a'ya

• En kudretsiz, kabiliyetsiz. İktidarı hiç olmayan.

acaib-i kudret

• Allah'ın güç ve iktidarının insanı hayrette bırakan san'at eserleri.

acz

• Beceriksizlik. İktidarsızlık. Kuvvetsizlik. Güçsüzlük. Yapamamak.
• Zarardan korunmak gücünün olmaması.
• Bir şeyin geri tarafı.

acz-mendi / acz-mendî

• Âcizlik, iktidarsızlık. Fakr. (Farsça)

adem-i iktidar

• İktidarsızlık. Güçsüzlük. Kuvvetsizlikten gelen hastalık.

aristokrasi

• yun. Âlimlerin ve cemiyette en iyilerin iktidarına dayanan hükümet şekli. Tarihte soylu, imtiyazlı, toprak sahibi, zenginlerin hâkimiyetine dayanan hükümet şekli. Bu şekli ile oligarşi veya plütokrasi adıyla da anılmaktadır. İmtiyazlı azınlığın, çoğunluğu idare etmesidir.

asayiş

• Emniyet, güvenlik, korku ve endişeden uzak hâl. Kanun, nizam hakimiyeti. İnsan cemiyetlerinde iktidar, hâkimiyet, bir zümrenin, bir sınıfın elinde olmaktan kurtulamamasından ve bir kısım insanlarca yapılan, istedikleri zaman değiştirilen kanunlara diğer insanların saygısı temin edilemediğinden asayi (Farsça)

bişkuh

• İktidarlı. Kuvvet sahibi. Muhterem ve saygıdeğer kimse. (Farsça)

Bolşevik

• Kongrede Lenin yanlıları çoğunlukta olduğu için Rusça "çoğunluk" anlamına gelen Bolşevik olarak, azınlıktaki Martov yanlıları da Menşevik olarak adlandırılacaktır.
  Kongreden sonra iki taraf arasında birleşme girişimleri olsa da birleşme gerçekleşmeyecek ve 1912 yılında kesin ayrım yaşanacaktır. Bolşevikler Ekim Devrimi ile iktidarı alacaklar ve Sovyetler Birliği’ni kuracaklardır. Lenin ve Martov yandaşları kongredeki durumlarına göre Rusça “bolshinstvo” (çoğunluk) ve “menshinstvo” (azınlık) olarak adlandırılırlar. Kongredeki delegeler sürekli olarak saf değiştirdikleri için birleşim başarısız olacak ve parti fiilen ikiye bölünecektir.

• Kongrede Lenin yanlıları çoğunlukta olduğu için Rusça "çoğunluk" anlamına gelen Bolşevik olarak, azınlıktaki Martov yanlıları da Menşevik olarak adlandırılacaktır.
  Kongreden sonra iki taraf arasında birleşme girişimleri olsa da birleşme gerçekleşmeyecek ve 1912 yılında kesin ayrım yaşanacaktır. Bolşevikler Ekim Devrimi ile iktidarı alacaklar ve Sovyetler Birliği’ni kuracaklardır. Lenin ve Martov yandaşları kongredeki durumlarına göre Rusça “bolshinstvo” (çoğunluk) ve “menshinstvo” (azınlık) olarak adlandırılırlar. Kongredeki delegeler sürekli olarak saf değiştirdikleri için birleşim başarısız olacak ve parti fiilen ikiye bölünecektir.

bolşeviklik

• Bolşevik, çoğunluktan yana anlamına gelen Rusça kelime, 1903 yılında düzenlenen Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin İkinci Kongresi'nde Vladimir Lenin ve Julius Martov arasında yeni kurulmakta olan partinin üyelik tanımı üzerine başlayan görüş ayrılığı sonucu yaşanan ayrışmadaki taraflardan Lenin yanlısı grup. Kongrede Lenin yanlıları çoğunlukta olduğu için Rusça çoğunluk anlamına gelen Bolşevik olarak, azınlıktaki Martov yanlıları da Menşevik olarak adlandırılacaktır.

