abl

• Kalın, büyük nesne.
• Bükmek.

ağbiya / ağbiyâ / اغبيا

• Kalın kafalılar. (Arapça)

akb

• Sakalın kaba ve sık olması.

akfen

• Kulağı küçük ve kalın olan.

akmed

• Ensesi uzun ve kalın olan kimse.
• Uzun boylu.

aksab

• (Tekili: Kusb) Kalın bağırsaklar.

aktivizm

• Hakikatin, düşüncede kalmasından ziyade, hayat ve fiile intikalini ve bütün ilimlerin, cemiyetin gelişmesine hizmet etmesini isteyen ve böylece iradenin faaliyet ve tesirliliğini açıklayan felsefî bir meslek.

andezit

• Yanardağ lâvlarının soğumuş kalıntısı.

arız / ârız

• Sonradan olan şey. Bir şeyin zâtına ve hakikatına ait ve lâzım olmayıp başka bir varlıktan bazan vâki ve kaim olan. Takılan. Yapışan.
• Bir şeyi arz ve takdim edici olan.
• Kalın ve geniş bulut.
• Ön dişlerin haricindeki onaltı dişin herbiri.
• İnsanın yanağı.

atele

• (Çoğulu: Utül) Rende.
• Kalın ve büyük asâ.
• Fârisi yayı.
• Doğurmamış dişi deve.

ati

• İnatçı, muannid. Kalın kafalı.

atmosfer

• Dünyanın çevresini kuşatan 100 km. kalınlığında, çeşitli gazlardan meydana gelen gaz tabakası. Başka gök cisimlerini kuşatan gaz tabakalarına da atmosfer denir.
• Bir yerdeki mânevi hava.
• Basınç birimi. 0 derecede 76 cm. yükseklikteki bir civa sütununun 1 cm. karelik alan üzeri

azeret

• Yetişip kuvvetlenme.
• Kalınlaşma.
• Ekinin yetişip tanelerinin çıkması.

ba'de harabi'l-basra

• "Basra yıkıldıktan sonra" mânâsında olan ve bir iş için çok geç kalındığını ifade eden bir deyim.

bahz

• Sıkıntılı olma, can sıkma.
• Yük ağır gelip hayvanı çökertme.
• Bir adamı çenesinden, sakalından tutup çekme.

bakaya / bakayâ

• Kalıntılar.

bam

• Dam.
• Çatı.
• Kubbe.
• Kemer
• Sakf.
• Sabah vakti.
• Telli sazlarda en kalın tel.

basur / bâsûr

• (Çoğulu: Bevâsir) Tıb: Mayasıl. Kalın bağırsakta ve makadın etrafındaki siyah kan damarlarının şişmesi ve bazen iltihablanması sebebiyle, makadın içinde ve dışında meydana gelen memeler yüzünden makaddan kan ve cerahat gelmesi hastalığı.

behreme

• Saç ve sakalın kınayla boyanması.
• Çiçeğin göz alıcı ve câzib olan güzellik ve parlaklığı.
• Hindlilerin ibadeti.

bekaya / bekâya / بقایا

• Geriye kalanlar; kalıntılar. (Arapça)

beladet

• Ahmaklık, sersemlik, kalınkafalılık. Budalalık.

berced

• Kalın kilim.
• Halı.

bertam

• Dudağı kalın adam.

beyin

• Kafatasının en büyük kısmını kaplayan, kalınca ve dayanıklı üç zarla örtülmüş olan bir sinir merkezidir. Yumuşak ve beyazımsı bir kitle olan beyin, duygu ve bilgi merkezidir. Ak ve boz maddeden yapılmıştır ve iki yarım küre olarak yaratılmıştır. Yarım kürelerden birinde bir arıza sebebiyle bu merkez (Türkçe)

beyniye

• Tecvidde: Harfler okunurken sesin mükemmelen akıp akmama arasında olması, kalın ile yumuşak arası okunması. Bu durumda okunan harfler şunlardır: (Râ, mim, ayn, nun, lâm.)

bumbar

• Koyun ve benzeri gibi hayvanların kalın bağırsağı. (Farsça)
• İçine kıyma, pirinç vs. doldurulmuş bağırsakla yapılan bir cins yemek. (Farsça)

bürcüd

• Arap elbiselerinden bir nevi kalın elbise.

ca'z

• Yoğun, kalın nesne.

cahfel

• Dudakları kalın olan kimse.
• Asker.
• Zenginlik.

calinos

• (Kalinos) yun. İlk devirlerde yaşamış olan bir Yunan Filozofunun adı.

