müteşabihat / müteşâbihât

• Mânâsı kapalı âyet-i kerîmeler ve hadîs-i şerîfler. Müteşâbihâta îmân etmeli, mânâsını Allahü teâlâya bırakmalıdır. Bunlar, Allahü teâlânın sevdiklerine bildirdiği sırların sembolleri, işâretleridir. Bunları anlıyanlar açıklamamışlardır.

akd

• Anlaşma. Sözleşme.
• Düğümleme. Düğümlenme. Bağ bağlama. Bağlanma.
• Huk: Nikâh, hibe, vasiyet, bey' u şirâ gibi şer'î bir muameleyi iki tarafın iltizam ve taahhüd etmeleridir, icab ile kabulün irtibatından ibarettir. Böyle bir muameleye mün'akid denir. Bunun böyle vücuda gelmesi

amair / amâir

• (Tekili: Amâyir) (İmâret) İmâretler. Mâmur etmeler.
• Sâlih fakirlerin veya kendisini idare edemiyen veya çalışamıyan talebe-i ulumun, fukarâ-i sâlihînin iâşesinin te'min edilmeleri.

bakara

• Sığır, inek.
• Kur'ân-ı Kerim'in ikinci sûresi: Bu sûrede yahudilere bir inek kurban etmeleri emredilip bu konuda geniş bilgi verildiğinden, sûre bu adı almıştır.

birsam

• (Hallüsinasyon) Akıl hastalarının, gerçekten var olmayan bir şeyi varmış gibi yanlış idrak etmeleri halidir. Meselâ karınlarında veya başlarının içinde yılan bulunduğunu söylemeleri yahut bir canavarın ağzını açıp kendilerine baktığını söylemeleri birsam hâlini gösterir.

cemal / cemâl

• Güzellik.
• Allahü teâlânın lütuf ve rızâ sıfatı.
• Zât, yüz.
• Çirkinliği gidermek, vakar sâhibi olmak ve şükr etmek için nîmeti göstermek. Çirkinliğe, başkalarının iğrenmelerine, hakâret etmelerine sebeb olacak şeyleri yapmamak, bunları gidermek.

esniye

• (Tekili: Senâ) Övmeler. Senâlar. Medhetmeler.

haber-i mütevatir / haber-i mütevâtir

• Yalan üzerinde ittifâk etmeleri (birleşmeleri) mümkün olmayan bir cemâat (topluluk) tarafından nakledilen, bildirilen haber, hadîs-i şerîf.

halk-ı ef'al / halk-ı ef'âl

• Mu'tezile fırkasının bir tabiridir. Hayvan ve insanların, kendi fiillerinin hakiki müessiri olduğunu iddia etmelerine verilen isimdir. (Bu iddiâlarını Ehl-i Sünnet ulemâsı müsbet delillerle reddetmiştir.)

hamd

• Medih, övmek.Cenab-ı Hakk'a karşı kulların memnuniyet ve sevinçlerini ve O'na hamd ve şükür ile medihlerini bildirmeleri, senâ etmeleri.

hatemat

• (Tekili: Hatme) Hatim etmeler. Sona erdirmeler.

hınak

• (Tekili: Hanak) Kızmalar, darılmalar, kin tutmalar, haset etmeler.

hudud

• (Tekili: Hadd) Yanaklar.
• Cemâatler.
• Yeri kazmalar. Yeri yarık etmeler.
• Çiçek yaprakları.

ibramat

• (Tekili: İbram) Yalvarmalar, ısrar etmeler, rica etmeler, zorlamalar.

ibşarat

• (Tekili: İbşâr) Müjdelemeler, tebşir etmeler, sevinç verici haber bildirmeler.

icma-ı manevi / icmâ-ı mânevî

• Mânevi olarak görüş birliğine varma; uzmanların aynı konuyu faklı tarzlarda belirtmeleriyle veya susmak sûretiyle onu tasdik etmeleriyle görüş birliğine varmaları.

icma-ı ümmet / icmâ-ı ümmet

• Aynı asırda yaşamış olan İslâm âlimlerinden müçtehit olanların, şeriatın bir meselesi hakkında verilen hükümde birleşmeleri, dinî bir konuda söz birliği etmeleri.

