ahrar / ahrâr

• (Tekili: Hür) Hürler. Esir veya köle olmayan kimseler.
• Silsilesinde esir veya köle bulunmayanlar.
• Hürriyetçiler.

• Hürriyetçiler (II. Meşrûtiyet devrinde bir partinin ismi).

• Hürriyetçiler.

ahrarane

• Hürriyetçilere yakışır tarzda. Serbestçe. Hür olana yakışır surette. (İnsana karşı hürriyet, Allah'a karşı ubudiyyeti intac eder. Mün.) (Farsça)

ahrarlar

• Hürriyetçiler, Demokrat Parti mensupları.

asr-ı hürriyet

• Hürriyet asrı.

azad / âzâd

• Serbest bırakma, hürriyetine kavuşturma.

azad etmek / âzâd etmek

• Serbest bırakmak, hürriyetine kavuşturmak, kölelikten kurtarmak.

• Serbest bırakmak, hürriyetine kavuşturmak.

azadi / azadî

• Serbestlik. Hürriyet.
• şükür.

azatlık

• Hürriyet, özgürlük.

bidayet-i hürriyet

• Hürriyet'in başlangıcı; Meşrutiyet'in ilk yılları.

burjuvazi

• Burjuvaların meydana getirdiği içtimaî (sosyal) sınıf. Avrupa'da burjuvazi, ticaret ve sanayi ile zenginleşti. Soylular sınıfı ile mücadele ederek Fransız İhtilali ile iktidara geldi. İhtilalde işçilerin, köylülerin, fakir halk tabakalarının desteğini sağladı. Onlara eşitlik, hürriyet, adalet vaad e (Fransızca)

cemiyet-i ahrar / cemiyet-i ahrâr

• Hürriyetçiler cemiyeti, cemaati.

cum'a

• Toplanma.
• Perşembeden sonraki gün. Müslümanların kudsî tâtil günü olup, o güne mahsus namazla mükelleftirler. Memur ve işçilerin cuma namazı vakti serbest bırakılmamaları din hürriyetine aykırıdır. Yahudiler ve hristiyanlar haftalık dinî törenleri için cumartesi ve pazar günü serbest

cüziihtiyar

• Az bir seçme hürriyeti.

didar-ı hürriyet

• Hürriyetin güzel yüzü.

efradın zerrat-ı hürriyatı / efrâdın zerrât-ı hürriyâtı

• Bireylerin bütün zerrelerinin hürriyetleri, bireylerin bütün varlıklarıyla hür ve özgür olmaları.

ehl-i hürriyet

• Hürriyet yanlıları, Meşrutiyet sistemini savunanlar.

emperyalizm

• Bir devletin, sınırlarını genişletme politikası. Sınırları genişletmekteki gaye, başka memleketlerin zenginlik kaynaklarını ele geçirme ve insanlarını kendi hesaplarına çalıştırmaktır. Bu maksat için çok defa silâhlı harp, hem masraflı, hem de hürriyet fikriyle bağdaşmadığından zamanımızda daha sins (Fransızca)

fikr-i hürriyet

• Hürriyet, özgürlük fikri.

firuz

• Said, hurrem, saadetli, uğurlu, muzaffer, mansur.

hazine-i hürriyet

• Hürriyetler, özgürlükler hazinesi.

hırrik

• (Çoğulu: Ehrak - Hurrak - Huruk) Cömerd, kerim. Zarif.

hiss-i hürriyet

• Hürriyet hissi, özgürlük duygusu.

hudud-u hürriyet

• Hürriyetin sınırı.

hukuk-u hürriyet

• Hürriyet hakları.

hukuk-u medeni / hukuk-u medenî

• Umumi mânada: Temel hak ve hürriyetler ve medeni haklar. Avrupaî mânada ise: Lâik hukuk sistemi, medeni hukuk.

hukuk-u medeniyet

• Medenî hukuk, medenî hak ve hürriyetler.

hürre-i mükellefe

• Fık: Akıl ve bâliğ olan hürre kadın. Sevap ve günahtan mes'ul olan kadın.

