amede-gu / âmede-gû

• Hazırcevap. Düşünmeden hemen güzel söz söyleyen kimse. (Farsça)

bedihe

• Birdenbire ve düşünmeden söylenilen güzel söz. Hazırcevaplık.
• Başlangıç.

bediülbeyan / bedîülbeyân

• Görülmedik derecedeki güzel söz.

belagat / belâgat / بلاغت

• Hitâbettiği kimselere göre uygun, tam yerinde, düzgün ve hakikatlı güzel söz söyleme san'atı. Muktezâ-yı hâle mutâbık söz söylemek.
• Belâgat, hem düzgün, hem yerinde söz söylemeyi öğreten ilmin de adı olur. Ve maani, beyan, bedi' diye üç kısma ayrılır. Bu gün Edebiyat denilen bilgiye,

• Güzel söz öyleme sanatı.

belagat ü fesahat

• Tam yerinde açık ve güzel söz söyleme.

beliğ / belîğ

• Edb: Belâgatli kimse. Meramını tamamen, noksansız ve güzel sözlerle anlatmağa muktedir olan.
• Kâfi derecede olan. Yeter olan.

• Belagâtçi; belâğat ilminin inceliklerini bilen, maksadını noksansız ve güzel sözlerle anlatabilen kimse.

bülega / bülegâ

• Adamına göre güzel söz söyleyenler.

cadu

• Büyücü, cadı. (Farsça)
• Hortlak, gulyabani. (Farsça)
• Acuze, çirkin kocakarı. (Farsça)
• Çok güzel söz. (Farsça)

demagoji

• Güzel sözlerle halkı kandırma siyaseti.

dürer-bar / dürer-bâr

• İnciler yağdıran.
• Mc: Çok kıymetli ve güzel sözler söyleyen.

eblağ

• Yerinde adamına göre güzel söz söylemenin en üstünü.

edebi / edebî

• Edeple ilgili, güzel söz ve yazı.

elfaz-ı cemile

• Güzel sözler.

entak

• (Nutk. dan) Çok güzel söz söyliyen, çok iyi nutuk veren.

fenn-i meani / fenn-i meânî

• Güzel söz söylemeyi ve güzel yazmayı öğreten, edebiyatın bir şubesi.

fesahat / fesâhat

• Düzgün ve güzel söz söyleme.

fusaha

• (Tekili: Fasih) Fasih kimseler. Güzel ve usule uygun konuşabilenler. Güzel söz söyleme kabiliyetinde olanlar.

gevher-nisar

• Cevher serpen. (Farsça)
• Mc: Düzgün konuşan, güzel söz söyleyen. (Farsça)

hatib / hatîb

• Hitâbeden. Söz söyleyen. Cemaate, topluluğa karşı güzel söz söyleyen kimse.
• Câmi'de müslümanlara dini nasihatlar ve güzel sözlerle hitâbeden vazifeli zat.

• Mânalı ve fâideli, güzel söz söyleyen. Güzel, düzgün konuşan.

hikmet

• Nübüvvet (peygamberlik).
• Faydalı ilim.
• Edeb, ahlâk ve nasîhat ile ilgili güzel sözler.
• Gizli sebep, fâide.
• Fıkıh ilmi, helâl ve harâmı bildiren din ilmi.
• İlm-i Ledünnî, mânevî ilim.
• Peygamber efendimizin sünneti.

hitabet

• Düzgün ve güzel söz söyleme san'atı.

• Cemaate, topluluğa veya birisine karşı söz söylemek. Güzel ve faideli söz konuşmakla halka dinletmek. Güzel söz söyleme san'atı. Hutbe okuma. Nutuk irâdetmek.
• Man: Makbul ve zannî mukaddemelerden terekküb eden kıyas.

hitamuhu miskün

• Onun mühürü (sonu) misktir, meâlinde Mutaffifîn Suresi'nin 26. âyetinden bir kısımdır. Onda Cennet nimetlerinden bahsedildiği gibi, bu kelâm tatbikatta sözün, sohbetin sonunu hoş ve güzel sözle bitirmeğe denilir.

