abd / عبد / عَبْدْ

• Kul.

• Kul.
• Köle.

• Kul. (Arapça)
• Köle. (Arapça)

• Kul.

• Kul.

abd-i aziz

• İzzetli kul, Allah'tan başkasına müracaat etmeyen ve minnet duymayan kul.

abd-i has

• Özel, seçilmiş kul.

abd-i hüdabin / abd-i hüdâbin

• Cenab-ı Hakkı tanıyan kul.

abd-i külli / abd-i küllî / عَبْدِ كُلِّي

• Bütün varlıkların ibadetlerini kendi şahsında temsil eden kul.

• Umum kâinatın ibadetlerini temsil eden kul.

abd-i mahsus

• Özel, seçilmiş kul.

abd-i mahsūs / عَبْدِ مَخْصُوصْ

• Özel kılınmış kul.

abd-i mü'min / عَبْدِ مُؤْمِنْ

• İman etmiş kul.

• Îmân eden kul.

abd-i mükerrem / عَبْدِ مُكَرَّمْ

• İkram edilen, saygı gösterilen kul.

• İkrâm olunmuş, değer verilmiş kul.

abd-i pür-taksir / abd-i pür-taksîr

• Kusurlarla dolu kul.

abd-i pürkusur

• Kusurlarla dolu olan kul.

abd-i sacid / abd-i sâcid

• Allah'a secde eden kul.

abid / âbid

• Allah'a ibadet eden, kul.

abid-i müsebbih / âbid-i müsebbih

• Allah'ı tesbih eden kul.

asir

• Ağır. Zor. Güç. Müşkül. Düşvâr.

bende / بنده

• Bağlı, esir, köle, hizmetçi, kul.

• Bağlanmış olan. Köle. Esir. Hizmetçi. Hizmetkâr. Kul. (Farsça)

• Kul.

• Kul. (Farsça)
• Köle. (Farsça)

büş

• At yelesi. (Farsça)
• Kahkül. (Farsça)
• Noksan, eksik. (Farsça)

çaker / çâker / چاكر

• Kul. (Farsça)
• Hizmetkâr. (Farsça)

cerrahhane / cerrahhâne

• Osmanlılarda ordu için cerrah yetiştiren müessese. Yüksek dereceli okul.

debistan

• Mekteb, okul. (Farsça)

ermida'

• Kül.

gürs

• Kir, leke, pas. Açlık, sefâlet. (Farsça)
• Zülf, kâhkül. (Farsça)

hafız mektebi

• Kur'ân-ı Kerimi ezberlemek için gidilen okul.

hakister / hâkister / خاكستر

• Kül. (Farsça)

harbiye

• Harble ilgili, askeri okul.

hüdüb

• (Çoğulu: Ehdâb) Sarık.
• Kirpik, müjgân.
• Havlu, el silmeye mahsus pamuklu bez.
• Minder kenarında olan püskül.

humeme

• (Çoğulu: Humem) Kömür.
• Kara kül.
• Her ateşte yanan nesne.

i'dadiye

• Hazırlığa ait. Hazırlığa mahsus.
• Orta tahsili veren okullar. Vaktiyle rüşdiyeden sonra gidilip yüksek mekteblere girebilmek için lâzım gelen bilgileri öğreten okul. Sultaniyelerden aşağı olan mekteb.

ibtida'i / ibtidâ'î / ابتدائى

• İlkel. (Arapça)
• İlkokul. (Arapça)

ibtidai / ibtidaî

• Başlangıca ait, en önce olarak. İlk, evvelâ.
• Ham, işlenmemiş.
• İlk tahsil veren okul. (Daha da evvel bunun yerine "Sıbyan Mektebi" tabiri kullanılırdı.)

idadiye / îdâdiye

• Hazırlamayla ilgili, eskiden lise seviyesindeki okul.

imam hatip mektebi

• İmam ve hatip olarak din görevlisi yetiştirmek üzere kurulan okul.

irfan mektebi

• İrfan okulu; Cenâb-ı Hakkı tanıtan, bildiren, hak ve hakikate ulaştıracak bilgiyi ders veren okul.

kabban

• Büyük terazi, baskül.

