abd

• Kul, köle, Allah'ın kulu. Mahluk, insan. Hizmetçi. (Hür'ün zıddı). "Abd kelimesi Allah'ın bazı isimleriyle birleştirilerek erkek isimleri meydana getirilir. Abdullah (Allah'ın kulu). Abdulbâki (Ebedi olan Allah'ın kulu) gibi. Bu isimleri taşıyan insanlar buna lâyık olmaya çalışmalıdırlar."

abdar

• Parlak. (Farsça)
• Sağlam vücudlu. (Farsça)
• Su veren hizmetçi. (Farsça)
• Mc : Ter u tâze, tap taze. (Farsça)

adem-i hizmet

• Hizmet etmeme.

agavat

• (Tekili: Ağa) Saray hizmetlerinde kullanılan harem ağaları.

ahmed-i rüfai / ahmed-i rüfâî

• (Hi: 512-578) Büyük bir veliyullahtır. Pek çok kerametleri görülmüştür. İmam-ı Musa Kâzım Hazretlerinin evlâtlarından olup, dine büyük hizmetler etmiştir. (R.A.)

akağa

• Osmanlı saraylarında hizmet gören beyaz hadımağası.

aktivizm

• Hakikatin, düşüncede kalmasından ziyade, hayat ve fiile intikalini ve bütün ilimlerin, cemiyetin gelişmesine hizmet etmesini isteyen ve böylece iradenin faaliyet ve tesirliliğini açıklayan felsefî bir meslek.

amel-i uhrevi / amel-i uhrevî

• Âhirete yönelik gerçekleştirilen iş, hizmet.

arz-ı nefs

• Hizmette ve fedakârlıkta nefsini ve kendini ileri sürme.

aşere-i mübeşşere

• Hz. Peygamber'in (A.S.M.) kendilerine Cennetlik olduklarını müjdelediği sahabelerdir. Bu kişiler Allah'ın emirlerine bağlılıkta ve din hizmetindeki fedailikte Allah'ın rızasını tam kazanmışlardır. Bu zatlar şunlardır: Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali, Hz. Abdurrahman bin Avf, Hz. Ubeyde b

ashab-ı suffa / ashâb-ı suffa

• Suffa ehli. Bunlar, Hz. Peygamberin (A.S.M.) mescidine bitişik üstü örtülü, etrafı açık bir yerde otururlardı ve orada yaşarlardı. Bu zatların yaşayışları ve hâlleri din hizmeti, hayatı bakımından büyük değer taşımaktadır. Bütün hayatları Peygamberimiz'in (A.S.M.) yanında bulunarak Kur'ânın en yükse

ayinedar

• Ayna tutan. (Farsça)
• Eskiden, bir büyük adamın giyinirken aynasını tutmakla vazifeli hizmetçi. (Farsça)
• Berber. (Farsça)

balin-perest

• Hizmetçi, hâdim, hademe.
• Tenbel, uykucu.

batarya

• İtl. Elektrik elde etmek için hazırlanmış şişeler takımı.
• Ask: Bir subayın emrine verilen belli sayıdaki ağır silâhlarla bunların hizmetinde bulunan insan, hayvan ve malzemenin hepsine birden verilen isim.

bedel-i nakdi / bedel-i nakdî

• Eskiden fiili askerlik hizmeti yerine belli bir miktarda para verilmesi usülü idi.

bedergah

• Kapıya çıkma. (Farsça)
• Tar: Çeşitli hizmetlerde kullanılmak üzere, acemi ocağına ve ocak dışına verilen acemilerin, Yeniçeri Ocağı'na kayıt edilmeleri. (Farsça)

bedr

• (Bedir) Dolunay. Ayın en parlak olduğu hâli.
• Mekke-i Mükerreme ile Medine-i Münevvere arasında bir yer ismi.
• Bir şeyin tamam olması.
• Sibâk ve sür'ât etmek.
• Bir işin ansızın zâhir olması.
• Tam ve münasib olan âzâ.
• Dolu şey.
• İyi hizmet ede

bende

• Bağlı, esir, köle, hizmetçi, kul.

• Bağlanmış olan. Köle. Esir. Hizmetçi. Hizmetkâr. Kul. (Farsça)

bendegane / bendegâne

• Hizmetçi gibi. Bağlanmışçasına.

bendegi / bendegî

• Kölelik. Hizmetçilik.
• Ubudiyyet, kulluk.

bendeleri

• "Hizmekârları" anlamında saygı ifadesi.

bendeniz

• "Hizmetkârınız" anlamında saygı ifadesi.

bendeyan

• Hizmetçiler. Kullar.
• Mensuplar.

besare-nişin / besâre-nişin

• Sofada oturan, uşak, hâdim, hizmetçi. (Farsça)

bestak

• Hizmetçi, hâdim.

çaker / çâker / چاكر

• Kul. (Farsça)
• Hizmetkâr. (Farsça)

çakeri / çâkerî / چاكری

• Kulluk. (Farsça)
• Hizmetkârlık. (Farsça)

came-gi / came-gî

• Hâdim ve hizmetçilere verilen ücret ve elbise parası. (Farsça)
• Tüfek fitili. (Farsça)
• Elbiselik kumaş. (Farsça)
• Hizmetkâr, hademe, hâdim. (Farsça)

camegi / câmegî / جامگى

• Giysi parası. (Farsça)
• Hizmetçi. (Farsça)

camekıyye / câmekıyye

• Hizmet karşılığı olarak alınacak ücretin veya maaşın çeki, bonosu.

çar-erkan-ı cuvani / çar-erkân-ı cuvanî

• Padişahın özel hizmetlerinde bulunan ve Enderun'un azamlarından olan dört kişi hakkında kullanılan bir tabirdir.

cariye / câriye

• Geçer olan, akıcı olan. Seyreden giden.
• Güneş, şems.
• Gemi.
• Cenab-ı Hakk'ın in'âm eylediği rızık ve nimet.
• Genç ve iyi hizmet eden kadın. Muharebede İslâm düşmanlarından esir edilen kadın hizmetçi.

• Savaşta gayr-i müslimlerden esir olarak alınan kız ve kadınlar.
• Hizmetçi kız.

çavuş

• Vaktiyle divanlarda hükümdarların hizmetinde bulunan yaver veya muhzır gibi subaylara denilirdi. Tanzimattan evvelki Osmanlı saray teşkilatında çavuşlar, padişahın yaverleri ve çavuşbaşı mabeyn müşiri idi.
• Onbaşıdan üstte ve assubaydan alttaki derecede olan asker.
• İşçilerin b

cedavi

• Hizmetçi aylığı. (Farsça)

cennet

• Allah'a (C.C.) inanan ve O'na ibadet ve itaat edenlerin, iman ve İslâmiyyet'e ihlâs ve sadâkatle hizmet edenlerin, Kur'ana bir hizb-ül Kur'ân olarak mücâhidâne bir sûrette hizmetkâr olan mücâhidlerin, cihâd-ı diniyye erlerinin âhirette fazl-i İlâhi ile gidip ebediyyen içinde kalacakları mekân ve mes

cerahor

• Tar: Osmanlılarda ordu hizmetlerinde kullanılan Hıristiyanlara verilen isim.

cevari

• (Tekili: Câriye) Akıcı ve câri olanlar.
• Hizmetçi kızlar.
• Câriyeler, kadınlar.

cihad / جهاد

• Allah için harb ve hizmet.

cire

• Çırak, uşak ve hizmetçilere verilen yevmiye, yemek ve para. (Farsça)

çömez

• Medresede talebeye ve müderrise hizmet ederek ilim öğrenen kimse. Talebe yamağı.

cud

• Cömertlik. Sahilik. Eli açık olmak. Muhtaçların vaziyetlerini, durumlarını bildirmeğe meydan vermeksizin lütuf ve ihsanda bulunma hâleti. Mücahede-i diniye ve neşr-i hakaik-ı Kur'aniye ve imaniye hizmetinde mutemed zâtlara lüzumunda maddeten de iştirak etmek fedakârlığı.

