müteşabihat / müteşâbihât

• Mânâsı kapalı âyet-i kerîmeler ve hadîs-i şerîfler. Müteşâbihâta îmân etmeli, mânâsını Allahü teâlâya bırakmalıdır. Bunlar, Allahü teâlânın sevdiklerine bildirdiği sırların sembolleri, işâretleridir. Bunları anlıyanlar açıklamamışlardır.

a'mal-i kalbi / a'mâl-i kalbî

• Kalble yapılan ameller, kalbe ait işler; iman etmek gibi.

a'ver

• Tek gözlü. Bir gözü kör. Yek-çeşm. (Âhirzamanda gelecek Süfyan adındaki bir zâlimden "Aver" diye rivayetlerde bahsedilmesi, sadece dünyayı görecek bir gözü olduğu ve âhireti görecek imân gözünün olmadığından kinayedir.)

abd-i mü'min / عَبْدِ مُؤْمِنْ

• İman etmiş kul.

• Îmân eden kul.

adem-i iman

• İmansızlık, iman etmeme.

adem-i kabul

• İsbatı tasdik etmemek. Şek, hükümsüzlük. İman hükümlerini lâkaydlıkla karşılamak, nefy ve inkâr etmek, kabul etmemek, göz kapamak gibi câhilâne bir hükümsüzlük. Bir terk, bir cehl-i mutlak.

ahiret / âhiret

• İnsanın ölümü ile başlayan ebedî (sonsuz) hayat. Âhirete îmân, inanılması lâzım olan altı esastan beşincisidir.

ahkam-ı imaniye / ahkâm-ı imaniye

• İman esasları.

ahmed-i faruki / ahmed-i fârukî

• (Hi. 971-1034) (İmam-ı Rabbanî) Hz. Ömer (R.A.) ahfadından olduğundan Fârukî denilmiştir. Kendisi demiştir ki: "Hakaik-i imaniyeden bir mes'elenin inkişafını, binler ezvak ve mevâcid ve kerâmata tercih ederim." Hem demiş ki: "Bütün tarikatların nokta-i müntehası hakaik-i imâniyenin vuzuh ve inkişâfı

akaid / akâid

• Akîdeler. Akîde kelimesinin çoğulu. İslâm dîninde inanılacak şeyler, îmân bilgileri.

akaid ilmi / akâid ilmi

• Îmân esaslarını anlatan ilim dalı.

akaid-i diniye

• Dini akideler. İmâni esaslar.

akaid-i imaniye / akaid-i imâniye

• İman esasları.

akaidi / akaidî

• İnançla ilgili, iman esaslarıyla ilgili.

• Îmanla ilgili.

akide / akîde

• İnanılan ve itikad edilen esas. İmân.
• Bir nevi şeker adı.

• Îman, inanma.

• İtikad, iman.

akide-i umumiye

• Genele ait iman, inanç esasları.

akl-ı selim

• (Hiss-i selim) İyiyi kötüyü farkedip, insana hak ve hakikatı, iman ve İslâmiyeti tâkib ettiren akıl ve düşünüş. Normal ve müsbet düşünce.

alaim-i iman / alâim-i iman

• İman alâmetleri, belirtileri.

alem-i şahadet / âlem-i şahadet

• Şahâdet âlemi. Bu dünya. Cenâb-ı Hakkın âyetlerine ve emirlerine imân edenlerin, hakka, hakikate şahadette bulundukları ve Allah'a itaat ve ibadetle mükellef oldukları dünya âlemi.

aliyy-ül murtaza

• Esedullah, Aliyy-ibni Ebi Talib, Ebutturâb, İmâm-ı Ali isimleri ile de anılır.Hz. Resul-i Ekrem'in (A.S.M.) amcası Ebu Tâlib'in oğlu olup Hicretten yirmiüç yıl önce doğmuş ve Bi'setin ikinci günü daha on yaşında iken imân etmiş, hiç putlara tapmamıştır. Bunun için mübârek ismi söylendiğinde, Kerrema

allah

• Esmâ-i hüsnâdan. Varlığı muhakkak lâzım olan, îmân ve ibâdet edilecek hakîkî mâbûd. Her şeyi yoktan var eden yüce yaratıcı.

amal-i batıla / âmâl-i bâtıla

• Doğru olmayan, imana uymayan ameller, davranışlar.

ambargo

• Bir para veya malın kullanılması veya başka bir yere götürülmesi ya da bir geminin bulunduğu limandan ayrılması yasağı.

amenna / âmennâ / آمَنَّا

• "İman ettik".

• Îmân ettik.

amentü / âmentü

• "İmân ettim" demek olup Ehl-i Sünnet Mezhebi olan mü'minlerin iman esaslarını kısaca toplayan ifâdenin has ismidir.

• Îman esasları.

amentü billah / âmentü billâh

• "Allah'a iman ettim".

amentü billahi ve bi'l-yevmi'l-ahir / âmentü billâhi ve bi'l-yevmi'l-âhir

• "Allah'a ve âhiret gününe iman ettim".

amentü billahi'l-vahidi'l-ehad / âmentü billâhi'l-vâhidi'l-ehad

• Allah'ın birliğine ve tekliğine iman ettim.

an / ân

• Uzağı gösteren işâret ismi. Şu. Bu. O. (Farsça)
• Güzellik câzibesi. Melâhat. Güzellik. (Farsça)
• Cemi edâtı. Kelimenin sonuna getirilerek cemi' yapılır. Meselâ: Âlimân: Âlimler. Anân: Onlar. Merdân: Adamlar. İnsanlar. Zenân: Kadınlar.Kelimenin sonuna getirilerek sıfat edatı yapılır: Ters: Korku. (Farsça)

an-il iman

• İmandan.

arş-ı marifetullah

• Allah'ı hakkıyla tanımanın ve bilmenin en yüksek derecesi.

asabiyyet

• Sinirlilik. Fart-ı gayret. İmân ve İslâmiyeti, kendi akrabasını, vatanını, din veya milliyetini müdâfaa etmek gayreti. Hamiyyet.

ashab

• Hz. Peygamber'i mümin olarak gören ve o iman üzere ölen kimseler.

ashab-ı keşif

• İmanın hakikatlerine ve sırlarına, mânevi terakki ile ulaşan kimseler.

ashab-ı uhdud / ashâb-ı uhdûd

• Cenab-ı Hakka imân ve itâat edenleri çukurlara doldurup yakan veya sopa ile döven, fir'avn gibi zâlim kimseler.

ashab-ı yemin / ashâb-ı yemin

• Ahid ve yeminlerinde sebât edenler. Kendi kazançlarından ziyâde Cenab-ı Hakk'ın lütuf ve ikrâmına kavuşacakları ümid edilenler. Allah'a itâatleri ve amelleri iyi olup ahirette amel defterleri sağ taraftan verilecek olanlar. Sağcılar. Mukaddesatçılar. Kur'an ve İmân yolunda Allah (C.C.) için çalışanl

aşina-yı bezm-i hak / âşina-yı bezm-i hak

• Hak meclisinin âşinası; Kur'ân ve iman hakikatlerine dair yapılan sohbetlere aşina olan.

aşk-ı imani ve ilmi / aşk-ı imanî ve ilmî

• İmandan ve ilimden gelen öğrenme aşkı.

avam-ı ehl-i iman / avâm-ı ehl-i iman

• İman sahiplerinin avam tabakası.

ayat-ı imaniye / âyât-ı imaniye

• İmandan bahseden âyetler.

barika-i iman

• İman parıltısı, şimşeği.

bekçi-i iman

• İman bekçisi.

benadir / benâdir / بنادر

• (Tekili: Bender) Ticaret yerleri. Ticareti işlek limanlar.

• Limanlar. (Arapça - Farsça)

bender / بندر

• Liman. (Farsça)

benderek

• Küçük iskele. (Farsça)
• Boğaz ve liman ağızlarında yapılan küçük kale. Mendirek. (Farsça)

bendergah / bendergâh

• İşlek iskele, liman, şehir. (Farsça)

berr

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). İhsân eden, iyilik eden, yâni her iyilik kendisinden olan, îmân edip, iyi ameller yapmayı nasîb edip, bunlara karşılık âhirette sevâb ve dünyâda sıhhat, kuvvet, mal, makam, evlâd ve yardımcı lar veren.
• Îtikâdı doğru, amelleri i

berşan

• Ümmet. Bir peygamberin tebliğ ettiği dine ve kitaba iman eden cemaat. (Farsça)

bid'at ehli

• Peygamberimizin sallallahü aleyhi ve sellem ve Eshâb-ı kirâmının yolundan (Ehl-i sünnet îtikâdından) ayrılanlar. Bid'at sâhibi. Îtikâdda (îmânda) ve amelde (ibâdette) dinde olmayan yenilikler ortaya çıkaran kimseler, dinde reformcular.

bil'iman / bil'îmân / بِالْا۪يمَانْ

• İman ile, inanarak.

• Îmânla.

biliman / bilîman

• Îman ile.

burak / burâk

• İman ehlini Sırat köprüsünden geçirecek olan binek, âhiret bineği.

cahid

• Mânen, kavlen, kalemen ve maddeten cihad eden. Mücâhid olan. Din düşmanı ile elinden geldiği kadar mânen, kavlen, kalemen ve maddeten cenkeden, vuruşan. Mümkün olduğu kadar gayretle çalışan. Kur'an ve İman hakikatlarının neşrinde çalışmak suretiyle mücahede eden.

carud

• Nasrani rüesasından olup Şam'ın da reislerindendi. Kitablarında Hz. Peygamber'in (A.S.M.) vasıflarını görüp imân edenlerdendir. Asr-ı Saâdetten önce yaşamıştır.

cehemiyye

• Cebriye'den Cehm bin Safvan mezhebi üzere "Cennet ve Cehennem fânidir, iman mârifettir ve ikrar değildir" diyen bir tâife.

cennet

• Allah'a (C.C.) inanan ve O'na ibadet ve itaat edenlerin, iman ve İslâmiyyet'e ihlâs ve sadâkatle hizmet edenlerin, Kur'ana bir hizb-ül Kur'ân olarak mücâhidâne bir sûrette hizmetkâr olan mücâhidlerin, cihâd-ı diniyye erlerinin âhirette fazl-i İlâhi ile gidip ebediyyen içinde kalacakları mekân ve mes

cereyan-ı imani / cereyan-ı imanî

• İmanî cereyan, akım.

cesaret-i imaniye

• İmandan kaynaklanan cesaret.

cevher-i iman

• İman cevherî, iman hakikati.

cevher-i imani / cevher-i imanî

• İmana ait öz, cevher, iman hakikati.

cihad

• (Cehd. den) Düşman ile muharebe. İlim ve imanla, sözle, fiile, mal ve canla bütün kuvvetini sarf etmek. Allah (C.C.) yolunda muharebe. Din için çalışmak. Erkân-ı imâniye ve esasât-ı diniyeyi muhafaza ve imânı takviye için cehd ve gayret etmek. Şeriat-ı Garrâ'nın ahkâmını muhafaza, Kelimetullah'ı i'l

cilve-i akis

• Yansımanın görüntüsü.

cinan-ı ulum / cinan-ı ulûm

• İlm-i Kur'ân ve imân cennetleri. Maarif-i İlâhiye ve tahkikî ve yakinî imân derslerinin okunduğu ulemâ-i İslâm ve talebe-i ulûm meclisleri.

cud

• Cömertlik. Sahilik. Eli açık olmak. Muhtaçların vaziyetlerini, durumlarını bildirmeğe meydan vermeksizin lütuf ve ihsanda bulunma hâleti. Mücahede-i diniye ve neşr-i hakaik-ı Kur'aniye ve imaniye hizmetinde mutemed zâtlara lüzumunda maddeten de iştirak etmek fedakârlığı.

cumhur-u mü'minin / cumhur-u mü'minîn

• İmanlılar sınıfı.

cüz-ü hakikat-ı imaniye

• İman hakikatinin bir parçası, iman esaslarının biri.

daire-i itikad

• İnanç ve iman dairesi.

dal

• Kur'ân ve imân yolundan sapan. Dalâlete giden, azan.
• Azdırıcı, sapkın.
• Şaşkın.

dalal

• Sapıklık.
• Sapmak. Doğrudan, imân ve İslâmiyyet yolundan sapmak.

dalalet

• İman ve İslâmiyetten ayrılmak. Azmak. Hak ve hakikatten, İslâmiyet yolundan sapmak. Allah'a isyankâr olmak.
• Şaşkınlık.

dalgakıran

• Bir limandaki tekneleri dalgaların te'sirinden muhafaza etmek için denizde yapılan set. (Türkçe)

dehri / dehrî

• Zamanla ilgili, kıyamete inanmayan îmansız felsefeci.