hürriyet-i adilane / hürriyet-i âdilâne

• Adaletli hürriyet.

hürriyet-i diniye

• Din hürriyeti. Herhangi bir kimsenin mensub olduğu dinin emirlerini ve icablarını yapmakta asayişe ve başkasının haklarına dokunmamak şartiyle serbest olması.

hürriyet-i efkar / hürriyet-i efkâr

• Fikirlerin hürriyeti, özgür düşünce.

hürriyet-i fikr

• Fikir hürriyeti, özgürlüğü.

hürriyet-i ilmiye

• İlimde serbestlik, bilim hürriyeti.

hürriyet-i kalem

• Yazı yazma hürriyeti.

hürriyet-i kelam / hürriyet-i kelâm

• İfade hürriyeti.

hürriyet-i müstakbele

• Gelecekteki hürriyet, özgürlük.

hürriyet-i mutlak

• Sınırsız hürriyet.

hürriyet-i mutlaka

• Kayıtsız serbestiyet, sınırsız hürriyet.

hürriyet-i şahsiye

• Şahsî hürriyet; kişisel özgürlük.

hürriyet-i şer'i / hürriyet-i şer'î

• İslâmiyetin uygun gördüğü hürriyet, İslâm'ın hürriyet anlayışı.

hürriyet-i tamme / hürriyet-i tâmme

• Tam bir hürriyet, serbestlik.

hürriyet-i vicdan

• Vicdan hürriyeti; kişinin, başkasına zarar vermemek şartıyla, inancını özgürce yaşayabilmesi.

hürriyet-şiken

• Hürriyet kısıtlayıcı.

• Hürriyeti bozan, hürriyeti kıran.

hürriyetin başında

• 1908'de Hürriyetin ilân edildiği zamanın ilk döneminde.

hürriyetperver

• Hürriyetçi.

• Hürriyetsever.

hürriyetperverlik

• Hürriyetçilik.

hürriyetşiken

• Hürriyet kırıcı.

iki mekteb-i musibetin şehadetnamesi

• Meşrutiyet ve hürriyet dönemlerine ait musibet sınavının diploması.

ilan-ı hürriyet / ilân-ı hürriyet

• Hürriyetin ilânı.

inkılab-ı mes'ud / inkılâb-ı mes'ûd

• Mutluluk ve huzur veren değişim, Hürriyet inkılâbı.

iptida-yı hürriyet

• Hürriyetin başlangıcı; II.Meşrutiyetin ilânıyla başlayan dönem.

istirdad-ı hürriyet

• Hürriyeti geri alma, getirme.

ıtak

• Hürriyet.
• Kuvvet.
• şiddet.

ıtk-ı müneccez

• Bir şarta muallak veya bir zamana muzaf olmaksızın derhal vuku bulan ıtkdır. Bir kimsenin memluküne hitaben "seni azad ettim." demesi gibi ki, onunla köle derhal hürriyetine kavuşur.

kefaet

• Denklik. Denk olmak. Beraberlik. Bir şeye yeterlik. Küfüv oluş.
• Fık: Evlenen erkeğin, alacağı kadına neseb, diyanet, hürriyet ve mal hususlarında müsâvi ve daha üstün olması hususu. (Bunun en mühimmi de diyânet noktasındadır.)

köle

• Bütün tarihî devirlerde başka milletlerden, yabancılardan zorla kaçırılıp hürriyetten mahrum hale getirilerek hizmette kullanılan erkek. (Türkçe)

laik cumhuriyet / lâik cumhuriyet

• Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrıldığı, her türlü inanç sahibine karşı tarafsız olarak din ve vicdan hürriyetinin sağlandığı cumhuriyet.

liberal

• Ferdî hürriyet lehinde, hürriyete elverişli. Ferdî teşebbüs ve hürriyet haklarını korumak için en iyi vasıta, devletin salâhiyyetlerini mümkün olduğu kadar tahdid etmek fikri. Rusya'daki dinsiz sosyalistliğin zıddı. (Fransızca)

• Kişi hürriyetine önem veren.

maden-i saadet ve hürriyet

• Mutluluk ve hürriyet madeni, kaynağı.

me'sur

• Esir edilmiş.
• Hürriyeti alınmış olan.

mecma-ül ezdad / mecma-ül ezdâd

• Zıtların toplandığı yer.
• Mutlak hürriyet.