çarmıh

• (Çar: Dört; Mıh: Çivi) Salib. Suçluyu haça germek için kurulmuş, haç şeklinde darağacı. (Farsça)
• Geminin direkleri başından aşağıya inen kalın ipler. (Farsça)

cendere

• yun. Tazyik. Baskı, basınç.
• Dar dere, boğaz.
• Kalın oklava.
• Çamaşır ütülemeye mahsus iki ağaç üstüvaneden ibaret alet.
• Mc: Sıkı ve dar yer.

cezl

• Kalın odun. Tomruk.
• Sağlam. Metin.
• Güzel ve muhkem fikir.
• Rekik olmayıp doğru ve dürüst olan söz veya kelime.
• Kâmil, dirayet sahibi, akıllı ve olgun adam.

çilehane / çilehâne

• Çile yeri; yalnız başına kalınan ve çile içinde ibadet edilen yer; hapishane.

cümmel

• (Cümel) Harflerin, sayı kıymetine göre hesaplanması. Ebced.
• Bir kaç urganın birleştirilmesinden meydana gelmiş olan çok kalın gemi halatı.

cünbuh

• Kalın, uzun ve yüksek nesne.
• Büyük bit.

cüzve

• (Cezve-Cizve) (Çoğulu: Cezey-Cizey) Kalın ağaç parçası.
• Ateş közü.

dahim

• (Dahâmet. den) Yoğun ve fazla koyu olan. Kalın olan.

dahm

• İri, büyük, kocaman, cüsseli, kalın.

dar-ül karar / dâr-ül karar

• Kararlı surette kalınan, kıyametten sonraki yer. Cennet. Dâr-ül Beka.

dar-ül-beka / dâr-ül-bekâ

• Ahiret, sonsuz kalınacak yer.

davudi / davudî

• Hz. Davud'un (A.S.) sesini andıran kalın gür ses.

debkel

• Bir araya toplanmış mal.
• Derisi kalın, çirkin kimse.

dıham

• (Tekili: Dahm) Kalın ve iri olan şeyler.

dirvas

• Büyük deve.
• Boynu kalın olan adam.
• Arslan.
• Köpek ve devenin sütü.

dü-muy

• Saçına sakalına kır düşmüş adam. (Farsça)

dürüşt / درشت

• Katı, kalın, yağun. (Farsça)
• Kaba, sert. (Farsça)

• Kaba. (Farsça)
• İri. (Farsça)
• Kalın. (Farsça)

dürüşti / dürüştî

• Kabalık, sertlik, katılık, kalınlık, yoğunluk. (Farsça)

ebedi haps-i münferit / ebedî haps-i münferit

• Sonsuza kadar tek başına kalınacak olan hapis, hücre hapsi; Cehennem.

eblehiyyet

• Ahmaklık, eblehlik, bönlük, salaklık, saflık, kalın kafalılık.

eblem

• Kalın dudaklı adam.

edmas

• Kaşlarının üç kısmı ince ve dipleri kalın; başının kılları ise az olan kimse.

em'a-i galiza / em'â-i galiza

• Kalın bağırsaklar.

enbuh

• Ziyade, çok, kalabalık. (Farsça)
• Çokluk, ziyadelik, cemaat, izdiham. (Farsça)
• Meclis, kurultay. (Farsça)
• Kalın, yoğun. (Farsça)
• Duvarın yıkılıp dökülmesi. (Farsça)

enderi / enderî

• Kalın ip, halat.
• Şam yakınında bir köyün adı.
• Bir dağ adı.

erkab

• Boynu kalın olan adam veya arslan.

esmat

• (Çoğulu: Sümut) Saçının ve sakalının karası beyazıyla karışıp ikisi beraber olmak.

favori

• Sakalın kulak hizasından yanağa doğru inen kısmı. (Fransızca)
• Bir müsabakayı kazanacağı tahmin edilen şahıs, takım veya hayvan. (Fransızca)

fedm

• Ahmak, bön, kalın kafalı, budala.
• Yaşamak.
• Yaşlanmak, ihtiyarlamak.
• Yorulmuş, sakil kimse.

firnas

• (Çoğulu: Ferânis) Boynu kalın arslan.
• Köylü reisi.

fistan

• Kadınların bellerinden aşağı giydikleri geniş ve uzun elbise. Ayrıca Arnavutlarla Rumların, dizlerine kadar giydikleri kırmalı elbiseye de bu ad verilir.
• Direklerin güverte ıskaçalarını sudan muhafaza için üzerine kalın bırandadan çevrilen kılıf.

gabavet / gabâvet / غباوت

• Ahmaklık, anlayışsızlık, bönlük, kalın kafalılık. (Fıtnetin zıddı)

• Anlayışsızlık, kalın kafalılık.