çuhadar

• Ayak hizmetinde bulunan çuha elbiseli yahut çuhadan olan perdenin haricinde emre hazır bulunan hademe.

cülazi / cülazî

• Kocaman ve kuvvetli. İriyarı.
• Hâdim, hademe, hizmetkâr.
• Kilise veya manastır uşağı.
• Papaz veya keşiş.

dacc

• Hacıların hizmetkârı ve devecileri.
• Hacılar ile birlikte giden, fakat, hac maksudu olmayan bezirgân.

dah

• Hizmetçi, uşak, cariye. (Farsça)
• On (10). Aşer. (Farsça)
• Korkak. Alçak, aşağılık, âdi kimse. (Farsça)

darü'l-hizmet / dârü'l-hizmet

• Hizmet yeri.

darülhizmet / dârülhizmet

• Hizmet yeri.

daye / dâye

• Çocuk hizmetçisi. Çocuğa süt veren. Dadı. Mürebbi.

• Süt anne, hizmetçi.

defter-i hidemat

• Hizmetler defteri.

dellal-ı kur'an / dellâl-ı kur'ân

• Kur'ân'ı ilân eden, tanıtan, ona hizmet eden.

derece-i hizmet

• Hizmet derecesi.

devam-ı hizmet

• Hizmetin devamı.

dinperver

• Sağlam dindar, dine hizmet eden. Salabet-i diniye sâhibi. (Farsça)

ebu hüreyre

• Peygamberimize (A.S.M.) bütün gücüyle hizmette bulunmuş ve İ'lâ-yı kelimetullâh yolunda Peygamber (A.S.M.) ile bütün muharebelere iştirak etmiş, 5374 aded Hadis-i Şerif nakletmiştir. Hicri 75 yılında, Medine-i Münevvere'de, 78 yaşında iken dâr-ı bekaya irtihâl etmiştir. (R.A.)

ebu leheb

• (Ebi Leheb) Asıl adı: Abduluzza'dır. Güneş gibi, âlemleri aydınlatan Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselâm'ın nurundan gözünü kapadı ve küfre hizmete çalıştı, iman etmedi. Peygamberimizin amcası idi. Karısı ve oğulları sırf düşmanlık için çalıştılar. Adı "Alev babası" mânasında olan "Ebu Leheb" kaldı

ecirlik

• Ücretle çalışma, hizmetkârlık. (Türkçe)

ecr

• (Çoğulu: Ücur) Bir iş, bir hizmet mukabilinde verilen şey.
• Ahirete aid mükâfat, hayır ceza.
• Ücret, mukabil, karşılık. Sevab.
• Tıb: Kırılan bir uzvun sarılması.

emek-dar

• Emeği geçmiş, kıdem ve mükafâta hak kazanmış memur, hizmetçi. Eski ve sadık hizmetçi. (Farsça)

enes ibn-i malik

• Ensardan ve Ashâb-ı Kiram'ın fakihlerindendir. Hicretin ibtidasından itibaren on sene Resul-i Ekrem Efendimizin (A.S.M.) hizmetinde bulunmakla şeref kazanmıştır.Resul-i Ekrem'den (A.S.M.) 2630 Hadis-i Şerif rivâyet etmiştir. 100 yaşına kadar yaşamış, hicri 92 veya 94 senelerinde Basra'da ebedî hayat

eş'ari / eş'arî

• Eş'arî mezhebi veya o mezhepte olan. Asıl adı Eb-ul Hasan-ül-Eş'arî olan İmam-ı Eş'arî, Ehl-i Sünnet itikadını âyetlere, hadislere göre izah ve şerh ederek tesbit etmiştir. Ehl-i Sünnet Mezhebi itikadına tercümanlık ederek İslâmiyet'e büyük hizmet etmiştir. (Hi. 260-324) İtikada dâir meydana koyduğu

evkaf

• (Tekili: Vakıf) Allah yoluna hizmet için verilip devamlı bırakılan şeyler. Sahibi tarafından şeriata uygun olarak bir hayır iş ve hasenata tahsis olunmuş mülk veya mallar.Osmanlı devletini asırlar boyu kuvvetli bir devlet olarak ayakta tutan kuruluşlardan biri de vakıftır. Osmanlı tarihini inceleyen

fedai / fedâî

• Fedakâr, kendini bir hizmete adayan.

fedailik

• Fedakârlık, kendini bir hizmete adama.

feraşet

• Süpürücülük ve döşeyicilik. Kâbe-i şerifeyi süpürenin hizmeti.

ferraş / ferrâş / فراش

• Cami, mescid, imaret gibi müesseselerin temizliğini sağlamak; ve kilim, halı ve hasır gibi mefruşatını yayma hizmetleriyle vazifeli olan kişiler hakkında kullanılır bir tâbirdir. Ferraş; arapçada, yayıcı, hizmetçi, döşeyici anlamlarına gelir. Yeniçeri teşkilâtında bu işi görenlerle, Kâbe'yi süpürenl

• Döşemeci. (Arapça)
• Hizmetkâr. (Arapça)

gan / gân

• Cemi' yapmak için, sonu "e" sesi ile biten kelimenin sonuna gelir bir "ek" tir. Meselâ: Bendegân : f. Hizmetçiler, bendeler. (Farsça)

gılman / gılmân

• (Tekili: Gulâm) Bıyığı yeni bitmiş gençler.
• Cennet'te hizmet gören delikanlılar.
• Köleler, esirler.

• Cennette hizmet eden delikanlılar.

• Allahü teâlânın Cennet'tekilere hizmet için nûrdan yarattığı hizmetçiler.

