ishak aleyhisselam / ishâk aleyhisselâm

• Şam ve Filistin ahâlisine (halkına) gönderilen peygamberlerden. İbrâhim aleyhisselâmın ikinci oğlu olup, annesi hazret-i Sâre'dir. İbrâhim aleyhisselâmın dînini insanlara tebliğ etti. İsmi, Kur'ân-ı kerîmde on yedi yerde bildirilmiştir.

ahad-ı nas / âhâd-ı nâs

• Avam, halktan birisi.

ahali / ahâli / ahâlî / اهالى / اَهَال۪ي

• (Tekili: Ehl) Halk, umum, nâs.
• Bir memleketin yerlileri, bir memlekette oturanlar, yaşayanlar.

• Halk.

• Halk.

• Halk, ahali, insan topluluğu. (Arapça)

• Halk.

ahali nazarında

• Halkın gözünde.

ahali-i islamiye / ahali-i islâmiye

• Müslüman halk.

ahali-i müslime

• Müslüman ahalî, halk.

ahene

• Demir halka. (Farsça)

ahilik

• Asırlar önce Anadolu'da gelişen bir halk ocağı. Sosyal bir kuruluş olan ahilik iş alanında adam yetiştirmek, çalışma sevgisini aşılamak, istihsali çoğaltmak gibi gayeleri vardı. Günlük hayatta ise teavün, yoksulları koruma gibi insani duyguları; ayrıca müzik, silah kullanma, binicilik kabiliyetlerin

aile

• Erkeğin karısı.
• Ev halkı.
• Akraba.
• Aynı işte olan, aynı gaye için çalışanların hepsi.

akide-i avam / akîde-i avâm

• Geniş halk tabakasının akidesi, inancı.

ala-mele'in nas / alâ-mele'in nas

• Herkesin önünde. Halkın huzurunda.

ala-ruus-ileşhad / alâ-ruus-ileşhad

• Aleme karşı. Herkesin gözü önünde. Halkın önünde.

alem / âlem

• Bütün cihan. Kâinat.
• Dünya.
• Her şey.
• Cemaat.
• Halk.
• Cemiyet. Dehr.
• Hususi hal ve keyfiyet.
• Bir güneş ile ona tâbi olan ve etrafında devreden seyyarelerin teşkil ettiği dâire.

alem-i ecsad / âlem-i ecsâd

• Yerler, dağlar, gökler gibi, ölçülebilen ve tartılabilen madde âlemi. Buna âlem-i halk, âlem-i şehâdet ve âlem-i mülk de denir.

amiyane / âmiyâne / عَامِيَانَه

• Sıradan halka yakışır şekilde.

arazi-i mahmiye / arâzi-i mahmiye

• Huk: Beytülmâle ait araziden, koru, mer'a, yol, pazar yerleri gibi halkın ihtiyaçlarına ayrılmış olan arâzi.

arazi-i mevat / arazi-i mevât

• Huk: Hiç kimse tarafından kullanılmayan ve halka verilmeyen, meskun mahallerden biraz uzakta bulunan taşlık ve kıraç arazi.
• İşlenmemiş toprak.

arş

• Allahü teâlânın yarattığı en büyük varlık. Yedi kat göklerin ve kürsînin üstünde olup, halk (madde) âleminin sonu, emr (maddesizlik) âleminin başlangıcı. Arşullah, Arş-ı mecîd ve Arş-ı a'lâ da denir.

arz-ı mahzar

• Bir işin yapılması için, yüksek bir mevkiye halk tarafından topluca verilen dilekçe.

arzu

• Meşhur halk hikâyelerinden olan Arzu ile Kamber hikâyesinin kadın kahramanı.

ashab / ashâb

• (Tekili: Eshâb) (Sahib) Arkadaş olanlar. Sahip olanlar, kullanma yetkisine sahip kişiler.
• Halk, ahali.
• Sahabeler, yani Peygamberimiz Hz. Muhammed'i (A.S.M.) görmüş ve mü'min olarak ona ve onun mesleğine bağlı kalmış olan zatlar. Bu kişiler, insanlık, doğruluk ve her türlü faz

aşık-ı didar-ı pak / âşık-ı didâr-ı pâk

• Temiz yüzün âşıkı.
• Edb: Evvelce ordularda, kışlalarda, köy odalarında ve mahalle kahvelerinde gerek kendinin, gerek başkalarının sözlerini sazla dile getiren kimse; halk şâiri.

atol

• Mercan adası. Mercan iskeletlerinin birikmesiyle meydana gelmiş olan halka biçiminde ve ortasında bir göl bulunan adacık.

atvak

• (Tekili: Tavk) Tasmalar. Gerdanlıklar, boyuna takılan mücevherler.
• Tâkatler, kuvvetler.
• Boyundaki halka çizgiler.

avam / avâm / عوام / عَوَامْ

• Halk.
• Soylu veya bilgin olmayanlar.

• Halktan ilmi irfanı kıt olan kimse. Okuyup yazması az olan. Fakirler sınıfından.
• Tas : Hakikata tam erememiş, tevhidin derin hakikatlarından haberi olmayan.
• Halkın ekseriyeti.

• Halk, sıradan insanlar.

• Amme'nin çoğulu, halk, topluluk.
• Müctehid (âyet ve hadîslerden şer'î yâni dînî hükümler çıkaran İslâm âlimi) olmayan, mukallid (yâni mezhebinin usûl ve kâidelerini anlayıp taklîd eden).
• Dînî ilimlerden haberi olmayan câhiller.
• Olgunlaşmamış, irşâda (öğrenip, aydınlanmaya) muht

• Halk tabakası. (Arapça)

• Sıradan halk.

avam-firib

• Halkın hoşuna gidecek tarzda hareket eden, halkı avlıyan, demagog. (Farsça)

avam-ı mü'minin / avâm-ı mü'minîn / عَوَامِ مُؤْمِن۪ينْ

• Sıradan mü'min halk.

avam-ı müslimin / avâm-ı müslimîn / عَوَامِ مُسْلِمِينْ

• Müslüman halk tabakası.

• Sıradan müslüman halk.

avam-ı nas / avâm-ı nâs

• Sıradan halk tabakası.

avam-perestane

• Avam kimselere yakışır şekilde. (Farsça)
• Şiddetli halk taraftarı olan birine yakışır sûrette. (Farsça)

avam-pesend

• Halk tarafından beğenilecek olan şey. (Farsça)

avamca

• Halk tarafından.

avamperestane nümayiş

• Avamca gösteriş, halka hoş görünmek için farklı tarzlara yeltenme.

avampesend / avâmpesend / عوام پسند

• Halkın beğendiği. (Arapça - Farsça)

ayan / âyan

• Parlamentonun aldığı kararları düzeltmek için üyelerinin bir kısmı devlete mensup, bir kısmı da halktan seçilmiş olan meclis ve bu meclis üyelerinin her biri ("âyan meclisi", "âyandan falan zat" şeklinde kullanılır).