Mihrimah

• Mimar Sinan'ın uğuna biri Edirnekapı diğeri Üsküdar olmak üzere iki eser yaptığı, Osmanlı Padişahı 1. Süleyman ile eşi Hürrem Sultan'ın kızının adıdır.

müdebber

• Âzâd olması yâni serbest bırakılıp, hürriyetine kavuşması, efendisinin vefâtına (ölümüne) bağlı kılınan köle. Böyle olan kadına müdebbere denir.

muhsan

• Fık: Akıl. Büluğ. İslâmiyet. Hürriyet. Nikâh-ı sahih ile teehhül vasıflarını câmi olan kimse.

mukrif

• Babası köle, anası hürre olan kimse.
• Anası arabi, babası arabi olmayan deve.

müstebid

• Başlı başına, müstakil olan. Emri altındakilere söz ve hürriyet hakkı tanımayan, istibdat yapan. Despot.

neyyir-i hürriyet

• Hürriyetin ışığı, aydınlığı.

rikk

• Kulluk, ubudiyet.
• Ist: Esir olmuş, hürriyetini kaybetmiş olan ehl-i harb.
• Yufka, yumuşak nesne.

sada-yı hürriyet ve adalet / sadâ-yı hürriyet ve adalet

• Hürriyet ve adaletin sesi.

şahadetname-i hürriyet / şahadetnâme-i hürriyet

• Hürriyet diploması; özgürlüğü hak etme belgesi.

sevda-yı hürriyet / sevdâ-yı hürriyet

• Hürriyet sevdası, özgürlük aşkı.

sosyalizm

• İktisadî teşebbüsleri ve teşekkülleri devlete vermek isteyen görüş. İştirakiyecilik. Güya, herkese müsavi mal verme esasını idare sisteminde yerleştirmeyi ve mal birliğini iddia eden ve insan fıtratına zıt olarak hürriyetleri daraltıcı ve din aleyhdarı bir sistem. Serserilere, zenginlerin mallarını (Fransızca)

sultan-ı hürriyet

• Hürriyet sultanı.

tahdid-i hürriyet

• Hürriyetin sınırlanması.

tahrir

• Yazmak. Yazılmak. Kaydetmek.
• Hürriyete kavuşturmak.

tarih-i hayat-ı hürriyet

• Hürriyet hayatının tarihi, tarihi geçmişi.

telkin

• (Çoğulu: Telkinât) Zihinde yer ettirmek. Fikir aşılamak. Zihinde yer etmiş düşünce.
• Yeni müslüman olana İslâm esaslarını anlatmak.
• Ölü gömüldükten sonra imam tarafından söylenen söz. (Telkini fenden almış,Medeniyetten taklid,Hürriyet tenkid vermiş,Gururdan dalâlet çıkmış.) (L

temmuz

• İkinci Meşrutiyet'in (Hürriyet) ilân edildiği tarih olan 23 Temmuz 1908 (Rumî 10 Temmuz 1324).

tesis-i hürriyet

• Hürriyetin kurulması.

teşkilat-ı esasiye / teşkilât-ı esasiye

• Anayasa. Kanun-u esasî. Devletin temel kuruluş şeklini tayin eden ve teşrinin yani meclisin, hükümetin ve mahkemelerin salâhiyetleri nasıl kullanılacağını; vatandaşların umumi hak ve hürriyetlerini gösteren temel kanunlardır.

vicdan hürriyeti

• (Bak: Hürriyet-i vicdan)

zerrat-ı hürriyat / zerrât-ı hürriyât

• Hürriyetlerinin, özgürlüklerinin zerreleri.