• Hizmet gören delikanlılar. Köleler, esirler.

gılman-ı enderun

• Tar: Topkapı Sarayı (Yenisaray) iç oğlanları hakkında kullanılan bir tabirdir. Bunlar derece ve hizmet itibariyle başka başka odalara ayrılmışlardı.

gılman-ı hassa

• Tar: Padişahların hususi köleleri. Bunlara ilk zamanlarda "İç oğlanları", daha sonları da "İç ağaları" da denilirdi. Bunlar, "Enderun-u Hümayun" denilen ve sarayın Babussaade'den içeride bulunan kısmında hizmet ederler; derece ve hizmet itibariyle başka başka odalarda otururlardı. Bu odalar; Büyük v

girit madalyası

• Tar: Biri Sultan Aziz diğeri Sultan II.Abdülhamid devrinde olmak üzere ihdas olunan madalyalar. Her ikisinin de altun ve gümüş olmak üzere iki türlüsü vardı. Girit işinde hizmeti görünen devlet ricaline altun, ikinci derecedeki memurlarla halka, gümüş olanı verilirdi.

gönder

• Tar: Seferde ordunun ve ileri gelen vezir ve diğer devlet ricalinin atlarına bakmak ve sair zamanlarda ise has ahır ve çayır hizmetlerinde kullanılmak üzere gayr-ı müslimlerden ve hasseten Bulgarlardan tertip edilmiş bir sınıf olan voynukların her mıntıkada iki, üçü ve dördü hakkında kullanı

gulam

• Genç, delikanlı. Bıyığı henüz bitmemiş genç.
• Esir, hizmetçi, köle.

haddam

• Muvaffakiyetli kişi.
• İşlerinde başarılı ve becerikli kimse.
• Çalışkan ve gayretli olan.
• Hademe, hizmetçi.

hadem / خدم

• Hizmetçiler. (Arapça)

hademat

• Hademeler. Hizmetçiler.

hademe / خدمه / خَدَمهَ

• Hizmetçi.

• Hizmetçiler, hâdimler.
• (Çoğulu: Hıdâm) Halhal.
• Devenin ayağını bağladıkları kayış.

• Hizmetçiler.

• Hizmetçiler. (Arapça)

• Hizmetçiler.

hademelik

• Hizmetçilik.

hademesiz

• Hizmetçisiz.

hadim / hâdim / خادم / خَادِمْ

• Hizmetkâr.

• (Hidmet. den) (Çoğulu: Huddâm) Hademe, hizmetçi, hizmet eden, işe yarayan.
• İmân ve İslâmiye'te ve millete faydalı olmağa çalışan.
• Erkekliği yok edilmiş olanlar. Bunlardan saraylarla büyük kişilerin konaklarında çalışanlara Hadim ağası denilirdi. Osmanlı İmparatorluğunda bunla

• Hizmet eden.

• Hizmet eden.

• Hizmetçi. (Arapça)
• Hâdim olmak: Hizmet etmek. (Arapça)

• Hizmetçi.

hadim ağası

• Erkekliği yok edilmiş olan. Böyle kimselere "Tavaşi" de denilirdi. Bu gibiler, yabancı erkekler için mahrem sayılan harem dairesine girip çıktıkları ve muhafaza ile beraber harem hizmetini de gördükleri için kendilerine "Hâdim Ağası" adı verilirdi.

hadim kılmak / hâdim kılmak

• Hizmetçi yapmak, hizmet ettirmek.

hadim-i furkan / hâdim-i furkan

• Hak ile batılı birbirinden ayıran Kur'ân-ı Kerimin hizmetkârı.

hadim-i hak / hâdim-i hak

• Hak ve hakikat hizmetçisi.

hadim-i iman / hâdim-i iman / خَادِمِ ا۪يمَانْ

• İman hizmetkarı.

hadim-i islam / hâdim-i islâm

• İslâmın hizmetçisi, İslâm dinine hizmet eden kimse.

hadim-i kur'an / hâdim-i kur'ân

• Kur'ân hizmetçisi.

hadim-i nebevi / hâdim-i nebevî

• Peygamberimizin (a.s.m.) hizmetçisi.

hadim-i yegane / hâdim-i yegâne

• Tek hizmetçi.

hadim-ül fukara / hâdim-ül fukara

• Fakirlere hizmet eden.

hadime / hâdime / خادمه

• (Hâdim. den) Kadın hizmetçi.

• Bayan hizmetçi. (Arapça)

hadimü'l-furkan / hâdimü'l-furkan

• Hak ile batılı, doğru ile yanlışı tam olarak ayıran ve farkettiren Kur'ân'ın hizmetçisi, ilân edicisi.

hadimü'l-kur'an / hâdimü'l-kur'ân

• Kur'ân'ın hizmetkârı.

haff

• Tavaf etmek.
• Süslemek.
• Hizmet etmek.
• Kesmek.

haffane

• (Çoğulu: Haffân) Deve kuşu yavrusu.
• Hizmet.
• Maiyyet.

halayık / halâyık

• Cariye, hizmetçi.

• Hizmetçi.

hamiyet

• Din ve millet gibi önemli değerleri koruma ve bunlara hizmet etme duygusu.

hamza

• Abdulmuttalib'in oğlu olup, Resulüllah'ın (A.S.M.) amcasıdır. Önceleri, İslâm dinine karşı olanlarla beraberdi. Ebucehil'in İslâm düşmanlığını çok ileri götürmesi karşısında, imana girip Ebucehil ve din düşmanlarına karşı çıktı ve İslâm'a büyük hizmetleri oldu. Uhud Gazası'nda 57 yaşında iken şehid

hanekah / hânekâh

• Tekke, dergah. İrşâd (doğru yolu gösterme) ve sohbet ile insanları olgunlaştırma hizmetlerinin yapıldığı yer.

haşem

• Taraftarlar ve hizmetçiler. Düşmanlarına karşı koruyanlar. Aile.

haşeme

• (Çoğulu: Haşem) Kol. Kollukçu. Hizmetkâr.

haslar dairesi

• Seçkin Nur talebelerinin dahil olduğu hizmet dairesi.

hatice-i kübra / hatîce-i kübra

• Peygamberimizin (A.S.M.) ilk zevcesi ve mü'minlerin annesi. Yirmidört sene bütün varlığıyla ve mülküyle Peygamber Efendimize hizmet etmiş ve Ona ilk olarak iman etmiştir. (Radıyallahu Anha)

havaic-i asliye

• Fık: Mesken ile, eve lüzumlu eşyadan ve kışlık, yazlık elbise ile lüzumlu silâhtan, âletten, kitaptan ve binek (hayvan) ile hizmetçi ve bir aylık - sahih görülen diğer bir kavle göre; bir senelik - nafakaya mahsus erzaktan ibârettir.

havayic-i asliyye / havâyic-i asliyye

• İhtiyaç eşyâları. Temel ihtiyâçlar. Bir kimsenin yiyecek giyecek ve ev gibi ihtiyaç duyduğu lüzumlu maddeler ve evde kullanılan eşyâ ve âletler, hizmetçiler, binecek vâsıtası, meslek kitapları (din kitapları) ve ödeyeceği borçları.

havil

• (Çoğulu: Huvel) Hizmetkâr.

hayr-hah

• Hayır sâhibi. Herkesin manevî ve maddî iyiliğini isteyen. Allah rızası için ilm-i Kur'an ve imanla, manen ve maddeten hayırlı hizmetler etmeyi ve hayırlı işler işlemeyi seven. (Farsça)

hazret-i dellal-ı kur'an / hazret-i dellâl-ı kur'ân

• Kur'ân'ı ilân eden, tanıtan, hizmet eden.

hebhebi / hebhebî

• Çoban.
• Hizmete koşan yiğit.

hicaz demiryolu madalyası

• Şam-Hicaz demiryolunun yapımı için para yardımı bulunanlarla, demiryoluna ait işlerde hizmetleri görülenlere verilmek üzere II.Abdülhamid tarafından çıkartılan üç ayrı madalya. 16.9.1902 tarihli nizamname ile çıkarılan bu madalyanın bir tarafında "Hamidiye Hicaz demiryoluna hizmet eden hamiyyetmendâ

hidam

• (Tekili: Hizmet) Hizmetler. Vazifeler.
• (Hademe) Devenin ayaklarına bağlanan halkalar, kayışlar. Ayak bilezikleri, ayak köstekleri.

hidemat / hidemât / خدمات

• (Tekili: Hizmet) Hizmetler. Vazifeler. Hizmetliler.