bac / bâc

• Vergi. (Farsça)
• Kudretli hükümdarın zayıf olan hükümdardan aldığı vergi. (Farsça)
• Eskiden halktan alınan öşür veya haraç ve gümrük vergisi. (Farsça)
• Renk. (Farsça)
• Çeşit. (Farsça)

badame

• İpek kurdu. (Farsça)
• Zincir halkası. (Farsça)
• Et beni. (Farsça)
• Nazarlık. (Farsça)
• Süslü şey. (Farsça)
• Eski hırka. (Farsça)

badi

• Sebeb. İllet. Mûcib. Vesile.
• Zâhir ve âşikâr olan.
• Halkeden. Hâlık. Yaratan.

bari'

• Bir kalıptan döker gibi, düzgün, tertipli ve güzel yaratan. Aza ve cihâzatları birbirine mütenasip ve kâinattaki umumî nizama ve gayelere uygun ve münasebettar olarak halkeden Cenâb-ı Hak (C.C.)

başkırdistan

• Rusya'da halkı Türk olan bir bölge.

bende-i halka-beguş / bende-i halka-begûş

• Kulağı halkalı olan köle, esir.
• Mc: İtaatli, muti'.

ber'

• (Berâ, Bur', Bürü') Yaratmak. Halketmek.
• Hastanın iyileşmesi. Sağlamlık.

beraya

• (Tekili: Beriye) Halk. Bütün mahlûkat.
• Halkın kılıç kullanabilenleri ve vergi hârici tutulan müslüman kısmı.

beriberi

• (Seylanca) Asya'nın güneydoğusu ile Okyanusya, Senegal ve Brezilya'nın yerli halklarında görülen ve B vitamini eksikliğinde vücuda gelen bir hastalık.

berisa'

• Halk, insan topluluğu.

berit

• (Çoğulu: Berâyıt) Halk, beriyye.

beriyye

• Halk. Mahlûk. İnsan.
• Sahra. Çöl.
• Kır.

besbese

• Haberi yaymak.
• İşini halka bildirmek.

beyn-el ahali

• Halk arasında, ahali arasında.

beyn-nas

• İnsanlar arasında, halk beyninde.

bezre

• Koltuk kılının az olması. Yüzük halkası.

bolşeviklik

• (Bolşevizm) Rusya'da kanlı komünizm ihtilalini yapan ve bütün hür dünya milletlerinin de aynı ihtilal metotlarıyla komünizmin hâkimiyeti altına gireceğini savunan Marksist Leninist siyasî görüş. Bu görüşün temsilcileri önce Rus halkını aldattılar, onlara en çok özledikleri şeyleri va'dederek onları

bülten

• Halka bilgi veren, özet olarak yazılmış resmi yazı. (Fransızca)
• Bir müessesenin, kurumun faaliyetlerini tanıtan ve belli zaman aralıklarıyla yayınlanan mevkute. (Fransızca)

büre

• (Çoğulu: Bürât-Bürâ-Bürin) Deve burnuna takılan halkalar.
• Bilezik gibi olan halkaların her birisi.

burjuva

• Orta halli olup, ne çok zengin ve ne de çok fakir olan halk. Eskiden Avrupa'da köylü ve asilzade olmayıp şehirde yaşayan halka denirdi. Kendi başına işi ve malı olan, ücretle çalışmayan, ferde bağlı iş hayatını güden sınıftan olan. (Fransızca)

burjuvazi

• Burjuvaların meydana getirdiği içtimaî (sosyal) sınıf. Avrupa'da burjuvazi, ticaret ve sanayi ile zenginleşti. Soylular sınıfı ile mücadele ederek Fransız İhtilali ile iktidara geldi. İhtilalde işçilerin, köylülerin, fakir halk tabakalarının desteğini sağladı. Onlara eşitlik, hürriyet, adalet vaad e (Fransızca)

ca'l

• Yaratmak, halk.
• Almak.
• İş işlemek. Yapmak.
• Bu kelime Kur'ân-ı Kerim'de onüç vecihle kullanılmıştır:1- Tafak ve ahz (inşâ ve ikbal) mânasına; bir işi işlemeğe müteveccih olup başlamak ve işler olmak.2- Halketmek, yaratmak.3- Kavl ve irsal.4- Tehiyye ve tesviye (tanzim

caibe

• (Çoğulu: Cevâib) Halkın ağzında gezen haber.

cebe

• Zincir veya halkadan örme zırh. Cevşen.

cebire

• Halkın bir işe hazırlık yapması. (Farsça)

cedl

• Yaratmak, halk.
• Kuvvet.
• Sağlam bükmek.
• Azâ, organ, uzuv.

cefakar

• Eziyet eden, cefa eden. (Farsça)
• Halk arasında: Eziyet çeken, cefa çekmiş mânalarında da kullanılır. (Farsça)

cehiş

• Halktan uzak olan.

çelenk

• Eskiden kadınların süs için başlarına taktıkları mücevher veya madenlerden yapılmış sorguç. Halka şeklinde çiçek veya yapraklı dal demeti. (Cenazelere çelenk göndermek İslâm âdeti değildir, israftır.) (Farsça)

çenber

• Daire, def ve kalbur gibi şeylerin tahtadan olan dairesi. (Farsça)
• Fıçı ve tekerlek gibi şeylere takviye edip, dağılmalarını önlemek için etrafını çevirecek tarzda geçirilen demir veya tahta halka. (Farsça)
• Başa ve boyna bağlanan yemeni. (Farsça)
• Esirlik, bağlılık, kölelik. (Farsça)
• Geo: Bir düz (Farsça)

cerre çıkma

• Eski zamanda medrese talebelerinin, mübarek üç aylar olan Receb, Şaban ve Ramazanda köylere dağılıp halka, ahaliye dini nasihatlarda bulunmak, namaz kıldırmak veya müezzinlik etmek suretiyle para ve erzak toplamaları.

cevaib

• Halk arasında gezen haberler.

cumhur / cumhûr / جمهور

• Halk topluluğu. Hey'et, takım. Aynı kararı veya hükmü kabul edenler.
• Âlimlerin çoğu, ekseriyeti.
• Seçimle idare edilen devlet.
• Bir yere toplanmış kum, toprak.

• Halk, çoğunluk.

• Halk, kalabalık, ahâlî, çoğunluk.

• Halk, çoğunluk.

• Halk. (Arapça)
• Kalabalık. (Arapça)

cumhur-u avam / cumhur-u avâm / cumhûr-u avâm / جُمْهُورُ عَوَامْ

• Halk tabakası.

• Halkın çoğunluğu.

• Sıradan halkın çoğunluğu.

cumhur-u mü'minin / cumhur-u mü'minîn

• Mü'minlerden meydana gelen büyük halk topluluğu.

cumhur-u nas / cumhur-u nâs

• İnsanların ekserisi, halk kalabalığı.

• Halkın çoğunluğu.

cumhuri / cumhurî

• Halkın çoğunluyla ilgili.

cumhuriyet

• Devlet reisi, millet veya Millet Meclisleri tarafından seçilen hükümet şekli. Demokraside temsili hükûmet şekli. Halkın hür olarak seçtiği temsilciler (Millet vekilleri ve senatörler) aracılığı ile egemenliğini, (hâkimiyetini) kullanmasına dayanan hükûmet şekli. Cumhuriyetin birbirinden farklı üç ta

da'va-yı halk / da'vâ-yı halk

• Yaratmak iddiasında bulunmak, halk etmeyi, yaratmayı dâva etmek.

daire-i irşad

• Doğru yolu gösterme dairesi, halkası.

daire-i zikr

• Zikir halkası.

demagoji

• yun. Halkı kendi menfaati için okşama siyâseti. Halkın hoşuna gidecek sözlerle insanların sevgisini kazanarak kendi maksadını elde etmeğe çalışmak. Halk avcılığı. Cerbeze.