  Kongreden sonra iki taraf arasında birleşme girişimleri olsa da birleşme gerçekleşmeyecek ve 1912 yılında kesin ayrım yaşanacaktır. Bolşevikler Ekim Devrimi ile iktidarı alacaklar ve Sovyetler Birliği'ni kuracaklardır.

burjuvazi

• Burjuvaların meydana getirdiği içtimaî (sosyal) sınıf. Avrupa'da burjuvazi, ticaret ve sanayi ile zenginleşti. Soylular sınıfı ile mücadele ederek Fransız İhtilali ile iktidara geldi. İhtilalde işçilerin, köylülerin, fakir halk tabakalarının desteğini sağladı. Onlara eşitlik, hürriyet, adalet vaad e (Fransızca)

cüz-i ihtiyar

• Dilediği gibi hareket edebilme. Yani: Herhangi bir şeyi yapmak veya yapmamak hususunda bir tarafı tercih etmek iktidar ve serbestliği. Bu serbestlik ile, Cenab-ı Hak insanları, iyiliği veya kötülüğü istemek cihetinde imtihan eder.

daire-i kudret

• Allah'ın sonsuz güç ve iktidarının hâkim olduğu daire.

darü'l-kudret / dârü'l-kudret

• Allah'ın güç, kuvvet ve iktidarının doğrudan yansıdığı yer, âhiret.

demokrasi

• yun. (Demos: Halk; Kratia: İdare, iktidar) Halk iktidarına dayanan hükümet şekli. Devlet iktidarını elinde bulunduranların, halkın çoğunluğunun iradesiyle seçildiği hükümet şeklidir. Tatbikatı üç şekildir:1- Vasıtasız hükümet şekli: Halk, devlet iktidar ve hâkimiyetini vasıtasız olarak kullanır. Kan

derece-i iktidar ve hikmet

• İktidar ve hikmetin derecesi.

dest-gah / dest-gâh

• İş yeri, tezgâh. (Farsça)
• İktidar, servet, kuvvet. (Farsça)

dest-res

• İsteğine ulaşan, elini yetiştiren. (Farsça)
• Kudret, zenginlik, iktidar. (Farsça)

devlet

• Sınırları belli olan bir memleketin sahibi olan insanların kurduğu siyasî, hukukî, idarî mahiyetteki merkezî teşkilât. Devlet, teşekkül tarzı, takip ettiği esas siyaset, temsil ettiği hâkimiyet ve iktidarın mahiyeti bakımından çeşitlere ayrılır:1- Kapitalist Devlet: İktisadî siyasete, şahsî mülkiyet

devr-i sabık

• Önceki dönem; Cumhuriyet Halk Partisi idaresi ve iktidar dönemi.

dirayet

• Zekâ, iktidar, beceriklilik. Akıl ve ilim yoluyla yapılan çözüm.

ebhem

• Söz söylemeye muktedir olmayan. Konuşmaya iktidarı bulunmayan adam.

ehliyet

• İktidar, layık olma, hak etme.

ehliyyet

• Yeterlik. Bir işin ehli olduğuna dâir vesika. İktidar. Liyâkat. İstihkak. Meharet ve mensubiyet.

el-halim

• Suçluların cezalarını derhal vermek iktidarında olduğu halde sonraya bırakan ve yumuşak muamele eden, çok halim. (Allah (C.C.)

enerji

• Kuvvet. Güç. Fiziki kuvvet. (Fransızca)
• Gücünü harcama isteği ve iktidarı. (Fransızca)

erk

• Kuvvet, kudret, güç, iktidar, nüfuz.

eyyam

• (Tekili: Yevm) Devirler. Günler.
• Güç, iktidar, nüfuz.

fakülte

• (Faculty) Üniversitelerin, ihtisas mevzuu bakımından ayrılmış kollarından her biri. (Fransızca)
• Hassa, meleke, iktidar. Kabiliyet, kuvvet. (Fransızca)

fer

• Işık, parlaklık, zinet, süs. (Farsça)
• Fazl ve vakar. (Farsça)
• İktidar; şevket, kuvvet. (Farsça)

hakk

• (Bâtılın zıddı) Doğru. Gerçek. Vâcib ve lâzım olan. Her sâbit ve doğru olan şey. Adalet. Herkesin meşru olan salahiyeti, iktidarı, bir şey üzerindeki mâlikiyyeti.
• Dâva ve iddia.
• Hakikate uygunluk.
• Geçmiş, harcanmış emek. Pay, hisse.
• Münasib
• Din. İslâmi

havl

• Güç, iktidar.