• Hizmetler.

• Hizmetler.

• Hizmetler. (Arapça)

hidemat-ı amme / hidemat-ı âmme

• Umuma ait vazifeler. Kamu görevleri. Millete fayda veren hizmetler.

hidemat-ı hayatiye / hidemât-ı hayatiye

• Hayata âit vazifeler, hizmetler.

hidemat-ı imaniye

• İman hizmetleri.

• İmâni hizmetler. (Kur'an-ı Kerim'i ve mânâsını öğrenmeğe vesile olmak; imâni şüphelerin giderilmesine çalışmak; İslâmiyetin, hak din olduğunu isbat etmek veya isbâta vesile olmak gibi.) Görülen hizmetler. Eşyanın ve mahlukatın lisan-ı hâl ile esmâ-i İlâhiyeye ait yaptıkları tesbih ve ibadetleri.

hidemat-ı mahlukat / hidemât-ı mahlûkat

• Yaratıkların hizmetleri.

hidemat-ı meşhude / hidemât-ı meşhude

• Görülen hizmetler.

hidemat-ı nuriye / hidemât-ı nuriye

• Nur hizmetleri.

hidemat-ı rabbaniye / hidemât-ı rabbâniye

• Herşeyin Rabbi olan Allah'a yönelik hizmetler.

hidemat-ı şakka

• Taş taşımak, toprak kazmak gibi, mahkûmlara yaptırılan ağır hizmetler.

hidemat-ı tesbihiye / hidemât-ı tesbihiye

• Allah'ı tesbih ve zikirle ilgili hizmetler.

hidemat-ı uhreviye / hidemât-ı uhreviye

• Âhirete yönelik hizmetler, görevler.

hidmet / خدمت

• (Bak: Hizmet)

• Hizmet. (Arapça)

hidmetkar / hidmetkâr / خدمتكار

• Hizmetçi. (Arapça - Farsça)

hirbiz

• (Çoğulu: Harâbize) Mecusilerin ateşinin hizmetkârı.

hisarlı

• Hisarla çevrili yer.
• Hisarda oturan, kalede mukim.
• Ask: Sınırlarda bulunan şehir ve kalelerde topçuya ait hizmetlerde kullanılan bir sınıf asker. Bunlara İstanbul'dan gönderilen "topçuağası" kumanda ederdi. Hisarlılar, bölük ve ortalara ayrılmamıştı. Sayıları sınırlı ve sabit

hizb-i kur'ani / hizb-i kur'ânî

• Kur'ân'ın taraftarları, hizmetkârları.

hizb-ül kur'an

• Kur'an Cemaatı. Kur'an'a ciddi ve samimi olarak bağlanıp, ona hizmet için mücahidane bir surette çalışan ve fenâlıklardan korunan müslümanların topluluğu ve cereyanı.
• Kur'an'ın bir cüz'ünün dörtte biri.
• Zikir ve dua için Kur'an'dan alınmış bir kısım âyetler.

hizbü'l-kur'an / hizbü'l-kur'ân

• Kur'ân'daki iman hakikatlerini insanlara ulaştırma hizmetini yürütenler.

hizbü'l-kur'ani / hizbü'l-kur'ânî

• Kur'ân'a hizmet eden, onun hakikatlerini yaşayıp yaşatmaya çalışan grup.

hizbül-kur'an / hizbül-kur'ân

• Kur'ân taraftarları, Kur'ân hizmetkârları.

hizbullah

• Allah'a bağlı olan topluluk; Kur'ân ve iman hizmetinde bulunanlar.

hizmet / خدمت

• Hizmet, görev yapma. (Arapça)
• Hizmet etmek: Görev yapmak. (Arapça)

hizmet-i aliye / hizmet-i âliye

• Yüce hizmet.

hizmet-i askeriye

• Askerlik hizmeti.

• Askerlik hizmeti. Askerlik vazifesi.

hizmet-i bendegane / hizmet-i bendegâne

• Kölecesine hizmet etmek.

hizmet-i diniye / hizmet-i dîniye

• Dine ait hizmet.

hizmet-i esrar-ı kur'aniye / hizmet-i esrar-ı kur'âniye / hizmet-i esrâr-ı kur'âniye / خِدْمَتِ اَسْرَارِ قُرْاٰنِيَه

• Kur'ânın sırlarının hizmeti.

• Kur'ânın sırlarına dâir hizmet.

hizmet-i fıtriye

• Yaratılıştan gelen hizmet.

hizmet-i ilmiye

• İlme hizmet.

hizmet-i ilmiye ve diniye

• İlim ve din hizmeti.

hizmet-i iman

• İman hizmeti.

hizmet-i iman ve kur'an / hizmet-i iman ve kur'ân

• İman ve Kur'ân hizmeti.

hizmet-i imaniye / hizmet-i imâniye

• İmana ait hizmet. İman ve Kur'an hakikatlarının mukni ve ilmi delillerle anlaşılmasına hizmet etmek; neşrinde, tebliğinde çalışmak.

• İman hizmeti.

hizmet-i imaniye ve kur'aniye / hizmet-i imanîye ve kur'ânîye

• İman ve Kur'ân ile ilgili hizmet.

hizmet-i islamiye / hizmet-i islâmiye

• İslâm dinine hizmet.

hizmet-i islamiye ve vataniye / hizmet-i islâmiye ve vataniye

• Din ve vatana ait hizmet.

hizmet-i islamiyet / hizmet-i islâmiyet

• İslâm dinine hizmet.

hizmet-i kudsiye

• Kutsal hizmet.

hizmet-i kudsiye-i imaniye

• Mukaddes olan iman hakikatlerini muhtaç insanlara ulaştırma hizmeti.

hizmet-i kudsiye-i kur'aniye / hizmet-i kudsiye-i kur'âniye

• Kutsal olan Kur'ân hizmeti.

hizmet-i külliye

• Büyük ve kapsamlı hizmet.

hizmet-i kur'an ve iman / hizmet-i kur'ân ve iman

• Kur'ân ve iman hizmeti.

hizmet-i kur'aniye / hizmet-i kur'âniye

• Kur'ân hizmeti.

hizmet-i kur'aniye ve imaniye / hizmet-i kur'ânîye ve imaniye

• İman ve Kur'ân hizmeti.

hizmet-i kur'aniye ve islamiye / hizmet-i kur'âniye ve islâmiye

• İslâmın ve Kur'ân'ın hakikatlerini insanlara ulaştırma hizmeti.

hizmet-i mevla / hizmet-i mevlâ

• Dostumuz ve gözeticimiz olan Allah'ın hizmetinde bulunma.

hizmet-i milliye

• Millî hizmet.

hizmet-i milliye ve vataniye

• Millete ve vatana hizmet.

hizmet-i neşriye

• Kur'ân-ı Kerimin hakikatlerini yayma hizmeti.

hizmet-i sadıkane / hizmet-i sâdıkane

• Sadakatle hizmette bulunma.

hizmet-i sübhaniye / hizmet-i sübhâniye

• Kusur ve eksiklikten yüce olan Allah'ın hizmeti.

hizmet-i ubudiyet / hizmet-i ubûdiyet

• Kulluk hizmeti.

hizmet-i ukba-dünya / hizmet-i ukbâ-dünya

• Âhiret-dünya hizmeti.

hizmet-i vataniye / خدمت وطنيه

• Vatan hizmeti.