dehriye

• Devre ait. Zamana dair ve müteallik.
• Âlemin ezelî ve ebedîliğini iddia edip âhirete inanmıyan münkir ve imansız bir fırka.

dehriyyun / dehriyyûn

• Zamanı tanrılaştıran îmansız felsefeciler.

delail-i enfüsiye

• Kişinin kendi nefsinde olan deliller. Yani vücudun gerek maddi ve gerek (vicdan ve hisler gibi) mânevi yapısında olan ve imana ait hükümleri isbat eden delillerdir.

delil-i iman

• İmanın delili.

derecat-ı imaniye / derecât-ı imaniye

• Îmanın dereceleri.

derece-i iman

• İman derecesi.

derece-i iman-ı bilgayb

• Gayba iman derecesi; görünmeyen ve bilinmeyen âlemlere inanma derecesi.

derece-i şuhud

• İmanı ve mânevi hakikatları, mânevi terakki yoluyla görmek seviyesinde olan iman mertebesi.

ders-i iman

• İman dersi.

ders-i imani / ders-i imanî

• İman dersi.

ders-i imani ve kur'ani / ders-i imanî ve kur'ânî

• İman ve Kur'ân'la ilgili ders.

ders-i imaniye / ders-i imanîye

• İman dersi.

derya-bend

• Liman. (Farsça)
• Tersane. (Farsça)

derya-yı iman

• İman deryası, denizi.

deva-i imani / devâ-i imanî

• İman devası, çaresi.

devam

• Burada imansızlığın devamı kastediliyor.

din

• Ceza, ivaz.
• İman ve amel mevzuu olarak insanlara Cenab-ı Hak tarafından teklif olunan Hak ve hakikat kanunlarının hey'et-i mecmuasıdır. Din, kâinatın, dünyanın hayatın ve insanın yaratılış gayeleri ve var oluş şekillerini açıklıyarak, onları mânasızlıktan ve abesiyetten kurtarır. İns

din-i hakkın cevheri

• Hak din olan İslâmın en değerli cevheri ve özü; iman.

ebrar / ebrâr

• İyi kimseler. Îmânlarında sâdık (doğru), Allahü teâlânın yasak kıldığı şeylerden sakınıp, emirlerine uyan, bozuk inanışlardan, kötü ahlâktan ve çirkin işlerden uzak duranlar. Teklik şekli berr'dir.

ebu bekir-i sıddık

• Asıl adı Abdullah, künyesi Ebu Bekir, lâkabı Sıddık ve Atik. Erkekler içerisinde Resul-i Ekreme (A.S.M.) ilk iman eden; bütün muharebelerde ona refakat eden; seferde, hazarda, bütün tehlikeli anlarda Peygamber Efendimizle (A.S.M.) beraber çalışmış ve onun en yakın Sahâbesi. Onun sohbetinden feyz alm

ebu cehl

• "Cehalet babası" demek olan bu kelime, Hazret-i Resul-i Ekrem (A.S.M.) zamanında, mu'cizeleri ve çok delilleri ve Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ı gördüğü halde iman etmeyen din düşmanı puta tapan gururlu bir müşrikin lâkabıdır. Bedir Gazasında öldürüldü.

ebu leheb

• (Ebi Leheb) Asıl adı: Abduluzza'dır. Güneş gibi, âlemleri aydınlatan Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselâm'ın nurundan gözünü kapadı ve küfre hizmete çalıştı, iman etmedi. Peygamberimizin amcası idi. Karısı ve oğulları sırf düşmanlık için çalıştılar. Adı "Alev babası" mânasında olan "Ebu Leheb" kaldı

efsun / efsûn

• Fen yolu ile tecrübe edilmemiş maddeler ve Kur'ân-ı kerîmden olmayan, mânâsız yazılar kullanmak. Mânâsı bilinmeyen ve îmânın gitmesine sebeb olan şeyleri okumak.

ehass-ül havas / ehass-ül havâs

• En hâlisin hâlisi. Şuhudi imân sahibleri olan evliyalar. Cenab-ı Hakk'a yakınlık kazananların en hâlisi olan enbiyâ ve evliya. Efdallerin efdali, sâlihlerin sâlihi.

ehl-i hak

• İmân, İslâmiyet ve Hak yolunda olan. Hak mezhebde olan. Hakka, hakikata vâsıl olmuş olan. (Farsça)

ehl-i hidayet / ehl-i hidâyet

• Doğru yolda olanlar, iman etmiş olanlar.

ehl-i ilhad

• Doğru meslek ve dinden, Hak yolundan çıkıp bâtıl yola sapan, imansızlar, dinsizler. (Farsça)

ehl-i iman / ehl-i îman / اهل ایمان / ehl-i îmân / اَهْلِ ا۪يمَانْ

• İman ehli.

• İman edenler, inananlar.

• Îmân edenler.

ehl-i iman ve salahat / ehl-i iman ve salâhat

• Allah'a ve iman esaslarına inanan takva sahipleri, sâlih kimseler.

ehl-i iman ve taat

• İman eden ve dinin emirlerine uyanlar.

ehl-i kalb ve iman

• Kalp ve iman ehli olanlar, kalbiyle mânevî olarak terakkide bulunanlar.

ehl-i keşf

• Maneviyat âlemlerinde iman hakikatlerini gözlemleme seviyesine ulaşmış insanlar.

ehl-i keşif

• Maneviyat âlemlerinde iman hakikatlerini gözlemleme seviyesine ulaşmış insanlar.

ehl-i keşif ve keramet

• Allah'ın bir ikramı olarak, olağanüstü hal ve hareketlerin kendilerinde görüldüğü velî zâtlar ve mâneviyat âlemlerinde iman hakikatlerini gözleme yeteneğine sahip insanlar, veliler.

ehl-i keşif ve velayet / ehl-i keşif ve velâyet

• Maneviyat âlemlerinde iman hakikatlerini gözleme yeteneğine sahip insanlar, veliler.

ehl-i keşif ve zevk ve şuhud ve müşahede

• Maneviyat âlemlerinde iman hakikatlerini Allah'ın lütuf ve ihsanıyla gözleme yeteneğine sahip olan veli zâtlar (k-ş-f;.

ehl-i kur'an ve iman / ehl-i kur'ân ve iman

• Kur'ân ve iman ehli.

ehl-i ma'rifet / اَهْلِ مَعْرِفَتْ

• Allah'ı kamil bir imanla tanıyanlar.

ehl-i tahkik ve keşif

• Maneviyat âlemlerinde iman hakikatlerini gözleme yeteneğine sahip insanlar.

ehl-i tevhid

• Allah'ın birliğine ve herşeyin Ondan geldiğine iman edenler.

ehl-i velayet ve keşif / ehl-i velâyet ve keşif

• Mânevî mertebelere yükselen ve maneviyat âlemlerinde iman hakikatlerini keşfeden insanlar.

ehl-i velayet ve şuhud / ehl-i velâyet ve şuhud

• Mâneviyat âlemlerinde iman hakikatlerini Allah'ın lütuf ve ihsanıyla gözleme yeteneğine sahip insanlar, velîler.

ehl-i velayet ve tahkik / ehl-i velâyet ve tahkik

• Maneviyat âlemlerinde iman hakikatlerini delilleriyle bilen Allah dostu âlim kimseler.

ehl-i zevk

• Allah'a yakınlıkla ve uyanık kalple iman eden ve Kur'ân hakikatlerinden zevk alanlar.

• Zevklenenler, lezzet alanlar.
• Tas: Cenab-ı Hakk'a yakınlıkla, kurbiyetle veya uyanık kalble iman ve Kur'an hakikatlarından zevk alanlar.

ehl-i zevk ve keşif

• İman hakikatleri kendilerine açılan ve bu hakikatlerin zevkine erişen kimseler.

ehl-i zevk ve şevk

• İman hakikatlerinin zevkine erişen ve bu sayede şevki artanlar.

ehlihidayet / ehlihidâyet

• Îman yoluna erenler, müminler.

ehliiman / ehliîman

• Îmanlılar.

eimme-i erbaa

• Dört imâm. Müslümanların en büyük ve yüksek âlimleri ve müctehidlerinden hak mezheb müessisleri olan ve ehl-i imâna rehberlik eden büyük imâmlar. İsimleri şöyle sıralanabilir: İmâm A'zam Ebu Hanife, İmâm-ı Şâfii, İmâm-ı Mâlik, İmâm-ı Ahmed ibn-i Hanbel. (R.A.)

eimme-i isna aşer / eimme-i isnâ aşer

• On iki imâm. Silsile-i sâdâttan olup müceddit olan imâmlar hakkındaki bir tâbirdir. Bu zâtlar esasât-ı İslâmiye ve hakaik-i Kur'âniye ve imâniyenin, dini esasların ve şeriatın muhafazasına çalışan, saltanat işlerine karışmayan mânevi riyâset ve ilim sahibi şahsiyetlerdir.

elfaz-ı küfr / elfâz-ı küfr

• Söylendiği zaman, îmânı gideren, müslümanlıktan çıkmaya sebeb olan sözler.

elhamdü lillahi ala dini'l-islam ve kemali'l-iman / elhamdü lillâhi alâ dîni'l-islâm ve kemâli'l-îmân

• İslâm dinini ve kusursuz bir imanı nasip ettiği için Allah'a hamd olsun.

elhamdü lillahi ala kemali'l-iman / elhamdü lillâhi alâ kemâli'l-îmân

• Mükemmel imandan dolayı Allah'a hamdolsun.

elhamdü lillahi ala ni'meti'l-iman / elhamdü lillâhi alâ ni'meti'l-iman

• İman nimetinden dolayı Allah'a hamdolsun.

elhamdü lillahi ala nuri'l-iman / elhamdü lillâhi alâ nûri'l-îmân

• İman nurunu nasip eden Allah'a hamd olsun.

elhamdü lillahi ala nuri'l-iman ve hidayeti'r-rahman / elhamdü lillâhi alâ nûri'l-iman ve hidâyeti'r-rahmân

• Bütün övgüler ve şükürler iman nurunu ve doğru yolu nasip eden Allah'a mahsustur.

elhamdü-lillah

• Kısaca meali: Her ne kadar hamd ve şükür varsa, ezelden ebede ve kimden kime olursa olsun hepsi Allah'a mahsustur. İman, şükür, hamd, memnuniyet ifâde eden bir deyimdir.

emn

• Eminlik. Korkusuzluk. Emniyet. Bir şeye itimad etmek. İnsanda doğruluk ve imandan ileri gelen yüksek bir meleke ve kabiliyet. Rahatlık.

emr-i küfri / emr-i küfrî

• İmansızlığa ait bir iş ve bir husus.

emr-i tacizi / emr-i tâcizî

• İnsanı âciz bırakan emir; Allah'ın, iman etmeyenlerden Kur'ân'ın benzerini ortaya koymalarını istemesi böyle bir emirdir.

envar-ı iman / envâr-ı iman

• İman nurları.

envar-ı imaniye / envâr-ı imaniye

• İman nurları, aydınlıkları.

envar-ı imaniye ve tesbihiye / envâr-ı imaniye ve tesbihiye

• Tesbihat ve imandan kaynaklanan nurlar.

envar-ı marifetullah / envâr-ı mârifetullah

• Allah'ı bilmenin ve tanımanın nurları.

erbab-ı iman

• İman sahipleri.

erkan-ı iman / erkân-ı iman

• İman esasları.

erkan-ı imaniye / erkân-ı îmâniye

• İmanın rükünleri, şartları.

erkan-ı sitte-i iman / erkân-ı sitte-i iman / erkân-ı sitte-i îmân / اَرْكَانِ سِتَّۀِ اِيمَانِيَه

• İmanın altı şartı.

