfat-ı mâneviye

• Mânevî mükâfat, karşılık.

mükafaten / mükâfaten

• Mükâfat ve karşılık olarak.

mükafele / mükâfele

• Karşılıklı olarak birbirine kefil olma.

mükafil / mükâfil

• Karşılıklı kefillerden herbiri.

mükaleme / mükâleme / مُكَالَمَه

• Karşılıklı konuşma.

• Karşılıklı konuşma. Anlaşma. Müzakere. Muhavere. Söyleşme.

• Karşılıklı konuşma.

mükaleme-i kudsiye / mükâleme-i kudsiye

• Karşılıklı kutsal konuşma.

mukaraa

• (Kur'a. dan) Ad çekişme. Karşılıklı kur'a çekme.
• Kılınç kullanarak döğüşmek. Cenkte, muharebede kahramanların birbiriyle vuruşmaları.
• Bir şeyin taksiminde atışmak.

mukavele

• Kavilleşmek. Karşılıklı anlaşmak. Sözleşmek.
• Anlaşmada imzalanan ve karar altına alınanların yazıldığı kâğıt.

mükayele / mükâyele

• (Mükâyelet) Bir kimsenin davranışına aynıyla karşılık verme.
• Ölçülmek.

mükazebe / mükâzebe

• (Kizb. den) Karşılıklı olarak yalan söyleme.

mülaane / mülâane

• Karşılıklı beddua etme, ilenme, lânet etme.

• Zevcesini (eşini) zinâ ile suçlayan erkeğin dört şâhit getirememesi hâlinde, zevcenin isteği üzerine eşlerin hâkim huzûruna çıkarak usûlüne uygun (âyet-i kerîmelerde bildirilen ifâdelerle) karşılıklı yemin etmeleri ve lânetleşmeleri.

mülakat / mülâkat

• Karşılıklı görüşme.

mülatafe / mülâtafe

• Lâtifede bulunma, espiri yapmak, edep sınırlarını aşmadan şaka ile takılma, karşılıklı şakalaşma.

mülatefe / mülâtefe

• Karşılıklı lâtifede bulunma, espiri yapma.

mümalata / mümâlata

• Bir şâir bir mısra, başka bir şâir de diğer bir mısra söylemek üzere karşılıklı şiir söylemek.

• Karşılıklı şiir söyleme.

mümanea / mümânea

• Karşılıklı menetme, ruhsat vermeyip önleme.

• Karşılıklı engelleme.

mumatala

• Sohbet eder gibi karşılıklı konuşma.

münaferat

• Nefret etmeler, karşılıklı soğuk davranmalar.

münaferet / münâferet

• Birbirinden kaçıp nefret etmek, karşılıklı huzursuzluk.
• Adâvet, hased ve şeref cihetinde hakeme müracaat eylemek.
• Birbiri ile müfahere eylemek.

• Karşılıklı nefret.

münakale

• Karşılıklı iletişim, etkileşim, alış-veriş.

münakare

• Talep edişmek, karşılıklı istemek.

münakaşa

• Mücadele. Münazaa. Karşılıklı sözle çekişmek. Bir mes'eleyi sormayı çok ileri götürerek çekişmek.

münakere

• Kavga ve niza etmek.
• Karşılıklı inkâr.

münaşede

• (Neşide. den) Karşılıklı neşide söyleme.

münazara / münâzara

• Karşılıklı konuşmak. İlmî ve kaideye uygun olarak yapılan münakaşa. Mübahese.

• Doğruyu ortaya çıkarmak maksâdı ile karşılıklı olarak yapılan ilmî konuşma. Bir mes'eleyi belli kâideler dâhilinde karşılıklı inceleme, bir mes'ele hakkında yapılan karşılıklı konuşma.

