de'b-i edeb

• Edebî usul, kaide. Edeb kaidesi. Edebiyat âdeti, şekli, tarzı.

disar

• (Çoğulu: Düsür) Üste giyilen kaftan, elbise.
• Yatak çarşafı.
• Arapçada elbise demek olduğu hâlde Osmanlıcada yalnız Farsça kaidesi ile yapılan sıfat terkiblerinde ziyadelik, çokluk, bolluk mânasında kullanılmıştır.

düstur-u belagat / düstûr-u belâgat / دُسْتُورُ بَلَاغَتْ

• Hâle uygun söz söyleme kaidesi.

ilm-i kıraat

• Usul ve kaidesine uygun olarak Kur'an-ı Kerimin okunması ilmi. Bak: (Kıraat) ve (Kıraat-ı seb'a) ve (Fenn-i kıraat)

inşad

• Edb: Şiir okuma. Şiiri kaidesine uygun ahenk ile okuma. Sesini yükseltme.
• Arayıp soruşturma.
• Birisini hicvetme.
• Kayıp olan bir şeyi haber verme.

kaide-i hayatiye

• Hayat kaidesi, kuralı.

kaide-i istidlal / kâide-i istidlâl

• Bir konu hakkında ispat için uyulması gerekli delil sunma kaidesi; çıkarımda bulunma kaidesi.

kaide-i kur'aniye ve imaniye ve nuriye / kaide-i kur'âniye ve imaniye ve nuriye

• Kur'ân, iman ve Nur kaidesi, prensibi.

kaide-i nahviye

• Arapça gramer kaidesi, dilbilgisi kuralı.

kaide-i rabt

• Bağlama kaidesi, bağlama cümlesi.

kaide-i üstadane / kaide-i üstâdâne

• Siz Üstadın kaidesi, prensibi.

katibane / kâtibane

• Kitâbet kaidesine göre, kâtipcesine.

ma'mulün bih

• Kendisi ile amel olunan. (Hukuk, nizam, program kaidesi)

mantık

• (İntak. dan) Konuşturan, söyleten.
• Doğru muhakeme ve doğru düşünceyi öğreten ilim. Akıl kaidesi.
• Akıl, nutuk, söz.

na-behencar

• Usulsüz, kuralsız, yolsuz, kaidesiz. (Farsça)

na-bekaide

• Kural ve kaideye uymayan. Kaidesiz, kuralsız, nizamsız. (Farsça)

nefis-perest

• Şeriat kanunlarına aykırı olarak, ahlâk kaidesini tanımadan nefsinin isteklerine uyan. Nefsine taparcasına düşkün olan.

san'at-üt tedelli

• İlm-i belagatın bir kaidesi. En âlâdan başlayıp ednaya doğru gitme, yukarıdan aşağıya inme san'atı.

sarfi / sarfî

• (Sarfiye) Masrafa, sarfa ait, gidere dair.
• Gr: Sarf kaidesine dair, gramere ait, dilbilgisiyle ilgili.

tasrif

• İstediği şekilde idare etmek. Maslahatta tasarrufa izin vererek mutasarrıf kılmak.
• Bir şeyi bozup değiştirerek türlü şekillere koymak, evirip çevirmek.
• Gr: Bir kelimenin veya fiilin çeşitli zamanlara göre sıra ile söylenişi. Sarf kaidesi üzere kelimenin şeklini başka kelimele

tertil

• Muvafık ve yerli yerinde, güzel, uygun ve lâtif konuşmak.
• Düşüne düşüne, yavaş yavaş, anlayarak okumak. Beyan eylemek ve âşikâr kılmak.
• Kur'an-ı Kerim'i usul ve kaidesine göre, acele etmeksizin dura dura anlaya anlaya okumaktır. Kur'an-ı Kerim tertil üzere nâzil olmuştur.