kantar / قنطار

• Baskül. (Arapça)

kasib

• (Çoğulu: Kasâyib) Kadınların yüzleri üstüne bıraktıkları kıvırcık saç. Kâkül.

kudsi medrese / kudsî medrese

• Mukaddes okul.

külle

• Topuk. (Farsça)
• Kâhkül. (Farsça)

küttab

• (Tekili: Kâtib) Kâtipler.
• Mektep, okul.
• Başı yuvarlak küçük ok. (Oğlancıklar onunla ok atmayı öğrenirler.)

lay

• Tortu, posa. (Farsça)
• Kül. (Farsça)
• Çamur. (Farsça)

medrese

• Dershane, okul.

medrese-i maneviye / medrese-i mâneviye

• Mânevî medrese, okul.

medrese-i nurani / medrese-i nuranî

• Nur saçan medrese, okul.

medrese-i nuraniye

• Nur saçan medrese, okul.

medrese-i seyyare

• Gezici medrese; seyyar okul.

medrese-i umumiye

• Herkese açık medrese, okul.

mekteb / مكتب / مَكْتَبْ

• (Çoğulu: Mekâtib) Yazı yazacak yer.
• Okul.

• Okul.

• Mektep, okul.

• Okul. (Arapça)
• Ekol. (Arapça)

• Okul.

mekteb-i ali / mekteb-i âli / mekteb-i âlî / مكتب عالى / مَكْتَبِ عَالِي

• Yüksek okul.

• Yüksek mekteb, yüksek okul.

• Yüksekokul.

• Yüksek okul.

mekteb-i ibtidai / mekteb-i ibtidaî / mekteb-i ibtidâî / مكتب ابتدائى

• İlk mekteb, ilk okul.

• İlkokul.

mekteb-i iptidai / mekteb-i iptidaî

• İlkokul.

mekteb-i leyli / mekteb-i leylî

• Yatılı mekteb, yatılı okul.

mekteb-i rüşdi / mekteb-i rüşdî / مكتب رشدی

• Ortaokul.

mektep / مكتب

• Okul.

• Okul. (Arapça)

mela

• (Çoğulu: Emlâ) Ova, sahra.
• Vakit.
• Sıcak kül.

memluk

• Köle. Kul. Esir. Bende. Hizmetkâr.
• Birinin malı olan.

merbub

• Köle, kul.

meşfu'

• Müşterek sınırlı gayrimenkul.

müclah

• Yenmiş, ekledilmiş, me'kül.

müşkil

• Zor, zorluk, müşkül.

nehari / nehârî / نهاری

• Yatılı olmayan okul. (Arapça)

nuger

• Köle, kul. (Farsça)

perçem / پرچم

• Kâkül. (Farsça)
• Tepede bırakılan saç. (Farsça)
• Mızrak ve bayrak gibi şeylerin başlarına konulan püskülümsü şeyler. (Farsça)

• Kakül. (Farsça)
• Yele. (Farsça)
• Bayrak. (Farsça)
• Bayrak püskülü. (Farsça)

perestar

• (Çoğulu: Perestarân) Hizmetçi. (Farsça)
• Kul. (Farsça)
• Tapan, tapıcı. (Farsça)
• Dalkavuk. (Farsça)

ramad / ramâd

• Kül.

remad / remâd

• Kül.

• Kül.

rişe

• Saçak, püskül.

safiyyullah

• Hz. Âdem'in bir lâkabı; Allah'ın seçtiği, temiz kıldığı kul.

şakul / şâkûl / شاكول

• Çekül. (Arapça)

seyyar medrese

• Gezici, seyyar okul.

teessüs

• Temelleşmek. Yerleşmek. Kurulmak. Teşekkül.

tevekkül-i imani / tevekkül-i imanî

• İman edenlere yakışır tevekkül. İman kuvvetinin ve hakikatının neticesi olan tevekkül.

tevekkül-ü şer'i / tevekkül-ü şer'î

• Şeriatın ön gördüğü tevekkül.

velid

• Yeni doğmuş çocuk.
• Köle, kul.

zerre / ذره

• Atom, molekül.

• En küçük parça, molekül. (Arapça)
• Azıcık, birazcık. (Arapça)