idrakat

• (Tekili: İdrak) Anlayışlar, kavrayışlar, idrak etmeler.

ifşaat

• (Tekili: İfşa) İfşa etmeler, fâşetmeler, meydana çıkarmalar, duyurmalar.

igfalat

• (Tekili: İgfal) İğfal etmeler, kandırmalar, aldatmalar.

igtisabat

• (Tekili: İgtisab) Gasbetmeler, başkasının malını elinden zorla almalar.

ihracat

• (Tekili: İhrâc) Memleketteki fazla malı başka memlekete göndermek, satmak.
• Çıkarmalar. İhraç etmeler.

ihtilalat

• (Tekili: İhtilâl) Ayaklanmalar, isyan etmeler, ihtilaller.

ihtizazat / ihtizâzât

• Sarsmalar, titretmeler.

ikaat / îkaât

• Yapıp etmeler.

iktihamat

• (Tekili: İktihâm) İktihamlar, hücumlar, saldırışlar.
• Tahammül etmeler, göğüs germeler.

iktisabat

• (Tekili: İktisab): İktisablar, kazanmalar, elde etmeler ve edinmeler.

ilhamat-ı gaybiye / ilhâmât-ı gaybiye

• Gayb âleminden gelen ilhamlar; Cenâb-ı Hakkın ihtiyaçlarını temin etmeleri için varlıklara vermiş olduğu duygu.

ilkaat

• Zararlı sözlerle şaşırtmak.
• Bırakmalar, terk etmeler.

iltifatat / iltifâtât

• İltifatlar, gönül almalar, lütfetmeler.

in'ikasat / in'ikâsât

• Yansımalar, aksetmeler.

intihabat

• (Tekili: İntihab) Yağmalar, talan etmeler, kapışmalar.

istirhamat

• (Tekili: İstirhâm) İstirhâm etmeler, yalvarmalar, ricâ etmeler.

istişarat

• (Tekili: İstişare) İstişareler, danışmalar, meşveret etmeler.

ıtk-ı müşterek

• İki veya daha fazla kimsenin, mâlik oldukları bir köleyi azad etmeleridir.

iz'acat / iz'âcât

• Rahatsız etmeler.

izacat / izâcât

• Taciz etmeler.

kiram

• Benzetmeli, kinâyeli.
• (Tekili: Kerim) Kerimler, şerefliler.
• Eli açık cömert kimseler.

levaim

• (Tekili: Lâime) Bir kimsenin yüzüne karşı çekiştirmeler, levmetmeler. Zemmetmeler. Başa kakmalar.

lian / liân

• Lânetleşmek, erkeğin zevcesini (hanımını) zinâ etmekle suçlaması veya bu çocuk benden değildir demesi hâlinde dört şâhid getiremezse, zevcenin isteği üzerine eşlerin hâkim huzûruna çağrılarak usûlüne uygun (âyet-i kerîmedeki bildirildiği şekilde) kar şılıklı yemîn etmeleri ve lânetleşmeleri. Buna mu

maariz / maarîz

• (Tekili: Mi'raz) Kapalı mânâlar.
• Edb: Birden fazla mânası olan bir kelimenin, en uzak mânasını kasdetmeler.

medaih

• Medhetmeler. Övmeler. Medhedişler.

medhiyat

• (Tekili: Medhiye) Medh etmeler, övmeler.

melmusat

• (Tekili: Melmus) El ile dokunmalar. El ile temas etmeler.

menuat

• Men'etmeler. Yasaklar.

mu'cizat / mu'cizât

• Mûcizeler. Allahü teâlânın peygamberlerine, peygamberliklerini isbât etmeleri için ihsân etmiş olduğu hârikulâde yâni âdet dışı (olağan üstü) hâller. Mûcize kelimesinin çokluk şeklidir.

muavenat

• (Tekili: Muâvenet) Muâvenetler, yardım etmeler.

mübahesat / mübâhesât

• Söz etmeler, konuşmalar.

muhacemat

• Hücumlar, üşüşmeler. Her taraftan ve birden hücum etmeler.

muhacerat / muhâcerât

• Göç etmeler, hicretler. Muhacirlik.