• Karşılıklı fikir alışverişi, ilmi tartışma.

murafaa

• Karşılıklı hak iddia ederek konuşmak.
• Bir dâvâ için birisini hâkim huzuruna celb ettirmek. Yüzleşerek muhakeme olunmak.

mürtecil

• Hemen, düşünmeden şiir söyliyen veya karşılık veren. Hazırcevap.

müşaare

• (Şiir. den) Karşılıklı olarak birbirine şiir söylemek. Şiir yarışı.

musab

• Sevab kazanmış olan. Ameline karşılık ecir kazanmış olan.

müsabaka

• Karşılıklı yarışma. Hangisinin ileride olduğunu anlamak için yapılan tecrübe, imtihan. Bir şeyde derece anlama için iki veya daha çok şahıslar arasında bazı şartlarla yapılan tecrübe.

musaberet

• Karşılıklı sabır. Sabırlılık. Katlanmak.

müşacere

• Sözle karşılıklı çekişme. Kavga, niza.
• Birbirine ağaçla vurma.

musadakat

• (Sıdk. dan) Karşılıklı dostluk.

müşafehe

• Yakından karşılıklı konuşmak, karşı karşıya konuşmak.

musahabe / musâhabe

• Karşılıklı sohbet etme, konuşma.

musahabet

• Karşılıklı sohbet.

musalaha

• Karşılıklı anlaşmak. Barışmak. Sulh akd etmek.

musalahat

• (Tekili: Musâlaha) (Sulh. dan) Karşılıklı anlaşmalar. Barışlar.

müsalemet / müsâlemet

• Karşılıklı barış içinde olma.

müşareket

• Birbirine ortak olmak, ortaklık. Beraber olup bir iş yapmak.
• Gr: İkili tarafın da isteğini bildiren fiil.
• Karşılıklı anlaşma, birbirini anlama.

mutabaat

• Karşılıklı anlaşma. Uyma tâbi olma. Bir şeye uyup muvafakat etme.

mütareke / متاركه / mütâreke / مُتَارَكَه

• Bir mes'eleyi hal için bir şeyi terketmek.
• Karşılıklı olarak anlaşmak, kuvvet ve silâhı bırakmak.

• Bırakışma, karşılıklı silah bırakma. (Arapça)

• Karşılıklı ateşkes.

mütarik

• Karşılıklı olarak terkeden, bırakan. Mütâreke eden.

mütecavib

• Karşılıklı cevap veren.

mütedahik

• (Mütedahike) Karşılıklı gülüşen, tedahük eden.

mütedarib

• (Darb. dan) Birbirine vuran karşılıklı vuruşan.

mütehasım

• (Çoğulu: Mütehasımîn) (Husumet. den) Karşılıklı düşmanlık eden ve birbirine hasım olan.
• Karşılıklı olarak dâvâ edenlerden herbiri.

• Karşılıklı düşmanlık eden; karşılıklı olarak dâvâ eden.

mütehasımin / mütehasımîn

• (Tekili: Mütehasım) Çekişenler, birbirlerine düşmanlık ve husumet edenler. Hasım olanlar. Karşılıklı dâva edenler.

mütekabil / mütekâbil / متقابل

• Karşılıklı, bir diğerinin karşısında.

• Karşılıklı.

• Karşılıklı.

• Karşılıklı. (Arapça)

mütekabile / mütekâbile / متقابله

• Karşılıklı olan.

• Karşılıklı davranış veya vaziyet.

• Karşılıklı. (Arapça)

mütekabilen / mütekâbilen / متقابلا

• Karşılıklı olarak, karşı karşıya.

• Karşılıklı olarak. (Arapça)

mütekabiliyet

• Karşılıklı vaziyet, karşılıklı durum.

mütekatı'

• Karşılıklı kesişen, birbirini kesen.

mütekatil

• (Katl. den) Karşılıklı olarak birbirine öldüren, katleden.

müterazi

• (Rıza. dan) Karşılıklı olarak birbirlerinden hoşnut ve razı olan.

müteşatim

• (Müteşâtime) Karşılıklı olarak birbirine söven.

muvafakat

• Uygunluk. Uymak. Anlaşmak. Karşılıklı anlaşma. Râzı olma. Müsâade.

muvalat

• Dostluk, karşılıklı sevgi. Yardım, koruma.