• Bönlük, dangalaklık, kalınkafalılık. (Arapça)

gabi / gabî / غبى

• Bön, dangalak, kalınkafalı. (Arapça)

gılaz

• (Tekili: Galiz) Şedid. Sert. Kalın ve kaba şeyler.

gılzet / غلظت

• Kabalık, sertlik.
• Kalınlık, galizlik.

• Yoğunluk. (Arapça)
• Kabalık. (Arapça)
• Kalınlık. (Arapça)

göden

• Kalın barsağın son kısmı.

gulaz

• Kalın, kaba.

halat

• Kalın ip, gemi ipi.

• Kalın, sağlam ip.

halvetgah / halvetgâh / خلوتگاه

• Başbaşa kalınacak yer. (Arapça - Farsça)

halvethane / halvethâne / خَلْوَتْخَانَه

• Çilehâne. Tasavvuf yolunda olgunlaşmak ve ilerlemek için belli bir müddet kendi hâlinde yalnız kalınan ve ibâdetle vakit geçirilen yer.

• Yalnız kalınan yer.

• Yalnız kalınan yer.

hanif / hanîf

• İslâmdan önce eski dinlerin kalıntılarıyla kulluk eden kimse.

haşeb

• Kereste imâlinde kullanılan kalın ve kuru ağaç.

haşib

• Yoğun, kalın.
• Tam düzelmemiş olan kılıç.
• Süslü, zinetli.

haykan

• Büyük ve kalın olan.
• Kısa boylu bir kimsenin yürümesi.
• Omuzunu oynatmak.

hayt

• İp. Kalın ip.
• İplik. Bağ.
• İki şeyi birbirine bağlayan.
• Dikiş dikmek.
• Tanyeri ağarması.

hercan

• Uzun ve kalın olan şey.
• Hayvanın yab yab yürümesi.

hical

• (Tekili: Hacle) Gerdekler, gelin odaları.
• Çadır kapısına asılan kalın perde.

hilallemek / hilâllemek

• Abdest alırken, el ve ayak parmakları ile sakalın ve kadınlarda sık saçların arasına ıslak parmaklarını sokarak hareket ettirmek.

hırka

• Kalınca kumaştan yapılmış elbise.

hudumme

• Kolları kalın olan.
• Büyük emir.

hulb

• Domuz kılı. Kalın kıl. Yele kılı.
• Kıldan yapılmış kalem, kıl fırça.

hülb

• Kıl fırça, kıl kalem.
• Kalın kıl kuyruk, yele kılı.

hunat'e

• Kalın, yassı nesne.

huntuf

• Sakalını yolan.

huşam

• Kalın burunlu.
• Uzun dağ burnu.

huşkcan

• Kalın kafalı, câhil kimse. (Farsça)

husure

• Yoğunluk, kalınlık. Sütün yoğurt olması.

irtiva'

• Suya içerek kanma.
• Tıb: Vücuttaki organ ve eklemlerin kuvvetlenip kalınlaşması.

işgerf

• Dayanıklı, sağlam, kalın. (Farsça)
• Şan, nam, ün, şeref. (Farsça)

ishan

• Aslında kalınlık demek olan sihan ve sehânetten kalınlaştırmak demektir. Siklet de sehanetin lâzımı olmak itibariyle: "Falan kimseyi, hastalığı veya yarası ağırlaştırdı, yerinden kımıldatmaz etti." mânâsına "İshanehül maraz evilcerh" denilir. Harbde düşmanın esaslı kuvvetlerini iyiden iyiye vurarak,

ıspavli

• Eskiden gemilerde kullanılan bir çeşit kalın sicim.

istebrak

• İpekten mâmul ve sırma ile işlenmiş bir çeşit kumaş. Kalın ipek kumaş.

ıztırar vakti

• Çaresizlik içinde kalındığı zaman dilimi.

ka'seb

• Büyük karınlı, kalın.

ka'sere

• Yoğun, sağlam, kalın, katı.

kabas

• Ciğer hastalığı.
• Yüksek ve kalın.
• Hafiflik.
• Neşat, sevinç.

kama

• İki tarafı keskin, ucu sivri ve enli bıçak.
• Duvara veya keresteye çakılan büyük tahta çivi.
• Ağaç, kütük ve sâireyi yarmak için kullanılan ucu ince, arka tarafı kalın ağaç veya demir takoz.

kanef

• Kulağın küçük ve kalın olması.

kashab

• Kalın, yoğun, büyük.

kerşeb

• Yaşlı, ihtiyar.
• Hali kötü olan kimse.
• Kalın ve uzun nesne.
• Arslan.
• Çok yiyen, obur.

kesafet

• Sıkılık, tokluk.
• Kalınlık, yoğunluk.
• Saydam olmama.
• Koyuluk.
• Kalabalık.

