(k.s.)

• Kuddise sırruhu; ilâhî hikmetten öğrendiği şeyler pak ve mübarek olsun.

abes

• Saçma, gayesiz, hikmetsiz, gereksiz.

adalet ve hikmet-i ilahiye / adalet ve hikmet-i ilâhiye

• Allah'ın adaleti ve hikmeti.

adem-i hikmet

• Hikmetsizlik; her şeyin bir gaye ve faydaya yönelik olarak, tam yerli yerinde olmaması.

adil-i hakim / âdil-i hakîm

• Herşeyi hikmetle yapan, sonsuz adalet sahibi Allah.

akliyyun

• (Rasyonalistler) Herşeyin hakikatını akıl ile bulma iddiasında olan, hadiseleri yalnız akıl ile araştırıp hakikat ve hikmetlerini tam bulamayıp, aklına güvenip dine tâbi olmayan filozoflar ve onların yolunda kalarak dalâlete gidenler. Bunlar iki kola ayrılır. Uluhiyeti ve vahyi inkâr eden birinci kı

akval-i hakimane / akval-i hakîmâne

• Hikmet sahiblerine yakışır sözler. (Farsça)

alim-i hakim / alîm-i hakîm

• Herşeyi hakkıyla bilen ve hikmetle yaratıp donatan Allah.

asar-ı hikmet / âsâr-ı hikmet

• Hikmet eserleri.

ashab-ı irfan ve hikmet

• İlim ve hikmet sahibi kimseler.

ayn-ı hikmet

• Hikmetin kendisi.

bab-ı hikmet / bâb-ı hikmet

• Cenab-ı Hakk'ın herşeyi hikmetli ve maslahatlı yaratması bahsi.

behlül

• Çok gülen, çok gülücü.
• Hayır sahibi, çok iyi adam.
• Hârun-ür Reşid'in kardeşinin adı olup meczûbâne ve hikmetli hareketleriyle meşhur olmuştur.

beyanın felsefesi

• Beyan ilminin felsefesi, hikmet ve gayesi.

bihasbilhikmet

• Hikmetin gereği, hikmete binaen.

bihasebilhikmet

• Hikmetin gereği, hikmete binaen.

burhan-ı inayet

• Bütün yararların, hikmetlerin ve faydaların kaynağı olan düzen delili.

cenab-ı hakim-i mutlak / cenâb-ı hakîm-i mutlak

• Sınırsız hikmet sahibi yüce Allah.

cenab-ı hakim-i rahim / cenâb-ı hakîm-i rahîm / جَنَابِ حَك۪يمِ رَح۪يمْ

• Her şeyi hikmetle ve yerli yerinde yaratan, yarattıklarına sonsuz şefkat gösteren Allah.

• Çok merhamet edici ve hikmet sâhibi olan (Allah).

cerbeze

• İşleri incelemek, anlamak kuvvetini, lüzumsuz yerlerde kullanmak, ukalâlık etmek, gereksiz aklî yorumlarda bulunmak. Hikmetin aşırısı.

cereyan-ı hikmet

• Hikmetin cârî, yürürlükte olması; dünyadaki hâdiselerin sebepler altında, fayda ve gayelere yönelik olarak cereyan etmesi.

dahi / dâhî

• Eşine ender rastlanır, hârikulâde zekâ, fatanet ve hikmet sâhibi.

• Deha sahibi, üstün zekâ ve hikmet sahibi.

dahi-yi hikmet / dâhi-yi hikmet

• İlim ve hikmet dehâsı, son derece zeki felsefe âlimi.

daire-i hikmet

• Hikmet dairesi.

daire-i hikmet ve adl

• Hikmet ve adalet dairesi.

dar-ül hikmet / dâr-ül hikmet

• Hikmet yeri. Hikmetlerin hükmettiği, hikmet beşiği dünya.
• Osmanlı devrinde Şeyh-ül İslâmlık makamının bir ismi.

darb-ı mesel

• Misâl olarak söylenen meşhur söz. Bir hâdiseye binaen söylenen hikmetli söz. Ata sözü.

darül hikmetil islamiye

• (Dâr-ül Hikmet-il İslâmiye) Bu teşkilât, son devirlerde gerek imparatorluk ve gerekse İslâm Aleminde ortaya çıkan bir takım dini mes'elelerin halli ve İslâma yapılan hücumların İslâm ahkâmına göre cevaplandırılması için 12 Ağustos 1334 (25 Ağustos 1918) tarihinde 5. Mehmed Reşat ve Şeyhülislâm Musa

dekaik-i hikmet

• Hikmet incelikleri.

dekaik-i nimet ve hikmet

• Nimet ve hikmet incelikleri.

delil-i inayet

• Bütün yararların, hikmetlerin ve faydaların kaynağı olan düzen delili.

• Allah'ın inâyetinin tecellisinden gelen ve kâinatta görülen hikmet ve maslahatlara uygun en mükemmel nizam ve tam esaslı san'at; ve kâinattaki eşyaların menfaat ve faydalarını bildiren âyetler, bu inâyet delilini gösteriyorlar.

demşinas

• Hikmetli davranan, akıllı. (Farsça)

derece-i iktidar ve hikmet

• İktidar ve hikmetin derecesi.

derece-i kudret ve hikmet / دَرَجَۀِ قُدْرَتْ و حِكْمَتْ

• Kudret ve hikmet derecesi.

• Güç, kuvvet ve hikmetin derecesi.

ders-i hikmet

• Hikmet dersi.

ders-i ibret ve hikmet

• Hikmet ve ibret dersi.

desatir-i hikmet / desâtir-i hikmet

• Hikmet düsturları. Hikmet ve maslahatın iktiza ettirdiği kaideler.

• Hikmet düsturları; İlâhî gaye ve faydanın prensip ve kaideleri.

desatir-i hikmet-i sübhaniye / desâtir-i hikmet-i sübhâniye

• Her türlü kusur ve noksandan yüce olan Allah'ın hikmet düsturları, prensipleri.

dest-i hikmet / دَسْتِ حِكْمِتْ

• Hikmet eli.