• Dostluk, karşılıklı sevgi, koruma, yardım.

müvalat / müvâlât

• Abdest alırken her uzvu ara vermeden birbiri ardınca yıkamak.
• Dostluk, karşılıklı sevgi.Tebrik ile terdif ederim arz-ı hulûsu, Kalbimdeki sıdk u müvâlât senindir.

müvaseka

• Ahdedişmek, karşılıklı yeminleşmek.

müvazat

• Mukabele olmak, karşılıklı olmak.

müzahemet / müzâhemet

• Karşılıklı olarak sıkıntı ve zahmet verme.

müzakerat

• (Tekili: Müzâkere) Müzâkereler. Bir fikir hakkında karşılıklı görüşmeler. Bir arada muhtelif fikirleri beyan etmek.

• Bir mesele hakkında karşılıklı görüş alışverişleri.

müzakere / müzâkere

• Karşılıklı fikir alışverişi, görüşme.

• Bir konuyu anlamak için karşılıklı konuşma, ders çalışma.

müzd

• Ücret, karşılık, kira. (Farsça)
• Mükâfat. (Farsça)

nakizeyn

• Karşılıklı iki zıt şey.

nokta-i telaki / nokta-i telâki

• Karşılaşma noktası. Uygun ve karşılıklı nokta. Buluşma noktası, yeri.
• Münâsebet. Uygunluk.

nuhl

• Karşılıksız hediye ve hibe.

okka

• 1.283 grama karşılık gelen ağırlık ölçüsü.

pasuh

• Karşılık, cevap. (Farsça)

pasuhgüzar

• Cevap veren, karşılık veren. (Farsça)

peşkeş

• (Pişkeş) Başkasının malını birine bağışlamak. Verilmemesi lâzım olan şeyi başkasına vermek. Karşılıksız vermek. (Farsça)

redd-i kelam / redd-i kelâm

• Söze itiraz etme, karşılık verme.

reddiye

• Bir mes'ele hakkında zıt karşılık. Cevap. Beğenilmeyen bir şeye cevap vermek.

riba / ribâ

• Fâiz; ödünç vermekte, rehnde (ipotekte) ve alış-verişte, alıcıdan veya vericiden (satıcıdan) birinin ötekine karşılık olarak vermesi şart edilen fazla mal.

rukbi / rukbî

• İki kişinin karşılıklı olarak, öldükten sonra sâhib olmaları şartıyla birinin malını diğerine bağışlaması yâni sen ölürsen evin benim olsun, ben ölürsem evim senin olsun şeklindeki hibe.

ruz-u ceza / rûz-u cezâ / رُوزِ جَزَا

• Amellerin karşılıklarının verildiği gün.

sadaka

• Allahü teâlânın rızâsına niyet ederek ve karşılık beklemeden muhtâc olanlara, fakirlere, hibe edilen mal, para ve her türlü iyilikte, ihsânda bulunma.
• Zekât.
• Ganîmet.

sebilullah

• Allah (C.C.) yolu. Karşılıksız. Allah rızası.

şefakat

• Şefkat, acıyarak şefkatle sevmek. Karşılık istemeden merhamet edip acımak, sevmek.

şefkat

• İçten ve karşılıksız merhamet.

• Başkasının kederiyle alâkalanmak, acıyarak sevmek. Yardıma, sevgiye muhtaç olanlara karşılıksız olarak merhamet ve sevgiyle yardıma koşmak. Karşılıksız, sâfi, ivazsız sevgi beslemek.

• Acıyarak karşılıksız sevme.

şekt

• Bedel etmek, karşılık vermek.

semen

• Mebî'ye yâni satın alınan şeye karşılık verilen mal veya para.

semen-i müsemma / semen-i müsemmâ

• Bâyi' (satıcı) ile müşterinin karşılıklı rızâ ile mebî (mal) için hakîkî kıymetine uygun olsun veya olmasın, tâyin ettikleri yâni uyuştukları bedel.

sened

• Kuvvetli olabilecek söz.
• Tapu.
• Üzerine dayanılacak ve itimad edilecek şey. Mutemed. Melce'.
• İki kişi veya çok kimseler arasındaki anlaşmayı tesbit eden ve karşılıklı imzalanan kâğıt, vesika.

sevab / sevâb

• İyilik ve ibâdet yapana âhirette Allahü teâlâ tarafından verilecek mükâfât, iyi karşılık. Ecir.