• Güzel sözlerle halkı kandırma siyaseti.

demokrasi

• Yöneticilerin halk tarafından seçildiği idare şekli.

• yun. (Demos: Halk; Kratia: İdare, iktidar) Halk iktidarına dayanan hükümet şekli. Devlet iktidarını elinde bulunduranların, halkın çoğunluğunun iradesiyle seçildiği hükümet şeklidir. Tatbikatı üç şekildir:1- Vasıtasız hükümet şekli: Halk, devlet iktidar ve hâkimiyetini vasıtasız olarak kullanır. Kan

derek

• Urgan ucuna eklenip, kovanın kulpuna bağlanan ip parçası (urgan suya değmesin diye)
• Kiriş uçlarında olan halka (yayın başlarına geçirirler.)

devletçilik

• Halk işlerinin, hususan büyük sanayi ve ziraatin devlet vasıtası ile işletmesi usulü. Cemiyetin umuma âid olan işleri ve bu işler için lâzım gelen teşkilât, müessese ve sâirelerini devlet eliyle yapılmasını kabul eden idâre sistemi.
• Halkın hususi teşebbüslerini veya büyük müesseseler

devr-i sabık

• Önceki dönem; Cumhuriyet Halk Partisi idaresi ve iktidar dönemi.

dirha

• Süngü ile oynadıkları halka.

divan-ı hümayun / divan-ı hümâyun

• Halkın dâva ve şikâyetlerinin dinlenip halledildiği, devlet meselelerinin görüldüğü padişah huzuru. Bu mecliste; sadrazam, şeyh-ül İslâm, kazaskerler, defterdarlar ve sair büyük devlet ricali bulunurdu. (Farsça)

ebbale

• Bir yüklük odun.
• Bir kısım halk. Cemaat. Cemiyet.

ebdal

• (Tekili: Bedil veya Bedel) Evliyâdan, ziyâde nuraniyyet kazanmış olanlar. Evliyâ zümresinden bir cemaat. Arapçada halkın lüzumlu işlerinin tasarrufuna memur bir cemaata denir.

edb

• Ziyafet verip, halka yemek yedirmek.

efkar-ı amme / efkâr-ı âmme

• Halkın düşüncesi ve fikirleri.

efkarıamme / efkârıâmme

• Umumun fikirleri, halkın düşünceleri.

efvahi / efvahî

• Avam sözü, halk kelâmı, ehemmiyetsiz. (Farsça)

eglal

• (Tekili: Gull) Halkalar. Kelepçeler. Mahkemenin cezaya müstehak kılıp mahkum ettiği kimselerin boyun ve ayaklarına vurulan zincirler.
• (Galel) Ağaçlar arasında korulukta akan sular.

ehali / ehâlî / اهالى

• (Tekili: Ehl) Bir memleket, şehir, kasaba köy veya semt veyahut da mahallede yerleşip oturanlar.
• Avam, halk umum.

• Ahali, halk. (Arapça)

ehl-i beyt

• Hz. Muhammed (s.a.v)'in ailesi, hane halkı, (Hz. Ali, Hz. Fatma, Hz. Hasan, Hz. Hüseyin)

ehl-i emsar

• Şehir halkı, kasaba halkı.

ehl-i iran

• İran halkı.

ehl-i karye

• Köylü, köy halkı.

ehl-i suk / ehl-i sûk

• Çarşı halkı, esnaf. (Farsça)

ehven-i şerreyn

• İki şer (kötülük)den zararı en az olanı. Bu kelime, halk arasında Ehven-i şer olarak kullanılmaktadır.

ekalliyet

• (Akalliyet) Bir hükümetin tebaiyyeti altında yaşayan, yabancı din ve milliyete mensub olup, ekseriyeti teşkil etmeyen halk. Azlık. Azınlık.

ekserin-i avam / ekserîn-i avâm / اَكْثَرِينِ عَوَامْ

• Halkın çoğunluğu.

• Halkın çoğunluğu.

elsine-i enam / elsine-i enâm / اَلْسِنَۀِ اَنَامْ

• Mahlukatın dilleri. Halkın dilleri.

• Halk dili.

enam / enâm / اَنَامْ

• Halk. Bütün mahlukat.

• Yaratılmışlar, halk, insanlar.

• Halk.

enfar

• (Tekili: Nefir) Cemaatler, topluluklar, cemiyetler. Halk, ahali, kalabalıklar, izdihamlar.

enzar-ı halk / enzâr-ı halk

• Halkın dikkati, bakışı.

erbab-ı hall-u akd / erbâb-ı hall-u akd

• Halife seçmeye yetkili olan kişiler. Medine halkının ileri gelenleri.

ervah

• Halk içinde yürürken at üzerindeymiş gibi görünen uzun boylu kimse.
• Adımları birbirine yakın olan.

ervam

• (Tekili: Rumi) Romalılar, Roma imparatorluğu halkından olanlar, rumlar.
• Rumiler, Arap diyarının haricinde bulunanlar.

ervec

• Halk içinde çok geçen şey.

eşaviz

• Halk. Millet. Nâs.

esham-ı umumiye

• Tanzimat devrinde devletin, halka borç karşılığı olarak verdiği hisse bedelleri.

eyyühe'l-avam

• Ey halk.

ezhan-ı avam / ezhan-ı avâm

• Avamın zihinleri; sıradan halkın akılları.

fakha

• Her nebatın yeni açmış çiçeği.
• Bir yıldız adı.
• Dübür halkası.

fakis / fakîs

• Çiftçilerin kullandığı âletlerden halka gibi bir demir.

farat

• Öne çıkan, geçen.
• Issız yerlerde konan nişan ve işaret.
• Kervan halkından önce su yerine varıp sakalık eden kimse.

farisi / farisî

• Acemce, Farsça. İran'la alâkalı ve ona müteallik. İran dili veya halkı ile alâkalı olan.

fatır / fâtır

• Benzeri bulunmayan şeyi yaratan. Hârika üstün san'atiyle yaratan. Halkedici Allah (C.C.)

feris / ferîs

• (Çoğulu: Fersâ) Ağaç halka, çenber.
• Yaralı. Maktul.

fetha

• (Çoğulu: Füteh-Fütuh-Fethât) Kaşı olmayan halka yüzük.
• Büyük yüzük.
• Tavşancıl kuşu.

fikr-i avam / fikr-i avâm

• Avamın, halkın düşüncesi.

fir'avniyyet

• Firavun gibi oluş, isyankârlık ile Allah'ı tanımayış. İnat ile Allah'a isyan edip halkı sapık yollara, dalâlete ve dinsizliğe sevke çalışmak.

futr

• (Fitre) Yaratmak, halk.

gaybet

• Tasavvufta, kalbin kendisine gelen mânâlarla meşgul ve onlara dalmış olarak, kendisinden ve halkın işlerinden, etrâfında olan şeylerden habersiz olması.