• Îmânın altı şartı.

erkan-ı sitte-i imaniye / erkân-ı sitte-i imaniye

• İmanın altı şartı.

esas-ı akaid

• İman esası.

esasat-ı imaniye / esâsât-ı imâniye

• İmanın esasları.

esasat-ı imaniye ve kur'aniye / esâsât-ı imaniye ve kur'âniye

• İmanın ve Kur'ân'ın esasları, şartları.

eshab / eshâb

• Arkadaşlar. Sâhib kelimesinin çoğuludur.
• Peygamber efendimizi görüp îmân eden ve mü'min olarak vefât eden mübârek kimseler.
• Bir âlimin talebeleri.

evvah

• Kusurunu bilerek, ah, vâh ederek yalvarmak.
• Çok âh edip duâ eden.
• Merhametli. Sağlam imanlı. Yakin ilim sahibi. Dinde çok âlim olan. Hz. İbrahim Aleyhisselâmın bir vasfı.

ezvak-ı imaniye / ezvâk-ı imaniye

• İmanın verdiği zevk ve mânevî lezzetler.

farmason

• Mason. Dinsiz, imansız. (Fransızca)

faruk

• Hak ile bâtılı birbirinden ayıran. Haklıyı haksızı ayırmakta çok mâhir olan. (Hak ile bâtılı birbirinden tam ayırarak İslâmiyeti kabul ettiği ve islâm nurunu izhar ettiği ve imân ve küfrün arasını fark ve faslettiği için Hz. Peygamber (A.S.M.) tarafından Hz. Ömer'e (R.A.) bu isim verilmiştir.)

farz-ı ayn

• Herkesin yapmaya mecbur olduğu farz. Namaz kılmak, yalan söylememek, imân etmek, oruç tutmak gibi.

fazilet

• Değer. Meziyet, iyilik, ilim ve iman, irfan itibarı ile olan yüksek derece. Dinî ve ahlâkî vazifelere riayet derecesi. Fazl ve hüner cihetiyle olan yüksek derece. Bir şeyin başka şeylerden cemal ve kemal ve fayda cihetiyle üstünlüğü, müreccah olmasına sebep olan keyfiyet.

fazilet-i imaniye

• İmanın kazandırdığı üstünlük.

fazl

• Âlimlere yakışır olgunluk.
• İmân, cömertlik, ihsan, kerem, ilim, ma'rifet, üstünlük, hüner, tefâvüt, inayet.
• Artmak.
• Artık, (bunun zıddı naks'tır). Bir şeyden bakiye kalmak.

fen yobazı

• Fen bilgisinde mütehassıs (uzman) olmadığı hâlde, kendisini fen adamı ve müslüman olarak gösterip müslümanların dînini, îmânını bozmağa, İslâmiyet'i içerden yıkmağa çalışan kimse.

feraine

• (Tekili: Fir'avn) Fir'avunlar. Mütekebbirler. İmansızlar.

feyz-i iman / feyz-i îmân / فَيِضِ اِيمَانْ

• İmanın bereketi, bolluğu.

• Îmânın ma'nevî zevk ve bereketi.

feyz-i imani / feyz-i imanî

• İmanın bereketi.

fıkh-ı ekber

• Yüksek fıkıh. Dinî bilgilerin en mühim olanı. İmana dair ilim.
• İmam-ı Azam hazretlerinin meşhur eserinin ismi.

fürza

• Irmak kenarından başka yere su gitmesi için açılan gedik. Deniz kenarında gemilerin durmasına mahsus yer. Liman.

gavur / gâvur

• Müslüman olmayan, îmânsız.

• Kâfir, îmansız.

gayret

• Dikkatle ve sebatla çalışmak.
• Kıskanmak, çekememek.
• Hareketli ve temiz hislerle çalışmak.
• Dine, imana, namus gibi kıymetlere tecavüz edenlere karşı müdafaa için harekete gelmek.

gıda

• Besleyici madde. Vücuda lâzım olan yenecek ve içilecek şeyler.
• Kuşluk vakti yenen yemek.
• Zihni ve kalbi olgunlaştıracak Kur'an ve iman ilmi ve Allah'a ibadet ve taat.

güldeste-i marifet

• Allah'ı tanıma ve imanın meydana getirdiği bilgilerden derlenmiş gül destesi.

hadim / hâdim

• (Hidmet. den) (Çoğulu: Huddâm) Hademe, hizmetçi, hizmet eden, işe yarayan.
• İmân ve İslâmiye'te ve millete faydalı olmağa çalışan.
• Erkekliği yok edilmiş olanlar. Bunlardan saraylarla büyük kişilerin konaklarında çalışanlara Hadim ağası denilirdi. Osmanlı İmparatorluğunda bunla

hadim-i iman / hâdim-i iman / خَادِمِ ا۪يمَانْ

• İman hizmetkarı.

hadis-i cibril / hadîs-i cibrîl

• Peygamber efendimiz Eshâbı (arkadaşları) ile otururlarken, Cebrâil aleyhisselâmın insan sûretinde gelip; İslâm'ı, îmânı ve ihsânı sorduğunda Resûlullah efendimizin verdiği cevabları bildiren hadîs-i şerîf.

hads-i imani / hads-i imanî

• İmandan kaynaklanan güçlü sezgi.

hak-bin / hak-bîn

• Hakkı gören. Hak veren. Hakka imân eden. Hakka inanan. (Farsça)

hak-perest

• Doğruluktan ayrılmayan, doğruluğu ciddi ve samimi seven. Hakka iman eden ve hak üzere âmil olan. (Farsça)

hakaik-ı akaid-i islamiye / hakâik-ı akâid-i islâmiye

• İslâmın temellerini meydana getiren iman hakikatleri, inanç esasları.

hakaik-i aliye-i imaniye / hakaik-i âliye-i imaniye

• İmanın yüce hakikatleri, esasları.

hakaik-i diniye ve imaniye

• Din ve iman hakikatleri.

hakaik-i erkan-ı imaniye / hakaik-i erkân-ı imaniye

• İman esaslarının hakikatleri.

hakaik-ı esasiye-i imaniye ve kur'aniye / hakâik-ı esâsiye-i imâniye ve kur'âniye

• İmanın ve Kur'ân'ın temel gerçekleri.

hakaik-i esasiye-i kur'aniye ve imaniye / hakaik-i esasiye-i kur'âniye ve imaniye

• Kur'ân ve imânın temel hakikatleri.

hakaik-i iman

• İman hakikatleri, esasları.

hakaik-ı imaniye

• İman hakikatleri, esasları.

hakàik-ı imaniye / hakàik-ı îmâniye

• İman hakikatleri.

hakaik-i imaniye / hakaik-i imâniye

• İman hakikatleri, esasları.

hakaik-i imaniye ve islamiye / hakaik-i imaniye ve islâmiye

• İman ve İslâm hakikatleri, gerçekleri.

hakaik-i imaniye ve kur'aniye / hakaik-i imaniye ve kur'âniye

• Kur'ân ve iman hakikatleri, esasları.

hakaik-i imaniye-i kur'aniye / hakaik-i imaniye-i kur'âniye

• İman ve Kur'ân hakikatleri, esasları.

hakaik-i imaniyenin tercümanı

• İman hakikatlerinin tercümanı.

hakaik-ı kudsiye-i imaniye / hakaik-ı kudsiye-i imâniye

• Kutsal iman hakikatleri, esasları.

hakaik-i kudsiye-i imaniye

• İmanın kutsal hakikatleri, esasları.

hakaik-i kudsiye-i imaniye ve kur'aniye / hakaik-i kudsiye-i imaniye ve kur'âniye

• Kur'ân'ın ve imanın mukaddes ve kutsal hakikatleri.

hakaik-ı kur'aniye ve imaniye / hakaik-ı kur'âniye ve imâniye

• Kur'ân ve imân hakikatleri.

hakaik-i kur'aniye ve imaniye / hakaik-i kur'âniye ve imâniye

• Kur'ân ve iman hakikatleri, gerçekleri.

hakayık-ı seb'a

• Yedi hakikat. Fatiha suresinin yedi âyeti. İmanın altı şartı ve İslâmiyet ile yedi olan mühim hakikatlar. Kur'an-ı Kerim'in yedi vechile hârika olması gibi hakikatlar.

hakikat-i din ve dünya ve insan ve iman

• Dinin, dünyanın, insanın ve imanın gerçeği.

hakikat-i iman

• İman gerçeği.

hakikat-i iman ve islam / hakikat-i iman ve islâm

• İman ve İslâm gerçeği ve onların aslı, özü.

hakikat-ı imaniye

• İman hakikatı, gerçeği.

hakikat-i imaniye

• İman hakikatı, gerçeği.

hakikat-i kıble-i iman

• İman hakikatlerinin toplandığı yer.

hakikat-şinas

• Hakikatı doğru tanıyan, bilen. Hakikata imân eden. (Farsça)

hakikatler

• İmanî gerçekler.

halaskar-ı iman / halâskâr-ı iman

• İman kurtarıcı, imanın kurtulmasına vesile olan.

halic / halîc

• Liman. Boğaz. Kanal. Körfez. Koy. Denizin kara içine nehir gibi uzanmış kısmı.
• Irmak.
• Büyük çanak.
• İp.
• Deve ağzı.

• Liman, koy.

hamiyet

• Gayret.
• Nâmustan gelen gayretle utanma veya kızma.
• İstinkâf etmek.
• Mukaddesatı ve milletin haklarını, mâmus ve haysiyeti korumak hususlarında gösterilen gayret ve ihtimam hasleti. İman ve İslâmiyeti ve Hz. Peygamber'in (A.S.M.) Sünnet-i Seniyyesini ve din ve mücahede

hamza

• Abdulmuttalib'in oğlu olup, Resulüllah'ın (A.S.M.) amcasıdır. Önceleri, İslâm dinine karşı olanlarla beraberdi. Ebucehil'in İslâm düşmanlığını çok ileri götürmesi karşısında, imana girip Ebucehil ve din düşmanlarına karşı çıktı ve İslâm'a büyük hizmetleri oldu. Uhud Gazası'nda 57 yaşında iken şehid

har

• Hor, hakir, âdi. Aşağı. (Dinsiz, imansız ve din düşmanı ahlaksızların ve sefihlerin vasıfları.) (Farsça)

haşr-i imani / haşr-i imanî

• Haşre iman.

hatice-i kübra / hatîce-i kübra

• Peygamberimizin (A.S.M.) ilk zevcesi ve mü'minlerin annesi. Yirmidört sene bütün varlığıyla ve mülküyle Peygamber Efendimize hizmet etmiş ve Ona ilk olarak iman etmiştir. (Radıyallahu Anha)

hatırat-ı imaniye

• İmanî meselelerle ilgili hatıralar; hatıra gelen ve kaleme alınan meseleler.

havari / havârî

• Yardımcı. Îsâ aleyhisselâma îmân eden on iki kişiden her biri.

hayat-ı imaniye

• İman hayatı.

hayr-hah

• Hayır sâhibi. Herkesin manevî ve maddî iyiliğini isteyen. Allah rızası için ilm-i Kur'an ve imanla, manen ve maddeten hayırlı hizmetler etmeyi ve hayırlı işler işlemeyi seven. (Farsça)

hayzerane

• Gemi durak yeri, iskele, liman.

hazret-i mehdi / hazret-i mehdî

• Âhirzamanda gelip dini takviye edecek ve Müslümanların imanlarını yenileyecek olan zât.

hidayet güneşi

• Bütün hak ve hakikatleri güneş gibi ortaya çıkaran, insanlara iman yolunu gösteren Kur'ân.

hidayet serdarı / hidâyet serdarı

• İman ve Kur'ân hakikatlerini açıklayarak doğru ve hak yolu gösteren komutan.

hidemat-ı imaniye

• İman hizmetleri.

• İmâni hizmetler. (Kur'an-ı Kerim'i ve mânâsını öğrenmeğe vesile olmak; imâni şüphelerin giderilmesine çalışmak; İslâmiyetin, hak din olduğunu isbat etmek veya isbâta vesile olmak gibi.) Görülen hizmetler. Eşyanın ve mahlukatın lisan-ı hâl ile esmâ-i İlâhiyeye ait yaptıkları tesbih ve ibadetleri.

hikmet-i iman

• İman etmenin ardındaki hikmet, gaye.

hikmet-i imaniye

• İmana dayalı hikmet ilmi.

hikmet-i imhal / hikmet-i imhâl

• Zaman tanımanın sebebi.

hikmet-i kur'aniye ve imaniye / hikmet-i kur'âniye ve imaniye

• Kur'ân ve imandan gelen ilim, hikmet.

hilaf-ı iman / hilâf-ı iman

• İmana zıt, aykırı.

hiss-i sadis / hiss-i sâdis

• Altıncı hiss, altıncı duygu. (Kalb ile vicdan, mahall-i iman. Hads ile ilham, delil-i iman. Bir hiss-i sâdis, tarik-ı iman. Fikr ile dimağ, bekçi-i iman) (Lemaat. dan)

hissiyat-ı imaniye

• İmanî hisler, imanın etkisinde olan duygular.

hiyam

• (Tekili: Himân) Susayanlar, suya ihtiyacı olanlar.

hizbü'l-kur'an / hizbü'l-kur'ân

• Kur'ân'daki iman hakikatlerini insanlara ulaştırma hizmetini yürütenler.

hizbullah

• Allah'a bağlı olan topluluk; Kur'ân ve iman hizmetinde bulunanlar.

• Allaha îman eden topluluk.

hizmet-i iman

• İman hizmeti.

hizmet-i iman ve kur'an / hizmet-i iman ve kur'ân

• İman ve Kur'ân hizmeti.

hizmet-i imaniye / hizmet-i imâniye

• İmana ait hizmet. İman ve Kur'an hakikatlarının mukni ve ilmi delillerle anlaşılmasına hizmet etmek; neşrinde, tebliğinde çalışmak.