• Bulanıklık. Kir. Açık veya berrak olmamak.
• Kalınlık, yoğunluk, kesiflik, koyuluk. Şeffaf olmamak.

kesif / kesîf / كثيف

• Yoğun. (Arapça)
• Kalın. (Arapça)
• Koyu. (Arapça)

kıls

• (Çoğulu: Kulus) İftira etmek.
• Atmak.
• Liften yapılmış kalın ip.
• Kusmak.
• Kap dolup dökülmek.

kısved

• Kuvvetli, boynu kalın olan kişi.

kunbul

• (Çoğulu: Kanâbil) Kalın vücudlu kimse. Sinirli ve hiddetli olan.
• 30 ilâ 40 yaş arasındaki kimse.
• At.
• Bomba.

künde

• Suçlu bir kimsenin ayaklarına geçirilen tomruk. (Farsça)
• Kalın ve yüksek ağaç. (Farsça)

küpeşte

• Geminin kenarlarındaki tahta siper.
• Parmaklığın üzerindeki düz ve kalın tahta.

lahy

• Sakalın bittiği yer.

lefc

• (Lefce) Kalın dudak.

levha

• Üzerinde yazı veya resim bulunan, duvara asılacak kâğıt.
• Bir sayfanın üzerindeki kalın yazı.

lük

• Kalın ve yoğun şey. (Farsça)
• Kırmızı boya. (Farsça)

ma'zuliyet

• Azledilme hâli. Açıkta kalınış.

mahbusiyet

• Hapislik, mahbusluk. Hapis kalınan müddet.

mahya

• Ramazan-ı şerîf ayında, geceleri çift minâre bulunan câmilerde iki minâre arasına gerilen ve halata (kalın ipe) asılarak kandillerle (lambalarla) yazılan yazı ve şekiller.

makarr-ı ebedi / makarr-ı ebedî

• Sonsuza kadar kalınacak yer.

mear

• Saç ve sakalın dökülmesi.

mebit

• (Beyt. den) Geceleyin kalınacak yer. Geceliyecek yer.

mebyet

• Geceliyecek yer. Gece vakti kalınacak yer.

mecfer

• Beli kalın olan at.

merkuz / merkûz

• Saplanmış, sabit kalınmış.

mesken-i ebedi / mesken-i ebedî

• Sonsuza dek kalınacak yer.

mia-i galiz / miâ-i galiz

• Kalınbağırsak.

mücessem

• Cismi olan. Dış duygularımızla bilinip varlığından haberdar olduğumuz şey. Varlığı görünen. Cisimlenmiş olan. Bir şekli gösteren. Uzunluğu, genişliği ve kalınlığı olan cisim. Şekillenmiş.

muhlis

• Saç ve sakalına kır düşmüş olan kimse.

mükelsem

• Yuvarlak yüzlü.
• Büyük, kalın.

muksa

• Uzaklaştırılmış. Uzak kalınmış.

müksif

• Kalınlaştırıcı.
• Tortu çöktürücü.

mütehayyer

• Hayrette kalınan şey, şaşılacak şey.

mütemaşşit

• Saçını sakalını tarayan.

nakz

• Bozmak. Çözmek. Kırmak.
• Bir sözleşmeyi yok saymak.
• Kalın bir şeridi çözüp dağıtmak.
• Parmaklarda veya âzâda oynak yerler.
• Kiriş.
• Palan. Deri.

nehide

• Kalın kaymak.

örs

• Üzerinde demir gibi madenlerin dövüldüğü çelik yüzeyli, kalın ve bir tarafı sivri alet.

pala

• Ağzı enli, ortasına doğru daha genişliyerek ucuna doğru daralmaya başlayan kalın, kısa ve ağır kılıç.