hayy-ül kayyum

• Varlığı, diriliği her an için olup, gökleri, yerleri her an için tutan, daimî her şeye her hususta iktidarı yeten Allah (C.C.)

iane-i cihadiye

• Muharebe zamanında harbin icab ettirdiği fazla masrafları karşılamak ve yardım olmak için halktan alınan paralar. Miktarı, her mahallin iktidarı derecesine göre kaza ve liva üzerine merkezden tertib ve "tevzi defterleri"ne maktu' miktar olarak konulurdu. Bu çeşit vergi ve ianeler Tanzimat'tan sonra

iktida / iktidâ / اقتدا

• Uyma. (Arapça)
• İktidâ etmek: Uymak. (Arapça)

ıktıdaen

• Uyarak, ıktıda ederek, tâbi olarak.

iktidar-ı imani / iktidar-ı imanî

• İmandaki iktidar ve güç.

iktidari / iktidarî

• Güç ve iktidarla alâkalı ve mensub.

ilahi kudret / ilâhî kudret

• Allah'ın bütün varlığı kuşatan güç ve iktidarı.

ınnin / ınnîn

• İktidarsız, güçsüz, âciz.

innin / innîn

• Cinsi münâsebete muktedir olamıyan, cinsi iktidarı olmayan. Kısır.

• İhtiyârlık, tenâsül hastalığı veya sihir sebebi ile cimâ yapamayan. İktidârsız erkek.

irade

• İstek, arzu. Dilemek. Emir. Ferman.
• Bir şeyi yapmak veya yapmamak için olan iktidar, güç. (İrade, ihtiyardan daha geniştir, umumidir. İhtiyar, taraflardan birini diğerine tafdil ile beraber tercihtir. İrade; yalnız tercihtir. Mütekellimler bazan iradeyi ihtiyar mânasında kullanmışlar

kadir / kâdir

• Gücü yeten, iktidar sahibi.

kadirane / kadîrâne

• Güç ve iktidar sahibi olarak.

kaviyy-ül iktidar

• İktidarı kuvvetli.

kesb

• Kazanç. Çalışmak. Sa'y ve amel ile kazanmak. Elde etmek. Edinmek. Kazanç yolu.
• Fık: Bir insanın kendi kudret ve iktidarını bir işe sarfetmesi.

kese

• Kısa yol, kestirme yol.
• Mc: Mali iktidar, servet. (Para kesesi manasında olan kelime için Bak: Kise)

kifayet

• Lüzumlu kadar olmak. Yetişmek. Bir işe yetecek kadar olmak. İktidar. Liyâkat. Yararlık.

kudret

• Allah'ın bütün varlığı kuşatan güç ve iktidarı.

kudret eli

• Güç ve iktidarı bütün varlığı kuşatan Allah'ın yardımı.

kudret ve irade-i rabbaniye / kudret ve irade-i rabbâniye

• Bütün varlıkların idaresi ve terbiyesi elinde olan Cenâb-ı Hakk'ın güç, iktidar ve iradesi.

kudret-i alemşümul / kudret-i âlemşümul

• Kâinatı kaplayan güç ve iktidar.

kudret-i basire / kudret-i basîre

• Görünen kudret, iktidar.

kudret-i ezeliyye

• Allah'ın ezelden beri var olan kudreti, güç ve muktedir olan iktidarı.

kudret-i gayr-ı mütenahi / kudret-i gayr-ı mütenâhi

• Sonsuz bir kudret ve muktedir bir iktidar.

kudret-i ilahiye / kudret-i ilâhiye

• Allah'ın güç ve iktidarı.

kudret-i ilmiye

• İlmî güç ve iktidar.

kudret-i kamile / kudret-i kâmile

• Allah'ın mükemmel güç ve iktidarı.

kudret-i kudsiye

• Her türlü kusur ve noksandan uzak olan Allah'ın güç ve iktidarı.

kudret-i muhita / kudret-i muhîta

• Herşeyi kuşatan sınırsız güç ve iktidar.

kudret-i mutlaka

• Allah'ın sınırsız güç ve iktidarı.

kudret-i sani / kudret-i sâni

• Herşeyi san'atla yaratan; güç, kuvvet, iktidar sahibi Allah.

kudret-i sermediye

• Allah'ın sonsuz güç ve iktidarı.