geçer akça

• Rayiç para yerine kullanılır bir tabirdir. Bu tabir, eskiden halk arasında yapılan senetlerde, hükümet tarafından akdolunan mukavelelerde kullanılırdı. (Türkçe)

girit madalyası

• Tar: Biri Sultan Aziz diğeri Sultan II.Abdülhamid devrinde olmak üzere ihdas olunan madalyalar. Her ikisinin de altun ve gümüş olmak üzere iki türlüsü vardı. Girit işinde hizmeti görünen devlet ricaline altun, ikinci derecedeki memurlarla halka, gümüş olanı verilirdi.

gudruf-u halkavi / gudruf-u halkavî

• Tıb: Kıkırdak halka.

gulampare

• Dost, sevgili, mahbup. (Halk ağzında kulampara şeklinde kullanılır.)

hace-i evvel / hâce-i evvel

• Milletin ilmen ve fikren terakki etmesi için, çeşitli bilgileri, halkın rahatlıkla anlayabileceği bir lisan ile yayan kimse.

hadife / hâdife

• Halktan bir kısım.

hakeme

• (Çoğulu: Hakemât) Damak geminin halkası.

hakiyan

• (Tekili: Hâki) İnsanlar, nev'-i beşer, dünya halkı.

halahil

• (Tekili: Halhal) Arap kadınlarının süs olarak ayak bileklerine taktıkları halkalar. Bunlar altun veya gümüşten yapılır.

halaik

• (Tekili: Halayık) (Halk) Mahlukat. Yaratılmışlar.
• Huylar. Tabiatlar.

halak

• (Tekili: Halka) Halkalar.

halakat

• Halkalar.

hale / hâle

• Parlak daire, halka; ayın etrafındaki parlak halka.

halhal

• Eskiden kadınların süs için ayaklarının topuklariyle baldırları arasına yani ayak bileklerine taktıkları altundan veya gümüşten yapılmış halka. Ayak bileziği.

• Kadınların ayak bileklerine taktıkları altın veya gümüş halka, ayak bileziği.

halıkıyyet

• Yaratıcılık. Halk edicilik. İcad ve takdir.

halk / خلق

• Yaratma. (Arapça)
• Yaratılma. (Arapça)
• Halk. (Arapça)
• Halk etmek: Yaratmak. (Arapça)

halk fırkası

• Halk Partisi.

halk-ı dü cihan

• İki cihanın halkı, ölüler ve diriler.

• İki cihanın halkı.
• Ölülerle diriler.

halk-ı ef'al / halk-ı ef'âl

• Fiillerin halkedilmesi, yaratılması.

halka / حلقه

• Halka. (Arapça)

halka-i ders

• Ders halkası.

halka-i envar

• Nurlar halkası.

halka-i hakikat

• Hakikat halkası; gerçeğin dünyasında kurulan halka.

halka-i irşad

• İrşad halkası.

halka-i kübra / halka-i kübrâ

• Büyük halka.

halka-i kübra-yı zikir / halka-i kübrâ-yı zikir

• Büyük zikir halkası.

halka-i tahmidat-ı ahmediye

• Peygamber Efendimizin (a.s.m.) halkla beraber Allah'a hamdettiği hamd halkası.

halka-i tedris

• Öğrenim, ders halkası.

halka-i tevhid

• Tevhid halkası, Allah'ın bir olarak bilinip, ilân edildiği tevhid halkası.

halka-i zikir

• Zikir halkası.

halka-i zikr

• Zikir halkası.

halkabeguş

• Kulağı küpeli, kulağı halkalı. (Farsça)
• Mc: Köle, esir. (Farsça)

halkavi / halkavî

• Halka şeklinde.

halkazen

• Kapı çalan, kapı halkasını vuran. (Farsça)

halkçılar

• Cumhuriyet Halk Partisi mensupları.

halkiyat / خلقيات

• Folklor, halk bilimi. (Arapça)

hallak

• Yaratan, her şeyi halkeden, Kadir-i Zülcelal, Allah Teala Hazretleri (C.C.)

halta

• Köpeklere takılan boyun halkası. Tasma.

halvet der-encümen

• Nakşibendiyye yolunda on bir esastan biri. Halk içinde Hak ile (Allahü teâlâ ile) olmak.

hancer

• Ucu sivri, iki tarafı keskin büyük bıçak. Halk dilinde hançer şeklinde kullanılır. Divan edebiyatında şâirler, güzellerin kaşlarını hancere benzetirlerdi.

harbi / harbî

• İslâm devleti ile harb halinde bulunan gayr-i müslimlere âit ülke halkından olan kimse.

harizme

• Azgın hayvanların ağzına ve ayının dudağının üstüne geçirilen demir halka.

hasba

• Hafif tahkir yerinde kullanılan bir tabirdir. Halk dilinde "haspa" şeklinde kullanılır.

hasur

• Mânevi mücahededen dolayı kadınlara yaklaşmaya rağbet etmeyen.
• Sır saklayan. Keder ve üzüntüden gönlü daralan, tasadan içi sıkılan.
• Çok bahil kimse. (Halkla yer ve içer, birşey vermez)
• Oğlu ve kızı olmayan.
• Avrete cimâ edemeyen.
• İhlili dar olan deve.

hatme-i ahmediye

• Peygamberimizin (a.s.m.) geniş halk kitleleriyle beraber belirli dua ve zikirleri yapıp bitirdiği oturum veya zikir halkası.

hatme-i kübra

• Büyük ve geniş bir topluluğun belirli zikir ve duaları okuyup bitirdikleri oturum veya zikir halkası.

hatme-i muazzama-i muhammediye / خَتْمَۀِ مُعَظَّمَۀِ مُحَمَّدِيَه

• Hz. Muhammed'in (a.s.m.) geniş halk kitleleriyle beraber belirli dua ve zikirleri yapıp bitirdiği oturum veya zikir halkası.

• Çok büyük bir zikir halkasında Peygamberimizin (asm) yaptığı şekilde belirli zikirleri okuma.

havass u avam / havâss u avâm

• İleri gelen kimseler ve halk.

havk

• "Halka" denilen yuvarlak.

hayali / hayalî

• Hayale âit. Hayale mensub ve müteallik.
• Hayal, yahut halk dili ile "Karagöz" oynatanlar.

hayr

• Meşru iş. Faydalı, nurlu ve sevablı amel. Halkın rağbet ettiği akıl, ilim. İbadet, adalet, ihsan, mal gibi nimet.

hayr-ul beriyye

• Halkın hayırlısı. Hz. Muhammed (A.S.M.)

hayr-ul vera

• (Hayr-ül Enam) Halkın hayırlısı. Mahlukatın en hayırlısı olan Hz. Muhammed (A.S.M.)

hayzeran

• Halk dilinde hezâren denilen bir cins sıcak iklim kamışı ki, sandalye vs. yapımında kullanılır.

hekm

• Halka şerle taarruz etmek.

helu'

• Sabrı az, hırsı çok olan. Sabırsız olup her halini halka şikâyet eden insan.

helva sohbetleri

• Eskiden kış mevsiminin başlıca eğlencelerinden biriydi. Bu eğlenceler, her sınıf halk arasında rağbetteydi. Devlet erkânı, vükelâ, zengin konak sahibleri ve orta halli halk kendi imkânları ölçüsünde helva sohbetleri düzenler, eş ve ahbabına ziyafetler verirdi. Vükelânın düzenlediği sohbetler tantana

henabik

• Halka nasihat edip, dediğini kendi yapmayan kimse.