• Hikmet eli.

didaktik

• yun. Mevzuu, hikmet ve nasihattan ibaret olan söz. Öğretici.

düstur-u hakimane / düstur-u hakîmâne

• Hikmetli prensip.

düstur-u hikmet

• Hikmet prensibi.

ebu-d derda

• Uveymir adı ile de meşhurdur. Ashab-ı kirâmın âlim ve hakîmlerindendi. Peygamberimiz: "Uveymir, Ümmetimin hakimlerindendir" buyurmuştur. Uhud'dan itibaren bütün muharebelerde bulunmuştur. 179 hadis rivâyet etmiştir. Hikmetli sözlerinden birisi şudur: "Âlim olmayınca insan müttaki olamaz, bir âlim âm

ef'al-i hakimane / ef'âl-i hakîmâne

• Hikmetli fiiller, işler.

ef'al-i hakime / ef'âl-i hakîme

• Hikmetli fiiller; bir gaye ve faydaya yönelik olarak, tam yerli yerinde olan işler, faaliyetler.

ehl-i dil

• (Ehl-i kalb) Kalbi uyanık, basireti ziyade olan. Gönül ehli. Mâneviyata çok kıymet veren, kalben Cenab-ı Hakk'a çok yakınlık hissedip çok hikmetlerden anlayan zât.

ehl-i felsefe ve hikmet / اَهْلِ فَلْسَفَه وَ حِكْمَتْ

• Felsefeciler ve varlıkların hikmetlerini araştıranlar.

ehl-i hikmet

• Hikmet ehli, hikmet bilen.

elhamdü lillahi ala rahmaniyyetihi ve ala hakimiyyetihi / elhamdü lillâhi alâ rahmâniyyetihî ve alâ hakîmiyyetihî

• Hamd ve şükür sonsuz merhamet sahibi ve herşeyi hikmetle, bir gaye ve maksatla yaratan Allah'a aittir.

elhikmetü lillah / elhikmetü lillâh

• Gerçek bilgi ve hikmet sadece Allah'ındır.

eser-i hikmet

• Hikmet eseri.

eser-i hikmet ve rahmet

• İlâhî merhamet ve hikmet eseri, ihsanı.

eser-i san'at ve hikmet

• San'at ve hikmet eseri, san'at ve hikmetle yapılan eser.

esrar

• (Tekili: Sır) Sırlar. Gizli hikmetler ve mânalar. Bilinmeyen şeyler.
• Keyif veren zehir. Uyuşturucu madde.
• Elinde ve el ayasında olan hatlar.

faaliyet-i hakimiye / faaliyet-i hakîmiye

• Hikmetli işler.

fail-i hakim / fâil-i hakîm

• Herşeyi hikmetle yapan Allah.

fail-i hakim-i rahim / fâil-i hakîm-i rahîm

• Herşeyi sonsuz hikmet ve rahmetle yapan Allah.

fatır-ı hakim / fâtır-ı hâkîm

• Her şeyi hikmetle ve benzersiz olarak yaratan Allah.

fatır-ı hakim-i zülcemal / fâtır-ı hakîm-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi, herşeyi hikmetle ve harika üstün sanatıyla yaratan Allah.

felsefe

• Yunanca (Philosophos)dan Arapçalaşmış. Feylesofların mesleği.
• İlm-i hikmet.
• Maddeyi, hayatı ve bunların çeşitli tezâhürlerini, sebeblerini, ilk unsurları ve gaye cihetinden inceleyen fikri çalışma ve bu çalışmaların neticelerini toplayan ilim.
• Herkesin hususi fikri. M

felsefe-i beyan

• Beyan ilminin felsefesi, gaye ve hikmeti.

felsefiyyat

• Felsefe ile ilgili bilgi ve düşünceler, hikmet bilgileri.

fenn-i hikmetü'l-eşya

• Felsefe ilmi; varlıkların hikmetlerini inceleyen ilim.

ferhenk

• Edeb. İyi terbiye. (Farsça)
• Hüner. Hikmet. Azamet. Mârifet. Bilgi. (Farsça)
• Lügat kitabı. (Farsça)

ferzan

• İlim ve hikmet.

feyezan-ı hikmet / feyezân-ı hikmet

• Hikmetin feyizli coşkunluğu, taşkınlığı.

fıtnat

• Cibillî ve fıtrî ve âni anlamak ve idrak etmek.
• Hikmet.
• Zekâvet, basiret, tedbir, fatânet, zeyreklik. Fıtnet diye de okunur. (Zıddı: Gabâvet'tir.)

fünun-u hikmet

• Hikmet san'atları.

furkan-ı ahkem

• Doğruyu yanlıştan en hikmetli ve sağlam şekilde ayıran Kur'ân-ı Kerim.

furkan-ı hakim / furkân-ı hakîm

• Hak ile bâtılı gayet hikmetli bir şekilde birbirinden ayıran Kur'ân.

gadab-ı ilahi / gadab-ı ilâhî

• Allah'ın gazabı; bir hikmete binaen Allah tarafından gelen musibet, belâ.

hafiz-i hakim / hafîz-i hakîm

• Herşeyi hikmetle yapan ve koruyup saklayan Allah.

hakem / حَكَمْ

• Nihâyetsiz hikmet ve hüküm sâhibi (Allah).

hakim / hakîm / حكيم / حَك۪يم

• Hikmetle muttasıf olan ve mevcudatın hakikatına vâkıf olan. Hikmet mütehasssı. İlm-i hikmette mütebahhir ve mütehassıs olan. İş ve emirleri hikmetli ve yanlışsız olan.
• Tabib, doktor.

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Hikmet sâhibi, ilmi kâmil, işi güzel, uygun işler yaratıcı ve kullar arasında hükmedici.
• Hikmet ehli. Din bilgilerini fen bilgileri ile isbât eden âlim.

• Âlim, bilgin.
• Doktor.
• Hikmeti bilen, filozof. (Allah'ın isimlerinden)

• Her fiilinde hikmet ve gayeleri gözeten Allah.

• Hikmet sahibi.

• Her işi hikmetli olan (Allah).

hakim-i bimisal / hâkim-i bîmisâl

• Hikmet sahibi; herşeyi hikmetle, belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve yerli yerinde yaratan ve eşi, benzeri olmayan Allah.

hakim-i ezeli / hâkim-i ezelî / hakîm-i ezelî / حك۪يمِ اَزَل۪ي

• Varlığının başlangıcı olmayıp sürekli var olan ve herşeyi hikmetle yapan Allah.

• Başlangıcı olmayıp her işi hikmetli olan (Allah).

hakim-i hakem-i hakim-i zülcelali ve'l-cemal / hâkim-i hakem-i hakîm-i zülcelâli ve'l-cemâl

• Herşeyin hâkimi, her varlığın küllî hükmünü veren, her şeyi hikmetle ve yerli yerinde yaratan, sonsuz büyüklük ve güzellik sahibi.

hakim-i hakim / hâkim-i hakîm / حَاكِمِ حَكِيمْ

• Herşeyi hikmetle yapan ve herşeyi hükmü altında tutan Allah.

• Her işi hikmetli olup hükmedici olan (Allah).

hakim-i ilahi / hakîm-i ilâhî / hakîm-i ilahî / حَكِيمِ اِلَهِي

• Aklıyla Allah'ı bulmaya çalışan hikmet sahibi zât.

