afar

• Arap diyarında çok olan bir yeşil ağaç.
• Hurma ağacını islah etmek.
• Katıksız ekmek yemek.

akl-ı mead / akl-ı meâd

• Ebedî rahata kavuşmak, Cennet'te ebedî kalmak ve Cehennem azâbından kurtulmak için hâlini ıslâh etmeyi, düzeltmeyi düşünen, uzak görüşlü, dünyâya değil, âhirete değer veren akıl.

allah razı olsun / allah râzı olsun

• Allahü teâlâ, senin ahlâkını, işlerini ıslâh edip, seni râzı olduğu (beğendiği) hâle getirsin, mânâsında duâ.

aslahakellah

• Allah seni ıslâh etsin (meâlinde duâ).

• Allah seni ıslah etsin!.

azil

• Islah edilmesi mümkün olmayan. Muannid, inatçı.

cebbar / cebbâr

• (Sıfat-ı İlahiyedendir) İstediğini mutlak yapan, dilediğine muktedir olan. Büyüklük, azamet ve kudret sahibi. İmar eden Cenab-ı Hak. Kullarını ıslah edip tevbeye götüren Allah Teâlâ Hz.leri (C.C.)
• Zâlim, gaddar, müstebid, mütemerrid insanlar da bu sıfatla tavsif edilir. Meselâ; Cengi

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Kullarının hallerini ıslâh edip tövbeye götüren, dilediğini yaptırmaya gücü yeten.
• Kibirli, zorba, gaddâr.

cebir

• Zabtetmek. Zor. Kuvvet.
• Bir şeyi ıslah ve tamir etmek, düzeltmek.
• Bâtıl bir fırka.
• Mat: Harflerle yapılan hesab.
• Tıb: Fevkalâde ameliyat, kırık kemiği sarıp bütünlemek. Kırık veya çıkık uzva sarılan tahtalar.

çile

• Nefsi ıslah için bir yere kapanıp ibadet etmek.

debl

• Küçük eşek.
• Toplamak, cem'etmek.
• Islah etmek.

delil-i fer'i / delîl-i fer'î

• Aslî delîllere bağlı ve onlardan elde edilen ikinci derecede delîller. İstihsân, İstishâb, İstislâh, Örf ve âdet, Sahâbî (Peygamber efendimizin arkadaşlarının) kavli (sözü), fer'î delîllerden bâzısıdır.

eber

• Hurmanın budaklanması ve ıslah edilmesi.
• Akrep sokması.

edm

• Üns tutmak.
• İttifak etmek, birleşmek.
• Islâh etmek.

eslahakallah

• Allah seni ıslâh etsin.

fer'

• Şube, kol. İkinci derecede olan. Dal budak.
• Bir aslın neticesi.
• Bir cemaatın şerefli ve daha meşhuru.
• Kazancı olan mukayyed mal. Hâzır ve muhâfaza altında olan.
• Yükseğe çıkmak ve iki nizalı olanın arasına girip ıslah etmek.
• Asıl mes'eleden kollara ayrı

fery

• İyi iş işlemek.
• Meşin dikmek.
• Yaramaz iş. Bir nesneyi ıslah için kesmek.

idam

• Islah etmek. Muvafık kılmak, uygun yapmak.

islah

• (Bak: Islah)

ıslah / ıslâh / اصلاح

• Düzeltme, iyileştirme, reform. (Arapça)
• Islâh etmek: Düzeltmek, iyileştirmek. (Arapça)

ıslah-ı hal / ıslah-ı hâl

• Kendi halini ıslah etme, düzeltme.

ıslahat-ı adliye

• Adli ıslahat.

ıslahat-ı askeriye

• Askerlikte yapılan ıslahatlar. Askerî ıslahat.

ıslahatperver

• Islahat taraftarı, ıslahatı seven.

ıslahen

• Islah ederek, düzelterek.

ıslahhane / ıslâhhâne / ıslahhâne / اِصْلَاحْخَانَه

• Tar: San'at mekteblerine önceleri verilen isim.
• Islah evi.

