ayın

• Arap alfabesinin onsekizinci ve Osmanlı alfabesinin yirmibirinci harfi olup, ebced hesabında yetmiş sayısına tekabül eder.

• Arap alfabesinin 21. harfi. Ebced hesabında sayı değeri 70'dir.

ba / bâ

• Arabçaya göre harfinin okunuşu. Ebced hesabında iki sayısını ifade eder. Mektup ve eski evraklarda Receb ayına işarettir.

bi-nukat / bî-nukat

• Ebced hesabında noktasız harfler. (Farsça)

ç

• Osmanlı alfabesinin yedinci harfi olup, ebced hesabında "cim" harfi gibi üç sayısının karşılıdır.

celcelutiye / celcelûtiye

• Peygamberimizin Resul-i Ekremin (A.S.M.) derslerine istinâden, aslı cifir ve ebced hesâbı ile alâkalı olarak Hz. Ali (R.A.) tarafından te'lif edilen Süryânice bir kasidedir. Esas mânası; bedi' demektir.

• Peygamberimizin (a.s.m.) derslerine dayanarak, ebced ve cifir hesabıyla ilgili, Hz. Ali tarafından yazılan bir kaside.

cevher

• Bir şeyin özü, esası.
• Kıymetli taş.
• Çelik üzerindeki nakış.
• Edb: Noktalı harf.
• Yalnız noktalı harflerin ebcedîsi hesab edilerek yazılan manzum tarih.
• Harflerin noktası.
• Fls: Varlığı kendinden olan, var olmak için kendi dışında başka birşeye muh

cim

• ( harfinin arapça adı olup ebced hesabında üç sayısının karşılığıdır.

cümmel

• (Cümel) Harflerin, sayı kıymetine göre hesaplanması. Ebced.
• Bir kaç urganın birleştirilmesinden meydana gelmiş olan çok kalın gemi halatı.

dad

• Osmanlı alfabesinin onyedinci harfidir.
• Ebced hesabında sekizyüz sayısına karşı gelir.

dal

• Ağacın ilk verdiği kol.
• Kur'ân hattiyle yazılan () harfinin okunuşu (Ebcedi değeri dörttür.) Noktasız olduğundan "dâl-i mühmele" de denir.

ebced

• Arabça Eski Sâmi alfabesindeki harf sırasının sayı değerine göre tertiplenmesinden meydana gelen birinci kelime. Bu tertip İbrâni ve Süryâni Alfabesindeki harfleri içine alır. İbâredeki kelimelerin sırası ve harflerin rakam değerleri şu suretle gösterilmektedir (Ebced), (Hevvez), (Hutti), (Kelemen),

ebced hesabı

• Ebced harf tertibinde görüldüğü gibi, Kur'ân-ı Kerim daha nâzil olmadan harflere rakam değeri verilerek tarih yazılır ve hâdiseler kaydedilirdi. Bundan böyle Arab, Fars ve Türk Ebediyatında hâdiselerin tarihleri Ebced hesâbı ile yazılırdı. Birçok muharebe, zafer, büyüklerin doğum ve ölümü, yüksek me

ebcedhan

• Ebced okuyan. Mektebe yeni başlayan, acemi. (Farsça)

ebcedi / ebcedî / اَبْجَدِي

• Ebcedle ilgili.

• Ebced hesabıyla ilgili.

• Harflerin aritmetik değerleriyle ma'nâ ifade eden ebced hesabına ait.

elif

• Birinci harf-i hecânın adı.
• (Ülfet. den) : Bütün harflerle ülfet edebildiği için böyle isimlendirilmiştir. Ebcedî değeri de bire delâlet eder.

erkam-ı cümel

• Ebced hesabı.

fa

• Osmanlıca alfabenin 23'üncü harfi olup ebcedî değeri 80'dir.

h / ه ح خ

• Osmanlı alfabesinin sekizinci harfi.
• Ebced alfabesine göre sayısal değeri: 8.

ha

• Osmanlı alfabesinde sekizinci harftir ve ebced sayısı ile de sekizi ifade eder.

hesab-ı cifri ve ebcedi ve riyazi / hesab-ı cifrî ve ebcedî ve riyazî

• Cifir, ebced ve matematiksel hesap.

hesab-ı ebced / hesâb-ı ebced

• Ebced hesabı.

hesab-ı ebcedi / hesab-ı ebcedî

• Ebced hesabı.

hı

• Arabça alfabede dokuzuncu harftir. Ebced hesabına göre 600 sayısına işaret eder.

ilm-i huruf

• Gr: Harflerden mâna çıkarıp tefsir etmek ilmi. (Ebced hesabında olduğu gibi)

j

• Osmanlı alfabesinin ondördüncü harfi olup, ebced hesabında "" harfi gibi, 7 sayısına tekabül eder.

lam / lâm

• Kur'ân alfabesinde yirmialtıncı harf olup, ebcedi değeri otuzdur.

makam-ı cifri ve ebcedi / makam-ı cifrî ve ebcedî

• Ebced ve cifir ilmine göre verilen sayısal değer.

makam-ı ebced

• Ebced hesabı.

makam-ı ebcedi / makam-ı ebcedî / مَقَامِ اَبْجَد۪ي

• Bir cümlenin ebced hesabı açısından konumu, sayısal değeri.