• Allah'ın kendisine hikmet verdiği zat.

hakim-i kadir / hakîm-i kadîr

• Her şeyi hikmetle yapan sonsuz güç ve kudret sahibi Allah.

hakim-i kerim / hakîm-i kerîm

• Herşeyi hikmetle belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan ve sonsuz cömertlik ve ikram sahibi Allah.

hakim-i layezal / hakîm-i lâyezâl

• Varlığının sonu olmayan, herşeyi hikmetle yapan Allah.

hakim-i müdakkik / hakîm-i müdakkik

• Konuları gaye, fayda ve san'at yönünden dikkatli bir şekilde araştıran hikmetli kişi.

hakim-i müdebbir / hâkim-i müdebbir

• İlmiyle herşeyin sonunu görüp idare eden, ona göre hikmetle iş yapan Allah.

hakim-i mutlak / hakîm-i mutlak / hâkim-i mutlak / حَك۪يمِ مُطْلَقْ

• Tam hikmet sahibi olan. Cenab-ı Hak (C.C.)

• Herşeyi belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan sınırsız hikmet sahibi Allah.

• Nihayetsiz hikmet sâhibi (Allah).

hakim-i pür-kemal / hakîm-i pür-kemâl

• Her işini hikmetle, yapan ve mükemmelliğin sonsuz derecesine sahip olan Allah.

hakim-i rahim / hakîm-i rahîm / حَك۪يمِ رَح۪يمْ

• Herşeyi hikmetle yapan her bir varlığa özel şefkat ve merhameti olan Allah.

• Her işi hikmetli olup çokça rahmet sâhibi olan (Allah).

hakim-i zülcelal / hâkim-i zülcelâl / hakîm-i zülcelâl / حَك۪يمِ ذُوالْجَلَالْ

• Sonsuz haşmet ve yücelik sahibi ve herşeyi hikmetle yapan Allah.

• Büyüklük ve kahır sâhibi olup her işi hikmetli olan (Allah).

hakim-i zülcemal / hakîm-i zülcemâl

• Sonsuz güzellik sahibi ve herşeyi hikmetle yaratan Allah.

hakimane / hakîmane / hakîmâne / حَك۪يمَانَه

• Hikmetli bir şekilde.

• Hikmetli olarak. Hakîm olana yakışır surette. (Farsça)

• Hikmetlice.

• Hikmet sâhibine yakışır şekilde.

hakimiyet / hâkimiyet / hakîmiyet / حَك۪يمِيَتْ

• Hikmetlilik; Allah'ın herşeyi belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratma sıfatı ve tecellîsi.

• Hikmetle iş yapma.

halık-ı adl u hakim / hâlık-ı adl u hakîm

• Herşeyi adaletle ve hikmetle yaratan Allah.

halık-ı hakim / hâlık-ı hakîm

• Her şeyi hikmetle yaratan Allah.

halık-ı hakim-i alim / hâlık-ı hakîm-i alîm

• Her şeyi hakkıyla bilen, ilmi herşeyi kuşatan ve yarattığı herşeyi hikmetle, belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan Allah.

halık-ı hakim-i rahim / hâlık-ı hakîm-i rahîm

• Her şeyin yaratıcısı olan, her şeyi hikmetle yaratan ve herbir şeye özel rahmet ve merhamet tecellîsi olan Allah.

halık-ı rahim ve hakim / hâlık-ı rahîm ve hakîm

• Sonsuz merhamet sahibi olan ve herşeyi hikmetle yaratan Allah.

hallak-ı hakim / hallâk-ı hakîm

• Herşeyi hikmetle, belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan Yaratıcı.

harika-i hikmet / hârika-i hikmet

• Hikmet harikası.

harika-i hikmet-i rabbaniye / harika-i hikmet-i rabbâniye

• Rab olan Allah'ın hikmet harikası.

hatem-i hikmet / hâtem-i hikmet

• Hikmet mührü.

hatib-i beliğ

• İnsanlara son derece derin ve hikmetli sözler söyleyen hatip.

hazain-i hikmet / hazâin-i hikmet

• Allah'ın hikmet hazineleri.

hediye-i hikmet

• Hikmet hediyesi.

hekim / hekîm

• Doktor, hikmet sahibi.

hikem / حكم

• (Tekili: Hikmet) Hikmetler.

• Hikmetler.

• Hikmetler.

• Hikmetler. (Arapça)

hikem-i cesime / hikem-i cesîme

• Büyük ve esaslı hikmetler, faydalar.

hikem-i dakika

• İnce hikmetler, maksat ve gayeler.

hikemi / hikemî

• Hikmet ve düşünceye ait.

hikemiyat / hikemiyât

• Hikmetler, hikmetli sözler.

hikemiyat-ı kur'aniye / hikemiyat-ı kur'âniye

• Kur'ân'daki hikmetler, hikmetli meseleler.

hikemiyyat

• Hikmet ve felsefeye âit söz ve düşünceler. Yeni yeni bilgiler veren kıssalar, ibret verici hâdiseler bildiren yazılar, sözler.

hikmet

• İnsanın, mevcudatın hakikatlerini bilip hayırlı işleri yapmak sıfatı. Hakîmlik. Eşyanın ahvâlinden, hârici ve bâtini keyfiyetlerinden bahseden ilim. (Buna İlm-i Hikmet deniyor)
• Herkesin bilmediği gizli sebeb. Kâinattaki ve yaradılıştaki İlâhî gaye.
• Ahlâka ve hakikata faydalı

hikmet ve rahmet-i rabbaniye / hikmet ve rahmet-i rabbâniye

• Herbir varlığı terbiye edip idaresi ve tasarrufu altında bulunduran Allah'ın rahmet ve hikmeti.

hikmet-amiz

• Hikmetli, hikmetle karışık, hikmeti içine alan. (Farsça)

hikmet-amuz

• Hikmetli. (Farsça)
• Hikmet öğreten. (Farsça)

hikmet-eda

• Hikmetli. (Farsça)

hikmet-enduz

• Hikmet kazanan.

hikmet-feşan

• Hikmet neşreden, hikmet yayan. (Farsça)

hikmet-füruş

• Hikmet bildiğini iddia eden, hikmet satan. (Farsça)

hikmet-i alem / hikmet-i âlem

• Âlemin hikmeti, herşeyin belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde olması.

hikmet-i aliye-i beşeriyet / hikmet-i âliye-i beşeriyet

• İnsanlığın yüksek hikmeti, gayesi.

hikmet-i amme / hikmet-i âmme

• Herşeyi kuşatan hikmet.

hikmet-i amme-i kainat / hikmet-i âmme-i kâinat

• Bütün kâinatta geçerli olan hikmet.

hikmet-i atika

• Eski hikmet.

hikmet-i azime / hikmet-i azîme

• Büyük hikmet.

hikmet-i bahire / hikmet-i bâhire

• Ap açık hikmet; bir gaye ve faydaya yönelik olarak, tam yerli yerinde olmanın ap açık oluşu.

hikmet-i basire / hikmet-i basîre

• Her şeyi gören hikmet; herşeyi belli bir gayeye göre yerli yerinde yapan Allah'ın hikmeti.

hikmet-i cüz-ü ihtiyariye

• İnsanın elindeki seçim gücünün hikmeti.

hikmet-i dakika / حِكْمَتِ دَق۪يقَه

• Dakik hikmet; ince ve derin olan İlâhî sebep, gaye.