• Askerlik.
• Vatan hizmeti, vatan borcu.

hizmet-i vataniye ve milliye

• Millet ve vatan için yapılan hizmet.

hizmetkar / hizmetkâr

• Hizmetçi.

• Hizmet yapan kimse. Hizmetçi.

• Hizmet eden.

hizmetkar-ı emirber / hizmetkâr-ı emirber

• Emre hazır hizmetçi.

hizmetkarlık / hizmetkârlık

• Hizmetçilik.

huddam / huddâm

• Hizmette bulunanlar. Hizmetçiler.
• Cin taifesinden olan hizmetçi.

• Hizmetçiler.

• Hizmetçi, hizmet eden cin.

• Hizmette bulunanlar.

hüddam

• İnsana hizmette bulunan cin.

• Hizmet edenler, hizmet eden cin.

huddam / huddâm / خدام

• Hizmetçiler. (Arapça)

hulvan

• Bir kimsenin hizmeti karşılığında, ücretinin haricinde verilen şey.
• Kızın mihrinden, kişinin kendisi için aldığı miktar.
• Vermek, bahşetmek.
• Bir belde ismi.

hüsn-ü hizmet / حُسْنُ خِدْمَتْ

• Güzel hizmet.

• Güzel hizmet.

ibka

• Bâkileştirmek. Devamlı etmek. Azletmeyip yerinde bırakmak. Yerinde devamlı etmek.
• Tayinleri her sene, bir sene müddetle yapılan memurlardan bu müddet bitmeden evvel hizmetleri beğenilenlerin yeniden bir sene için yerlerinde kalmalarına müsaade edilmesi.
• Mc: Sınıfta bırakmak.<

iç oğlanı

• Saray hizmetine alınıp devletin çeşitli makamlarına namzed olarak yetiştirilen gençler. İç oğlanı, Yıldırım Bayezid zamanında yeni teşekküle başlayan saray hizmetlerinde bulunmak üzere yeniçerilik için toplanan devşirmelerden ayrılmak suretiyle meydana getirilmiş ve bu usûl sonradan yapılan kanunla (Türkçe)

iftihar madalyası

• Padişaha sadakat gösterenlere, tarım ve san'atın ilerlemesine çalışanlara, yangın ve sâri hastalık anında devlet ve millete büyük hizmetleri dokunanlara verilmek üzere II. Abdülhamid'in irade-i seniyesiyle altın ve gümüşten olmak üzere çıkarılan madalya. (1886 ve 1887) Madalyanın ön yüzünde yukarı k

ıhtidam

• Hizmet etmek.

imam-ı a'zam

• (Hi: 80-150) Hanefi Mezhebinin imamı. Asıl ismi: Ebu Hanife Nu'man bin Sâbit'tir. Bağdatlı olup Abbasiler devrinde yaşamıştır. Fıkıh ilminin en ileri geleni olup, bu ilmin tedvin ve tervicinde çok büyük hizmet etmiştir. Böyle zâtların vicdan-ı umumiye nezdinde idareyi, hak ve adalette selâmet için,

imam-ı ca'fer-i sadık / imam-ı ca'fer-i sâdık

• (Hi: 83-148) Hazret-i Ali'nin (R.A.) torununun torunudur. Medine-i Münevvere'de yaşamıştır. Annesi, Hazret-i Ebu Bekir'in soyundandır. Mânevi nüfuzu çok ileri idi, dine büyük hizmetleri görüldü. Demiştir ki: "Kim nefsi için nefsi ile mücâhede ederse, keramete kavuşur, kim de Allah için nefsi ile müc

iman hizmeti

• İman hakikatlerini yayma hizmeti.

imtiyaz madalyası

• 2. Abdülhamid'in 11/10/1885 tarihli emriyle devlet ve memleket yararına hizmet edenlere, vazifeyle gönderildikleri yerde başarı gösterenlere verilmek üzere çıkarılan madalya. Altun ve gümüşten olmak üzere iki çeşit olan bu madalyaların ön yüzünde II. Abdülhamid'in "Elgazi" tuğrası, bunun altında sal

inhisar-ı hizmet

• Hizmeti tekeline alma.

insaniyetperver / اِنْسَانِيَتْ پَرْوَرْ

• İnsanları ve insanlara hizmet etmeyi seven.

• İnsanlığa hizmet etmeyi seven.

insifa'

• (Nısıf. dan) Bir şeyin ortası.
• Bir şeyin yarısını alma.
• Gündüzün ortası.
• Hakka hizmet.
• Adaletle mukabele etmek. Mazluma yardım edip zâlimden hakkını almak.

intişar-ı hizmet

• Hizmetin yayılması.

inziva

• Feragat edip bir tarafa çekilmek. Bir işe karışmamak. Dünya işlerini bırakmak. Süfli ve hevesi işleri bırakıp ilm-i Kur'an ve imanla, ibadet ve taatla, Kur'ân ve imana hizmetle vakit geçirmek.

istihdam / istihdâm / استخدام / اِسْتِخْدَامْ

• Bir hizmette kullanmak, hizmete almak, hizmet ettirmek.
• Edb: Bir çok mânâsı olan bir kelimenin her mânâsına muvâfık kelime söylemek. Meselâ: "Avcınızın attığı da, sözleri de saçma idi" cümlesinde olduğu gibi.

• Hizmet ettirme.

• Hizmet ettirme.

• Hizmete alma. (Arapça)

• Hizmette kullanma.

istihdam-ı ilahi / istihdam-ı ilâhî

• Allah'ın hizmet ettirmesi, görevlendirmesi.

istihdam-ı rabbani / istihdam-ı rabbânî

• Bütün varlıkları terbiye eden ve idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah'ın çalıştırması, hizmet ettirmesi.

istihdam-ı rahmani / istihdam-ı rahmânî

• Rahmet ve merhameti sonsuz olan Allah'ın çalıştırması, hizmet ettirmesi.

ıtk ala mal / ıtk alâ mal

• Bir köle veya cariyenin kitabet suretiyle olmaksızın cins ve miktarı malum bir mal veya muayyen bir hizmet mukabilinde azad edilmesidir. Buna "Itk alâ cu'l" da denir.

ıyal / ıyâl

• Bir kimsenin bakmak (geçindirmek) zorunda olduğu kimseler: Zevce (hanım), çocuklar (erkek ve kız), ana-baba, hizmetçi.

izn

• (İzin) Yasağı kaldırmak. Bir şeye ruhsat vermek. Yol vermek. Hizmetten çıkarmak.

kamarot

• Vapurlarda kamaraların hizmetini gören adam.

katv

• Hizmet.

keramet-i hizmet-i kur'aniye / keramet-i hizmet-i kur'ânîye

• Kur'ân hizmetinin kerameti, olağanüstülüğü.

kılavuz

• Yol gösteren, rehber.
• Vapurlara yol gösteren.
• Bazı hayvan katarlarının önüne düşüp, onları sevkeden hayvan.
• Eskiden evlenme işlerine vasıtalık eden kadınlar.
• Düşman hakkında mâlumât edinmek için ordu hizmetinde kullanılan kişiler.
• Okçuluk müsabakaların

köle

• Bütün tarihî devirlerde başka milletlerden, yabancılardan zorla kaçırılıp hürriyetten mahrum hale getirilerek hizmette kullanılan erkek. (Türkçe)

kudsiyet-i hizmet

• Hizmetin kutsallığı.

kul

• De, söyle, bildir (meâlinde emirdir). Türkçede "Kul", emir dinleyen hizmetkâr, Allah'ın mahlûku, Allah'a itaat ve ibadet eden veya köle mânasındadır.