• İman hizmeti.

hizmet-i imaniye ve kur'aniye / hizmet-i imanîye ve kur'ânîye

• İman ve Kur'ân ile ilgili hizmet.

hizmet-i kudsiye-i imaniye

• Mukaddes olan iman hakikatlerini muhtaç insanlara ulaştırma hizmeti.

hizmet-i kur'an ve iman / hizmet-i kur'ân ve iman

• Kur'ân ve iman hizmeti.

hizmet-i kur'aniye ve imaniye / hizmet-i kur'ânîye ve imaniye

• İman ve Kur'ân hizmeti.

hubbü'l-vatan mine'l-iman / hubbü'l-vatan mine'l-îmân / حب الوطن من الایمان

• Vatan sevgisi imandan gelir. (Arapça)

hüccet-i iman

• Güçlü ve sarsılmaz iman delili.

hüccet-i imaniye / hüccet-i imâniye

• İman delili.

hudaşinas

• Allah'ı tanıyan, Allah'a iman eden. (Farsça)

hükema-i mü'minin / hükema-i mü'minîn

• Müslüman âlimler, iman etmiş filozoflar.

hükm-ü imani / hükm-ü imanî

• İmanî hüküm.

hümanizm

• Lât. Edb: İslâmiyete mugayir ve aykırı eski Yunan ve Lâtin edebiyatı ve felsefesi taraftarlığı hareketi.
• Fls: İnsan menfaatını hayatta değer ölçüsü kabul eden ve dine tâbi olmayan, insana aşırı hâkimiyet tanımak isteyen ve maddeperest, dinsiz, imansız bir cereyan, bir fikir ve bâtıl

huri / hûrî

• Allahü teâlânın îmân edenlere mükâfat olarak yarattığı, nasıl oldukları bilinmeyen Cennet kızı.

hüsn-i hatime / hüsn-i hâtime

• Son nefeste, rûhunu îmân ile teslim etme, îmân ile âhirete gitme.

hüsn-ü hatime / hüsn-ü hâtime / حُسْنِ خَاتِمَه

• Neticeyi iyi bir halde bitirme.
• İman ile âhirete gitmek. Kelime-i şehadet söyleyerek ölmek.

• Güzel son (îmânlı ölüm).

hüsn-ü mücerred

• Gayr olsun olmasın bizzat güzel olan şey. Bazı âza veya çizgilerin mütenasib terkib ve tertibiyle hâsıl olan hüsün, hüsn-ü mücerred değildir. Şartları zâil olsa, hüsün de zâil olur. Fakat, vücud, hayat, iman gibi varlıklar hüsn-ü mücerreddir ve bizzat güzeldirler. Güzellikleri başka şeylere

hüsna

• (Ahsen'in müennesidir) İyi zan. En güzel. Amel-i sâlih. Pek güzel.
• Cennet.
• İyi amel ve haslet. Cenab-ı Hakk'ı görmek ve Ona iman ve ubudiyetle şereflenmek.
• Düşman üzerine fevz ve zafer bulmak, şehidlik.

huzur-u iman

• İmanın verdiği huzur.

i'la-yı kelimetullah

• Allah kelâmının, İslâmiyetin ulviyetini ve hakikatlarının kıymetini bildirmek ve yaymak. Hakaik-ı Kur'âniye ve imâniyenin neşir ve tâmimine cehd ile çalışmak.

i'tikadda mezheb / i'tikâdda mezheb

• Îmân edilecek, inanılacak husûslarda tâbi olunan, uyulan yol.

i'tikaf / i'tikâf

• Bir şeye devam etmek.
• Ist: Bir yere çekilip yalnız ibadetle meşguliyet. Hususan Ramazanın son on gününde, mescidlerde ve buna benzer yerlerde kalıp, ibadet, ilm-i iman ve Kur'an, evrad ve ezkâr gibi ibadetlerle meşgul olmak. Böyle bir kimseye "Mu'tekif" denir.

ibadet-i imaniye

• İman ibadeti.

icmali iman / icmalî iman

• İman esaslarını kısaca bilmek. Allah'a ve Peygamberine imân ettiğini söylemek ve tasdik etmek.

ıdlal

• (İdlâl) Hak dinden, imân ve islâmiyetten saptırmak. Doğrudan, Hak ve hakikat caddesinden ayırmak. Azdırmak.

ihda / ihdâ

• İman ve İslâmiyet yolunu göstermek. Hidayete eriştirmek. Doğru yola götürmek. Allah rızasına uyan yola girmesine vesile olmak.
• Hediye etmek. Armağan yollamak.

• Îman yolunu gösterme, hediye etme.

ihdas-ı iman

• Yeni bir iman türü icat etme.

ihlas suresi

• Kur'an-ı Kerim'de şirkin ve küfrün envâını reddedip, tevhidi ilân eden 112. Sure. Bu sureye: Esas, Tevhid, Tefrid, Tecrid, Necat, Velâyet, Marifet, Samed, Muavvize, Mazhar, Berâe, Nur, İman suresi de denilmektedir. Maâni, Müzekkire gibi isimleri de vardır.

ihsasiyye

• Tecrübeden ve hissedilenden gayrısını kabul etmeyen. Hissiyyun ve maddiyyun fırkasından olanlar. İmansızlık. Dinsizlik.

ihtida / ihtidâ

• Hidayete ermek. Delâlet ve irşadı kabul edip doğru yola girmek. Allah'a ve Resül-ü Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm Efendimize iman etmek.
• Başkasına tekaddüm etmek.

• Îman yoluna girme.

ihtimal-i küfri / ihtimal-i küfrî

• "Ya yoksa" diye ihtimal vererek iman ve inançtan kaçmak.

ihtisas

• (Husus. dan) Kendine mahsus kılmak. Bir kimsenin dünyevi veya uhrevi, Kur'âni, İslâmi, imâni bir mesleğe, fen veya san'ata hasr-ı mesâi etmesi; yalnız onunla meşgul olması.
• Gr: Mütekellim veya muhatab zamiri olan mübtedanın haberinin hükmünü bir isme âit (mahsus) kılma. Bu isim zamir

ikrar / ikrâr

• Îmânını açıkça, dil ile söylemek.
• Bir kimsenin kendisiyle alâkalı olup, başkasına âit bulunan bir şeyi haber vermesi, îtirâf etmesi.

iktidar-ı imani / iktidar-ı imanî

• İmandaki iktidar ve güç.

ilhad / ilhâd

• Dinden çıkmak. Dinsizlik. Dinden dönmek. Allahın varlığına, birliğine inanmamak. İmânsızlık.

• Kur'ân-ı kerîmde ve hadîs-i şerîflerde açıkça bildirilmiş olan, müctehid âlimlerin söz birliği ile bildirdikleri ve müslümanlar arasında yayılan îmân bilgilerine uymamak, doğru yoldan ayrılmak küfre (îmânsızlığa) sebeb olan inanış.

ilm-i hal / ilm-i hâl

• Her müslümanın îmân, ibâdet ve ahlâk ile ilgili bilmesi gereken şeyler veya bu bilgileri anlatan kitap.

ilm-i iman

• İman ilmi.

ilm-i imani / ilm-i imanî

• İmana ait ilim.

ilm-i kelam / ilm-i kelâm

• Kelime-i şehâdeti ve buna bağlı olan îmânın altı temel bilgisini öğreten ilim.

• İman hakikatlerini ispat eden ve açıklayan bilim dalı.

ilm-i usul-i kelam / ilm-i usûl-i kelâm

• Kelâm ilminin, îmân bilgilerinin âyet-i kerîmelerden ve hadîs-i şerîflerden nasıl çıkarıldığını öğreten ilim.

ilmi kelam / ilmi kelâm / عِلْمِ كَلاَمْ

• İman esaslarını isbat eden kelâm ilmi.

ilmihal / ilmihâl

• İman esaslarıyla, namaz, abdest gibi amel ile ilgili meseleleri halkın seviyesinde anlatan kitap.

ilmiye

• Fıkıh ve şeriat ilimleri, iman ve Kur'an hakikatları ve tahkiki iman dersleri ile iştigal eden zatların mensub oldukları yol. Alimlerin mesleği.

iman / îmân / ایمان

• İnanma. (Arapça)
• İman etmek: İnanmak. (Arapça)

iman akideleri

• İman esasları.

iman hizmeti

• İman hakikatlerini yayma hizmeti.

iman rüknü

• İman esası.

iman-ı ahiret / iman-ı âhiret

• Âhirete iman.

iman-ı bi'l-ahiret / iman-ı bi'l-âhiret

• Âhirete iman.

iman-ı bi'l-kader

• Kadere iman.

iman-ı bi'l-yevmi'l-ahir / iman-ı bi'l-yevmi'l-âhir

• Âhiret gününe iman.

iman-ı bil'ahiret / iman-ı bil'âhiret

• Âhirete iman.

iman-ı bil-kader

• Kadere iman.

iman-ı bilkader

• Kadere iman.

iman-ı billah / imân-ı billâh

• Allah'a iman.

iman-ı ekmel

• En mükemmel iman.

iman-ı hakiki / iman-ı hakikî / îmân-ı hakîkî

• Hakiki, gerçek iman.

• Kalbe yerleşen, şüphe ve tereddüd karşısında hiç sarsılmayan îmân.

iman-ı haşri / iman-ı haşrî

• Haşre iman.

iman-ı icmali / iman-ı icmalî / iman-ı icmâlî

• İcmalî iman, yani; taraf-ı Nebevîden tebliğ buyurulan şeylerin hey'et-i mecmualarına inanmak, yâni; "Her ne tebliğ buyruldu ise; cümlesi haktır" diye tasdik etmektir.

• İcmâl-i iman; Resûl-i Ekrem‘in (a.s.m.) tebliğ ettiği detaya girmeden genel olarak inanma.

iman-ı islami / iman-ı islâmî

• İslâmiyete iman.

iman-ı istidlali / îmân-ı istidlâlî

• İslâm dîninin îmân ve ibâdet bilgilerini, emir ve yasakları bir âlimden veya kitaptan okuyup, öğrenerek, bilerek inanmak.

iman-ı kamil / iman-ı kâmil / îmân-ı kâmil / ا۪يمَانِ كَامِلْ

• Mükemmel iman.

• Olgun îmân. Mü'minlerin ibâdet ederek Allahü teâlânın emirlerini yapıp, haramlardan kaçınmak sûretiyle, parlayan, kuvvetli ve olgun îmânı. En üstün derecedeki îmân.

• Mükemmel îmân.

iman-ı kesbi / îmân-ı kesbî

• Bir kimsenin âkıl (akıllı) ve bâliğ olduktan (ergen, gusül, boy abdesti alacak yaşa geldikten) sonra ettiği îmân.

iman-ı ma'sum / îmân-ı ma'sûm

• Peygamberlerin aleyhimüsselâm îmânı.

iman-ı makbul / îmân-ı makbûl

• Mü'minlerin imanı.

• Mü'minlerin (Peygamber efendimizin söylediklerinin hepsini beğenip kalben kabûl edenlerin) îmânı.

iman-ı merdud / îmân-ı merdûd

• Münafık olan kimselerin imanı.

• Münâfıkların (dilleri ile inandıklarını söyleyip kalben inanmayanların) yalnız dil ile söyledikleri îmân.

iman-ı metbu / îmân-ı metbû

• Meleklerin îmânı.

iman-ı mevkuf / îmân-ı mevkûf

• Ehl-i bid'atin (yanlış, bozuk inançta olanların)îmânı.

iman-ı şühudi / îmân-ı şühûdî

• Basîret (kalb gözü) ile müşâhede ederek, görerek olan îmân.

iman-ı tafsili / îmân-ı tafsîlî

• Îmân edilecek şeyleri ayrı ayrı öğrenerek, bilerek îmân.

iman-ı tahkiki / iman-ı tahkikî / îman-ı tahkikî / îmân-ı tahkîkî / ا۪يمَانِ تَحْق۪يق۪ي

• İmana aid bütün mes'eleleri yakînî surette tedkik ile bilmek ve yaşamak ve tahkikî iman derslerini veren ve taklidî imanı tahkike tebdil eden eserleri sadakatla okumak neticesinde hâsıl olan sağlam, sarsılmaz iman. (Mü'minin kalbi tasdik nuru ile o derece münevver olmasıdır ki, o nur bütün letaif-i

• İnandığı şeylerin aslını, esâsını bilerek inanma; sarsılmaz iman.

• Araştırma ile kuvvetlenmiş îmân.

iman-ı taklidi / iman-ı taklidî

• Araştırmaksızın, taklide dayanan iman.