kudret-i tamme / kudret-i tâmme

• Allah'ın eksiksiz tam kudreti, noksansız iktidarı.

kudret-i vahid-i ehad / kudret-i vâhid-i ehad

• Bir olan ve birliği her bir şeyde görülen Allah'ın güç ve iktidarı.

kudret-i zatiye / kudret-i zâtiye

• İktidar; temel, öznel kudret.

kudret-i zatiye-i ezeliye / kudret-i zâtiye-i ezeliye

• Sonsuz güç ve iktidarı bizzat kendinden olan, varlığının başlangıcı ve sonu olmayan Allah.

kudretli

• Güç ve iktidar sahibi.

kut'ül amare / kut-ül amare / كوتول امار

• Kut'ül Amare ne demektir?

  Yeni kurulan Osmanlı 6. Ordusu'nun Komutanlığı'na atanarak 5 Aralık'ta Bağdat'a varan Mareşal Colmar Freiherr von der Goltz Paşa'nın emriyle Irak ve Havalisi Komutanı Miralay (Albay) 'Sakallı' Nurettin Bey'in birlikleri 27 Aralık'ta Kut'u kuşattı. İngilizler Kut'u kurtarmak için General Aylmer komutasındaki kolorduyla hücuma geçti ancak, 6 Ocak 1916 tarihli Şeyh Saad Muharebesi'nde 4.000 askerini kaybederek geri çekildi. Bu muharebede 9. Kolordu Komutanı Miralay 'Sakallı' Nurettin Bey görevinden alındı ve yerine Enver Paşa'nın kendisinden bir yaş küçük olan amcası Mirliva Halil Paşa (Kut) getirildi.
  İngiliz Ordusu, 13 Ocak 1916 tarihli Vadi Muharebesi'nde 1.600, 21 Ocak Hannah Muharebesi'nde 2.700 askeri kaybederek geri püskürtüldü. İngilizler mart başında tekrar taarruza geçti. 8 Mart 1916'da Sabis mevkiinde Miralay Ali İhsan Bey komutasındaki 13. Kolordu'ya hücum ettilerse de 3.500 asker kaybederek geri çekildiler. Bu yenilgiden dolayı General Aylmer azledilerek yerine General Gorringe getirildi.

  Kut'ül Amare zaferinin önemi

  Kût (kef ile) veya 1939’dan evvelki ismiyle Kûtülamâre, Irak’ta Dicle kenarında 375 bin nüfuslu bir şehir. Herkes onu, I. Cihan Harbinde İngilizlerle Türkler arasında cereyan eden muharebelerden tanır. Irak cephesindeki bu muharebeler, Çanakkale ile beraber Cihan Harbi’nde Türk tarafının yüz akı sayılır. Her ikisinde de güçlü düşmana karşı emsalsiz bir muvaffakiyet elde edilmiştir.
  28 Nisan 1916’da General Townshend (1861-1924) kumandasındaki 13 bin kişilik İngiliz ve Hind askerlerinden müteşekkil tümenin bakiyesi, 143 günlük bir muhasaradan sonra Türklere teslim oldu. 7 ay evvel parlak bir şekilde başlayan Irak seferi, Basra’nın fethiyle ümit vermişti. Gereken destek verilmeden, tecrübeli asker Townshend’den Bağdad’a hücum etmesi istendi.
  Bağdad Fatihi olmayı umarken, 888 km. yürüdükten sonra 25 Kasım 1915’de Bağdad’a 2 gün mesafede Selmanpak’da miralay Nureddin Bey kumandasındaki Türk ordusuna yenilip müstahkem kalesi bulunan Kût’a geri çekildi. 2-3 hafta sonra takviye geleceğini umuyordu. Büyük bir hata yaparak, şehirdeki 6000 Arabı dışarı çıkarmadı. Hem bunları beslemek zorunda kaldı; hem de bunlar Türklere casusluk yaptı.