• Göç etmeler.

muharebat

• (Tekili: Muhârebe) (Harb. den) Harpler, muhârebeler. Harbetmeler, savaşmalar.

mukayesat

• (Tekili: Mukayese) Mukayeseler. Kıyas etmeler.

mükus

• (Tekili: Meks) Öşürler, vergiler ve bunları tahsil etmeler.

mülaane / mülâane

• Zevcesini (eşini) zinâ ile suçlayan erkeğin dört şâhit getirememesi hâlinde, zevcenin isteği üzerine eşlerin hâkim huzûruna çıkarak usûlüne uygun (âyet-i kerîmelerde bildirilen ifâdelerle) karşılıklı yemin etmeleri ve lânetleşmeleri.

mülatafat

• (Tekili: Mülâtafa) Lâtifeler, mülâtafa etmeler, şakalaşmalar.

münaferat

• (Tekili: Nefret) Nefret etmeler, tiksinmeler. Arada olan soğukluklar.

• Nefret etmeler, karşılıklı soğuk davranmalar.

mütalaat / mütalaât

• (Tekili: Mütalaa) Düşünceler. Tedkik etmeler. Okumalar. Mütalaa.

müteşabihat / müteşâbihât

• Kur'ân ve hadîste temsil ve benzetmelerle açıklanan, anlaşılması zor, çok yüksek hakikatler.

müteşabihat-ı kur'aniyye / müteşabihat-ı kur'âniyye

• Kur'ân'da temsil ve benzetmelerle açıklanan, anlaşılması zor olan yüksek hakikatler.

nush

• Nasîhat, öğüt.Nush ile uslanmayanı etmeli tekdîr, Tekdîr ile uslanmayanın hakkı kötektir.

sima'

• Dinlemek, kulak vermek. İşitmek.
• Çalgı dinlemek.
• Herkesin işitmesi istenilen güzel zikir ve sözler.
• Mevlevilerin ve sair dervişlerin "ney" veya "def" ile berâber ilâhi okuyarak raksları ve nağme terennüm etmeleri, dönmeleri.

suiistimalat / suiistimalât

• Kötü kullanımlar, vücut enerjisini israf etmeler.

ta'cizat / ta'cizât

• (Tekili: Ta'ciz) Tacizler. Rahatsız etmeler, sıkıntı vermeler.

ta'dilat

• Değişiklikler, doğrultmalar, değiştirmeler, tebdil etmeler.

ta'limat / ta'lîmât / تَعْل۪يمَاتْ

• Öğretmeler.

ta'limat-name

• Yönetmelik. (Farsça)

ta'limatname / ta'lîmatname / تعليمات نامه

• Yönetmelik. (Arapça - Farsça)

ta'mikat

• (Tekili: Ta'mik) Derinleştirmeler. İncelemeler, tedkik etmeler, araştırmalar.

taaccülat

• (Tekili: Taaccül) Acele etmeler. Acelecilikler.

taannüdat / taannüdât

• (Tekili: Taannüd) İnad etmeler, ayak diremeler.

tadilat

• Değişiklikler, doğrultmalar, değiştirmeler, tebdil etmeler.

tahayyülat / tahayyülât / تخيلات

• Hayal etmeler, hayale dalışlar. (Arapça)

tahdisat / tahdisât

• Anlatmalar. Rivayet etmeler.
• Teşekkürle bildirmeler.
• Hadis anlatmalar.

tahfifat / tahfifât

• (Tekili: Tahfif) Hafifletmeler; yükünü eksiltmeler, kolaylaştırmalar.

tahkirat / tahkirât

• (Tekili: Tahkir) Tahkirler. Hor ve küçük görmeler. Hakaret etmeler.

tahmidat / tahmidât

• Hamdetmeler.

tahmilat / tahmilât

• (Tekili: Tahmil) Yükletmeler, yükletilmeler, yüklemeler.

tahribat / tahribât

• (Tekili: Tahrib) Tahribler, yıkıp bozmalar, harab etmeler.