• Az şüphelere mağlup olabilen, başkalarını takliden olan iman. Tahkik ehline ait olmayan, câhillere mahsus iman.

iman-ı tam

• Tam, eksiksiz iman.

iman-ı yakini / îmân-ı yakînî

• Sağlam, sarsılmayan, şüphe ve tereddüt bulunmayan îmân, îtikâd.

iman-ı ye's

• Çaresiz kalan, hayatından ümidsiz olan bir kimsenin imanı.

iman-perver

• İmana düşkün.

imani / imânî / îmânî

• İmanla ilgili, imana dair.

• Îmanla ilgili.

imanın bu sırr-ı hakikati

• İmanın bu gerçek esprisi, realitesi.

imanperver / îmânperver

• Îmanı seven.

imanün bi'l-ahiret / îmânün bi'l-âhiret

• Âhirete iman.

imanun bi'l-yevmi'l-ahir / imânûn bi'l-yevmi'l-âhir

• "Âhiret gününe iman".

inayetname

• Allah'ın yardım ve inayetine mazhar olmaya, Kur'ân ve iman hakikatlerini anlamaya vesile olacak mektup, yazı.

inkişaf-ı hakaik-i imaniye

• İman hakikatlerinin inkişafı, gelişmesi.

inkişaf-ı iman

• İmanın gelişmesi, açığa çıkması.

inkişafat-ı imaniye

• İman hakikatlerinin açılması, açığa çıkması.

insan

• (Bu kelimenin aslı, lugat âlimlerince "ins" den geldiği söylenir. Kamusta da kûfiun'a göre "Nisyan" kelimesinden geldiği zikredilmektedir.)Akıl, şuur ve imân ile diğer canlılardan ayrı, Cenab-ı Hakk'ın en mükerrem yarattığı mahluku olup, Rabbanî ni'metleri unutkanlığı dolayısıyla insan denil

insan-ı mü'min

• İmanlı insan.

intisab-ı imani / intisab-ı imanî

• İman ederek Allah'a bağlanma.

inziva

• Feragat edip bir tarafa çekilmek. Bir işe karışmamak. Dünya işlerini bırakmak. Süfli ve hevesi işleri bırakıp ilm-i Kur'an ve imanla, ibadet ve taatla, Kur'ân ve imana hizmetle vakit geçirmek.

irfan

• Bilmek, anlayış, tecrübe ve zekâdan ileri gelen zihnî kemal.
• İkrar.
• Mücazat.
• Fık: Esrar-ı İlâhiyeye, iman ve Kur'an hakikatlarına vukufiyet. (İlim ile irfan ve ma'rifet arasında fark vardır: İlim, vech-i küllî ile, yani her vechesiyle bilmektir. İrfan ve marifet ise;

istidlal

• (Dalâl. den) İman ve İslâmiyet yolundan çıkarmağa, dalâlete düşürmeğe çalışmak.

istihale-i in'ikasiye / istihâle-i in'ikâsiye

• Yansımanın başkalaşması, farklı bir keyfiyet alması.

istihda'

• (Hüdâ. dan) İrşad ve hidâyet istemek. Hak, hakikat, imân ve İslâmiyet yolunu istemek.

itikad etme

• İnanma, iman etme.

itikad etmek

• İnanmak, iman edip kabul etmek.

itikadat-ı imaniye / itikadât-ı imaniye

• İmanla bağlantılı inanışlar.

iz'an-rüba-yı kainat / iz'an-rübâ-yı kâinat

• Kâinatın herkese iman veren yüzü.

izzet ve şehamet-i imaniye

• İmanla elde edilen izzet ve şehamet (İzzet.

izzet-i iman / izzet-i îmân / عِزَّتِ اِيمَانْ

• İmanın izzet ve şerefi.

• Îmandan gelen yüksek değer, şeref.

izzet-i imaniye

• İmanın gerektirdiği vakar ve izzetli davranış.

kabotaj

• Bir ülkenin kendi limanları arasında gemi işletme işi. (Fransızca)

kabr azabı / kabr azâbı

• Îmânsız ölenin ve günahkâr müslümanın kabre konulduktan sonra çektiği, nasıl olduğunu bilemediğimiz azâb, cezâ.

kabr suali / kabr suâli

• Ölü defn edildikten sonra kabre gelen Münker ve Nekîr adlı iki meleğin meyyite îmândan ve îtikâddan sordukları suâller.

kabul-i adem

• Kalben ademi kabul etmektir. Hakkı inkâr etmek, hatalı bir hüküm ve itikattır. Hak mesleği kabul etmeyip indi ve şahsi görüşünü ileri sürerek başka bir yolda gitmektir, bir iltizamdır. İmânın zıddına şahsi görüşüne tâbi olmak, bâtılı kabul etmektir.

kafir / kâfir / كَافِرْ

• Hakkı görmeyen ve örten. İyilik bilmeyen. Allah'ı inkâr eden. Dinsiz. İmanın esaslarına veya bunlardan birine inanmayan. Mülhid.

• Îmansız.

• Îman esaslarına inanmayan.

kaide-i kur'aniye ve imaniye ve nuriye / kaide-i kur'âniye ve imaniye ve nuriye

• Kur'ân, iman ve Nur kaidesi, prensibi.

kalb

• Vücudun kan dolaşımı merkezi. Yürek.
• Gönül.
• Herşeyin ortası.
• Bir halden diğer bir hale çevirme. Değiştirme.
• İmanın mahalli.
• Fuâd, sıkt-ül ilim, tâbut-ül ilim, beyt-ül hikmet, via-i ilim de denilir. (Dâima değiştiği ve hareket halinde olduğu için kalb i

kanaat-ı imaniye

• İmanî düşünce, fikir, imanın vermiş olduğu kanaat.

kanaat-i imaniye

• İmanî kanaat, iman bakımından tatmin olma.

karlayl

• (Thomas Carlyle) (Hi: 1210-1298) İskoçya'da doğmuş, Londra'da ölmüştür. İskoç tarihçisi ve filozofudur. Babası dindar bir duvarcı ustası idi, oğlunu papaz yapmak istiyordu. Onun dinî şüpheleri papaz olmasına mâni oldu. Yedi sene manevî mücahededen sonra imanî mes'elelerde istikrar elde edebilmiştir.

kavaid-i imaniye / kavâid-i imanîye

• İmanın kaideleri, rükûn ve şartları.

kelam / kelâm

• Allahü teâlânın subûtî sıfatlarından. Cenâb-ı Hakk'ın, âlet, harf ve sese ihtiyaçtan münezzeh (uzak) olarak söylemesi.
• Îmân ve îtikâd bilgilerini delîlleri ile anlatan ilim.

• Konusu îman olan bir ilim.

kelimat-ı imaniye

• İmana ait kelimeler.

kemal-i iman / kemâl-i iman / kemâl-i îmân / كَمَالِ ا۪يمَانْ

• Tam ve mükemmel bir iman.

• Tam bir îmân.

keştigah / keştîgâh

• Liman. Gemilerin barındığı yer. (Farsça)

kötü arkadaş

• İnsanın dînini, îmânını, edebini, hayâsını ahlâkını bozan, dünyâ ve âhiret seâdetini kaybettiren arkadaş.

küfr

• Örtmek mânâsınadır. Kalbe âit bir sıfattır. Hak dini inkâr edip, hakkı inkâr edene ve gizleyene "kâfir" denilir. Kâfirliğin sıfatı küfürdür.
• Allaha inanmamak. Hakkı görmemek. İmansızlık.
• Allaha (C.C.) yakışmıyan sıfatlar uydurmak. Müslümanlığa uymayan şeylere inanmak.

• Allah'a inanmama ve ona ortak koşma.
• Dinsizlik, imansızlık, kâfirlik.
• Nankörlük.
• Kaba, ayıp söz söyleme, sövme.

• Îmansızlık.

küfr-i hükmi / küfr-i hükmî

• İslâmiyet'in îmânsızlık alâmeti dediği sözleri söylemek ve işleri yapmak.

küfr-i inadi / küfr-i inadî

• İnadî dinsizlik, inadî küfür. Hakikat isbat edildiği halde yine imana gelmemek. Bilip de kabul etmez olmak.

küfr-i mutlak

• Hiç bir imâni hükmü olmamak, dine âit hiç bir hakikatı, Allah'ın varlığına âit hiç bir delili kabul etmemek. İhsan ve inayet-i İlâhiyyeye karşı şükür etmiyerek fiilen ve kavlen inkâr etmek. ("Neuzü billâh" dine söğmek gibi) Küfr-ü icabettiren bazı çirkin sözlere de "küfür" denilmiştir.

küfr-i nifaki / küfr-i nifakî / küfr-i nifâkî

• Dil ile imanı ikrar edip kalb ile itikad etmemektir.

• Diliyle îmân ettiğini söyleyip, kalbiyle inkâr etmek. İnanmamak

küfran / küfrân

• Îmansızlık, nankörlük.

küfür / كفر

• Îmansızlık.

• İmansızlık.

kutb-u iman

• İmanın kutbu.

kutb-u imani / kutb-u imanî

• İmanın kutbu, esası.

kütüb-ü imaniye ve islamiye / kütüb-ü imaniye ve islâmiye

• İman hakikatlerini ve İslâmın temel özelliklerini anlatan kitaplar.

kütüb-ü kelamiye / kütüb-ü kelâmiye

• İman hakikatlerini ispat eden ve açıklayan ilim dalına ait kitaplar.

kuvve-i iman

• İman gücü.

kuvve-i imaniye

• İman gücü; iman duygusu.

kuvve-i kudsiye

• Evliyâ kuvveti. Cenab-ı Hakk'ın yardımına mazhar olan kuvvet. Hakaik-ı imâniye ve Kur'aniyeyi gayet ince ve derin bir firaset ve dirayetle anlayabilme kuvveti.

kuvve-i maneviye-i imaniye / kuvve-i mâneviye-i imaniye

• İmanın mânevî kuvveti.

kuvvet ve vüs'at-i iman

• İmanın kuvveti ve genişliği.

kuvvet-i iman

• İman gücü.

kuvvet-i imaniye

• İman gücü.

layetezelzel

• Sarsılmaz. Tezelzül etmez. (Tahkikî iman sâhibleri, lâyetezelzel bir itikada sâhibdirler.)

levha-i imaniye

• Üzerinde imanî bilgiler yazılan tablo.

lezaiz-i imaniye

• İmandan gelen lezzetler.

lezzet-i hizmet-i imaniye

• İman hizmetindeki lezzet.

lezzet-i iman

• İmandaki lezzet.

lezzet-i ma'rifet / لَذَّتِ مَعْرِفَتْ

• (Allah'ı) tanımanın lezzeti.

li-aynihi / li-aynihî

• Kendisi ile bir. Aynı ile.
• Allah tarafından emrolunan bir şeydeki güzellik, ya li-aynihi bir hüsündür veya li-gayrihi bir hüsündür. Ya kendi zatındaki bir güzellikten dolayı hasendir veya başkasında sabit bir güzellikten dolayı bir hasendir. Meselâ: Biz iman ile me'muruz. İmandaki hü

lıkve

• Cimanın evvelinde gebe olan kadın.
• Tez yüklü olan deve.
• Kova.

ma'nevi miras / ma'nevî mîrâs

• Âlem-i emrdeki (gözle görülmeyen âlemdeki) şeyler yâni îmân, mârifet (tanıma, bilme), rüşd (doğru yolda olmak) gibi nîmetler (güzellikler, iyilikler).

ma'rifet-i kamile / ma'rifet-i kâmile / مَعْرِفَتِ كَامِلَه

• (Allahı) Kâmil bir imanla tanıma.

maddiyyun

• Maddeciler, mâneviyata inanmayanlar îmansız felsefeciler.

maden-i iman / mâden-i iman

• İmanın, inancın kaynağı.

mahall-i iman

• İmanın yeri.

mahfuz liman

• Bütün rüzgarlara kapalı olan ve her türlü hâllerde emniyet ile barınmağa müsâit bulunan limanlar.

mahluk / mahlûk

• Yaratılmış; yoktan vâr edilmiş. Rabbimiz cism değildir, zamânı, mekânı yok. Maddeye hulûl eylemez, böyle olmalı îmân. Mahlûka muhtaç değildir, ortağı benzeri yok, Her şeyi O'dur yaratan hem de varlıkta tutan.

makes-i nur-u iman / mâkes-i nur-u iman

• İman nurunun yansıdığı yer.

manevi tefsir / mânevî tefsir

• Kur'ân-ı Kerimin işaret ettiği hakikatleri asrın ilmî gelişmeleri ışığında ortaya koyarak, iman hakikatlerini güçlü ve sarsılmaz delillerle açıklayan, yorumlayan eser.

maneviyyat

• Maddi olmayan kuvvet. Mânâ âlemine âit olanlar. Dinden, imândan, mukaddesât ve imândan gelen kuvvet.

marifet-i imaniye / mârifet-i imaniye

• İmanî bilgi.

mason

• Duvarcı mânasına bir kelimeden alınmış isimdir. Dinsiz, imânsız mânâsına kullanılır. Fermeson veya farmason da denir. (Fransızca)

materyalist

• Maddeci, sadece maddeye inanan îmansız.

materyalizm

• Maddecilik, maddeden başka varlık tanımayan îmansız felsefe.

matüridi / mâtürîdî

• Ehl-i sünnetin (Peygamber efendimiz ve Eshâbının yolunda olanların) îmânla ilgili bilgilerde tâbi olduğu iki imâmından biri. Ebû Mansur-ı Mâtürîdî.
• Îmân bilgilerinde Ebû Mansûr Mâtürîdî'nin bildirdiği gibi inanan kimse.

mavna

• Limanlarda, şamandıralara bağlı olarak yükleme ve boşaltma yapan gemilerden, kıyılara römorkör yedeğinde yük götürüp getiren tekne.

medaris

• Medreseler. Ders okunan yerler. Talebe-i ulumun ikametgâhları. Din, imân, ahlâk dersi ve fenni ilim okutulan ve aynı zamanda talebenin ikamet ettiği mektebler.

medrese-i yusufiye

• Hz. Yusuf'un (a.s.) hapiste kalmasına benzetilerek, iman ve Kur'ân'a hizmetinden dolayı tutuklananların hapsedildiği yer mânâsında hapishane.