• İnce hikmet.

hikmet-i diniye

• Dinin hikmeti, sırrı.

hikmet-i ebediye

• Allah'ın sonsuz hikmeti; herşeyi belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratması.

hikmet-i efgan

• Ağlayıp sızlamanın hikmeti. Feryadın, inleyişin gizli sebebi. (Farsça)

hikmet-i esasiye

• Temel hikmet.

hikmet-i ezeliye / hikmet-i ezelîye

• Allah'ın ezelî hikmeti, herşeyi yerli yerinde ve bir gaye ve faydaya yönelik yapması.

hikmet-i felsefe

• Felsefenin hikmeti.

hikmet-i felsefe-i insan

• İnsan aklının ürünü olan felsefe hikmeti, ilmi.

hikmet-i hakiki / hikmet-i hakikî

• Felsefenin karşısında Kur'ân'ın koyduğu gerçek hikmet.

hikmet-i hakikiye

• Gerçek hikmet.

hikmet-i halık / hikmet-i hâlık

• Yaratıcının hikmeti.

hikmet-i hayatiye

• Hayatta olmasındaki hikmet.

hikmet-i hilkat

• Yaratılış hikmeti ve gayesi.

hikmet-i ilahiye / hikmet-i ilâhiye

• Allah'ın hikmeti. Mahlûkatın yaratılışında Allah'ın gayeleri.

hikmet-i ilahiyye / hikmet-i ilâhiyye

• Allah'ın hikmeti, yalnız O'nun bileceği iş.

hikmet-i iman

• İman etmenin ardındaki hikmet, gaye.

hikmet-i imaniye

• İmana dayalı hikmet ilmi.

hikmet-i ipham

• Bir şeyi gizlemenin hikmeti.

hikmet-i islamiye / hikmet-i islâmiye

• İslâmî hikmet, ilim ve bilgi.

hikmet-i kainat / hikmet-i kâinat

• Kâinatın yaratılmasındaki hikmet; herşeyin belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde olması.

hikmet-i kudsiye

• Mukaddes, kusursuz ve eksiksiz hikmet.

hikmet-i kudsiye-i kur'aniye / hikmet-i kudsiye-i kur'âniye

• Kur'ân'ın kutsal hikmeti, onun hikmet ilmi.

hikmet-i kur'an / hikmet-i kur'ân

• Kur'ân'ın hikmeti.

hikmet-i kur'aniye / hikmet-i kur'ânîye

• Kur'an'a mahsus hikmet.

• Kur'ânî hikmet.

hikmet-i kur'aniye ve imaniye / hikmet-i kur'âniye ve imaniye

• Kur'ân ve imandan gelen ilim, hikmet.

hikmet-i madde

• İşin hikmeti.

hikmet-i mirac

• Miracın hikmeti, gayesi ve anlamı.

hikmet-i mutlaka

• Sınırsız hikmet; yaratılıştaki gaye, herşeyin yerli yerinde ve anlamlı oluşu.

hikmet-i nakkaşe

• Nakış yapan bir hikmet, nakış ustası olan bir hikmet.

hikmet-i nur-u irfan

• Hikmetli, nurlu bilgi.

hikmet-i nüzul

• İniş gayesi, hikmeti.

hikmet-i risalet

• Peygamberliğin hikmeti.

hikmet-i rububiyet

• Rububiyetin hikmeti.

hikmet-i samedaniye / hikmet-i samedâniye

• Samed olan Allah'ın hikmeti.

hikmet-i şamil / hikmet-i şâmil

• Kapsamlı, kuşatıcı hikmet.

hikmet-i şamile / hikmet-i şâmile

• Kapsamlı, kuşatıcı hikmet.

hikmet-i san'at-ı rabbaniye

• Bütün varlıkları yaratılış gayelerine göre terbiye edip idaresi ve egemenliği altında tutan Allah'ın san'atındaki hikmet, gaye, fayda, sır.

hikmet-i şer'iye

• Şeriatin hikmeti, maksat ve gayesi.

hikmet-i sermedi

• Allah'ın sonsuz hikmeti.

hikmet-i tahsis

• Ait kılınmasının, özellikle seçilmesinin hikmeti, gayesi.

hikmet-i tahsisi

• Ait kılınmasının hikmeti, gayesi.

hikmet-i tamme / hikmet-i tâmme

• Tam ve mükemmel hikmet; eksiksiz ve yerli yerinde iş.

hikmet-i tamme-i sübhaniye / hikmet-i tamme-i sübhâniye

• Her türlü kusur ve noksandan münezzeh olan Allah'ın tam ve mükemmel hikmeti.

hikmet-i tecrübiye

• Tecrübeye dayanan hikmet ve ilim.

hikmet-i teklif

• İnsanlara dünya hayatında bazı sorumlulukların yüklenmesinin hikmeti, imtihan gayesi.

hikmet-i tekrar

• Tekrarın hikmeti, sebebi.

hikmet-i teşri

• Kanun yapma hikmeti. Allah'ın emir ve yasaklarında gözetilen Rabbanî incelikler.

hikmet-i teşri'

• (Hikmet-i teşriiye) Şeriata dayanan kanun yapma ilmi. Şer'î ve Rabbanî kanunların hikmeti.

hikmet-i teşri'iye

• Yasamadaki hikmet, kanun koymadaki gaye, fayda.

hikmet-i teşriiye

• Şeriata ait ve Rabbânî kanunların hikmeti.

hikmet-i ulviye

• Yüce hikmet.

hikmet-i vasia / hikmet-i vâsia

• Geniş ve büyük hikmet, sebep ve gaye.

hikmet-i vücud

• Bir şeyin var olmasının hikmet ve amacı.

hikmet-medar

• Hikmetli, hikmet dolu.

hikmet-nüma

• Hikmet gösteren. (Farsça)

hikmet-resan

• Hikmete ulaştıran, hikmet veren.

hikmet-şinas

• Hikmet bilen. (Farsça)

hikmet-ül eşya

• Eşyanın hikmetleri. Fizik, kimya, botanik gibi ilimler.

hikmetamiz / hikmetâmiz

• Hikmetli, hikmetle karışık, hikmeti içine alan.

hikmetçe

• Hikmet yönünden; belli bir amaç ve hedefe yönelik olarak.

hikmetdarane / hikmetdârâne

• Hikmetlice.

hikmeteda / hikmetedâ

• Hikmetli.

hikmeten

• Hikmet gereği.

hikmetfeşan / hikmetfeşân

• Hikmet yayan.

• Hikmet saçan.

hikmetmedar

• Hikmet kaynağı.

hikmetnüma / hikmetnümâ

• Hikmetli.

• Hikmet gösteren.

hikmetperverane / hikmetperverâne

• Hikmetsevercesine.

• Hikmetli yapmayı pek sever bir şekilde.

hikmettar

• Herşeyi hikmetle, belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yapan.

hikmetullah

• Allah'ın hikmeti.

hilaf-ı akıl ve hikmet / hilâf-ı akıl ve hikmet

• Akla ve hikmete aykırı.

hilaf-ı hikmet / hilâf-ı hikmet / خِلَافِ حِكْمَتْ

• Yaratılıştaki hikmete, İlâhî gayeye zıt.