hiccire

• Âdet.
• Halk.

hidam

• (Tekili: Hizmet) Hizmetler. Vazifeler.
• (Hademe) Devenin ayaklarına bağlanan halkalar, kayışlar. Ayak bilezikleri, ayak köstekleri.

hırızma

• Azgın hayvanların ağzına veya ayının burnuna takılan demir halka.

hırs

• (Hurs) Takdir, kıyas.
• Altın veya gümüşten halka.

hırvat

• Hırvatistan halkından veya bu halkın neslinden olan kişi.

hissiyat-ı cumhur

• Genel halk kitlelerinin hisleri, algılamaları.

hışt

• Küçük mızrak şeklinde, ortasında ipten örtülü bir halka olan ve orta parmağa geçirilerek atılan eski bir savaş âleti.
• Kerpiç.
• Tuğla.

hitabet

• Cemaate, topluluğa veya birisine karşı söz söylemek. Güzel ve faideli söz konuşmakla halka dinletmek. Güzel söz söyleme san'atı. Hutbe okuma. Nutuk irâdetmek.
• Man: Makbul ve zannî mukaddemelerden terekküb eden kıyas.

hıyasa

• Kulak halkası.
• Dar etmek, darlaştırmak.
• Dikmek.

horanta

• Aynı çatı altında yaşayan kişiler, ev halkı. (Farsça)

hukuk-u siyasiyye / hukuk-u siyâsiyye

• Siyasi haklar. Memleket idâresini ve halkın hakkını tanıyan hükümlerin tamamı.

hülagu / hülâgu

• Mi: 1258' de Bağdadı zaptederek halkını kılıçtan geçirmiş, Abbasi Halifesi Musta'sımı ve bütün âile efradını öldürtmüştür. Cengiz Hanın torunu, Tülay Hanın oğludur. Tarihde en çok kan döken hükümdar olarak bilinir. Abbasi Devletini yıkan Moğol Başkumandanıdır.

huluka

• (Çoğulu: Ahlâk-Halkân) Eski olmak.

hürriyet

• 1908'de II.Meşrutiyet'in ilânı ile birlikte gerçekleşen yeni sistemin halk arasındaki adı.

hurs

• (Çoğulu: Hursân) Altından ve gümüşten olan halka.
• Kulağa taktıkları küçük halka.

hüsn-ü kabul-ü halk

• Halkın güzellikle kabul etmesi, benimsemesi.

huza'bil / huza'bîl

• (Çoğulu: Huz'a) Batıl şeyler. Halkı güldürecek boş şeyler, nesneler.

hüzn

• Üzüntü, keder. Sevincin zıddı. Bu, halk arasında kastedilen dünyevî hüzünden başkadır. Tasavvuf yolunda bulunanlara âit bir hâl.

iane-i cihadiye

• Muharebe zamanında harbin icab ettirdiği fazla masrafları karşılamak ve yardım olmak için halktan alınan paralar. Miktarı, her mahallin iktidarı derecesine göre kaza ve liva üzerine merkezden tertib ve "tevzi defterleri"ne maktu' miktar olarak konulurdu. Bu çeşit vergi ve ianeler Tanzimat'tan sonra

ibda'

• Cenab-ı Hakkın âletsiz, maddesiz, zamansız, mekânsız yaratması ve icâdı.
• Misli gelmemiş bir eser meydana koymak, icâd, ("İbda', ihdâs, ihtirâ, icâd, sun', halk, tekvin" kelimeleri birbirine yakın mânâdadırlar.)
• Edb: Geçmişte benzeri olmayan şiiri söylemek.

ibtihal

• Halktan alâkayı keserek Allaha tazarru' ve niyazda bulunmak.

ihşad

• (Halk) Birikme, toplanma, cem' olma.

ihtikar / ihtikâr

• İnsan ve hayvan için lüzumlu gıdâ maddelerini şehre girmeden yâhut girince halka satılmadan toplayıp, stok edip, pahalandığı zaman satmak.

ihtilaf-dar

• Huk: Mirasçı ile miras bırakanın ayrı ayrı memleketler halkından olması. (Farsça)

ihtilaf-ı re'y-i ümmet

• Ümmetin re'y ayrılığı. Halkın fikirlerinin başka başka olması.

ilm-i hadis

• (İlm-i Rivayet - İlm-i Ahbâr - İlm-i Âsâr) Resulüllah'ın (A.S.M.) akvâli (sözleri), ef'ali ve hallerine dâir ilimdir. Ehl-i hadis ıstılahında; tarihe ve siyere dâir hadis-i şeriflere bazan İlm-i Hadis-ül Halk, bazan da Sîre (Sîret) tabir edilir.

ilmihal / ilmihâl

• İman esaslarıyla, namaz, abdest gibi amel ile ilgili meseleleri halkın seviyesinde anlatan kitap.

imdadiye

• Savaş zamanlarında harp masrafını karşılamak, sulh vaktinde de bütçe açığını kapatmak için halktan alınan örfi vergi. Harp için alınana "imdadiye-i seferiye", açığı kapatmak gayesiyle alınana da "imdadiye-i hazariye" denilirdi.

imece

• Köyün umumi işlerinde veya köylünün kendi işlerinde köy halkının müştereken çalışması. Beraberce birçok kimsenin toplanıp elbirliğiyle bir kişinin işini halletmesi ve herkesin işinin sıra ile bitirilmesi.

ıraki / ırakî

• (Irâkiyye) Irak halkından, Iraklı.
• Irak'a ait.

irşad-ı cumhur / irşâd-ı cumhur

• Geniş halk kitlelerine doğru yolun gösterilmesi.

islami fütuhat / islâmî fütuhat

• İslâmî fetihler; İslâmiyetin halk arasında tanınarak kalpleri fethetmesi ve Müslüman olmalarına vesile olması.

istimlak

• İcraî karar alma salâhiyetini hâiz bir amme hükmî şahıs (Vilâyet, Belediye v.s.) tarafından bir malın, halkın faydası için karşılığı verilip alınarak umumun istifadesine arzedilmesi.
• Mülk satın almak.
• Mülk sahibi olmak.