• Islah evi, iyileştirme, düzeltme yeri.

• Islahevi.

• Islah evi.

ıslahi / ıslahî

• (Islahiyye) Islah etmeye ve düzeltmeğe dair. Düzeltme ile alâkalı.

ıslahpezir / ıslâhpezîr / اصلاح پذیر

• Islah edilebilir olan. Düzeltme ve tâmir kabul eden, ıslaha kabiliyeti olan.

• Islah edilebilir, iyileştirilebilir. (Arapça - Farsça)

ıstıfa

• Bir şeyin iyisini seçip ayıklamak.
• Bir şeyi ıslâh edip sâfileştirmek.
• Seçmek. Ayıklamak.

izabe

• Eritmek, eritilmek. Su gibi akıcı hale koymak. Yumuşatmak. Islah etmek.

kamcere

• Islah etmek.

kuluce

• Ekin ekmek için yeri ıslah etmek.

laci / lacî

• Muslih, ıslah eden, terbiye eden.

lebk

• Akıllı olmak.
• Islah etmek, terbiye etmek.
• Karıştırmak.
• Yumuşak etmek, yumuşatmak.

lemm

• Parça parça şeyleri toplamak, cem' etmek.
• Islâh etmek.
• Bulduğu şeyi, haram helâl demeyip yemek.
• Şiddet ve meşakkat.
• Az şey.
• Konmak. Nâzil olmak.

mehdi-yi abbasi / mehdi-yi abbasî

• (Hi: 120-163) Abbâsi Halifesidir. Ebu Abdullah Muhammed diye de anılır. Halife Mansurun oğludur. Meşhur ve iyiliği ile umumi kabul gören bir zat olup hususan sulh zamanında imparatorluğun inkişafı için çok çalışmıştır. Yeni yollar yaptırmış, postayı ıslâh etmiş ve Abbâsi Sülâlesinin en iyi hükümdarı

mel'eme

• Cem'etmek, toplamak.
• Terbiye etmek, düzeltmek, ıslâh etmek.
• Yara yırtığını bağlamak.

midra

• Boynuzdan veya demirden çuvaldız gibi bir nesne. (Kadınlar onunla saçlarını düzeltip islâh ederler ve tarakla da tararlar.)

mühezzeb

• Islah edilmiş. Düzeltilmiş. Lüzumsuzu çıkarılmış, temizlenmiş. Safileştirilmiş.

mühezzib

• Temizleyen. Islah eden. Safileştiren.

mürebbi-i dil

• Kalbi ıslah ve terbiye eden.

muslih

• Islah eden. İyileştiren. Terbiye edici.

• Islah eden, iyileştiren, düzelten.

muslih-i emin

• Muhammed, ıslah edici ve emin.

muslihun / muslihûn

• (Muslihîn) Islah edenler. Düzeltip iyileştirenler. Terbiyeciler.

mutavassıt

• Ortada vasıtalık eden. Arada ıslâh edici olan.
• Orta derecede. Orta hâlli.
• Sebeb.
• İyi ile kötü arasındakini alan.

müzekka

• Temizlenmiş, pâk edilmiş, ıslah edilmiş.
• Zekâtı verilmiş.
• Allah'ın adı anılarak kesilmiş hayvan.

müzekki / müzekkî

• (Zekâ. dan) Temizleyen, ıslâh eden, tezkiye eden.
• Huk: Şâhitleri gizli olarak tezkiye eden kimse. Eskiden hâkimler, şâhit olarak gösterilen kişilerin iyi kimse olup olmadıklarını, şehadetlerinin kabul olunabilip olunamıyacağını icab eden kimselerden sorarlar, haklarında; "İyidir" den

• Temizleyen, ıslah eden.