• İbâdet eden, itâat eden, hizmet eden, canlı mahlûk (insan, melek ve cin).
• Köle.

külfet-i hizmet

• Hizmet yükü.

kur'an hadimi / kur'ân hâdimi

• Kur'ân'ın hizmetçisi, ilan edicisi.

kürek cezası

• Tanzimattan önce ve yelkencilik devrinde işledikleri ağır cürümden dolayı harp gemilerinden kürek çekmek üzere gemi hizmetine verilen kimseler. Bu gibiler, gemilerde kürek çektikleri için bu tâbir meydana gelmiştir.

küriz

• Hizmetkâr, hâdim, hademe. (Farsça)

lezzet-i hizmet-i imaniye

• İman hizmetindeki lezzet.

maabid

• (Tekili: Meâbid - Mabed) İbadet edilen yerler. Mâbetler.
• (Abd) Hizmetçiler. Kullar.

mahdum

• Oğul, kendisine hizmet edilen.

• Oğul. Evlâd.
• Kendisine hizmet olunan. Efendi.

mahin

• (Çoğulu: Mihne-Mihan) Hizmetkâr.

makam-ı hizmet

• Hizmet makamı. İş görme yeri.

mansıb

• (Nasb. dan) Devlet hizmeti.
• Memuriyet.
• Bünyad. Merci'.

mansubin / mansubîn

• (Tekili: Mansub) Memuriyette bulunanlar. Hizmette olanlar.

martulos

• (Martoloz) Osmanlı Devletinin teşekkülü sıralarında ve yeniçeri teşkilâtından önce, Hristiyanlardan, ordunun geri hizmetlerinde çalışmış olan teşekküllerden biridir. Silâhlanmış kişi mânasında Rumca bir kelimedir.
• Eskiden Tuna gemicileri, korsanı mânasında da kullanılmıştır.

me'murin / me'murîn

• (Tekili: Me'mur) Devlet hizmetinde bulunan kimseler. Me'murlar.

me'muriyet

• Me'murluk. Vazife, görev, hizmet.

medrese-i yusufiye

• Hz. Yusuf'un (a.s.) hapiste kalmasına benzetilerek, iman ve Kur'ân'a hizmetinden dolayı tutuklananların hapsedildiği yer mânâsında hapishane.

• Hz. Yusuf'un (A.S.) iftira, haksızlık ve zulüm ile hapiste kalmasından kinâye olarak, İmân ve Kur'an hizmetinden dolayı tevkif edilenlerin hapsedildiği yere verilen isim.

mehdi / mehdî

• Hidayete eren ve hidayete vesile olan, âhirzamanda eserleri ve talebeleriyle îmana hizmet ederek yeryüzünü nurlandıran büyük ve nuranî âlim.

mehmed akif

• (1873-1936) Şiir ve manzumeyi sırf İslâmiyete hizmet için yazdı. İlk Türkiye Büyük Millet Meclisinde İstiklâl Marşı manzumesi kabul edilerek milletin mâneviyatına büyük faydalar sağladı. Çanakkale Şehidlerine hitaben yazdığı manzumesi de aynı mahiyettedir. Bu İslâm mücahidinin şiirleri Safahât isiml

mehn

• Hizmet.
• Mübtezellik, değersizlik.

memluk

• Köle. Kul. Esir. Bende. Hizmetkâr.
• Birinin malı olan.

memlukiyyet

• Esirlik. Hizmetkârlık. Kulluk. Kölelik.

menasıb

• (Tekili: Mansıb) Devletin başlıca hizmetleri. Makamlar, rütbeler, pâyeler.

menasıb-ı seyfiye

• Askerlik hizmetleri.

mesbuk-ül hidme

• Hizmet ve emeği geçmiş.

meslek ve meşrep erbabı / meslek ve meşrep erbâbı

• İslâma hizmet yolunda kendilerine göre bir metod ve yöntem takip eden ehil kişiler ve önderler.

mifer

• Hizmetkâr, hizmetçi.

mıhdame

• Hizmeti çok olan kişi.

mihmandar

• Misafire hizmet ve yardım eden. Misafiri ağırlayan. (Farsça)

mıkneva

• Hizmet eden, hizmetçi.

minsaf

• (Çoğulu: Menâsıf) Hizmetkâr, hizmetçi.

muavenet-i hayriye

• Hayırlı işlerde ve hizmetlerde yardımlaşma.

mücahede

• (Çoğulu: Mücahedât) Cihad etme.
• Din düşmanına karşı koyma. Çarpışma.
• Uğraşma. Çalışma. Gayret gösterme.İslâmiyette mücahedenin ehemmiyeti hakkında Deylemî'den (R.A.) mervi Hadis-i Şerif meâli: "Allah bir kulu sevdiği vakitte onu Zât-ı Uluhiyetine hizmet etmek için seçer. Onu

müdavi / müdavî

• Tedavi eden. İyileştirmeğe hizmet eden. İlâç veren.

müftehir

• (Fahr. dan) İftihar eden. Öğünen.
• Sırf Allah rızası için menfaatsiz hizmet eden.
• Şanlı, şerefli.

muhademe

• Hizmet etmek.

muhzır

• (Huzur. dan) Eskiden şeriat mahkemelerinde mübâşir hizmetini gören kimse. Alâkalı kimseleri mahkemeye çağırmaya memur kişi.

mükafat / mükâfat

• (Kifâyet. den) Bir hizmet veya muvaffakiyete ve iyiliğe karşı verilen karşılık.
• Berâberlik.
• Takdirnâme.

mukarreb

• (Kurb. dan) Yakınlaşmış. Yakınlaştırılmış. Yakın.
• Büyük zât veya padişah gibi kimselere hizmette yaklaşmış olan.

mükatebe / mükâtebe

• Yazışma. Mektuplaşma. Birbirine yazma.
• Fık: Azâd edilmesi, bazı şartlara -mal kazanmak veya bir müddet hizmet etmek gibi neticeye- bağlı olan köle veya câriye ve bu azad hususunda yapılan mukavele.

mülazım

• Bir kimseye bağlı gibi olan.
• Maaşsız acemilik hizmeti.
• İlmiyyede: Medrese tahsilini bitirip icazet alan. Stajyer.
• Eskiden askerlikte yüzbaşıdan aşağı rütbelerin derecesi, ünvanı.

müsahhar

• (Sihriyy. den) Fetih ve teshir olmuş, ele geçirilmiş. Zaptedilmiş. İtaat ve hizmete alınmış.

musahhar-ı pürnur

• Nurlu, nur saçan hizmetkâr.

müsbet hizmet

• Yol göstermek, yardım etmek gibi olumlu ve yapıcı hizmet.

müstahdem / مستخدم

• Ücretle çalışan, hizmette bulunan, hademe.