• Hz. Yusuf'un (A.S.) iftira, haksızlık ve zulüm ile hapiste kalmasından kinâye olarak, İmân ve Kur'an hizmetinden dolayı tevkif edilenlerin hapsedildiği yere verilen isim.

mehdi / mehdî

• Hidayete eren ve hidayete vesile olan, âhirzamanda eserleri ve talebeleriyle îmana hizmet ederek yeryüzünü nurlandıran büyük ve nuranî âlim.

mekteb-i imani / mekteb-i imanî

• İman ilimlerini öğreten mektep.

mektubat-ı rabbani / mektûbât-ı rabbânî

• Büyük âlim ve velî İmâm-ı Rabbânî Ahmed Fârûkî hazretlerinin îmân, îtikâd ve tasavvuf bilgilerini öğreten mektublarından meydana gelen pek kıymetli kitab.

melahide

• Mülhidler. Dinsizler. İmânsızlar.

melaike itikadı / melâike itikadı

• Meleklere iman, inanma.

menba-ı feyz-i iman

• İman feyzinin, bereketinin kaynağı.

merasi / merasî

• (Tekili: Mersâ) Limanlar. Gemilerin sığınıp barındıkları yerler.

meratib-i iman / merâtib-i iman

• İman mertebeleri.

meratib-i imaniye / merâtib-i imaniye

• İman mertebeleri, dereceleri.

mersa

• (Çoğulu: Merâsi) Liman. Gemilerin demir atıp barındığı yer.

mersa-yı kostantiniyye

• İstanbul limanı.

mertebe-i iman

• İman mertebesi, derecesi.

mertebe-i iman ve ahlak ve fazilet / mertebe-i iman ve ahlâk ve fazilet

• İman, ahlâk ve fazilet mertebesi.

mertebe-i imaniye

• İman mertebesi, derecesi.

meş'ale-i iman

• İman meş'alesi.

mes'ud

• Saadetli, iman ehli olan, bahtiyar. Mutlu.

mes'udane

• İman ehline, bahtiyar olana yakışır halde. Saadetlice. Cenab-ı Hakk'ın emrine, rızasına uygun şekilde. Sevinçli ve ferahlıkla. (Farsça)

mesail-i cüz'iye-i fer'iye-i hilafiye / mesail-i cüz'iye-i fer'iye-i hilâfiye

• İhtilaf konusu olan, hakkında farklı görüş belirtilebilen cüz'î (bireylerle ilgili) ve fer'î (imanla ilgili olmayan, amellerle ilgili) meseleler.

mesail-i imaniye / mesâil-i imâniye

• İmanî mes'eleler.

• İmanla ilgili meseleler.

mesail-i imaniye-i kelamiye / mesâil-i imaniye-i kelâmiye

• Kelâm ilmindeki imanî meseleler.

mesele-i imaniye

• İmana dair mesele.

mesele-i imaniye ve kur'aniye / mesele-i imâniye ve kur'âniye

• İmanla ve Kur'ân'la ilgili mesele.

mesele-i sırr-ı iman

• İmanın ince meselesi.

meslek-i imaniye

• İman yolu.

meşşaiyyun

• Meşşâiler. Derslerini gezerek veren, peygamberlere uymayarak yalnız akıl ve fikir ile hakikatı bulmaya çalışan ehl-i dalâlet. Dinsizlik yolunu açanlar, sadece akla itimad eden ve vahye tâbi olmayan imânsızlar.

metanet

• Sağlamlık. Kavilik. Sözünden ve kararından dönmemeklik. İnsanın, fikrinde sabır, azminde kavi ve akidesinde rüsuh sahibi olması. (Mukabili zaaf'dır) (Hak, iman ve İslâmiyet uğrunda metanet göstermek, çok kıymetli bir seciyyedir.)

mevlel-muvalat / mevlel-muvâlât

• Bir zımmînin yâni gayr-i müslim (müslüman olmayan vatandaşın) veya harbî yâni vatandaş olmayan pasaportlu bir kâfirin bir müslümanın yardımı ile îmâna gelerek, bu müslümanı velî kabûl edip ona; "Sen benim mevlâmsın (velîmsin), şâyet ben bir cinâyet(suç) işlersem diyetini (borcunu) sen ver, ben ölünc

mevsuf / mevsûf

• Nitelenen; imanla nitelenen mü'min kimseler.

meyve-i imaniye

• İmanın meyvesi.

mina'

• (Çoğulu: Miyâni) Liman.

mirac-ı iman / mirâc-ı iman

• İman merdiveni.

mirac-ı imani / mîrac-ı imanî

• İman bakımından yükseliş.

mirkat-ı iman

• İman derecesi, merdiveni.

misak-ı ezeliye / misâk-ı ezeliye

• Ezelde gerçekleşen sözleşme; bütün ruhların kendilerini yaratan Allah'a iman ve emirlerini yerine getireceklerine dair yaptıkları yemin.

misbah-ı iman

• Allah'a imanın lâmbası.

misbahü'l-iman

• İman lâmbası anlamında Asâ-yı Mûsâ'nın ikinci bölümüne verilen ad.

miyani / miyanî

• (Tekili: Minâ) Limanlar.

mü'min / مؤمن / مُؤْمِنْ

• Allah'a ve emirlerine, kanunlarına iman eden. İnanan. Allah'a, âhirete, kitablarına, meleklerine, peygamberlerine ve kadere iman edip itaat eden kimse.
• Emniyete kavuşan.
• Korkulardan emniyet veren (Allah C.C.)

• Allahü teâlânın Esmâ-ül-hüsnâsından (ism-i şerîflerinden). Her türlü emân ve emniyet (güven) veren.
• Îmân eden, Resûl-i ekremin bildirdiklerinin hepsini kalbi ile kabûl edip, dili ile söyleyen.

• İman eden.

• İman eden.

mü'min-i gayr-ı müslim

• Müslüman olmadığı halde mü'min gibi bazı imanî değerlere sahip olanlar.

mü'mine

• (Çoğulu: Mü'minât) (Emn. den) İman etmiş olan kadın. Müslüman kadın veya kız.

mü'minin / mü'minîn

• İman edenler; Allah'a ve Onun peygamberlerle gönderdiği şeylere inananlar.

• (Tekili: Mü'min) Mü'minler, iman etmiş kimseler.

mü'minler

• Allah'a ve Allah'ın kesin olarak bildirdiği herşeye inanıp iman eden kimseler.

muamele-i imani / muamele-i imanî

• İmânı temel alarak yapılan uygulama.

muattıl

• Îmansız, tanrıtanımaz.

muattıla

• Îmansız, tanrıtanımaz.

mübareze-i küfür ve iman

• İman ve küfür mücadelesi.

müceddid

• Yenileyici, hadîste her asırda geleceği müjdelenen ve îman hakikatlarını asrın anlayışına uygun olarak anlatmakla görevlendirilen nurlu âlim.

müellefe-i kulub / müellefe-i kulûb

• Kalbleri İslâm'a ısındırılmak istenenler. Kalblerine îmân yerleştirilmesi istenilen veya yeni îmân etmiş müslümanlar ve kötülükleri önlemek istenilen bâzı kâfirler olup, zekât verilen sekiz sınıftan biri iken hazret-i Ebû Bekr zamânında kendilerine zekât verilmesinin nesh yâni hükmünün kaldırıldığı

muhabbet-i imaniye / muhabbet-i îmaniye

• İman sevgisi.

muhacir / muhâcir

• İslâmiyet'in başlangıcında, sırf müslüman oldukları için Mekkeli müşriklerin zulüm ve işkencelerine mâruz kalıp, dinlerini, îmânlarını korumak için, evlerini, mallarını ve mülklerini bırakarak Resûlullah efendimizin izni ile önce Habeşistan'a, son ra Medîne-i münevvereye hicret eden Mekkeli

muhbir-i sadık / muhbir-i sâdık

• Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) bir ismi. Diğer Peygamberlere de denebilir. Çünkü hepsi sâdık, sağlam, doğru haberleri insanlara ulaştırmışlar, kendilerine bildirilenleri aynen bildirmişler, insanları doğruluğa, felâha, hakka, hakikata, imana dâvet etmişlerdir.

muhtedi / muhtedî

• Îmana gelen.

mühtedi / mühtedî

• Îman eden.

muhyi / muhyî

• Maddî mânevî hayat veren, dirilten, canlandıran, can ve ruh veren mânalarında olup, Cenab-ı Hakk'ın bir ismidir. (Ehl-i dünya küfür ve dalâlet karanlığında mânen ölü gibi iken Resul-i Ekremin (A.S.M.) mübarek irşadları ve iman nurları ile dirilmelerine ve o mânevî ölümden kurtulmalarına binaen Peyga

mukallid

• Amelde, yapılacak işlerle ilgili konularda müctehid denilen derin âlime tâbi olan, uyan kimse.
• İnanılacak şeylerin delillerini araştırmadan, anlamadan, sâdece anasından babasından duyarak îmân eden.
• Fıkıh âlimlerinin yedinci derecesinde bulunan âlim.

mükellef

• Bir şeyi yapmaya ve yerine getirmeye mecbûr olan; Allahü teâlânın emir ve yasaklarından mes'ûl (sorumlu) olan; îmânı olan, âkil (akıllı) ve bâliğ (evlenme yaşına, ergenlik çağına ulaşmış) olan kimse.

mukınun / mûkınûn

• Yakîn sahibi olanlar. Şüphesiz ve tereddüdsüz olarak imanî ve Kur'anî hakikatlara vâkıf olanlar.

mülazimin / mülazimîn

• (Tekili: Mülâzımân) (Mülâzım) Stajyerler. Bir yere maaşsız olarak gidip gelenler.
• Bir kimseye sarılıp ondan ayrılmayanlar.
• Teğmenler.

mülhid

• Dinden çıkan, dinsiz, kâfir, imânsız. Haşir ve âhirete inanmayan.

• Âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîflere yanlış mânâ vererek dinden çıkan, yâni îmânı bozuk olan, Eshâb-ı kirâma (Peygamber efendimizin arkadaşlarına) söğen.

mülhidane / mülhidâne

• Dinsizce, imansızca. Mülhid olan bir kimseye yakışır şekil ve surette. (Farsça)

mümin / مؤمن

• Îman eden.

• İnanan, iman eden. (Arapça)

müminin / müminîn / مؤمنين

• Müminler, îman edenler, inananlar.