i'caz

• Âciz bırakmak. Acze düşürmek, şaşırtmak.
• Edb: Mu'cize derecesinde düzgün ve icazlı söz söylemek. Benzerini yapmada herkesi acze düşürmek. Güzel söz söylemekte insanların muktedir olmadıkları derece.
• Mu'cizelik olan şey.

i'caz-ı belağat / i'câz-ı belâğat

• Güzel söz söylemedeki mu'cizelik.

ibrahim desuki / ibrahim desukî

• Büyük âlim ve mutasavvıflardan olup büyük makam sâhibi bir zâtdır. Pek meşhur ve çok güzel sözleri ve mev'izaları vardır. 676 tarihinde 43 yaşında Şam'da vefat etmiştir. (K.S.)

ilm-i belagat / ilm-i belâgat

• Edb: Güzel söz söyleme veya yazmayı öğreten ilim. Edebiyatın bir şubesi.

iltifat / iltifât

• Güzel sözle samimi olarak okşamak. Yüz göstermek. Teveccüh etmek. İyilik etmek. Lütfetmek.
• Dikkat, itina.
• Edb: Bir mevzu anlatılırken, o anda kalbe doğan bir ilham coşkunluğu ile -mevzu dışına çıkmadan- sözün ve hitabın yönünü değiştirme san'atıdır. Meselâ: (Asım'ın nesli...

• Lütfetme, gönül alma, güzel sözle okşama.

indelbüleğa

• Adamına göre güzel söz söyleyenler yanında.

irtical

• Hazır cevaplılık. Düşünmeden ve birdenbire açıkça güzel söz veya şiir söylemek.

kehribar

• Cevher saçan.
• Güzel sözler söyleyen.

nadire-perdaz / nadire-perdâz

• Güzel söz söyleyen. (Farsça)

nazm-ı celil

• Pek büyük kıymetli nazm edilmiş güzel söz.
• Kur'an-ı Kerim'in bir vasfı.
• Celil olan Cenab-ı Hakk'ın nazmı.

revan

• Giden, akıcı. (Farsça)
• Derhal. (Farsça)
• Ruh, can. Nefs-i nâtıka. (Farsça)
• Edb: Su gibi akıp giden güzel söz. (Farsça)

salavat-ı tayyibe / salâvât-ı tayyibe

• Varlıkların ibadet ve duaları, Allah'ı tesbih ve takdis eden güzel sözleri.

selaik

• (Tekili: Selika) Güzel söz söyleme ve yazma kabiliyetleri.

selika

• Güzel söz söyleme ve yazma istidadı.

sihr

• (Sihir) Büyü, gözbağıcılık, büyücülük, hilekârlık.
• Aldatmak.
• Haktan uzaklaşmak. Bâtıl şeyi hak diye göstermek.
• Lâtif ve dakik olan şey. Büyü kadar te'siri olan şey.
• Şiir ve güzel söz söyleme gibi, insanı meftun eden hüner.

şuayb

• Ashab-ı Eyke ile Medyen ahâlisine gönderilen bir peygamberdir. Çok hakikatlı ve güzel sözlerle bu iki kavmi Hakka davet ettiği halde kendisini dinlemediler. Cenab-ı Hak Eykeliler üzerine şiddetli sıcaklık ve Medyen ahalisine de şiddetli sayha ile azab verdi ve onları mahveyledi. Şuayb Aleyhisselâm k

sühan-ara / sühan-ârâ

• Düzgün ve güzel söz söyleyen. (Farsça)

sühan-dan / sühan-dân

• Güzel söz söyleyen. (Farsça)

sühan-güzar

• Güzel konuşan, güzel söz söyleyen. (Farsça)

tarik-i belagat / tarik-i belâgat

• Belâgat yolu, maksada ve hâle uygun düzgün ve güzel söz söyleme yöntemi.

tayyibat / tayyibât

• (Tekili: Tayyibe) Bütün güzel sözler, güzel mânalar, harika güzel cemaller.
• Bütün kâinat yüzünde cemalleri görünen ezelî Esma-i Hüsnâ'nın cilveleri.

tehdin

• Çocuğu güzel sözlerle susturup avutma. Yalandan yüze gülüp medhetme.
• Teskin etmek.