  Kût'a tramvayla asker sevkiyatı

  İş uzayınca, 6. ordu kumandanı Mareşal Goltz, Nureddin Bey’in yerine Enver Paşa’nın 2 yaş küçük amcası Halil Paşa’yı tayin etti. Kût’u kurtarmak için Aligarbi’de tahkimat yapan General Aylmer üzerine yürüdü. Aylmer önce nisbî üstünlük kazandıysa da, taarruzu 9 Mart’ta Kût’un 10 km yakınında Ali İhsan Bey tarafından püskürtüldü.
  Zamanla Kût’ta kıtlık baş gösterdi. Hergün vasati 8 İngiliz ve 28 Hindli ölüyordu. Hindliler, at eti yemeği reddediyordu. Hindistan’daki din adamlarından bunun için cevaz alındı. İngilizler şehri kurtarmak için büyük bir taarruza daha geçtiler. 22 Nisan’da bu da püskürtüldü. Kurtarma ümidi kırıldı. Goltz Paşa tifüsten öldü, Halil Paşa yerine geçti. Townshend, serbestçe Hindistan’a gitmesine izin verilmesi mukabilinde 1 milyon sterlin teklif etti. Reddedilince, cephaneliği yok ederek 281 subay ve 13 bin askerle teslim oldu. Kendisine hürmetkâr davranıldı. Adı ‘Lüks Esir’e çıktı. İstanbul’a gönderildi. Sonradan kendisine sahip çıkmayan memleketine küskün olarak ömrünü tamamladı.
  Böylece Kûtülamâre’de 3 muharebe olmuştur. İngilizlerin kaybı, esirlerle beraber 40 bin; Türklerinki 24 bindir. Amerikan istiklâl harbinde bile 7000 esir veren İngiltere, bu hezimete çok içerledi. Az zaman sonra Bağdad’ı, ardından da Musul’u ele geçirip, kayıpları telafi ettiler. Kût zaferi, bunu bir sene geciktirmekten öte işe yaramadı.
  Bu harbin kahramanlarından biri Halil Paşa, Enver Paşa’nın amcası olduğu için; diğer ikisi Nureddin ve Ali İhsan Paşalar ise cumhuriyet devrinde iktidar ile ters düştüğü için yakın tarih hafızasından ustaca silindi. 12 Eylül darbesinden sonra Ankara’da yaptırılan devlet mezarlığına da gömülmeyen yalnız bunlardır.
  Binlerce insanın kaybedildiği savaş iyi bir şey değil. Bir savaşın yıldönümünün kutlanması ne kadar doğru, bu bir yana, Türk-İslâm tarihinde dönüm noktası olan çığır açmış nice hâdise ve zafer varken, önce Çanakkale, ardından da bir Kûtülamâre efsanesi inşa edilmesi dikkate değer. Kahramanları, yeni rejime muhalif olduğu için, Kûtülamâre yıllarca pek hatırlanmadı. Gerçi her ikisi de sonu ağır mağlubiyetle biten bir maçın, başındaki iki güzel gol gibidir; skora tesiri yoktur. Hüküm neticeye göre verilir sözü meşhurdur. Buna şaşılmaz, biz bir lokal harbden onlarca bayram, yüzlerce kurtuluş günü çıkarmış bir milletiz.
  Neden böyle? Çünki bu ikisi, İttihatçıların yegâne zaferidir. Modernizmin tasavvur inşası böyle oluyor. Dini, hatta mezhebi kendi inşa edip, insanlara doğrusu budur dediği gibi; tarihi de kendisi tayin eder. Zihinlerde inşa edilen Yeni Osmanlı da, 1908 sonrasına aittir. İttihatçıların felâket yıllarını, gençlere ‘Osmanlı’ olarak sunar. Bu devrin okumuş yazmış takımı, itikadına bakılmadan, münevver, din âlimi olarak lanse eder. Böylece öncesi kolayca unutulur, unutturulur.
  Müşir İbrahim Edhem Paşa’nın oğlu Sakallı Nureddin Paşa (1873-1932), sert bir askerdi. Irak’ta paşa oldu. Temmuz 1920’de Ankara’ya katıldı. Fakat karakterini bilen M. Kemal Paşa, kendisine aktif vazife vermek istemedi. Merkez kumandanı iken Samsun’daki Rumları iç mıntıkalara sürgün ettiği esnada çocuk, ihtiyar, kadın demeden katliâma uğramasına göz yumdu. Bu, milletlerarası mesele oldu. Yunanlılar, bu sebeple Samsun’u bombaladı. Nureddin Paşa azledildi; M. Kemal sayesinde muhakemeden kurtuldu. Sonradan Kürtlerin de iç kısımlara göçürülmesini müdafaa edecektir. Batı cephesinde, kendisinden kıdemsiz İsmet Bey’in maiyetinde vazife kabul etti. İzmir’e girdi. Bazı kaynaklarda İzmir’i ateşe verdiği yazar. I. ordu kumandanı olarak bulunduğu İzmit’te, Sultan Vahîdeddin’in maarif ve dahiliye vekili gazeteci Ali Kemal Bey’i, sivil giydirdiği askerlere linç ettirdi; padişaha da aynısını yapacağını söyledi. Ayağına ip takılarak yerlerde sürüklenen cesed, Lozan’a giden İsmet Paşa’nın göreceği şekilde yol kenarına kurulan bir darağacına asılarak teşhir edildi. Mustafa Kemal Paşa, İstanbul’da bir fedainin vursa kahraman olacağı bir insanı, vuruşma veya mahkeme kararı olmaksızın öldürmeyi cinayet olarak vasıflandırıp kınadı. M. Kemal’e gazi ve müşirlik unvanı verilmesine içerleyen Nureddin Paşa iyice muhalefet kanadına geçti. 1924’de Bursa’dan müstakil milletvekili seçildi. Asker olduğu gerekçesiyle seçim iptal edildi. İstifa edip, tekrar seçildi. Anayasa ve insan haklarına aykırılık cihetinden şapka kanununa muhalefet etti. Bu sebeple antikemalist kesimler tarafından kahraman olarak alkışlanır. Nutuk’ta da kendisine sayfalarca ağır ithamlarda bulunulur, ‘zaferin şerefine en az iştirake hakkı olanlardan biri’ diye anılır.
  Halil Kut (1882-1957), Enver Paşa’yı İttihatçıların arasına sokan adamdır. Sultan Hamid’i tevkife memur idi. Askerî tecrübesi çete takibinden ibaretken Libya’da bulundu. Yeğeni harbiye nazırı olunca, İran içine harekâta memur edildi. Irak’taki muvaffakiyeti üzerine paşa oldu. Bakü’yü işgal etti. İttihatçı olduğu için tutuklanacakken, kaçıp Ankara hareketine katıldı. Rusya ile Ankara arasında aracılık yaptı. Sonra kendisinden şüphelenilince, Almanya’ya kaçtı. Zaferden sonra memlekete dönüp köşesine çekildi. Politikaya karışmadı.
  Ali İhsan Sâbis (1882-1957), Sultan Hamid’i tahttan indiren Hareket Ordusu zâbitlerindendi. Çanakkale, Kafkasya’da bulundu. Irak’ta paşalığa terfi etti. İttihatçı olduğu için Malta’ya sürüldü. Kaçıp Ankara hareketine katıldı. I. batı cephesi kumandanı oldu. Cephe kumandanı İsmet Bey ile anlaşmadı; azledilip tekaüde sevkolundu. M. Kemal’e muhalif oldu. Nazileri öven yazılar yazdı. 1947’de devlet adamlarına yazdığı imzasız mektuplar sebebiyle 15 seneye mahkûm oldu. 1954’te DP’den milletvekili seçildi. Hatıraları, Nutuk’un antitezi gibidir.