• Bir metnin ebced hesabıyla çıkan sayı değeri.

mim

• Kur'ân-ı Kerim alfabesindeki yirmidördüncü harf olup, ebced hesabında kırk sayısının karşılığıdır.
• Tarih yazarken bazan Muharrem ayına bir işaret olabilir.
• Bir kitap veya ibarenin sonuna veya altına temme (bitti) yerine ve "mâlum oldu, görüldü" makamında konulan bir harftir.<

mücevher

• Cevher ile süslenmiş. Elmaslı. Çok kıymetli.
• Mc: Kıymetli fikir veya söz.
• Edb: Yalnız noktalı olan harfleri, ebced hesabına göre sayıldığı zaman, tarih çıkan beyt veya mısra.

mühmel

• İhmâl edilmiş. Bırakılmış. Kıymet verilmemiş. Bakılmamış.
• Mânasız ve boş söz, cümle. Sonraya atılmış.
• Boşlanmış.
• Edb: Noktasız harf, noktasız harflerle yazılmış olan.
• Ebcedde: Noktasız harflerin hesabı ile çıkan tarih.

müverrih

• Tarihçi, tarih yazan.
• Ebced hesabiyle tarih düşüren kimse.

• Tarihçi, tarih yazan.
• Ebced hesabına göre tarih düşüren şair.

nun

• Kur'an alfabesinde yirmibeşinci harf. Ebced hesabına göre değeri ellidir.
• Divid, kalem.
• Kılıcın ağzı. Kılıç.
• Çene çukuru.
• Balık, semek.

p

• Osmanlı alfabesinin üçüncü harfi olup, ebced hesâbında "b" harfi gibi iki sayısına tekabül eder.

ra

• Kur'an alfabesinde onikinci harftir. Ebced hesabında 200 sayısına işaret eder. Bu harfe "Rı" denildiği gibi, "Ra-i mühmele" de denilir. Bazı tarih kayıtlarında" Rebi-ül Evvel" ayına işaret olarak geçer.

rı

• Kur'an alfabesinin onuncu harfi olup, ebcedî değeri 200'dür.

sad

• Kur'an alfabesinin onyedinci harfi olup, ebcedî değeri 90'dır. Noktası olmadığından sâd-ı mühmele adı da verilir.

se

• Kur'an alfabesinin dördüncü harfidir. Ebced hesabında 500 sayısının karşılığıdır.

şın

• Kur'an alfabesinin onüçüncü harfi olup, ebcedî değeri 300'dür.

ta

• Kur'anın alfabesinde üçüncü harfin adıdır. Ebcedî değeri 400'dür.

ta'miye

• (Amâ. dan) Körletme. Kör etme.
• Kapalı şekilde anlatmak.
• Edb: Ebced hesabiyle düşürülen bir tarihin, hesabı doldurmak için çıkartılacak veya eklenecek sayılarını işaret etme.

tarih-i mu'cem

• Bir mısra, beyit veya cümledeki noktalı harflerin ebced hesabı ile yekûnunun delâlet ettiği tarih.
• Edb: Ebced hesabında noktalı harflerin hesap edilerek düşürülen tarih. Bir ilmi, müfredâtı ile belirten eser.

tevafuk-u cifri ve ebcedi / tevafuk-u cifrî ve ebcedî

• Cifir ve ebced hesabına dayalı uyum.

vav

• Kur'an alfabesinde sondan üçüncü harftir. Ebced hesabında 6 sayısının karşılığıdır.

vefk

• Ebced ve cifir ilmi çerçevesinde, bir takım sırlara işaret eden uygunlukların bulunduğu tevafuk sistemini gösteren tılsımlı kare alan.

vefk-i müselles

• Üçlü vefk; bir âyet veya ibarenin ebced ve cifir değerleri esas alınarak, dağıtıldığı ve üç rakamının karesi biçiminde dokuz küçük kareden oluşan tılsımlı kare alan.

ya

• Kur'ân alfabesindeki son harfin ismidir. Ebcedî değeri 10'dur. Hecâ harflerinin mahmuse kısmındandır. Şedide ile rihve arasında, ortadadır.

ze

• Kur'an alfabesinde onbirinci harftir ve ebcedi kıymeti 7'dir.

zı

• Kur'an-ı Kerim alfabesinde onyedinci harftir. Ebcedî değeri: 900'dur.