• İnananlar, iman edenler. (Arapça)

münevver

• (Nur. dan) Mc: Kur'anî ve imanî eser okumakla ve ibadet ve taatla nurlanmış. Nurlandırılmış, ışıklı.
• Uyanık. İntibaha gelmiş. Akıllı âlim. İmanî ve İslâmî tahsil ve terbiye görmüş.
• Parlatılmış.

münevvir

• Mc: Hakaik-ı Kur'âniye, hakaik-ı imâniye, ibâdet ve tâat gibi nurlarla nurlandıran.
• Nur veren, aydınlatan.

münkir-i hakikat

• Hakkı, hakikatı inkâr eden.
• İmansız.

mürşid

• İrşad eden, îman yolunu gösteren.

mürteci'

• (Rücu'. dan) Geri dönen, geri dönmek isteyen. İrticâa giden.
• Her cihetle en yüksek saadet ve selâmete sevkeden İslâmiyete muhalefetle İslâmdan önceki câhiliyet ve ahlâksızlığa dönmek isteyenlerin vasfı.
• İslâmiyete muhalif olanların; hakikat, İslâmiyet ve iman fedakârlarına, İ

müslim

• Mûteber ve güvenilir olduğu bütün İslâm âlimleri tarafından kabul edilen, Kütüb-i sitte denilen altı hadîs kitâbının ikincisi.
• Allahü teâlânın, peygamberi Muhammed aleyhisselâm vâsıtasıyla gönderdiklerine îmân edip, O'nun emirlerini yerine getiren, yasaklarından kaçan kimse.

müsliman

• Allahü teâlânın, peygamberleri vâsıtasıyla gönderdiklerine ve Muhammed aleyhisselâma îmân edip, Allahü teâlânın emirlerini yerine getiren, yasaklarından kaçan kimse.

müslüman

• (Bak. MÜSLİMAN)

müste'min

• Eman dileyen. Emane, emniyete erişen, nâil olan. (Gerek müslim, gerek zimmî veya harbî olsun.) İstiman eden. Emin edilmiş.
• Canının bağışlanması şartiyle teslim olan.
• Tar: Osmanlı ülkesinde oturmalarına müsaade olunan yabancı devlet tebaası. Osmanlı devleti ile sulh halinde bu

mutedil / معتدل

• Ylıman. (Arapça)
• Mülayim, hoşgörülü. (Arapça)

mütekellimin / mütekellimîn

• Îman konularındaki âlimler.

• İslâm ve iman esaslarını, hakaik-ı Kur'aniye ile isbat ve izahını yapan büyük İslâm allâmeleri, âlimleri, İlm-i Kelâm âlimleri.

• Kelâm âlimleri. İslâm dîninin îmân bilgilerini, naklî (dînî) ve aklî delillerle îzâh eden, açıklayıp isbatlayan büyük âlimler.

nazar-ı gaflet ve dalalet / nazar-ı gaflet ve dalâlet

• İman hakikatlerine karşı duyarsız davranan ve hak yoldan sapanların bakışı.

nefs-i mutmainne

• Îmân etmiş nefs. Allahü teâlâyı anmakla huzûra eren, İslâmiyet'in emirlerini yapmak kendisine zor, ağır gelmeyen nefs.

nefs-i tağut / nefs-i tâğut

• Her türlü lezzetlerin kaynağı olan, insanı daima kötülüğe sevk eden, Allah'a iman ve kulluktan uzaklaştıran azgın duygu.

nerimani / nerimanî

• Nerimanlık, kahramanlık, yiğitlik. (Farsça)

neşr-i hakaik

• İman hakikatlerini yayma.

neşr-i hakaik-i imaniye

• İman hakikatlerinin yayılması.

neuzü billah / neûzü billah

• "Allahü teâlâya sığınırız" mânâsına, tehlikeli hâllerden ve îmânı gideren şeylerden sakınma ve korkma mânâsını ifâde eden bir söz.

niam-ı esasiye

• Esas nimetler, en lüzumlu maddeler. İman, din gibi en kıymetli İlâhi ihsanlar.

nifak / nifâk

• Münâfıklık; kalbiyle, îmân etmediği hâlde inanmış görünmek; için dışa uymaması, kâfir.
• Dışı içine uymayan, iki yüzlü.

nikah / nikâh

• İman ve Kur'ân esaslarına uygun evlenme.

nimet-i iman

• İman nimeti.

nokta-i imaniye

• İmanî nokta.

nüfus-u ehl-i iman / nüfûs-u ehl-i iman

• İman sahiplerinin kendileri, sayıları.

nur / nûr

• Aydınlık. Parıltı. Parlaklık. Her çeşit zulmetin zıddı. Işık.
• Kur'ân-ı Kerim. İman. İslâmiyet. Peygamber.
• Zulmeti def eden, şule, ışık.

• Aydınlık, ışık, feyz, bereket ihsân.
• Kur'ân-ı kerîm.
• Îmân.
• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından. Tam ve kusursuz olarak zâhir olup her şeyi ortaya çıkarıcı, yaratıcı veya göktekileri ve yerdekileri nûru ile hidâyet edici, doğru yolu gösterici, gökleri; güneş, ay ve yıld

nur-i iman

• İman nuru. Kur'an ve kâinat hakikatlarının görünmesine ve bulunmasına vesile olan imanın mânevi nuru.

nur-i mübin

• Mübin olan nur. Aşikâr ve açıklayıcı olan ve hak ile batılı ayıran nur. Bilhassa iman ve Kur'an ilminin mânevi nuru.

nur-u iman / nur-u imân / nûr-u iman

• İman nuru, aydınlığı.

• İman ışığı, aydınlığı.

nur-u imani / nur-u imanî / nûr-u imanî

• İman nuru, ışığı.

• İmana ait nur.

nur-u timsal / nur-u timsâl

• Yansımanın nuru, aydınlığı.

nurani kalbler / nuranî kalbler

• İman nuruyla aydınlanmış kalbler.

ordu

• t. Bir devletin dinini, namusunu, vatan ve istiklâlini her çeşit yabancı taarruz ve tecavüzüne karşı koruyan askerî en büyük üç kuvvetten biri. Hava Ordusu, Deniz Ordusu, Kara Ordusu gibi.
• En büyük askerî birlik.
• Aynı iman ve düşünce sahiplerinin faaliyette olanlarının hepsi.

orta yol

• Îmân ve ibâdetlerde yâni dinde Ehl-i sünnet (Peygamber efendimiz ve arkadaşlarının yolunda olan) âlimlerin gösterdiği ve bildirdiği doğru yol.

osman

• Peygamberimiz Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm'ın en yakın sahabelerinden, Aşere-i Mübeşşere'den ve İslâmiyet için en çok fedakârlık gösterenlerdendir. Hz. Talha ve Zübeyr'den evvel imana geldi, iman edenlerin beşincisi oldu. Resül-ü Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ın üçüncü halifesi ve damadıd

otuz üç farz

• Her müslümanın öncelikle bilmesi ve yapması lâzım olan îmân ve ibâdet bilgileri.

rabıta-i iman

• İman bağı, imanla ortaya çıkan bağ.

• İman bağı, insanları hususan iman edenleri birbirine bağlayan iman.

resül-ür rahat

• Resül-i Ekrem'in (A.S.M.) bir ismidir. Kendisine tâbi olup onun getirdiği hakikatları tasdik ve iman ile insanlar büyük nimetlere ve rahatlara mazhar olduklarından kendisine bu isim verilmiştir. Ve kendisi buyurmuştur ki: "Ben dinin doğruluğu ve kolaylığı için peygamber gönderildim." ... İnsanlara e

ruh-u iman

• İman ruhu.

ruh-u mü'min

• İmanlı insanın ruhu.

rükn-ü imani / rükn-ü imanî

• İmanın şartı, esası.

rükn-ü imaniye

• İmanın şartı; imanın altı şartı.

sa'di-i şirazi / sa'di-i şirazî

• (Hicrî: 587-691) Şiraz'da doğdu. 30 yıl ilme, 30 yıl seyahate, 30 yıl da inzivada ibadetle çalıştı. En meşhur eserleri Bostan ve Gülistan adındaki ahlâkî ve imanî kitaplarıdır.

sabihat / sâbihât

• Yüzücü olanlar, yüzenler. Gemiler.
• Ehl-i imânın ruhları.
• Yıldızlar.

sadaka-i cariye / sadaka-i câriye

• Hayrı, sevabı dâimî olan sadaka. Sevabı öldükten sonra da devam eden hayırlı ameller. (Kur'an ve iman hizmeti gibi.)

safvet-i iman

• Safî, temiz, dürüst iman.

sahabe / sahâbe

• Peygamber efendimizi sallallahü aleyhi ve sellem sağlığında bir an gören, eğer âmâ ise (gözü görmüyorsa), bir an konuşan, îmân etmiş büyük-küçük mü'minlerin birkaç tânesine veya daha fazlasına verilen isim. Sâhib kelimesinin çokluk şeklidir. Hürmet ve saygı için, "Resûlullah'ın kıymetli ve mübârek a

sahabi / sahâbî

• Peygamberimizi görerek îman eden hayırlı kimseler.

sahib-i iman

• İman sahibi.

salabet-i imaniye / salâbet-i imaniye

• İman sağlamlığı; dinin emirlerini korumada ve uygulamada ciddiyet ve sağlamlık.

sapık

• Doğru yoldan ayrılan, îtikâdında (îmân bilgilerinde) ve ibâdetleri yapmasında veya yaşayışında Ehl-i sünnet vel-cemâat mezhebinden (Peygamber efendimizin ve Eshâbının yolundan) ayrılan, yanlış yollara sapan kimse.

seb'a-i meşhure

• Altı iman rüknü ile beraber İslâmiyetin esası olan ibadet hakikati.

sebat

• Yerinden oynamamak, dayanmak. Kararlı olmak.
• Sözde durmak, ahde vefâ etmek. İman ve İslâmiyete hizmette, Allah'a ibadet ve taatta sâbit ve berkarar olmak.
• Bir meslekte, meşru bir kanaatte veya bir fikirde kararlı bulunmak, sağlamlık göstermek.

sebe'

• (Sebâ) Hazret-i Süleyman Aleyhisselâm'ın mucizesi sonunda imana gelen ve onunla evlenen Belkıs'ın Yemen'de hükmü altında bulundurduğu mâmur şehrinin ismi.
• Bir Arab kavminin adı.
• Bir devlet ismi.
• Bir şahıs adı.

şecaat-i imaniye

• İmandan kaynaklanan cesaretlilik, yiğitlik, kahramanlık.

şecaat-i imaniye ve akliye ve fenniye

• İmandan, akıldan ve fen ve bilimden gelen dengeli cesaret.

sedd-i iman

• İman seddi.

sefine-i rabbaniye / sefine-i rabbâniye

• Her şeyi terbiye ve idare eden Allah'a ait bir gemi; iman ehlini sonsuz mutluluğa ulaştıracak araç.

şefkat-i imaniye / şefkat-i imâniye

• İmandan gelen ve başkalarına karşı beslenen şefkat ve merhamet.

şehamet-i imaniye / şehâmet-i imâniye

• İmandan gelen yiğitlik ve cesaret.

şehd-i şehadet

• İmanın, şehadetin verdiği saadet, tatlılık ve huzur. Şehadet balı.

selamet

• Kurtuluş, tehlikeden sâlim olmak. Korktuklarından, fenalıklardan kurtulmak.
• Neticede imân ile kabre girmek.
• Edb: Doğruluk, sağlamlık.

selamet-i iman / selâmet-i iman / selâmet-i îmân / سَلَامَتِ ا۪يمَانْ

• İmanın esenliği, güvenliği.

• Îmânın emniyette olması.

selva / selvâ

• Mûsâ aleyhisselâma îmân eden İsrâiloğullarına Allahü teâlânın ihsân ettiği bıldırcın eti.

sema' / semâ'

• Bir veya birkaç kişinin çalgısız, âletsiz okudukları, dîni, îmânı kuvvetlendiren ve ahlâkı güzelleştiren ilâhî, mevlid, kasîde ve şiirleri dinlemek.

şems-i hakikat ve marifet / şems-i hakikat ve mârifet

• Hakikat ve mârifet güneşi, Allah'ı ve iman hakikatlerini bilme aydınlığı.

semud kavmi / semûd kavmi

• Sâlih aleyhisselâmın peygamber olarak gönderildiği ve îmân etmedikleri için büyük bir sayha (korkunç gürültü) ile helâk olan kavim.

şerait-i iman / şerâit-i iman

• İman şartları.

seyf ibn-i ziyezen / seyf ibn-i zîyezen

• Yemen padişahlarındandır. Hz. Muhammed'in (A.S.M.) bi'setinden evvel onun evsafını evvelki mukaddes kitaplarda görmüş ve iman etmiş ve müştak olmuştu.

seyr-i afaki / seyr-i âfâkî

• Terbiye ve mâneviyatta tekâmül yollarında, hariç âlemden, âfaktan başlamak suretiyle bulunan delillerle tekâmül edip nefsini ıslâh ve imâni ve Kur'âni hakikatlarda terakki etmek usulü.

sima' / simâ'

• Bir kişinin veya birkaç kişinin çalgısız, âletsiz ve müzik perdelerine uydurmadan okudukları dîni, îmânı kuvvetlendiren ve ahlâkı güzelleştiren şiirleri, kasîdeleri, ilâhileri ve mevlidleri dinlemek.

simn

• (Simâne) : Semizlik, yağlılık, besililik, şişmanlık.

simyan

• (Simân) (Süryanice) Hak.

sirac-ı vehhac / sirâc-ı vehhac

• Etrafını aydınlatan, ışık saçan lamba; getirdiği dinle tüm karanlıkları iman nuruyla aydınlatan Hz. Muhammed (a.s.m.).

sırr-ı dekaik

• İnceliklerin sırrı; Kur'ân ve imanın ince hakikatlerinin sırrı.

sırr-ı iman / sırr-ı îmân

• İmandaki gizli gerçek.

sırrentenevveret

• Görünmeden nurlandırma, îman hakikatlarını örtülü hizmetlerle yayma.

sohbet-i imaniye

• İmanî sohbet etmek.

su'-i hatime / sû'-i hâtime

• Îmânsız ölmek, kötü son.