• Hikmete zıt.

• Hikmete zıt.

ibadet

• Allah'ın (C.C.) emirlerini yerine getirmek ve nehiylerinden kaçmak. Yapılmasında sevab olup, ihlâsla yapılan herhangi bir amel. Şeriatta bildirildiği gibi Allah'a kulluk etmek. Kâinatın ve dolayısıyla insanların hilkatindeki hikmet ve gaye.

icraat-ı hakimane / icraat-ı hakîmâne

• Hikmetli bir şekilde yapılan icraatlar.

ilahiyat

• Hikmet ilminin dinden ve sadece Cenab-ı Hak'tan bahseden kısmı. Filozoflarca fikir olarak ileri sürülen dine dâir nazariyeler, düşünceler.

ilan-ı tekvini / ilân-ı tekvinî

• Umumi âfetler ve gök taşları düşmesi gibi Cenab-ı Hakk'ın tekvinî âyetleri ve ibretli hâdiseleri ile hakaik ve hikmet-i İlâhiyesini ilân edip bildirmesi.

ilm-i esrar-ı huruf

• Harflerin sırlarını ve hikmetlerini konu alan ilim.

ilm-i huruf

• Harflerin sırlarını ve hikmetlerini konu edinen ilim dalı.

ilm-i usul

• Delillerden hüküm nasıl çıkarıldığını öğreten ilim. (Usul-ü fıkıh, Usul-ü şeri'at veya hikmet-i teşriiye de denir.)

iltizam-ı hikem

• Hikmetlere sarılma, hikmetlere bağlılık.

inayet / inâyet

• Bütün yararların, hikmetlerin ve faydaların kaynağı olan düzenlilik.
• Allah'ın özel yardımı, şefkatle ilgilenmesi.

inayet-i tamme / inâyet-i tamme

• Bütün yararların, hikmetlerin ve faydaların kaynağı olan düzenliliğin eksiksiz ve tam oluşu.

inayet-i zahire

• Ap açık inayet; bütün yararların, hikmetlerin ve faydaların kaynağı olan ap açık düzenlilik.

intizam-ı hakimane / intizam-ı hakîmâne

• Hikmetli bir düzen.

intizam-ı hikmet

• Hikmetin düzenlemesi; herbir şeyin bir gaye ve faydaya yönelik olarak, tam yerli yerinde olmasındaki düzenlilik.

irsal-i mesel

• Konuşurken meşhur hikmetli sözleri kullanmak.

ism-i bedi' ve hakim / ism-i bedî' ve hakîm

• Allah'ın örneksiz olarak, eşsiz bir şekilde yaratan, ismi ile her işini hikmetle yapan mânâsındaki ismi.

ism-i hakem ve hakim / ism-i hakem ve hakîm

• Varlıklar hakkında küllî hüküm veren ve o hükme göre sebepleri ve eşyayı hikmetle sevk eden Allah'ın ismi.

ism-i hakim / ism-i hakîm / اِسْمِ حَكِيمْ

• Her şeyi hikmetle, belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan mânâsında Allah'ın Hakîm ismi.

• Her işi hikmetli olan(Allah)ın ismi.

izzet-i rububiyet

• Her varlığı yaratılış amacına hikmetli bir biçimde ulaştırarak terbiye ve idare eden Allah'ın şeref ve yüceliği.

kadir-i hakim / kadîr-i hakîm / قَد۪يرِ حَك۪يمْ

• Herşeyi hikmetle yaratan sonsuz kudret sahibi Allah.

• Nihâyetsiz kudret sâhibi ve her işi hikmetli olan (Allah).

kalb

• Vücudun kan dolaşımı merkezi. Yürek.
• Gönül.
• Herşeyin ortası.
• Bir halden diğer bir hale çevirme. Değiştirme.
• İmanın mahalli.
• Fuâd, sıkt-ül ilim, tâbut-ül ilim, beyt-ül hikmet, via-i ilim de denilir. (Dâima değiştiği ve hareket halinde olduğu için kalb i

kanun-u hikmet

• Hikmet kanunu.

kaside-i manzume-i hikmet

• Hikmetle ve düzenli bir şekilde yazılmış kaside, şiir.

kaside-i mevzune-i manzume-i hikmet

• Hikmetin vezinli, kâfiyeli ve ahengli kasidesi.

kavanin-i hikmet / kavânin-i hikmet

• Hikmet kanunları.

kelam / kelâm

• Söz. Bir mânayı ifâde eden, bir maksadı anlatan ifâde.
• Allah'a mahsus bir sıfat.
• Fık: Allah (C.C.) Kelâm sıfatını da hâizdir. Onun kelâmı harften ve savttan (sesden) münezzehtir, ezelidir, ebedidir.
• Ist: Hikmet ve mantık esaslarıyla Allah'ın (C.C.) varlığı, birliği, İ

kelamat-ı hikmet / kelâmât-ı hikmet

• Hikmet kelimeleri, sözleri.

kelimat-ı hikmet

• Hikmetin kelimeleri; Allah'ın her bir varlığı belirli gaye ve faydaya yönelik olarak, tam yerli yerinde yaratma sıfatının kelimeleri, sözleri.

kelime-i hikmet

• Hikmet ifade eden kelime.

kelime-i hikmetnüma / kelime-i hikmetnümâ

• Hikmetli kelime.

kemal-i hikmet / kemâl-i hikmet / كَمَالِ حِكْمَتْ

• Mükemmel bir hikmet.

• Tam bir hikmet.

kemal-i hikmet ve inayet / kemâl-i hikmet ve inayet

• Mükemmel bir hikmet ve düzenlilik.

kemal-i hikmet ve intizam / kemâl-i hikmet ve intizam

• Mükemmel bir hikmet ve düzen.

kemal-i inayet / kemâl-i inâyet

• Bütün yararların, hikmetlerin ve faydaların kaynağı olan düzenliliğin mükemmelliği.

kemal-i intizam ve hikmet / kemâl-i intizam ve hikmet

• Mükemmel bir düzen ve hikmet.

kemal-i kudret ve hikmet / kemâl-i kudret ve hikmet

• Allah'ın kudret ve hikmetinin eksiksiz ve mükemmel oluşu.

kemal-i rahmet ve hikmet / kemâl-i rahmet ve hikmet

• Mükemmel ve kusursuz bir rahmet ve hikmet.

keşşaf-ı zihikmet / keşşâf-ı zîhikmet

• Hikmet sahibi keşfedici.

kevser

• Kıyamete kadar gelecek Âl, Ashâb, Etbâ' ve onların iyilikleri, hayırları.
• Bereket.
• Kesretten mübâlağa. Çokluğun gayesine varan şey. Gayet çok şey.
• Pek çok hayır. Hikmet, ilim. Kur'an, İslâm, tevhid. İlm-i Ledün. Ma'rifetullah.
• Cennet ırmaklarının kaynakları.

