arz-ı intizam

• Düzen ve intizamı sergileme.

başıbozuk

• Bir harp çıktığında orduya süvari veya piyade olarak katılan gönüllü asker. Başıbozuk tâbiri, gelişigüzel ve intizamsız idare tarzına da alem olmuştur. Bir zamanlar bu tâbir, asker olmayan siviller için de kullanılmıştır. (Türkçe)

berg

• Yaprak. (Farsça)
• Azık. (Farsça)
• Azm, kasd. (Farsça)
• Hazırlık. Mal, mülk. (Farsça)
• İntizam-ı hal. (Farsça)
• Serencam. (Farsça)

beyan-ı intizam

• İntizamın anlatılması.

bezazet

• Perişanlık, pejmürdelik. Kıyafetin düzgün ve intizamlı olmayışı.

cilve-i irade / cilve-i irâde

• İrâde ve kasdı gösteren tezahür ve tecelli. Cenab-ı Hakkın kendi bizzat isteği ve iradesiyle yaptığını gösteren oluş ve intizam, mükemmeliyet.

disiplin

• Uyulması lâzım gelen kaide ve yasaklar. (Fransızca)
• Nizam ve intizam te'mini için zihnî, ahlâkî, ruhî, cismanî tâlim ve terbiye. (Fransızca)

endam

• Beden. Vücud. (Farsça)
• Vücudun tenasübü. Vücudun görünüşü. (Farsça)
• Letafet. İntizam ve üslub. (Farsça)

fenn-i hikmet-ül eşya

• Tabiat bilgisi. Eşyadaki intizam, mükemmellik ve insanlara olan faydaları ve onlardan faydalanmak hakkında bilgi veren ilim kolu.

inayet delili

• Alah'ın kâinata koyduğu nizam, intizam delili.

intisak

• Sıra ile düzgün olma, intizamlı oluş.

intizam-ı belağat / intizam-ı belâğat

• Belâğatin intizam ve düzenliliği.

intizam-ı kamil-i kainat / intizam-ı kâmil-i kâinat

• Kâinattaki mükemmel intizam, düzenlilik.

intizamat / intizamât

• İntizamlar.

intizamat-ı mahlukat / intizamat-ı mahlûkat

• Yaratılan varlıklar içindeki düzen, intizam.

intizamın ilcaı

• İntizamın zorlaması, mecbur etmesi, muztar kılması.

intizamperver

• İntizamı çok seven, herşeyi tertipli ve düzenli yapan.

• Her şeyi tertib ve düzenli yapan. İntizâmı çok seven. (Farsça)

itfa'

• Söndürme. Bastırma. Dindirme.
• Bir borcu ödeyerek bitirme.
• Fizikte: İntizamlı ve eşit zamanlarla sallanan bir hareketin yavaş yavaş azalarak sıfıra inmesi.

ıttırad

• İntizamlı, uygun şekilde. Saat gibi intizamlı hareket. Sıra ile birbirini takib eden. Ritmik.

kainat-ı muntazama / kâinat-ı muntazama

• Düzenli, intizamlı kâinat.

lisan-ı nahvi / lisan-ı nahvî

• Arapçanın bir vasfı; intizam ve kaidelere, düsturlara bağlı belâgatlı dil.

mihver-i nizam

• Nizam ve intizam ekseni.

mirilu

• Uzayan harblerde ve askerin kifayetsizliği zamanlarında aylıkla toplanan askerler. Bunlar talimsiz, intizamsız oldukları için "Nefer-i âm: Bütün halkın cenge sürülmesi" hükmünde kalıyor, bir istifade te'min olunamıyordu. Yeniçeri Ocağı'nın ilgasıyla muntazam askerî teşkilât yapılınca bu türl

muhtell

• Bozuk. Berbâd. Karışmış. İşgal ve ihlâl edilmiş.
• İntizamsız. Nizamsız olmuş.
• Fakir kimse.
• Çok susuz kalmış olan.

mukannin

• Kanun yapan. İntizama koyan. Kanun tertib ve ihdas edici olan.

mülevves

• Kirli. Pis. Bulaşık. Bulaştırılmış.
• Alıkoyulup sonraya bırakılmış veya durdurulmuş olan.
• Tazelenmek için suda ıslatılmış şey.
• Karışık, intizamsız.

munazzama

• Tanzim olunmuş, yoluna konulmuş olan. İntizamlı teşkilât. Nizamlı. Adaletli.

muntazam / منتظم

• Düzenli. Tertibli. İntizamlı. Düzgün sıralanmış. Her şeyin yerli yerinde olması. Derli toplu olma.

• Düzenli, intizamlı.

• Düzenli, düzgün, intizamlı. (Arapça)

muntazama

• Düzenli, intizamlı.

muntazaman

• İntizamlı ve düzgün olarak. Muntazam bir tarzda.
• Devamlı ve sürekli olarak. Dâima.

neva

• Ahenk, ses, güzel sadâ, nağme, avaz. (Farsça)
• Musikide bir makam ismi. (Farsça)
• İntizamlı hâl. (Farsça)
• Azık, zahire, rızık. (Farsça)

piraste

• Tertibedilmiş, düzenlenmiş donatılmış, süslü. Pirastegî . f. Düzen, intizam. (Farsça)

pirayiş

• Düzen, nizâm, intizam, tertib. (Farsça)
• Süs, zinet. (Farsça)

rabt

• Bağlamak, bitiştirmek, bir şeye bağlamak.
• Nizam vermek, intizam bulmak.
• Gr: Cümleleri lüzumlu edatlarla birbirine bağlamak.

şart-ı intizam

• İntizamın, düzenliliğin şartı.

şeriat-ı fıtriye-i kübra / şeriat-ı fıtriye-i kübrâ

• Kâinattaki düzen ve intizamı sağlayan, bütün varlıkların tabi olduğu büyük kanun; tabiat kanunlarının bütünü.

şeriat-ı fıtriye-i kübra-yı ilahiye / şeriat-ı fıtriye-i kübrâ-yı ilâhiye

• Kainattaki düzen ve intizamı sağlayan, bütün varlıkların tabi olduğu büyük, İlâhi kanunlar.

suret-i muntazama

• Düzenli, intizamlı suret, görünüş.

tabi'iyyeciler / tabî'iyyeciler

• Canlılarda ve cansızlardaki, akıllara hayret veren intizâmı (düzeni) ve incelikleri görerek, bir yaratanın varlığını söylemekle berâber; öldükten sonra tekrar dirilmeği, âhireti, Cennet'i ve Cehennem'i inkâr edenler (red edip, kabûl etmeyen, inanmaya nlar).

tarz-ı muntazam

• Düzenli, intizamlı tarz.

vak'a-i hayriye

• Tar: Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması münasebetiyle kullanılan bir tabirdir. İlk önceleri büyük hizmetleri görülen Yeniçeriler, zamanla nizam ve intizamlarını kaybettikleri gibi, son zamanlarda uygunsuz hareket ve isyanlarla memleketin başına belâ kesildikleri için, ocağın lağvı hayırlı sayılmış ve b

vaziyet-i muntazama

• İntizamlı, düzenli vaziyet.

zabıta / zâbıta

• Yurt içinde emniyet ve intizamı korumakla vazifeli devlet kuvveti, polis.
• Fık: Bütün hususlara şâmil olmayıp yalnız bir hususa ve onun teferruatına şamil olan hususi kaideye denir. Kanun ve âdet, zabt ve idareye vesile olan bağ.

zabtıyye

• Jandarma veya polis kuvveti. Memleket içi âsâyiş ve intizamı te'min maksadı ile çalışan hükümet kuvveti.