şümus-u kur'an / şümus-u kur'ân

• Kur'ân-ı Kerimin içinde bulunan ve her birisi güneş gibi iman hakikatlerini açıkça gösteren temel özellikleri.

sütun-u iman

• İman sütunu, direği.

şuur-u iman

• İman şuuru, bilinci.

şuur-u imani / şuur-u imanî

• İmanî şuûr, imana dayalı bilinç.

taallukat-ı imaniye / taallûkat-ı imaniye

• İmanla ilgili olanlar; imanî bağlar.

tadil / tâdil

• Yumuşatma, düzeltme, ılımanlaştırma.

tafsili iman / tafsîlî îmân

• Îmân edilecek hususlara genişçe, delîlerini bilerek ve ayrı ayrı inanmak.

tağut

• Azgın, sapkın, îmansız, ilâh gibi saygı gören, heykellerine bile saygı duyulan, sapan ve saptıran.

tahaddi vakti / tahaddî vakti

• Meydan okuma ve ihtiyaç vakti (inanmayanlara peygamberliğin ispatı, inananlar için imanın güçlendirilmesi vaktinde gösterilen mu'cizeler).

tahkiki iman / tahkikî iman

• Araştırarak ve kesin delillere dayanarak elde edilen iman.

• (Bak: İman-ı tahkikî)

taht-ı belkıs

• Belkıs'ın tahtı. (Çok eski mecusi Yemen padişahlarından Şerahil'in kızı Belkıs, başka kardeşi olmadığından babasının yerine Yemen'e hükümdar olmuş idi. Sonra Süleyman Aleyhisselâm ile evlendi. Onun mu'cizeleriyle imana geldi.) Bak: Hüdhüd, Süleyman (A.S.)

taklid / taklîd

• İnanılacak şeylerde düşünmeden, anlamadan, yalnız başkasından işiterek, görerek inanma, îmân etme.
• Amelde yâni yapılacak işlerde delîlini araştırmadan bir müctehidin ictihâdlarına (mezhebine) uyma, bağlanma.
• Kendi mezhebine göre yapmasında harâc (meşakkat) veya zarûret buluna

taklidi iman / taklidî iman / taklîdî îmân

• Araştırmaksızın, taklide dayanan iman.

• (Bak: İman-ı taklidî)

• İnanılacak şeylerde düşünmeden anlamadan, yalnız başkasından işiterek inanma, îmân etme.

takviye-i iman

• İmanı takviye etme, kuvvetlendirme.

talim-i iman-ı tahkiki / tâlîm-i imân-ı tahkikî

• Delillere dayalı bir şekilde iman dersi verme.

tamam-ı aks

• Yansımanın tamamı.

tarik-i iman

• İman yolu.

tarik-i kur'an ve iman / tarik-i kur'ân ve iman

• Kur'ân ve iman yolu.

tarik-i müteassife

• Doğru yoldan sapanların yolu; çorak dengesiz ve zalimane yol.

tasavvuf

• Ahlâk ve kalb ilmi. Kalbi kötü huylardan temizleyip, iyi huylarla doldurmak. Kalbde îmânın vicdânileşmesi, yâni Ehl-i sünnet îtikâdının kalbde sağlamlaşması ve şüphe getirici te'sirlerle sarsılmaması, nefs-i emmâreden doğan tenbelliklerin ve sıkıntıl arın giderilip, ibâdetlerde kolaylık ve lezzet hâ

tatil / tâtil

• İnkâr, îmansızlık.

tecdid-i iman / tecdîd-i îmân

• İmanı yenileme, tazeleme.

• İman esaslarını kalben tasdik ettiğini, dil ile de tekrar edip yenilemek.

• Bilerek veya bilmeyerek küfrü gerektiren (îmânı gideren) bir sözü söylemek veya bir işi yapmak yâhut böyle bir şeyi yapmış olma ihtimâli üzerine, Lâ ilâhe illallah Muhammedün Resûlullah sözünü; mânâsını bilerek ve inanarak söyleyip, îmânını yenileme, tâzeleme.

tecelli-i aks / tecellî-i aks

• Yansımanın görüntüsü.

tecerrüd

• Soyunma, çıplak olma.
• Evli olmama.
• Tas: Mâsivadan alâkasını kesip, Allah'a müteveccih olup, ibadet ü taatla meşgul olma.
• İman ve İslâmiyete mücahidane ve fedakârane bir tarzda hizmetle iştigal etme.
• Herşeyden boş olma.

tefekkür-ü imani / tefekkür-ü imanî

• İmana ait meselelerin düşünülmesi, tefekkür edilmesi.

tefekkür-ü imaniye

• İmanî meselelerin düşünülmesi, tefekkür edilmesi.

tefekkürat-ı imaniye

• İmanî tefekkürler, düşünceler.

tehlike-i maneviye / tehlike-i mâneviye

• Mânevî tehlikeler; imanî noktalarda oluşacak kayıplar.

tekfir / tekfîr

• Bir kimseye küfr, îmânsızlık nisbet etmek, kâfir demek.

temime / temîme

• Bir sebeb, vesîle olarak görülmeyip, doğrudan te'sir edeceğine ve bir zararı def edeceğine inanılarak yapıldığı için, dînen şirk (Allahü teâlâya ortak koşmak) sayılan, mânâsı bilinmeyen ve küfre (îmânın gitmesine) sebeb olan şeyleri okumak.

tevabi'

• (Tekili: Tabi') Maiyyet. Bir kimseye tâbi olanlar. İman ve İslâmiyet veya herhangi bir hususta birisine bağlı bulunanlar.
• Uşaklar.
• Bir merkeze bağlı olan yerler.
• Gr: Evvelki kelimeye göre hareke alan kelimeler.

tevekkül-i imani / tevekkül-i imanî

• İman edenlere yakışır tevekkül. İman kuvvetinin ve hakikatının neticesi olan tevekkül.

tevekkül-ü imani / tevekkül-ü imanî

• Îmandan gelen tevekkül, teslimiyet.

tevhid-i imani / tevhid-i imanî

• İmandan gelen birlik, inanç birliği.

tevhid-i zahiri / tevhid-i zâhirî

• Yüzeysel bir bakış açısıyla "Allah'ın ortağı yok ve bu kâinat Onun mülküdür" şeklindeki îmânî tasdik.

timsal-i aks

• Yansımanın görüntüsü.

tübba'

• Hz. Muhammed'in (A.S.M.) bi'setten evvel geleceğini haber veren ve şiiri ile imanını ilân eden bir Yemen Meliki.
• Câhiliyetten evvel Yemen Padişahlarının nâmı.
• Bir kuş cinsi.

uhuvvet-i imani / uhuvvet-i îmânî

• İman kardeşliği.

uhuvvet-i imaniye

• İman kardeşliği.

ulema-i hakikat

• İman hakikatlerini araştırıp elde eden âlimler.

ulum-u imaniye / ulûm-u imâniye

• İman ilimleri.

ümmet-i davet / ümmet-i dâvet

• Kendilerine gönderilen peygambere inanmaya dâvet edilip de îmân etmeyen kimseler.

usul ve erkan-ı imaniye / usul ve erkân-ı imaniye

• İmanın esasları ve temelleri.

usul ve füru' / usûl ve fürû'

• Fıkıh ilminde usûl; baba ve dedeler, ana ve nineler; fürû', çocuklar ve torunlar.
• Usûl, îmân bilgileri; fürû; fıkıh bilgileri.

usul-i din / usûl-i din

• Kalb ile inanılması lâzım olan bilgiler, îmân ve îtikâd bilgileri.

usul-i imani / usul-i imanî

• İmanın esasları, şartları.

usul-i imaniye

• İman esasları.

usul-i kelam / usûl-i kelâm

• Îmân bilgilerinin âyet-i kerîmelerden ve hadîs-i şerîflerden nasıl çıkarıldığını öğreten ilim.

usul-ü imaniye

• İmanın esasları.

vazife-i imaniye

• İman hakikatlerini yayma görevi.

vazife-i imaniye ve kur'aniye / vazife-i imaniye ve kur'âniye

• İman ve Kur'ân vazifesi.

vazife-i imaniye ve uhreviye

• İman ve âhiret vazifesi.

vazife-i kudsiye-i imaniye

• Mukaddes iman vazifesi, kutsal imanî görev.

vazife-i kur'aniye ve imaniye / vazife-i kur'âniye ve imaniye

• Kur'ân ve iman ile ilgili görev.

veraset-i muhammediye

• Hz. Muhammed'in (a.s.m.) varisliği; Peygamberimizin iman ve Kur'ân hakikatlerini tebliğ vazifesine varis olma.

vilayet-i hassa / vilâyet-i hâssa

• Tasavvufta, nefsin îmân ve itâate geldiği ve bütün ibâdetlerin hakîkî ve kusursuz olduğu makam.

vladivostok

• Rusya'nın doğusunda bulunan ve Pasifik Okyanusuna açılan bir liman şehri.

vüs'at-i iman

• İman genişliği, büyüklüğü.

yakin / yakîn

• Şek ve şüpheden uzak olan; kesin.
• Sağlam, sarsılmayan, şüphe ve tereddüt bulunmayan îtikâd, îmân.
• Ölüm.

yakin-i imani / yakîn-i imanî

• Kesin ve şüphesiz iman.

yakin-i imaniye / yakîn-i imanîye

• İmanî kesinlik; kesin olan inanç. Gözle görür derecesinde kesin iman.

yemin yümn-ü iman / yemîn yümn-ü îmân / يَم۪ينِ يُمْنِ ا۪يمَانْ

• Îmânın bereketli sağ eli.

yemin-i yümn-ü iman

• İmanın bereketli sağ eli.

yevm-i ahir / yevm-i âhir

• Âhiret günü. Îmân edilmesi lâzım olan altı şeyden beşincisi. Arkasından gece gelmeyen gün. Bu zamânın başlangıcı insanın öldüğü gündür.

yuhanna

• Îsâ aleyhisselâma îmân eden on iki havârîden biri. İbrânî dilinde Yahyâ demektir.Rumca'da Yohannes, İngilizce'de Can, Fransızca'da Jan denir. Dört İncîl'i yazanlardan biridir. Îsâ aleyhisselâmın teyzesinin oğlu idi. Yüz senesinde Efes'te öldü. Hır istiyanlar, on ikinci ayın yirmi yedisinde y

yümn-i iman

• Kuvvetli imandan gelen bereket ve kuvvet, saadet.

yümn-ü iman / yümn-ü îmân / يُمْنُ اِيمَانْ

• İmanın bereketi, uğuru.

yümn-ü iman ve emanet

• İman etmenin ve emanete riayet etmenin verdiği bereket ve güven.

yusufiye medresesi

• Hz. Yusuf'un (a.s.) hapiste kalmasına benzetilerek, iman ve Kur'ân hizmetinden dolayı tutuklananların hapsedildiği yer mânâsında hapishane.

za'f-ı iman

• İman zayıflığı.

zaaf-ı iman

• İman zayıflığı.

zaifü'l-akide

• İmanı zayıf.

zaruriyyat-ı diniyye

• İman edilmesi zaruri olan dinin esasları, (Allah Teâlâya, Âhiret gününe, Meleklere, Peygamberlere, Kitaplara ve hayrın ve şerrin Allah'tan olduğuna inanmak.)

zehr-baz

• Zehir veren. Zehir yapan.
• İmandan ayıran.

zevk

• Mânevî âlemlerde iman hakikatlerinin hazzına erişme.

zevk-i imani / zevk-i imanî

• İmandaki zevk.

zıll-i tecelli / zıll-i tecellî

• Yansımanın gölgesi.

zındık

• Hiçbir dinde olmadığı ve Allahü teâlâya inanmadığı hâlde, müslüman görünüp müslümanlığı değiştirmeye, îmânı bozmaya, dinsizliği müslümanlık olarak yaymaya çalışan ve İslâmiyet'i içerden yıkmaya uğraşan sinsi İslâm düşmanı, azılı kâfir, münâfık. Kâdıy ânîler ve Behâîler böyledir.