ıyalullah

• Halk, insanlar.

izdiham

• Kalabalık bir yerde halkın çok birikmesinden meydana gelen sıkıntı.

izhar

• Açığa vurma. Meydana çıkarma.
• Göstermek. Zâhir ve âşikâre ettirmek.
• Yalandan gösteriş.
• Tecvidde, iki harfin arasını birbirinden ayırıp açarak ihfâsız, idgamsız olarak okumaya denir. Bu sıfatın harfleri Huruf-ı halk denilen harflerdir.

ka'beri / ka'berî

• Ailesine, arkadaşına, yoldaşına, kabilesine ve halkına katılık eden, kötü ahlâklı kişi.

kain ve bain / kâin ve bâin

• Tasavvuf ilmi terimlerinden. Halk (insanlar) ile berâber görünen, fakat hakîkatte onlardan uzak ve kalben Allahü teâlâ ile berâber olan.

kalenderi / kalenderî

• Feylesofluk; kalenderlik; dervişlik; serserilik. (Farsça)
• Edb: Halk edebiyatı tâbirlerindendir. Halk şâirleri "mef'ulü, mefaîlü, mefaîlü, feûlün" vezninde tanzim ettikleri gazele bu adı verirler. (Farsça)

kalla'

• Beylere koğuculuk yapan yalancı.
• Halk içinde tanınmak için kendine bir alâmet yapan kimse.

kamu

• Halkın hepsi.

kasame

• (Kasem. den) Katili bilinmeyen kimsenin bulunduğu, şüphelenildiği mıntıka halkından elli kişiye yemin ettirme.

katar

• Arabistan yarımadasında müstakil bir devlettir. İstiklâlini 1/1/1971 de ilân etmiştir. Hükümet merkezi Doha şehridir. Üç yanı denizle çevrilidir. Halkı müslümandır. Resmi lisanı Arapçadır.

katın

• (Çoğulu: Kuttân) Oturan, yerli. Ev halkı.

katl-i am / katl-i âm

• Halkı bütünüyle kılıçtan geçirme.

kavm

• Kavim, millet, halk.

kavm-i mahsur

• Nüfusu yüz kişiden az olan köy halkı.

kaydahr

• Halkın her işine karşı gelen.
• İri gövdeli deve.

kelebçe

• Yakalanan suçluların iki bileğine birden takılan demir halka. Demir bilezik.

kezame

• (Çoğulu: Kezâyim) İki kuyu arasındaki yarıklar ve delikler. (Su birinden birene akar).
• Terazi iplerinin kendinde toplandığı halka.

kıbt

• Mısır'ın eski yerli halkı.

kıbti / kıbtî

• Mısır'a ilk yerleşen insanlar. Mısır'ın yerli halkına verilen ad.

kıyam-ı avam / kıyâm-ı avâm / قِيَامِ عَوَامْ

• Halk ayaklanması.

• Sıradan halkın ayaklanması.

kudumiyye

• Uzak yoldan gelen bir büyük zâta, oranın halkı tarafından takdim edilen hediye.
• Edb: Böyle bir vaziyetten dolayı yazılan kaside.

kudve

• Halkın uyup tâbi oldukları kimse.

kütle-i azim / kütle-i azîm

• Büyük kütle (yani, büyük halk kitlelerinden meydana gelen topluluk).

lale

• Lâle denen meşhur çiçek.
• Vaktiyle suçluların ve delilerin boynuna takılan halka.
• İncir koparmak için ucu çatallı değnek.

lando

• Üstü önden ve arkadan açılıp kapanır, körüklü, geniş araba nevilerinden biridir. Halk arasında "Landon" şeklinde telâffuz edilen bu araba, fayton ve kupalara nazaran daha ağır ve gösterişli idi. (Fransızca)

leyle-i akabe

• Nübüvvetin 11. yılında Mekke dışında Akabe denilen yerde Medine halkından bir topluluğun Hz. Muhammed (s.a.v.) ile konuşup İslâm'ı kabul ettikleri gece.

lezen

• Şiddet.
• Darlık.
• Halkın kuyu veya ırmak kenarında kalabalık meydana getirmesi.

linç

• Halk tarafından öldürülme. Halkın bir suçluyu tutup derhal öldürmesi.

lüane

• Halka çok lânet eden kişi.

lule

• Çeşme, musluk gibi şeylere takılan küçük boru. (Farsça)
• Lüle. Halka gibi dürülmüş şey. (Farsça)

lut / lût

• Sodom halkına gönderilen bir peygamber.

lut aleyhisselam / lût aleyhisselâm

• Kur'ân-ı kerîmde ismi bildirilen peygamberlerden. Bugün Ürdün ile Filistin arasında bulunan Lût gölü yanındaki Sedûm şehri halkına peygamber olarak gönderildi. İnsanlara İbrâhim aleyhisselâmın dînini tebliğ etti.

ma'din

• (Çoğulu: Meâdin) Hak Teâlâ'nın yerde halk ettiği.
• İkamet ettikleri mevzi.

ma'na-yı örfi / ma'nâ-yı örfî / مَعْنَايِ عُرْف۪ي

• Halkın lafızdan anladığı ma'na.

ma-halakallah

• Allah'ın (C.C.) yarattığı ve halkettiği her şey.
• Kalabalık, izdiham.

mahzum

• Burnunun halkasıyla tutulan sığır ve deve.
• Her delinmiş nesne.

meb'us

• Gönderilmiş,
• Peygamber olarak gönderilmiş kimse.
• Öldükten sonra diriltilmiş kimse.
• Halk tarafından seçilerek parlementoda yer alan kimse, millet vekili.

• Gönderilen. Ba's edilen.
• Halk arasından seçilerek Millet Meclisine âzâ edilen.
• Allah tarafından gönderilmiş olan.
• Öldükten sonra diriltilen.

meclis-i mebusan

• Halk tarafından seçilen meb'usların meclisi. Millet Meclisi.

meddah

• (Mübalâga ile) Çok çok medheden, sena eden.
• Edb: Taklidli hikâyelerle halkı eğlendiren hikâyeci.

mekare / mekâre

• Eskiden kira ile tutulan yük hayvanı.
• Tar: Osmanlı ordusunda taşıma işlerinde kullanılan hayvanlara verilen ad. (Mekâre denilen at, katır, deve gibi hayvanlar, harp zamanlarında halktan satın alınırdı. Bazen geçici bir zaman için, savaş bölgesindeki halktan hayvan toplanır ve belirli

mele'

• (Çoğulu: Emlâ) Bir cemâatin ileri gelenleri.
• Hırs, tama'.
• Zan.
• Güzellik.
• Fls: Kâinatta hiçlik şeklinde boşluk olmadığını, her yerin dolu olduğunu ifade eden bir tabirdir.
• Dolu mekân.
• Kalabalık, güruh, cemaat, topluluk. Halk.

merdum / مردم

• İnsan. (Farsça)
• Halk. (Farsça)
• Gözbebeği. (Farsça)

merdüm / مردم

• İnsan. (Farsça)
• Halk. (Farsça)
• Gözbebeği. (Farsça)

merdüm-azar

• İnsanları inciten. Halka eziyet veren. (Farsça)

mesrude

• Ulaştırmak.
• Zırh halkalarının birbirine girmesi.

metbu'

• Kendine uyulan. Tâbi olunan. Halkın, kendine tâbi olduğu zat.
• Hükümdar.

mi'van

• Ahâliye yardım eden, halka yardımı çok olan kimse.

mi'zal

• (Çoğulu: Meâzil) Zayıf ahmak adam.
• Silâhsız kimse.
• Davarını halktan ayırıp uzak yerlerde otlatan kimse.

mihail

• Resul-i Ekremin (A.S.M.) geleceğini haber veren ve bir ismi de Mişâil olan eski zaman Peygamberlerinden bir Zâttır. Kitabının 4. bab'ında: "Ahir zamanda bir ümmet-i merhume kaim olup, orda hakka ibadet etmek üzere, mübarek dağı ihtiyar ederler. Ve her iklimden oraya birçok halk toplanıp Rabb-ı Vâhid

milis

• Orduya yardımcı halk kuvveti. (Fransızca)

millet

• Halk.