talimat / tâlimât

• Talimler, öğretmeler, idmanlar, emirler.

tasrihat

• (Tekili: Tasrih) Açık açık anlatmalar. İzah etmeler.

tatyibat

• (Tekili: Tatyib) İyi muâmeleler, gönlü hoş etmeler.

te'dibat

• (Tekili: Te'dib) Edeplendirmeler, terbiye etmeler.

tebrikat / tebrikât

• (Tekili: Tebrik) Tebrikler. Tebrik etmeler.

teellümat / teellümât

• Acı hissetmeler.

tefaric

• (Tekili: Tefric) Yırtmalar, genişletmeler.
• Ferah vermeler.
• Korkaklar, zaifler, yüreksizler.
• (Tifrac) Yırtmaçlar, aralıklar.

tehacümat / tehâcümât

• Hücum etmeler, saldırılar.

tekrimat / tekrimât

• İkram etmeler.

tekvinat / tekvinât

• (Tekili: Tekvin) Tekvinler, var etmeler, yaratmalar.

telakkiyat / telakkiyât

• (Tekili: Telakki) Şahsî anlayış ve görüşler.
• Kabul etmeler. Telakkiler.

temayülat / temâyülât

• Meyletmeler, eğilimler.

temdihat / temdihât

• (Tekili: Temdih) Mübalâğa ile medhetmeler.

temhisat / temhisât

• (Tekili: Temhis) Tecrübeler, imtihan etmeler.

temsilat / temsilât

• Temsiller; kıyaslama tarzında benzetmeler.

temsilat-ı maddiye / temsilât-ı maddiye

• Maddî benzetmeler, örnekler.

temsillerin darbı

• Benzetmelerin getirilmesi, örneklemelerin yapılması.

tenbihat / tenbihât

• (Tekili: Tenbih) Tenbihler. İkaz etmeler.

tenvirat / tenvirât

• (Tekili: Tenvir) Aydınlatmalar, ışıklandırmalar. Tenvir etmeler.

terahhumat / terahhumât

• (Tekili: Terahhum) Acımalar, merhamet etmeler.

• Merhamet etmeler.

terhisat-ı askeriye

• Askerlikten terhis etmeler.

tesbihat

• (Tekili: Tesbih) Cenab-ı Hakk'ı (C.C.) sıfatına lâyık ifadelerle yâdetmeler.

teşbihat / teşbihât

• Benzetmeler.

• (Tekili: Teşbih) Benzetmeler, teşbihler, benzetilmeler.

• Benzetmeler.

teşekkiyat

• Şikayet etmeler.

teşerrüfat / teşerrüfât

• (Tekili: Teşerrüf) Şeref duymalar, şereflenmeler. Saygı göstermeler, hürmet etmeler.

teslis

• Üçleme. Hristiyanların sonradan uydurdukları ve dinlerinin esasında olmayan bir akidedir ki; bazılarının hâşâ, Cenab-ı Hakk Üçdür, bazıları da Üçü birdir diyerek, Allah'a şerik ve ortak tanımaları. Cenab-ı Hakk'ı Üç Unsurdur diye tevehhüm etmeleri. (Ekanim-i selâse de denir.)

tevcih-i hitap

• Sözü birine yöneltme, birine hitap etmeler.

teveccüh-ü nas / teveccüh-ü nâs

• İnsanların, bir kimseyi beğenip, ona teveccüh etmeleri ve medh ü senâ etmeleri.

tezyifat

• Alay etmeler, küçük düşürmeler.

umurat

• (Tekili: Umre) Umreler. Hac mevsiminin haricinde Kâbe'yi ve Mekke-i Mükerreme'nin mübarek yerlerini ziyaret etmeler.

zann-ı kabul-ü cumhur

• Bir hükmün doğruluğunu ekseri müçtehidlerin ve ehl-i reylerin zann derecesinde, yani kuvvetli ihtimal ile kabul etmeleri. (Ümmeti da'vetle teşri' edemez, fehmi şeriatten olur; lâkin şeriat olamaz. Müçtehid olabilir, fakat müşerri' olamaz.İcma' ile cumhurdur, sikke-i şer'i görür. Bir fikre davet etme