kitab-ı hakim / kitab-ı hakîm

• Hikmetli kitap; Kur'ân-ı Hakîm.

kitab-ı hikmet

• Hikmet kitabı; her şeyin belirli fayda ve gayelere yönelik olarak tam yerli yerinde olduğunu bildiren kitap.

kitab-ı hikmet ve şeriat

• Hikmet ve kanun kitabı.

kitab-ı hikmet-i samedaniye / kitab-ı hikmet-i samedâniye

• Kendisi hiçbir şeye muhtaç olmayan ancak herşey Kendisine muhtaç olan Allah'ın hikmetlerle dolu kitabı, İlâhî amaç ve hikmetleri gösteren kitap.

kitab-ı hikmetnüma / kitab-ı hikmetnümâ

• Hikmetli kitap.

kuddise sirruhu / kuddise sirruhû

• İlâhî hikmetten öğrendiği sırlar mübarek ve pak olsun anlamında, büyük veliler için kullanılan bir hürmet ifadesi.

kudret ve hikmet-i ilahiye / kudret ve hikmet-i ilâhiye

• Cenab-ı Allah'ın kudret ve hikmeti.

kumaş-ı hikmet

• Hikmet kumaşı.

kur'an-ı azim-i hakim / kur'ân-ı azîm-i hakîm

• Her âyet ve sûresinde sayısız hikmet, mu'cize ve faydalar bulunan yüce, büyük Kur'ân.

kur'an-ı hakim / kur'an-ı hakîm / kur'ân-ı hakîm

• Hakim olan Kur'an-ı Kerim. Hakim: Hikmetli, hikmet sâhibi, yahut çok hâkim ve muhkem mânalarına gelir.

• Hikmetli Kur'ân; her âyet ve sûresinde sayısız hikmetler bulunan Kur'ân.

kur'an-ı hakim ve kerim / kur'ân-ı hakîm ve kerîm

• Her âyet ve sûresinde sayısız hikmet, mu'cize ve faydalar bulunan Kur'ân.

kur'an-ı hakim-i mu'cizü'l-beyan / kur'ân-ı hakîm-i mu'cizü'l-beyan

• İfade ve açıklamalarıyla mu'cize olan ve sayısız hikmetleri içinde bulunduran Kur'ân.

kur'an-ı hakimin nuru / kur'ân-ı hakîmin nuru

• Her âyet ve sûresinde sayısız hikmet ve mu'cizeler bulunan Kur'ân'ın nuru, aydınlığı.

kur'an-ı hikmet / kur'ân-ı hikmet

• Hikmet Kur'ân'ı.

kuvvet-i hikmet

• Hikmetin kuvveti.

la müdebbire illa hu / lâ müdebbire illâ hû

• İdare eden, ilmiyle her şeyin sonunu görüp ona göre hikmetle iş yapan Allah'tan başka ilâh yoktur.

lemeat-ı hikmet / lemeât-ı hikmet

• Hikmet parıltıları.

lihikmetin

• Bir hikmete mebni olarak. Bir hikmetten dolayı.

• Bir hikmet için.

lisan-ı hakimane / lisân-ı hakîmâne

• Son derece hikmetli sözler söyleyen dil.

lisan-ı hikmet

• Hikmet dili.

lokman hakim / lokman hakîm

• Allahü teâlâ tarafından kendisine ilim ve hikmet; akıl, anlayış, idrâk verilen peygamber veya velî. Kur'ân-ı kerîmde ismi zikr edildi. Dâvûd aleyhisselâm zamânında Arabistan Yarımadası'nın Umman taraflarında yaşadı. Uzun bir ömür yaşadıktan sonra ibâ det hâlindeyken Kudüs ile Remle arasında vefât et

lügaz

• Edb: Manzum bilmecelere denir. Lügaz çözülürse insan, hayvan, eşya veya başka bir mânâ çıkar. Meselâ: (Hikmetullah şehrinin bir tânesiOğlunun karnında yatar annesi.)Bu manzum çözülürse cevap olarak "İpek böceği" çıkar.

ma'kul-ül-ma'na

• Bir sebebe, illete ve maslahata dayanan şer'i mesele. (Fakat, hakiki sebeb ise emr-i İlâhidir.) Bir hikmete ve bir maslahata binâen tercih edilmiş veya o hükmün teşriine müreccih olmuş olan şer'i mes'ele.

mahsul-ü hikmet

• Hikmet ürünü, neticesi.

mahz-ı hikem

• Akıllılığın ve filozofluğun ta kendisi. Hikmetlerin ta kendisi.

mahz-ı hikmet / مَحْضِ حِكْمَتْ

• Hikmetin ta kendisi.

• Tam bir hikmet.

makulü'l-mana / mâkulü'l-mânâ

• Hikmeti akılla kavranılabilir.

marifet-i takva ve hikmet / mârifet-i takvâ ve hikmet

• Hikmet ve takva ilmi.

maslahat-ı irşad-ı umumi / maslahat-ı irşad-ı umumî

• Herkese doğru yolu göstermenin gerektirdiği hikmet.

mebde' ve mead / mebde' ve meâd

• Başlangıç ve sonuç, dünyâ ve âhiret; mahlûkların (yaratılmışların) nereden ve nasıl vücûda geldiği, onları kimin yarattığı, yaratılış hikmetleri, sonunda ne olacakları ve ölümden sonraki hâlleri.

mecelle

• Mecmua. Fikir topluluğu. Risale. Kitab. Hikmetli sahife.
• Fıkıh kitabının muâmelât kısmının toplu bir parcası.
• İslâm Hukukuna dâir bir mecmua.

meknuzat-ı hikmet-perver / meknûzât-ı hikmet-perver

• Hikmetli defineler.

metalib-i hikmet / metâlib-i hikmet

• İlâhî hikmetin istekleri, gerekleri.

mıstar-ı hikmet

• Hikmetin mıstarı.

mistar-ı hikmet

• Hikmetin gerçekleşmesi için kullanılan vasıta, şablon.

mizan-ı hikmet / mîzan-ı hikmet

• Hikmet terazisi.

mu'ciz-i hikmet

• Allah'ın hikmetinin mu'cizesi.

mu'cize-i hikmet

• Hikmet mu'cizesi.

muallim-i hikmet

• Hikmet öğretmeni; varlıklardaki hikmetleri, gaye ve sırları insanlara ders veren öğretmen.

mucid-i hakim / mucid-i hakîm

• Herşeyi hikmetle yaratan, var eden Allah.

müdebbir

• İdare eden, ilmiyle herşeyin sonunu görüp ona göre hikmetle iş yapan Allah.