siga-i hitap

• Karşılıklı konuşma kipi.

sistem

• Bir bütün meydana getirecek şekilde, karşılıklı olarak birbirine bağlı unsurların hepsi. (Fransızca)
• İlimde bir bütün meydana getirecek esasların hepsi. (Fransızca)
• Bir nizâm dâiresinde çalışan takım. (Fransızca)
• Proğramlı çalışmak. (Fransızca)
• Manzume. (Fransızca)

şükm

• Ücret, ivaz. Cezâ. Karşılık. Amelin ücreti.

süreyya

• Ülker (Pervin) yıldızı. Yedi (veya altı) yıldızlardır ki; ikişer ikişer karşılıklı dururlar ve Ayın geçtiği yerlere yakın görünürler. Gerdanlığa benzemesinden Felekiyâtta "Ikd-ı Süreyya" tabir edilir.

sutur-u kainat-ı dehr / sutur-u kâinat-ı dehr

• Kâinatın her biri asırlara karşılık gelen satırları, kâinat zamanlarının satırları.

ta'viz

• Bedel, bir şey vermek. Karşılık, bedel göstermek.
• Değiştirmek.

ta'vizat / ta'vizât

• (Tekili: Ta'viz) Karşılık olarak verilen şeyler. Ödünç verilen para.

ta'vizen

• Karşılık olarak, karşılık alınmak suretiyle. Gelecekte gelirinden kesilmek şartıyla.

taarrüf

• Karşılıklı anlaşma, tanışma.
• Bir şeyi herkesin bilmesi.
• Kendini hünerleriyle tanıttırma.

taarüf

• Karşılıklı tanışma, birbirini tanıma.

taavvuz

• (İvaz. dan) Bedel almak. Bir şeye karşılık almak.
• Bir şey karşılığı olarak alınmak.

tahabbüb

• Karşılıklı sevgi gösterme.

tahacüz

• Men'edişmek, karşılıklı engel olmak.

takas

• Vereceğini alacağına karşılık tutmak suretiyle ödeşmek, sayışmak, değişmek.

• Karşılıklı değişme.

tarafeyn

• İki taraf, davada, karşılıklı iki hasım, her iki taraf.

• İki taraf. İki nihayet.
• Dâvada karşılıklı iki hasım. Her iki taraf.

tarz-ı mükaleme / tarz-ı mükâleme

• Karşılıklı konuşma tarzı.

tasavül

• Karşılıklı hamle etmek.

taviz / tâviz

• Karşılık, bedel.

tavtiş

• Karşılıklı olarak reddetmek.

tazminat / tazminât

• Maddî veya mânevî zarara karşılık ödetilen maddî bedel, mal.

• Zarara karşılık verilen para.

teadud

• (Adud. dan) Kol kola girme.
• Birbirini tutma. Karşılıklı yardımda bulunma. Birbirine yardım etme.

teakub / teâkub / تعاقب

• Birbirini izleme. (Arapça)
• Teâkub etmek: Birbirini izlemek. (Arapça)
• Teâkud etmek: Karşılıklı akitleşmek. (Arapça)

tearuz / teâruz / تعارض

• Karşılıklı zıtlık, çelişme. (Arapça)
• Teâruz etmek: Çelişmek. (Arapça)

teati

• Karşılıklı alıp vermek.
• Bir şeye el uzatıp almak. Hakkı olmayan şeye el uzatmak.
• Fık: Pazarlıksız ve konuşmadan fiilen vâki olan mal alış verişi.

teatufat / teatufât

• (Tekili: Teâtuf) Karşılıklı sevgiler.

tebadül

• Birbirinin yerine geçmek. Karşılıklı değişmek. Trampa.

tebahi

• Övünme, tefahur.
• Muharebe edişmek, karşılıklı dövüşmek.

teberru

• Bağış, bir malın veya paranın karşılıksız olarak verilmesi.

teberru etmek

• Bağışlamak, karşılıksız olarak vermek.

teberru'

• Bir kimsenin, mecbur ve mükellef (yükümlü) olmadan, herhangi bir şeyi kendi rızâsı ile karşılıksız olarak birisine onun mülkü olacak şekilde vermesi.