kuvve

• Kuvvet. Güç.
• Salâhiyyet. İktidar.
• Fikir. Niyet.
• Hasse. His. Duygu. Meleke.
• Kabiliyyet. (Za'fiyyetin zıddı)

liyakat / liyâkat

• İktidar. Ehliyet. Hüner. Lâyık olmak. Fazilet. Kıymetlilik.

• İktidar, ehliyet, lâyık olmak.

mamulat-ı kudret / mâmulât-ı kudret

• Kudretin yaptığı ürünler; güç ve iktidarın ürünleri.

maye / mâye

• Damızlık.
• Esas. Temel.
• Bir şeyin mayalanması ve ekşimesi (tahammürü) için konulan madde.
• Para, mal. İktidar. Güç.
• İlim.
• Dişi deve.

• Maya, asıl, esas.
• Para, mal.
• İktidar, güç,
• Bilgi.
• Dişi deve.

mecal

• Tâkat. Güç. Kuvvet.
• İktidar. İmkân.
• Fırsat.

mekin / mekîn

• Yüksek rütbe sâhibi. Vakarlı. Temkinli. Nüfuz ve iktidar sahibi.
• Yerleşmiş. Oturmuş. Sâkin, Muhkem.

meleke

• Tecrübe ve tekrarla elde edilen beceri, maharet, iktidar, ustalık.