• Evvelden düşünüp işleri ona göre ayarlayan. Her şeyin evvelden tedbirini yapan, gören.
• İlmi ile her şeyin akibetini ihâta edip ona göre hikmetle iş yapan Allah (C.C.).

müdebbir-i hakim / müdebbir-i hakîm / مُدَبِّرِ حَك۪يمْ

• Hikmetle tedbir eden. Her işini çok hikmet ve tedbirle yapan. Cenab-ı Hak.

• Herşeyi hikmetle yaratan ve herşeyi idare eden Allah.

• Sonunu görerek hikmetle önlem alan (Allah).

müdebbiriyet

• Allah'ın idare etme ve ilmiyle herşeyin sonunu görüp ona göre hikmetle iş yapma sıfatı.

muğni / muğnî

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Hikmeti îcâbı, her şeyin ihtiyâcını giderici, tamamlayıcı ve lütfuyla doyurucu.

muhalif-i hikmet

• Hikmete zıt.

mukteza-yı adl ve hikmet

• Hikmet ve adaletin gereği.

mukteza-yı hikmet / مُقْتَضَاي حِكْمَتْ

• Allah'ın hikmetinin gereği.

• Hikmetin gereği.

mukteza-yı hikmet ve hakikat

• Hikmet ve hakikatin gereği.

mukteza-yı hikmet ve rahmet

• Hikmet ve rahmetin gereği.

mukteza-yı ism-i hakim / mukteza-yı ism-i hakîm

• Allah'ın herşeyi hikmetle yaptığını bildiren isminin gereği.

mukteza-yı rahmet ve hikmet

• Allah'ın rahmetinin ve hikmetinin gereği.

mün'im-i hakim / mün'im-i hakîm

• Gerçek nimet verici ve her işini hikmetle ve belli bir sebeple yapan Allah.

murassaat-ı hikmet / murassaât-ı hikmet

• Hikmet süslemeleri.

mürebbi-i hakim-i zülcelal / mürebbî-i hakîm-i zülcelâl

• Herşeyi hikmetle yapan ve terbiye eden, sonsuz haşmet ve yücelik sahibi Allah.

mushaf-ı hikmet

• Hikmet Mushafı (canlı hikmet mushafı).

musibet-i semaviye / musibet-i semâviye

• Bir hikmete binaen Allah tarafından gökten indirilen musibet, belâ.

mutasarrıf-ı hakim / mutasarrıf-ı hakîm

• Herşeyi hikmetle yapan ve dilediği gibi kullanan sonsuz tasarruf ve yetki sahibi Allah.

nadire-i hikmet

• Hikmetin az bulunan harikası.

nakkaş-ı hakim / nakkaş-ı hakîm

• Varlıkları sanatlı nakışlarla donatan ve her şeyi hikmetle, yerli yerinde yaratan Allah.

nakli delil / naklî delil

• Şer'î hükümler için naklî delil esastır. Yalnız akıl ile din namına hüküm getirilmez ve böyle bir hükmün dinle alâkası olmaz. Dinî meselelerde aklın ve ilmin vazifesi; dinî hükümlerdeki hikmetleri ve hakkaniyet delillerini görüp izhar etmektir. Kur'anın bazı âyetlerinde yapılan akla havaleler ve Kur

nakş-ı hikmet

• Hikmet nakşı.

name-i nurin-i hikmet / nâme-i nurîn-i hikmet

• Hikmetin nurlu mektubu.

nazar-ı hikmet / نَظَرِ حِكْمَتْ

• Hikmet gözüyle bakma; bir sır, gaye ve fayda bulma niyetiyle bakma.

• Hikmet bakışı.

nazm-ı garib-i hikmet / nazm-ı garîb-i hikmet / نَظْمِ غَرِيبِ حِكْمَتْ

• Hikmetin hayret verici düzeni.

• Garib hikmetli sıralama.

nevamis-i hikmet / nevâmis-i hikmet

• Hikmetin kanunları.

nizam-ı hikmet

• Allah'ın hikmetiyle bu âleme yerleştirdiği düzen.

nizam-ı hikmet-i ilahiye / nizam-ı hikmet-i ilâhiye

• Cenâb-ı Hakkın hikmetle bu âleme yerleştirdiği düzen.

nur-u hikmet

• İlim ve hikmet ışığı, aydınlığı.

perde-i hikmet

• Hikmet perdesi.

perdedar-ı dest-i kudret / perdedâr-ı dest-i kudret

• Kudret elinin perdecisi; hikmetli olduğu hâlde ilk bakışta çirkin gibi görünen hâdiselerde İlâhî kudreti gizleyen perde.

pür-hikmet

• Hikmet dolu.

rabb-i hakim / rabb-i hakîm

• Herşeyi hikmetle belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan ve herbir varlığın her türlü ihtiyacını karşılayıp idare eden Allah.

rabbani / rabbânî

• Allahü teâlâdan gelen.
• Kendisine ilim ve hikmet verilmiş, ilmi ile amel eden derin âlim.

rahim-i hakim / rahîm-i hakîm

• Herşeyi hikmetle yapan, sonsuz şefkat ve merhamet sahibi Allah.

rahmet ve hikmet ve adalet-i ilahiye / rahmet ve hikmet ve adalet-i ilâhiye

• Allah'ın rahmet, hikmet ve adaleti.

remz-i hikmet / رَمْزِ حِكْمَتْ

• Hikmetin ince işareti.

remz-i hikmet-i kainat / remz-i hikmet-i kâinat

• Kâinattaki hikmetin ince işareti.

rezzak-ı hakim / rezzâk-ı hakîm

• Hikmet sahibi rızık verici Allah.

riayet-i mesalih ve hikem

• Maslahat ve hikmetlerin gözetilmesi, onlara riayet edilmesi.

rububiyet-i sermediye

• Allah'ın bütün varlıklar üzerindeki kesintisiz mâlikiyet ve egemenliği ve her varlığı yaratılış amacına hikmetle ulaştıran kesintisiz terbiyesi.

şafi-i hakim / şâfî-i hakîm / شَاف۪ئِ حَك۪يمْ

• Her işi hikmetli olan, her şifâyı veren (Allah).

şafi-i hakim-i zülcelal / şâfî-i hakîm-i zülcelâl

• Hastalara şifa veren, her şeyi hikmetle, belli bir gaye ile yaratan ve sonsuz haşmet sahibi olan Allah.

saik-i hakim / sâik-i hakîm / سَائِقِ حَكِيمْ

• Herşeyi hikmetli bir şekilde bir amaca yönlendiren Allah.