perde

• Kapı, pencere gibi yerlere asılan veya iki yeri birbirinden ayıran, görünmeğe mâni olan şey. (Farsça)
• Mc: Irz, namus, iffet. (Farsça)
• Bir müzik parçasını meydana getiren seslerden herbirinin kalınlık veya incelik derecesi. (Farsça)
• Bir sahne eserinin büyük bölümlerinden her biri. (Farsça)
• Ekran, (Farsça)

pest

• Alçak, aşağı. Hafif, yavaş ses. (Farsça)
• Sesi galiz, kalın ve korkunç olan. (Farsça)

pranga

• İng. Eskiden ağır cezalı mahkûmların ayaklarına takılan kalın zincir.
• Halkalarıyla beraber iki okka yüz dirhem ağırlığındaki demire verilen addır.
• Umumi hapishanelerde, hapishanenin iç nizamını bozan ve taşkınlık gösteren mahkûmların ayaklarına da pranga vurulurdu.

sahin

• (Sihan. dan) Sık.
• Kalın, sıkı.
• Katı, pek.

sakil

• Ağır, can sıkıcı. Çirkin.
• Gr: Ağır ve kalın okunur harf veya hece.

salif

• Boynun genişliği, kalınlığı.

şefellec

• Burun delikleri büyük, dudakları yumru kalın ve sarkık olan adam.
• Ferci vasi avret.

sehanet

• Kalınlık.
• Sıklık.
• Katılık, peklik.

sehin

• Altı görünmeyen sık ve kalın nesne.

şerayin-i sübatiyye

• Boynun iki tarafında olup kalbden gelen ve kafaya çıkan iki kalın atar damar.

sermele

• Yemeği sakalına döküp ellerini bulaştıra bulaştıra yemek.

şernak

• Göz kapağının ağır ve kalın olması.
• Ekinin bir mertebe uzun olması.

setat

• Sakalın hafif olması.

sihan

• Kalınlık.
• İçi boş zarf.
• Soba borusu gibi bir şeyin kalınlığı.
• Sımsıkı madde.

şirvaz

• Yoğun, kalın ve büyük.

sitebr / ستبر

• Kalın, kaba, yoğun. (Farsça)

• Kalın. (Farsça)
• Yoğun. (Farsça)
• Kaba. (Farsça)

stratosfer

• Atmosferin ortalama 30 km. kalınlığındaki ikinci tabakası. (Fransızca)

sükut edilme / sükût edilme

• Sessiz kalınma.

tağliz / tağlîz

• Katılaştırma, kalınlaştırma, sertleştirme.

tahlil etmek / tahlîl etmek

• Abdest alırken el ve ayak parmakları arasına sol, sakalın sarkan kısmının içine ise sağ elin yaş parmaklarını tarak gibi sokarak karıştırmak.

tarim

• Kalın bulut.
• Elleri ve ayakları kaba olan kimse.

tefhim

• Ta'zim.
• Bir şeyi kalınlaştırmak.
• Tecvidde: Harfi kalın okumaktır. Harflerinin adına Müfahhim denir. Şunlardır: Hı, sad, dad, tı, zı, gayın, kaf, lem, rı, vav, elif. Huruf-u isti'lâda tefhim vâcibdir.

telcin

• Davarın sütünü sağıp memesini boşaltmak.
• Kalınlaştırmak.

temeşşut

• (Muşt. dan) Saçını, sakalını tarama.

teşekkür

• Yapılan iyilikten memnun kalındığını bildirmek için söylenen şükür ifadesi.
• Şükür etmek.
• Birisine karşı "Sağ ol, var ol, ömrüne bereket" gibi söylenen minnet sözleri.

tımtım

• Kalın etli, cüsseli adam.
• Dilinde pelteklik olan, kekeme.

urgan

• Kalın ip.

üslub-u hakim / üslub-u hakîm

• Edebî san'atlardan biridir. Sorulan bir suale, soranın halini nazara alarak başka bir sual gibi telâkki edip, ona göre cevab vermek demektir. Meselâ : Bazı Ashab Resulüllah'a (A.S.M.) hilâlin ince başlayıp, kalınlaşarak bedr şekline gelip, sonra yine başladığı şekle dönmesinin sebebini sordular. Bun

uzlethane / uzlethâne

• Yalnız kalınan yer.

vahdet-gah / vahdet-gâh

• Yalnız kalınacak yer. (Farsça)

vehn

• Gevşeklik, kuvvetsizlik.
• Zayıf.
• Gövdesi kalın ve kısa adam.
• Gece yarısı. Gece yarısından bir saat sonraki zaman.

veter

• Yayın çilesi. İp ve kiriş.
• Bir kavsın iki ucu arasına çekilen doğru çizgi.
• Kasları hareket ettiren kalın sinir.

visak

• Kuvvetli, kalın bağ.
• Yeminle söz vermeler. Muahedeler.
• Peyman.

yelmek

• (Çoğulu: Yelâmık) Kalın kaftan.