• Hizmet eden.

• Çalışan, hizmet eden. (Arapça)

müstahdemin / müstahdemîn / مستخدمين

• Çalışanlar, hizmet edenler. (Arapça)

müstahdim

• Hizmette kullanan, istihdam eden.

müstahfız

• Tar: Yeniçeriliğin kaldırılmasından evvel, kale, hisar ve memleket muhafazasında bulunan kimseler hakkında kullanılan bir tabirdi. İlk zamanlardaki müstahfızlık, daim hizmet hâlinde olduğu için kendilerine timar verilirdi. Sonraki müstahfızlık ise, harp gibi lüzum görüldüğü zaman askerlik hizmetine

muvaffak-un-bilhayr

• Hayırlı işlerde, hayırlı hizmetlerde bulunmuş ve başarılı olmuş kimse.

muvaffaku'n-bilhayr

• Hayırlı işlerde, hayırlı hizmetlerde başarılı olmuş kimse.

muvaffakun bilhayr

• Hayırlı işlerde, hayırlı hizmetlerde başarılı olan.

muvazzaf

• Vazifeli. Bir işle meşgul.
• İlk yapılan askerlik hizmeti.

muzafferiyet-i nuriye

• Nur hizmetiyle elde edilen zafer.

nasaf

• Hizmetçi, uşak.

nasafe

• Hizmet etmek.

nefs-i hizmet / نَفْسِ خِدْمَتْ

• Hizmetin bizzat kendisi.

• Hizmetin kendisi.

nekkad

• Bir şeyin iyisini kötüsünü seçen kimse.
• Paranın sağlamını kalpından ayıran.
• İmam, hatib ve kayyum gibi hizmet sahiblerinin, vazifelerine devam edip etmediklerini murakabe ve devam etmiyenlere tenbihat, icra ve devamsızlıkları tesbit eden vazifeli kişi.

netaic-i hidemat / netâic-i hidemat

• Hizmetlerin neticesi.

netice-i hizmet

• Hizmetin sonucu.

organ

• t. Uzuv. Canlılarda belli bir vazifeyi yapmak için bir arada yaratılmış nesiclerin teşkil ettiği vücud parçası. (El, ayak, baş, göz.. gibi)
• Bir fikre, bir gayeye hizmet için çalışan.
• Âlet.

paşalı

• Paşa ünvanını alan vezir ve beylerbeyi gibi büyük devlet adamlarının hizmetinde bulunan gedikli ağalar.

payzen

• .f Ayağına pranga vurulmuş. Forsa, deniz esiri.
• Suçlu.
• Esir.
• Hizmetçi, uşak.

perestar

• (Çoğulu: Perestarân) Hizmetçi. (Farsça)
• Kul. (Farsça)
• Tapan, tapıcı. (Farsça)
• Dalkavuk. (Farsça)

perestaran / perestarân

• (Tekili: Perestar) Kullar, köleler. (Farsça)
• Hizmetçiler. (Farsça)
• Dalkavuklar, yaltakçılık yapanlar. (Farsça)
• Tapanlar, tapıcılar. (Farsça)

perestari / perestarî

• Hizmetçilik. (Farsça)
• Kulluk. (Farsça)
• Tapıcılık. (Farsça)
• Dalkavukluk. (Farsça)

pesrev

• Arkadan gelen. (Farsça)
• Uşak, hizmetçi. (Farsça)

posta

• İtl. Bir yere gelen veya bir yerden gönderilen mektup ve emânetlerin hepsi.
• Bu emânetleri toplayan ve dağıtan idare ve onun yeri.
• Belli zamanlarda sefer yapan ve çok zaman posta taşıyan vasıta.
• Takım, kol.
• Hizmet nöbetinde bulunan er.
• Sefer.

raa'

• Boğazına hizmet eden adi insan.

rabia-i adeviye

• (Hi: 95 - 185) Basra'lı bir hatun. Bütün hayatını dine hizmet için vakfetmiş, zengin kimseler evlenmek teklifinde bulundukları halde; "Allah'ı anmaktan, dine hizmetten beni alıkor" fikri ile reddetmiş, fakirliği ve istiğnayı kabul edip dine hizmetten vaz geçmemiştir. Talebe okutmuş meşhur bir veliye

ruh-u hizmet

• Hizmet ruhu.

sa'deddin-i taftazani / sa'deddin-i taftazanî

• (Hicr: 722-792) Horasan taraflarında Teftazan'da doğdu. İslâmiyete kıymetli eserleriyle hizmet eden büyük âlimlerdendir. Asıl ismi Ömer oğlu Mes'ud'dur.

sadaka-i cariye / sadaka-i câriye

• Hayrı, sevabı dâimî olan sadaka. Sevabı öldükten sonra da devam eden hayırlı ameller. (Kur'an ve iman hizmeti gibi.)

sadaka-i fıtr

• Ramazan bayramından evvel fıtra olarak verilen sadaka. Zengin (nisaba mâlik) her müslümanın (ihtiyar, genç, çocuk ve hattâ bunak da olsa) fakirlere vermeye mükellef olduğu sadakadır, vâcibdir. Nisaba mâlik olan bir müslüman, hem kendi nefsi için, hem de çocukları, hizmetçisi için sadaka-i fıtır veri

sadin

• (Çoğulu: Sedene) Kapıcı. Perdedar.
• Kâbe hizmetçisi.

safra

• Sarı.
• Karaciğere bağlı öd kesesi içindeki yeşilimsi sarı ve acı su ki, yağların hazmına hizmet eder.

şatır

• (Şetaret. den) Neş'eli. Şen.
• Çevik. Hizmete koşup, her işe hazır bulunan.
• Vaktiyle vezirlerin yanında giden asker.

sebat

• Yerinden oynamamak, dayanmak. Kararlı olmak.
• Sözde durmak, ahde vefâ etmek. İman ve İslâmiyete hizmette, Allah'a ibadet ve taatta sâbit ve berkarar olmak.
• Bir meslekte, meşru bir kanaatte veya bir fikirde kararlı bulunmak, sağlamlık göstermek.

seden

• (Sedâne) Hizmet.

şem'un

• Hz. İsa'nın (A.S.) havarilerindendir. Petros veya Sen Piyer de denir. Antakya kilisesini yaptırmıştır. Mi: 65'de Roma'da Neron tarafından hapsedilmiş ve çarmıha gerilerek şehid edilmiştir. Hristiyan âlemine büyük hizmeti vardır. Esas adı, Şem'un-us Safâ'dır.

şeref

• Yükseklik, yücelik. Büyüklük.
• İnsanlar arasında geçerli ve makbul olma. Büyük bir makam sâhibi olma.
• Cenab-ı Hakka itâat ve ubudiyyeti ve yüksek hizmeti ile çok ihsanına mazhar olma.
• İftihâr, övünme.

• Yükseklik, büyüklük, yüksek mertebe. İnsanlar arasında geçerli ve makbûl olma. Cenâb-ı Hakk'a itâat ve yüksek hizmeti ile çok ihsâna mazhâr olma, iftihâr.

sermaye-i ilmiye-i evveliye-i bendegane / sermaye-i ilmiye-i evveliye-i bendegâne

• Hizmetkârınızın önceki ilmi, ilmî varlığı.