• Her işi hikmetli olan sevk edici (Allah).

sani'-i hakim / sâni'-i hakîm

• Hikmet sâhibi olan yaratıcı. Allah (C.C.)

sani-i hakem-i hakim / sâni-i hakem-i hakîm

• Her bir varlığın bütün keyfiyetleri hakkında genel hüküm veren ve o hükme göre sebepleri ve eşyayı hikmetle sevk edip san'atla yaratan Allah.

sani-i hakim / sâni-i hâkim

• Herşeyi hikmetle ve san'atla yapan Allah.

sani-i hakim-i müdebbir / sâni-i hakîm-i müdebbir

• Her şeyi san'atlı olarak belli gaye ve hikmet doğrultusunda yaratan ve idare eden Allah.

sani-i hakim-i zülcelal / sâni-i hakîm-i zülcelâl

• Herşeyi san'atla ve hikmetle yaratan, sonsuz büyüklük ve haşmet sahibi Allah.

sani-i hakim-i zülcemal / sâni-i hakîm-i zülcemâl

• Her şeyi san'atla yaratan güzellik ve hikmet sahibi Allah.

sem'-i hikmet

• Hikmetli sözleri dinlemek. Hikmetten ibret ve ders almak. En hayırlısına tabi olmak.

• Hikmetli sözleri dinleme.

şerh-i sadr

• Peygamber efendimizin çocukluğunda ve peygamberliği sırasında (mîrâc gecesinde) mübârek göğsünün açılarak kalbinin çıkarılması ve yıkanıp ilim, hikmet ve mârifet ile doldurulduktan sonra yerine konması hâdisesi.
• Göğsün yâni kalbin ilâhî nûr, ilim, hikmet ve mârifet ve sekîne (ferahlı

sevk-i tabii / sevk-i tabiî

• Hayvan veya insanların düşünmeksizin Cenab-ı Hakk'ın sevki ile olan hikmete uygun hareketi. Sevk-i kaderî, ilham veya sevk-i İlâhî demek daha doğrudur.

şifahane-i hikmet

• Bilim, hikmet şifahanesi.

sikke-i hikmet

• Hikmet mührü.

silsile-i felsefe ve hikmet

• Hikmet ve felsefe zinciri.

sırr

• Gizli hakikat. Gizli iş. Herkese söylenmeyen şey.
• Müşâhedetullah'ın mahalli bulunan kalbdeki lâtife.
• İnsanın aklının ermediği şey. Allah'ın hikmeti. (Sırrını kimseye fâş etme sırrın fâş olur.Sen kendi sırrını saklayamazsanEl sana nasıl sırdâş olur.)

sırr-ı hakikati

• Gerçek gücü, hikmet ve esprisi.

sırr-ı hikmet

• Hikmet sırrı.

sırr-ı hikmet-i ilahiye / sırr-ı hikmet-i ilâhiye

• Allah'ın koyduğu hikmet, yarar, sebep ve faydanın sırrı, esprisi.

sırr-ı hikmeti

• Hikmetinin sırrı, esprisi; ilmî açıklaması.

sırr-ı teklif

• İnsanların dünyaya gelip, Allah (C.C.) tarafından vazifelendirilmelerinin hikmeti. Dünyaya gelip vazife sahibi olmanın sırrı.

sırr-ı tevatür

• Tevatür sırrı; bir sözün nesilden nesile, sözüne inanılır büyük topluluklar tarafından nakledilmesi sırrı, hikmeti.

sırr-ı veraset-i nübüvvet / sırr-ı verâset-i nübüvvet

• Peygamber varisliğinin sırrı, hikmeti, hakikati.

şule-i hikmet

• Hikmet ışıltısı.

şümul-ü hikmet

• Allah'ın hikmetinin herşeyi kapsaması.

suret-i hakimane / suret-i hakîmâne

• Hikmetli bir şekilde.

sutur-u hikmet / sutûr-u hikmet

• Hikmet satırları.

şuunat-ı hakimane / şuûnât-ı hakîmâne

• Hikmetli bir şekilde yapılan işler.

tabir-i hakimane / tâbir-i hakîmâne

• Hikmetli ifade; sorulan bir suale, soranın hâlini dikkate alarak cevap verme.

tahsis-i hikmet

• Has kılınmanın hikmeti, namaza ait olmasının sırrı.

tasarruf-u hikmet

• Hikmetle yapılan tasarruf, icraat.

tasarrufat-ı hakimane / tasarrufât-ı hakîmâne

• Hikmetli bir şekilde yapılan tasarruflar, icraatlar.

tecelli-i kübra-yı adl ve hikmet / tecellî-i kübrâ-yı adl ve hikmet

• Adaletin ve hikmetin büyük tecellîsi, yansıması.

tecelli-i kudret ve hikmet / tecellî-i kudret ve hikmet

• Allah'ın kudret ve hikmet görüntüsü.

tedbir-i rububiyet

• Her şeyi idare ve terbiye eden Allah'ın kâinat ve varlıklar üzerindeki hikmetli faaliyeti, emri altında tutması, idaresi.

teenni-i hikmet

• Hikmetin yavaş yavaş ve akıllıca gibi, en faydalı şekilde zuhuru.

teennuk

• Varlıklardaki hikmetli, kusursuz ve pürüzsüz yaratılma özelliği.

• Nazarında ve fikrinde dikkatli olmak. İttikan. Eşyanın hikmetli, kusursuz ve pürüzsüz yapılışı.

tertib-i hikmet

• Hikmetli düzenleme.

teşrihat-ı hikemiye

• Hikmet ve felsefe nazarıyla yapılan araştırma, açıklama.

umman-ı hikmet

• Hikmet ve ilim deryası, denizi.

üslub-u hakimane / üslûb-u hakîmâne

• Hikmetli olan ifade tarzı; muhâtaba herşeyin gaye ve faydasını anlatan ve herşeyin gerçek mahiyetini bildiren tarzı, üslûbu.

usul-ü fıkıh ilmi

• Fıkıh ilmine âit bilgilerin esası ve istinadgâhı olan bir ilimdir. Şer'i hükümlerin mufassal ve muayyen delilleri ve hikmetleri bu sayede bilinir ve bu dini hükümler, bu muayyen ve müşahhas deliller vâsıtası ile istinbat ve isbat olunur. Bu ilme "Hikmet-i teşriiye" de denilmiştir.

vüs'at-i hikmet

• Hikmet genişliği.

ya hakim / yâ hakîm

• Ey herşeyi belirli maksat ve gayelere uygun olarak faydalı ve tam yerli yerinde yaratan, hikmet sahibi Allah.

yed-i hikmet

• Hikmet eli.

zat-ı hakim / zât-ı hakîm

• Herşeyi hikmetle, belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan Zât, Allah.

zat-ı hakim-i hafiz / zât-ı hakîm-i hafîz

• Herşeyi koruyup saklayan ve hikmetli bir şekilde yapan Zât, Allah.

zat-ı hakim-i zülcelal / zât-ı hakîm-i zülcelâl

• Sonsuz haşmet ve büyüklük sahibi olan ve her şeyi hikmetle yaratan Allah.

zat-ı hakimane / zât-ı hâkimâne

• Her şeyde bir gaye ve maksadı düşünerek hikmetle davranan şahsiyet, kişilik.

zat-ı hakimaneleri / zât-ı hakîmâneleri

• Hikmet sahibi olan zâtınız.

zat-ı kadir-i hakim / zât-ı kadîr-i hakîm

• Sonsuz güç ve kudret sahibi ve herşeyi hikmetle yapan Zât, Allah.