mıntıka-i harre ehli

• Sıcak bölge halkı.

mirilu

• Uzayan harblerde ve askerin kifayetsizliği zamanlarında aylıkla toplanan askerler. Bunlar talimsiz, intizamsız oldukları için "Nefer-i âm: Bütün halkın cenge sürülmesi" hükmünde kalıyor, bir istifade te'min olunamıyordu. Yeniçeri Ocağı'nın ilgasıyla muntazam askerî teşkilât yapılınca bu türl

mishelan / mishelân

• Geminin iki tarafındaki iki halka.

mu'tezile

• Hicrî ikinci asırda Vâsıl bin Atâ tarafından kurulan ve aklı, nakilden yâni dînî delillerden önde tutan bozuk fırka. "Büyük günâh işleyen kimse ne kâfirdir, ne de mü'mindir, iki menzile (yer) arasında bir menzilededir (yerdedir)" diyen Vâsıl bin Atâ, hocası Hasen-ül-Basrî'nin ders halkasından ayrıld

mübdi

• (Bedâ. dan) Herşeyi hiçten halk eden.
• Başlayan.
• Gizli sırları açıklayan.

mudhik

• Güldürücü, güldüren, maskaralık ederek halkı güldüren.

müftiü'l-enam

• Halkın müftüsü, herkesin müftüsü.

muhareşe

• Kışkırtma, halkı birbirine düşürme.

muhtekir

• İhtikâr yapan. Vurguncu, ihtiyaç mallarını kıymeti artsın da satayım diye saklayan. Halkın zararına çalışarak malı saklayan.

mukabele

• Karşılık, karşılamak.
• Mücadele.
• Karşılaştırmak. Karşılıklı yapılan iş, karşılıklı yapılan okuma.
• Camide Kur'ân-ı Kerimi okuyup halka dinletmek.
• Yüz yüze olmak.
• Düşmanın şerrinden kurtulmak ve onun şiddetini kaldırmak için onu yıldıracak tedbirde bulunm

mükebbire

• Büyük camilerde müezzinlerin, son cemaat yerlerinde namaz kılan halka, imamın tekbirlerini tekrar etmek üzere bulundukları çıkıntılı balkonlara verilen addır.

müselsel

• (Silsile. den) Teselsül eden, birbirine bağlı olan, bir sırada devam eden. Zincir halkaları gibi bir sırada olan.
• Edb: Bütün mısraları kafiyeli manzume.

müserred

• Halkaları birbirine girmiş olan zırh.

mutavvak

• (Tavk. dan) Boynu halkalı, zincirli.
• Boynuna gerdanlık vs. takılmış. Boynuna halka olan.

mutavvaka

• Halka biçimi boynunda tüyler olan güvercin kuşu.

mütezahim

• (Çoğulu: Mütezahimîn) (Ziham. dan) Birbirini iterek, herbirinin üstüne çıkarak biriken kalabalık.
• Halkın kalabalığından sıkıntıya uğrayan.

nadi

• Nidâ eden, haykıran, çağıran.
• Halkın, meşveret gibi, birşey konuşmak üzere bir yere toplanmaları. Nitekim İslâmdan evvel Mekke'de Kureyş'in toplandığı meclis binasına "Darünnedve" denilirdi. Nâdi; orada ve o gibi yerlerde toplanan heyettir ki; bezm, meclis, mahfil, kongre tâbirleri g

nakib / nakîb

• Vekil. Bir kavim veya kabilenin reisi veya vekili. Halkın hayırlısı.
• En eski derviş veya dede.
• Müfettiş.

• Vekil, bir kavim veya kabilenin başkanı veya vekili.
• Halkın hayırlısı.
• Müfettiş.

namazgah / namazgâh

• Namaz kılınan yer. İbadetgâh. Eskiden şehir dışında, kırda ve sed üzerinde mihrab konulmak suretiyle namaz kılınmak için yapılan yere verilen addır.
• Bir kasabanın bütün halkını bir arada bulunduran geniş sahaya da bu ad verilirdi. Bayramlarda ve fevkalâde günlerde kasaba ve civar köy

necis

• Yavaş hareketli insan veya hayvan.
• Gizli olan şeyi halk içinde ifşa etmek.
• Gizlenen sır, nişan.
• Bir nevi yeşillik.

nefir-i amm / nefîr-i âmm

• Cemaatı toplama, halkı askere sürme.

nehabik

• Bildikleriyle amel etmeyip halka da öğretmeyen.

nekib

• (Çoğulu: Nukabâ) Halkın iyisi.
• Kâhya.
• Kefil.
• Müfettiş, kontrolcü.

nesl

• Soy, sop. Zürriyet, döl, kuşak.
• Halk.
• Çocuk hâsıl etmek.
• Kıl yolmak.
• Mumsuz, süzme bal.

nez'

• Halkı birbirine düşürmek, ifsâd, bozmak.

nezg

• İfsad etmek, halk içine fitne ve fesad bırakmak. Vesvese.

oba

• Ev biçimi, birkaç direkli, uzun bölüntülü keçeden yapılmış göçebe çadırı.
• Çadırlardan müteşekkil küçük topluluk.
• Göçebe ailesi. Çadır halkı.

padişah-ı raiyetperver

• Halkını düşünen padişah.

palaheng

• Yular, dizgin. (Farsça)
• Av veya suçlu bağlanacak kement. (Farsça)
• Kemer. (Farsça)
• Tazı boynuna geçirilen ağaç halka. (Farsça)

perhun

• Pergelle çizilmiş çember, dâire, halka. (Farsça)

pranga

• İng. Eskiden ağır cezalı mahkûmların ayaklarına takılan kalın zincir.
• Halkalarıyla beraber iki okka yüz dirhem ağırlığındaki demire verilen addır.
• Umumi hapishanelerde, hapishanenin iç nizamını bozan ve taşkınlık gösteren mahkûmların ayaklarına da pranga vurulurdu.

raic / râic

• Kıymetli olan ve halk arasında tutulan.

raiyet / رَعِيَتْ

• Halk.

• Birinin idaresi altındaki halk.

raiyetperver / رَعِيَتْپَرْوَرْ

• Halkına düşkün.

raiyye

• Otlatılan hayvan sürüsü.
• Bir hükümdar idaresinde bulunan ve vergi veren halklar.

raiyyet / رعيت

• İdare edilenler, halk.

• Halk, hükümdar tebası. (Arapça)

raiyyet-perver

• Halka iyi bakan, iyi idare eden. İnsanların ihtiyacını te'min eden, onların iyiliğini seven ve onlar için iyilik isteyen. (Farsça)

raiyyetperver

• Halkını seven.

rasia

• (Çoğulu: Rasâyi) Halka.

reaya / reâya / رعایا

• (Tekili: Raiyet) Bir kimsenin emri altında bulunanlar.
• Bir hükümdar idaresi altında bulunan halk.
• Hristiyan tebaa.
• Bütün halk.