şiddet-i hizmet

• Hizmetin zorluğu.

sifsir

• (Çoğulu: Sefâsir-Sefâsire) Simsar. Bir şeyi alıp satan.
• Zarif, zerâfetli.
• Hizmetçi, hâdim.
• Tabi, itaat eden, uyan.

simya

• Adi madenleri altın madenine çevirmek gayesini güden bir çalışma. Bu çalışma bir takım maddelerin bulunmasına sebep olduğu için kimya ilminin ilerlemesine hizmeti dokunmuştur.

sipahi

• Ask: Osmanlı askerlik teşkilâtında "Timar" namiyle öşür ve rüsumunu aldıkları araziye mukabil, harp zamanlarında kendi hayvanları ve kanunen götürmeğe mecbur oldukları silâhlı askerlerle birlikte sefere iştirak eden bir sınıf süvari askeri. Bunlar akıncılık, çapulculuk ve karakol hizmetlerini ifa ed

siper-i saika / siper-i sâika

• Yıldırımdan korunmak için gemilerle, minarelere ve büyük binalara konan âlet. Paratoner.Gemilerde direklerin şapkalarına konulur ve üzerlerine, bir ucu denize kadar sarkıtılmış bakır tel bağlanır. Direkleriyle teknesi ağaç olmayan gemilerde tel yoktur. Telin gördüğü nakil hizmetini geminin demir kıs

sırran tenevveret

• Gizli ve sır perdesi altında parlama, hizmeti yaygınlaştırma.

sırren tenevveret

• Gizli ve sır perdesi altında parlama ve hizmeti yaygınlaştırma.

sırrentenevveret

• Görünmeden nurlandırma, îman hakikatlarını örtülü hizmetlerle yayma.

şüheda / şühedâ

• Şehîdler, vatan, din ve milletine hizmette ölenler.

suhriyen

• (Sıhriyya) Musahhar kılınan, hizmette çalıştırılan.
• Gülünç olan.

sultan-ül-ulema / sultân-ül-ulemâ

• İzzeddîn bin Abdüsselâm ve Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin babası gibi birçok İslâm âlimine, derin ve geniş ilimleri ve İslâm'a hizmetleri sebebiyle verilen lakab (isim).

suret-i hizmet

• Hizmet şekli.

ta'bid

• Mükerrem etmek.
• Katran bulaştırmak.
• Hizmet etmek.
• Zelil etmek.
• Zelil etmek, kepaze yapmak.

tahdim

• Hizmet ettirmek.
• Atın ayaklarının beyazlığı dirseklerinden aşağı olmak.

tard

• Sürme, kovma, uzaklaştırma.
• Mektebden veya vazifeden uzaklaştırma. Hizmetten çıkarma.

tecerrüd

• Soyunma, çıplak olma.
• Evli olmama.
• Tas: Mâsivadan alâkasını kesip, Allah'a müteveccih olup, ibadet ü taatla meşgul olma.
• İman ve İslâmiyete mücahidane ve fedakârane bir tarzda hizmetle iştigal etme.
• Herşeyden boş olma.

tecrübe-i hizmet

• Hizmet deneyimi.

tekfur

• Tar: Bizans İmparatorluğunun valilik derecesindeki idarî hizmetlerinde bulunan kimseler.

telam

• Hizmetçi talebe.

tımar

• Bakım, hizmet.

timar / timâr

• Bir şeyin devam ve inkişafı için yapılan hizmet. (Farsça)
• Sipâhiye verilen öşrü alınacak arazi. (Farsça)

• Osmanlı Devleti'nin geçimlerine ve hizmetlerine âit masrafları karşılamak üzere bir kısım asker ve memurlara, muayyen bölgelerde kendi nâm ve hesaplarına tahsîl selâhiyeti ile birlikte tahsîs etmiş olduğu vergi kaynaklarına verilen isim. Dirlik.

türbedar / türbedâr

• Türbede hizmet gören, bekçilik yapan kimse.

• Türbe muhafız ve hizmetkârı. (Farsça)

türbedar-ı nebevi / türbedâr-ı nebevî

• Peygamberimizin türbesinde nöbet tutan, hizmet eden kişi.

ücahin

• (Çoğulu: Acâhine) Hizmetkâr.
• Aşçı. Dost.
• Deyyus.

ücret / اجرت

• Bir iş, hizmet, bir şeyden faydalanma veya satılan bir şey karşılığında verilen para veya mal, karşılık.

• Hizmet karşılığı verilen şey.

• Hizmet karşılığında verilen para. (Arapça)

uşak

• Hizmetçi, asker.

vak'a-i hayriye

• Tar: Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması münasebetiyle kullanılan bir tabirdir. İlk önceleri büyük hizmetleri görülen Yeniçeriler, zamanla nizam ve intizamlarını kaybettikleri gibi, son zamanlarda uygunsuz hareket ve isyanlarla memleketin başına belâ kesildikleri için, ocağın lağvı hayırlı sayılmış ve b

vakf-ı hayat

• Hayatını vakfetme.
• Ömrünü tamamen din hizmetine vermek.

vasafe

• Hizmetkârlık.

vasif / vasîf

• (Çoğulu: Vusafâ - Vesâif) Hizmetçi, uşak.

vatanperver

• Vatanını seven. Memleketine hizmet eden. (Farsça)

vazife-i hizmet

• Hizmet görevi.

vazife-i kudsiye-i kur'aniye / vazife-i kudsiye-i kur'âniye

• Mukaddes Kur'ân hizmeti.

vazife-i zimmet

• Üstlenilen vazife, yüklenilen hizmet.

vefhiyye

• Kilisede kayyımlık hizmetini etmek.

vesafet

• Hizmetkârlık, işçilik.

vesaif

• (Tekili: Vasif) Hizmetçiler, uşaklar.

vildan / vildân

• Allahü teâlânın cennettekilere hizmet için nûrdan yarattığı güler yüzlü ve tatlı dilli hizmetçiler.

vusafa

• (Tekili: Vasif) Hizmetçiler, uşaklar.

yar-ı gar / yâr-ı gar

• Hazret-i Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın en sâdık sahabesi Hazret-i Ebubekir Radıyallahü Anh'ın ünvanı. Hicret esnasında en tehlikeli bir zamanda mağaraya girdiklerinde Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselâm'a sadakatla hizmet ettiğinden bu nam ile anılır.

yusufiye medresesi

• Hz. Yusuf'un (a.s.) hapiste kalmasına benzetilerek, iman ve Kur'ân hizmetinden dolayı tutuklananların hapsedildiği yer mânâsında hapishane.

zangoç

• (Ermenice) Kilisenin hizmetlerini gören ve çan çalan kimse.

zeyd bin sabit

• Sahabe-i Güzinden ve Aşere-i Mübeşşeredendir. Henüz on bir yaşında iken isteği ile İslâmiyet'i kabul etmiştir. Kur'ân-ı Kerim'i kemiklerde yazılı ve hâfızların ezberinde iken bugünkü şeklinde ilk olarak yazan, bu hizmette en büyük hizmet kendisine nasib olandır. Resul-ü Ekrem'in (A.S.M.) kâtipliğini