• Bağış. Bir malın karşılıksız olarak verilmesi. Mecburiyet olmadığı hâlde birisine bir malı vermek. Hayırlı işlerde yardım ve ihsanda bulunmak.

tecavüb

• Cevaplaşma. Karşılıklı cevap verme.

tecazüb / tecâzüb

• Karşılıklı çekicilik.

tedahük

• Karşılıklı gülüşme.

tedavür

• Sıra ile yapmak, bir şeyi karşılıklı yapmak.

tefaküh

• (Fâkihe. den) Birbirlerine karşılıklı yemiş atma.
• Mc: Şakalaşma.

tegabün

• (Gabn. dan) Karşılıklı aldatma. Aldanma veya aldanmanın zuhuru.

tegayüz

• (Çoğulu: Tegayüzât) Karşılıklı olarak kızışıp öfkelenme.

tehabbüb / tehâbbüb

• Karşılıklı sevme.

tehatub

• (Hatb. dan) Hitablaşma. Karşılıklı birbirine hitab etme.

tekabül

• Karşılıklı olma. Bir şeyin karşılığı olma. Yüzleşme. Karşılık olma. Karşılama.
• Tezat.

• Birbirine karşılık olma, bir ayna gibi karşısında olma.

• Karşılıklı olma.

• Karşılıklı olma, bir şeyin karşılığı olma, yüzleşme, karşılık olma, karşılama.

tekaüd

• Oturma. Fârig olma.
• Karşılıklı oturma.
• Emeklilik.

telaun

• Birbirine karşılıklı lânet okuma.

telazum / telâzum

• Karşılıklı gerektirme, birbirini gerekli kılma.

temasül / temâsül

• Birbirinin aynısı olma, karşılıklı benzeyiş.

tenafür / tenâfür

• Karşılıklı nefret.

tenasur

• Yardımlaşma. Karşılıklı yardım etme.
• Haberler birbirini tasdik eylemek.

terahün

• Karşılıklı olarak rehin vermek.

terakus

• Karşılıklı olarak oynaşıp raksetme.

terami

• Oklaşmak, karşılıklı olarak ok atışmak.

tesakutan

• Ardı ardına düşerek. Karşılıklı düşürmek suretiyle.

tesanüd

• Karşılıklı yardımlaşma. Birbirine istinad etme.

tevazün

• Denklik. Müvâzene hâsıl olmak. Aynı tartıda olmak. Karşılıklı iki taraf da vezinde müsâvi olmak. Denkleşmek.

ücret

• Bir iş, hizmet, bir şeyden faydalanma veya satılan bir şey karşılığında verilen para veya mal, karşılık.

uhuvvetkarane / uhuvvetkârane

• Kardeşçesine, kardeş gibi olarak. Birlik, beraberlik ve karşılıklı sevgi ile. (Farsça)

vakfetmek

• Fık: Bir malı veya bir şeyi bir işe bağlayıp o yolda devamlı kılmak.
• Bir şeyi karşılıksız olarak Allah yoluna vermek.

vehhab / vehhâb

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden), mahlûkâtına (yarattıklarına) ihsân hazînelerinden karşılıksız veren Allahü teâlâ.

vicahi / vicahî

• (Vicahiyye) Yüzyüze olan, karşılıklı olan.

zabıt

• Mahkeme, meclis gibi yerlerde söylenenlerin olduğu gibi yazılmışı.
• Alâkalılarca yazılarak karşılıklı imzalanan, karşılıklı anlaşmayı bildiren yazı.
• Yazı varakası.
• Birçok kimselerce imzalanan rapor.

zıhar

• İki şey arasında münasebet ve mutabakat meydana getirmek. İki şeyi birbirine mutabık eylemek. Arka arkaya, mukabil kılmak.
• Karşılıklı yardımlaşmak.
• Fık: Bir kocanın, karısını müebbeden mahremi olan birisinin bakması câiz olmayan bir yerine teşbih etmesi.Meselâ, bir adam karıs

zıman

• Zarar ve ziyana karşılık verilen bedel.

zırar

• Karşılıklı zarar vermek.