• Halk. (Arapça)

redane

• Tentelerin kenarlarında açılan ufak deliklerin yırtılmaması için o deliklere geçirilen mâdeni halka.

rivayet

• Hikâye edilen hâdise veya söz.
• Bir hâdisenin başkalarına anlatılması.
• Peygamberimiz'den (A.S.M.) işittiklerini veya sahabeden duyduklarını birisinin başkasına anlatması.
• Kuyudan halk için su çekmek.

rivayet yolu / rivâyet yolu

• İctihâdda Medîne-i münevvere halkının âdetlerini kıyastan üstün tutan. Hicâz âlimlerinin yolu. Rivâyet yolundaki müctehidlerin büyüğü İmâm-ı Mâlik rahmetullahi aleyhtir.

rüavi

• Köy yakınında ve halk yöresinde güdülen deve.

şadırvan

• Etrafında bulunan bir çok musluklardan ve bir fıskiyeden su akan havuz tarzında kubbeli çeşme. Şadırvanlar daha ziyade cami avlularında halkın abdest almaları için yapılırdı.

serd

• Sözü muttasıl ve güzel bir eda ile söylemek.
• Halkaları birbirine geçirmek.
• Delmek.
• Dikmek.
• Vurmak.

sıbgatullah

• Cenab-ı Hakk'ın dilediği tarz, manevî renk, biçim ve şekilde yaratması. İslâmî ahlâk ve karakteri halketmesi.
• Allah'ın dini.

silsil

• Kapı halkası.

silsile-i kainat / silsile-i kâinat

• Kâinat halkası, varlıklar zinciri.

silsile-i nurani / silsile-i nurânî

• Nurlu halka, zincir.

sivcar

• Tazı ve köpeğin boynuna halka geçirmek. Tasma takmak.

sükne

• Kuş sürüsü.
• Boyna takılan heykel ve halka. Boyna vurulan demir.

surre

• Para kesesi, cüzdan. Osmanlı pâdişâhlarının her yıl hac mevsiminde Haremeyn-i şerîfeyn (Mekke ve Medîne) halkına ve buralarda geçici olarak bulunan müslümanlara, mukaddes yerlerin ve hac yollarının emniyetini sağlayan Mekke şeriflerine ve Hicaz bölge sindeki diğer idârecilere gönderdikleri para ve d

süryani / süryanî / süryânî

• Eski Suriye halkından. Sâmilerin Aramî kolundan ve garb kısmından olan ve bunların dininden olan.

• Âsurî halkından onların eski dinlerinden olanlar.

süryanice / süryanîce

• Asurî halkının konuştuğu dil.

şuub / şuûb

• Halklar, milletler.

tabaka-ı avam

• Halk tabakası.

tabaka-i avam / tabaka-i avâm / طَبَقَۀِ عَوَامْ

• Halk tabakası.

• Sıradan halk tabakası.

tabaka-i nas / tabaka-i nâs

• Halk tabakası.

tamş

• Halk, nâs, insanlar.

tasme

• Kayış halka. Tasma. (Farsça)

tavk-ı lanet / tavk-ı lânet

• Lânet halkası.

teb'a

• Uyruk, bir idarecinin yönettiği halk.

teba

• Ümmet, halk.

tebaa

• Halk, ümmet.

tebettül

• Halkdan ayrılmak.
• Mâsivadan kesilip ihlâs ile Hakka yönelmek ve ubudiyet etmek.
• Evlenmekten vaz geçip zâhidlik etmek.

tebuk gazvesi

• Hicretin dokuzuncu senesinde vuku bulmuştur. Şam'da bulunan Rumlar tarafından o civarın halkı, müslümanlara karşı ayaklandırıldığı Peygamberimiz tarafından duyulduğunda, onlara karşı asker hazırlayarak Tebuk'e gitmiş ve oranın ileri gelenleri Peygamberimize gelerek barışa çalışmışlardır. Tebuk'te on

tefekkük

• Zincir halkası gibi birbirinden ayrılma.

teferru'

• Bir çok kollara ayrılmak.
• Bir kimse halkın üzerine havale olmak.
• Bir kavmin en şerefli kadını ile evlenmek.
• Çatallanıp dal dal olmak.

tekalif-i devlet / tekâlif-i devlet

• Devletin halka yüklediği yükler; vergiler ve saireler.

teneddüd

• Halk içinde meşhur olmak.

tesamu-u umumiye / tesâmu-u umumîye

• Genel duyuş, halkta oluşmuş yaygın kanaat.

tesmia

• Halka ibadetini ve amelini işittirme, duyurma.

teveccüh-ü amme / teveccüh-ü âmme

• Kamuoyunun teveccühü, halkın ilgisi.

tezahüm

• Birbirine sıkıntı vermek. Halk kalabalık edip birbirine sıkıntı vermek.

tıksar

• Halka biçiminde taç.
• Kaınların boyunlarına yaptıkları bağ.

türkü

• (Aslı: Türkî) Türk halk musikîsi.

ukala

• (Tekili: Âkıl) Akıllılar.
• Halk dilinde: Akıllılık iddia edenler.

umum / umûm / عموم

• Genel. (Arapça)
• Halk. (Arapça)
• Tüm. (Arapça)

ünas / ünâs / اناس

• Halk. İnsanlar.

• Halk. (Arapça)

üsvet

• Beraberlik.
• Halka reis olmak.
• Dert ortağı. Sâdık arkadaş. Manevî tabib.
• Nümune ve örnek tutulacak olan insan.

vaizin / vaizîn

• (Vâizûn) Vâizler. Halka nasihat verenler.

vera

• Halk. Mahluk. Arzı örten mahlukat. Yaratılmış olanlar.

vezir

• Osmanlı Devleti zamanında en yüksek mülkiye rütbelerine ulaşmış paşa. Hükümdar vekili. Pâdişahın yakınlarından ve onun yükünü üzerine alanlardan, mülkün idaresinde fikir ve tedbir ile meded ve yardım eden. Bu tabir "Vizr" kelimesinden gelir. "Vezr" kelimesinden alınsa; "halkın sığınağı" demek olur.

voyvoda

• Reis, subaşı, ağa gibi çeşitli mânalara gelen bir tabirdir.Voyvodalık Osmanlılarda Milâdi onyedinci asırda başlamıştır. Eyalet valileri ve sancak mutasarrıfları uhdelerine tevcih olunan eyalet ve sancakların mülhak kazalarına halkın isteğiyle yerlilerin ileri gelenlerinden birini voyvoda tayin ederl

vücuh şirketi / vücûh şirketi

• Sermâyesiz olup, halk arasında emniyet ve îtibârları ile veresiye alıp-satmak üzere kurulan şirket.

yunus emre

• (Vefat Mi: 1320) Porsuk Nehri'nin Sakarya'ya döküldüğü yere yakın Sarıköy'de doğduğu söylenir. Tasavvufî halk edebiyatının veli şâiri olan Yunus Emre, yaşadığı devirde halk tabakasını irşad ve tenvir etmiştir. Bir çok memleketleri ve bu arada Konya, Şam ve Azerbeycan'ı dolaştı. Konya'da Mevlâna ile

zer'

• Çoğaltma.
• Halketme, yaratma.
• Tohum ekme.
• Ağzından dişlerin dökülmesi.
• Saç ağarması.
• Perde, hâil.

zerd

• (Zered) (Çoğulu: Zürud) Halka halka örülmüş savaşçı zırhı.
• Yutmak.
• Boğmak.

zevi-l ukul

• Akıl sahipleri. Aklı olanlar.
• Tas: Halkı zâhiren, Hakkı bâtınen görenler.