• Alışkanlık, yetenek, maharet, iktidar.

mu'cizat-ı kudret / mu'cizât-ı kudret

• Allah'ın bütün varlığı kuşatan güç ve iktidarının mu'cizeleri.

mucid-i hakiki / mucid-i hakikî

• İcad etme iktidarının yegâne sahibi mânasında olarak (Allah) hakkında kullanılır.

müessir-i zi'l-iktidar

• Güç ve iktidar sahibi Yaratıcı.

mükena'

• (Tekili: Mekin) Vakar ve iktidar sâhibleri.
• Oturanlar, yerleşenler.

muktedi / muktedî

• İktidâ eden, uyan; namazda, iftitâh (başlama) tekbîrine yetişemeyen.

muktedir / مقتدر

• İktidarlı, gücü yeten.

• Güçlü, kuvvetli, becerikli. İşe gücü yeten. İktidarlı.

• Güçlü, iktidar sahibi.

• Güçlü, iktidarlı. (Arapça)

muktedirane / muktedirâne

• Tam bir güç ve iktidarla.

muktedirin / muktedirîn

• (Tekili: Muktedir) İktidar sahibleri. Muktedirler, gücü yetenler.

mütabiin / mütabiîn

• (Tekili: Mütabi') Tâbi olanlar, uyanlar, iktidâ edenler.

mutasallif

• Haddinden, iktidarından hâriç fazilet ve zerafet iddiasında bulunan. Şarlatan.

na-tuvan

• (Nâtüvân) İktidarsız, zayıf, halsiz, kudretsiz, çâresiz. (Farsça)

natüvanem / nâtüvânem

• İktidarsızım, çaresizim.

oligarşi

• Yun. Siyasi iktidarın, bir zümreden olan kişilerin elinde bulunması.

otorite

• Kumanda etme hakkı, itaat ettirme iktidarı. (Fransızca)
• İdari veya siyasi iktidar. (Fransızca)
• Muhakemeleri veya doktrini umumiyetle doğru olarak kabul edilen ve bir sahada derinleşmiş olan şahıs veya eser. (Fransızca)

remz-i kudret

• Kudret işareti; Allah'ın güç ve iktidarını gösteren işaret.

sahib-i kudret

• Güç, kuvvet ve iktidarı sahibi.

sea

• Güç, iktidar.

şehriyar

• Hükümdar, padişah. (Farsça)
• En iktidarlı. (Farsça)

sukut-ı musammem

• Düşmesi kararlaştırılmış. İktidardan düşürmek için hakkında karar alınmış.

sukut-u musammem

• Düşmesi kararlaştırılmış, iktidardan düşürülmesine kesin karar alınmış.

taka / tâka

• Kubbeli mahfe. Pencere.
• Takat. Güç, kuvvet, iktidar.

takat / tâkat

• Güç, kuvvet. İktidar.

takayyül

• Uymak, iktida etmek.

temkin

• Ağır başlılık, usluluk.
• Ölçülü hareket sâhibi.
• Vakar, izzet. İktidar, kudret.
• Birini bir şeye muktedir kılmak.
• Kararsızlıktan kurtulup huzur ve sükuna mazhar olmak.
• Tedbir, ihtiyat.

tesir-i kudret

• Güç ve iktidarın etkisi.

tevana

• (Tüvânâ) Güçlü, kuvvetli, iktidarlı. (Farsça)

vahdet-i kudret

• Güç ve iktidardaki teklik.

za'f

• Zayıflık. Kuvvetsizlik. İktidarsızlık.

zaif

• (Za'f. dan) Güçsüz, iktidarsız, kuvveti az, kuvvetsiz, tâkatsız. Kansız. Gevşek, tenbel.

zemahşeri / zemahşerî

• (Hi: 467-538) Türkistan'da Harzem'in Zemahşer köyünde doğdu. Hanefî fukahasındandır. Fevkalâde iktidar ve faziletine rağmen bir zamanlar itikadça Mu'tezile'den olmuştu. Meşhur bir ilm-i belâgat âlimidir.