• Temizleyen, ıslah eden.

müzekki-i nefs

• İnsanın nefsini ıslâh eden. Terbiyeye sebeb olan.

na-mühezzeb

• Terbiye görmemiş, ıslah edilmemiş. (Farsça)

padişah

• (Pâdşâh) Büyük hükümdar, sultan. Cihan sahibi. Zararı def' eden, ıslah eden, muslih. (Farsça)

re'b

• Mantar.
• Toplamak, cem'etmek.
• Islah etmek, düzeltmek.

reform

• Düzeltme, tanzim. Asıl şeklini verme. Islah etme. Avrupa'da başlayan dinde reform hareketini, İslâm dinine tatbik etmenin yeri yoktur. Çünkü İslâm dini, bütün zaman ve mekânların insanlarına her cihetle cevap verecek câmiiyette olduğundan ve ilmi esaslara dayanmış olarak asliyetini muhafaza ettiğind (Fransızca)

• Düzeltme, ıslah.

refv

• Sabretmek.
• Korkudan emin etmek.
• Islah etmek, düzeltmek.

remm

• Islah etmek, düzeltmek.
• Yemek, ekletmek.

rems

• Sürtme odunu.
• El ile meshetmek.
• Islah etmek, düzeltmek.

ress

• Taşla yapılmış, taşla örülmüş kuyu.
• Semud taifesinden kalmış bir kuyunun adı.
• Maden.
• Dere.
• İnsanlar arasında ıslah ve ifsad etmek.

rims

• Devenin yediği otlardan ekşi cins bir ot.
• Islah etmek, düzeltmek.

riyazet / riyâzet

• Nefsi ıslah için az gıda ile yaşama.

şa'b

• Ayrılmak. Dağılmak.
• Islah etmek, düzeltmek.
• Helâk etmek.
• Kırmak.

şafak

• Tan zamanı. Güneş doğmağa yakın zaman veya güneş battıktan sonraki alaca karanlık. Gündüz.
• Nahiye. Cânib.
• Nasihat eden kimsenin "Nasihatım te'sir etsin, sözüm tutulsun" diye ıslah için gayret göstermesi.
• Merhamet.
• Harf.

sefare

• Süprüntü.
• Islah etmek, düzeltmek.

sefr

• Ev süpürmek.
• Yüzünü açmak.
• Yazı yazmak.
• Islâh etmek, düzeltmek.

seyr-i afaki / seyr-i âfâkî

• Terbiye ve mâneviyatta tekâmül yollarında, hariç âlemden, âfaktan başlamak suretiyle bulunan delillerle tekâmül edip nefsini ıslâh ve imâni ve Kur'âni hakikatlarda terakki etmek usulü.

sifar

• Deveye burunduruk yapılan demir.
• Sefer. Islâh, düzeltme.
• Misafirlik.

simm

• (Çoğulu: Simâm-Sümum) Küçük dar delik.
• İğne deliği.
• Ağu, zehir.
• Kast.
• Düzeltme, ıslah.
• Set.

tanzim

• (Nazım. dan) Sıraya koymak. Sıralamak. Dizmek.
• Düzenlemek. Tertiblemek.
• Islah etmek.
• Manzum veya mensur olarak yazmak.

tanzimat-ı hayriye

• Osmanlı Devletinde Sultan Abdülmecid zamanında başlayan ve (1839-1876) tarihleri arasındaki devreye Tanzimat-ı Hayriye denir. Sözde ıslahat için çalışılan devirdir. Bu, Gülhane Hatt-ı Hümayunu namında padişah fermanı ile başlatıldı. Bu devirde her şey yeniden tanzim edilecekti, yeni müesseseler kuru

tehzib

• Islâh etme.
• Temizleme. Fazlalığını, pisliğini giderme.

• Terbiye etme, ıslâh etme, düzeltme; temizleme.

• Islah etme, düzenleme.

tehzip

• Düzeltme, ıslâh ve terbiye etme.

tensikat

• (Tekili: Tensik) Islahat. Düzen ve nizama koymalar.

vez'

• (Çoğulu: Evzâ) Hapsetmek.
• Engel olmak, men'etmek.
• Islah etmek, yerli yerince etmek, düzeltmek.
• Topluluk, cemaat.