Cere - Osmanlıca Türkçe Sözlük, lügât, لغت

Türkçe - Osmanlıca Sözlük'te Cere ifadesini içeren 147 kelime bulundu...

işa-i rabbani / işâ-i rabbânî

Hıristiyanların, dinlerinin temel inançlarından biri gibi kabûl ettikleri akşam yemeğinde güyâ Îsâ aleyhisselâmın etini yiyip, kanını içerek onunla birleşeceklerine ve böylece günâhlarının döküleceğine inanmaları.

afaki hadisat / âfâkî hâdisât

Kişiyi ilgilendirmeyen, kendi dışında cereyan eden olaylar.

afi / afî

Silen, silinmiş. Affeden, bağışlayan.
Affedilmiş, bağışlanmış.
Yalvaran.
Uzun saçlı.
Tencere altında artaya kalan.

akıntı

Bir sıvı cismin mütemadiyen hareketi, akış.
Nehir veya deniz suyunun bir tarafa doğru cereyanı.
Bazı hastalıklarda vücuttaki bir delikten cerahat akması.

akrebe

Dişi akrep.
Çevik ve zeki cariye.
Ayakkabı bağcığı.
Kazan, tencere gibi eşyaları ateş üzerine asmağa yarayan "S" şeklindeki kanca.

baceng

Baca. (Farsça)
Ufak pencere. Tepe penceresi. (Farsça)

bad-gane / bad-gâne

Kafesli pencere. (Farsça)

ber-endaz

İnceden inceye ölçerek.

bil'ihtiyar

Seçerek, tercih ederek.

bil'intikal

Geçerek, geçmekle.

bül'um

Gırtlak, hançere.

çak

Yarık, çatlak, yırtmaç. (Farsça)
Kılıç, bıçak gibi şeylerin sesleri. (Farsça)
Sabah vakti beyazlığı. (Farsça)
Küçük pencere. (Farsça)
Hazır. Amâde. (Farsça)

cari olan / câri olan

Yürürlükte olan, cereyan etmekte olan.

ce'vet

Kıtlık.
Bir şeyin üzerine örtülen.
Üzerine tencere konulan örtü.
Çömlek.

cerea

(Çoğulu: Cere') Ot bitmeyen kumlu yer.

cereyan / cereyân / جریان

Akış. (Arapça)
Oluş. (Arapça)
Akım. (Arapça)
Cereyân etmek: Olmak, gerçekleşmek. (Arapça)

cereyan-ı hikmet

Hikmetin cârî, yürürlükte olması; dünyadaki hâdiselerin sebepler altında, fayda ve gayelere yönelik olarak cereyan etmesi.

cereyan-ı imani / cereyan-ı imanî

İmanî cereyan, akım.

cereyan-ı münafıkane

Münafıklık cereyanı, akımı.

cereyan-ı tecelliyat

Tecellîlerin cereyanı, yansımaların akıp gitmesi.

cereyan-ı tecelliyat-ı ilahiye / cereyan-ı tecelliyat-ı ilâhiye

İlâhî yansımalarının meydana gelmesi, cereyan etmesi.

cereyan-ı umumiye / cereyan-ı umumîye

Genel cereyan, akım, hareket.

cerhetmek

Yaralamak. Herhangi bir meseleyi hak ve hakikatle çürütmek. Yanlış veya yalanını bulup hurafe ve bâtıl olduğunu isbât edip herhangi bir kimsenin veya cereyanın fikrini kabul etmemek.

cerime / cerîme / جریمه

Suçludan alınan para cezası, cereme.
Günah, zenb, suç.

Suç. (Arapça)
Para cezası, cereme. (Arapça)
Ceza ödeme. (Arapça)

cery

Suyun ve diğer sıvıların akması. Cereyan.

cevamiu'l-kelim

Az sözle çok mânâ içeren kelâmlar, ibâreler.

cezbedarane / cezbedârâne

Kendinden geçerek.

cial

(Çoğulu: Cüul) Ocaktan çömlek ve tencere gibi sıcak şeyleri tutup indirmekte kullanılan bez.

cirye

Suyun akması ve şırıldaması.
Cereyan.

cürüz

(Bak: CEREZ)

dahl

(Çoğulu: Dihâl-Edhâl-Dahlân) Pencere.
Çukur yer.

daraka

(Çoğulu: Derk- Edrâk-Dırâk) Deriden yapılmış olan kalkan.
Gırtlağın hançereyi meydana getiren kıkırdaklarından kalkan şeklinde olanı.

deriçe / derîçe / دریچه

Küçük kapı, oyma kapı. Pencere. (Farsça)

Pencere. (Farsça)
Küçük kapı. (Farsça)

dig / dîg / دیگ

Topraktan yapılmış tencere, çömlek. (Farsça)

Tencere. (Farsça)

ecras

(Tekili: Ceres) Büyük çıngıraklar, çanlar.

edebiyat-ı cedide

1896 - 1901 tarihleri arasında Avrupa te'siri ile meydana gelen edebiyat cereyanına verilen isim. Yeni edebiyat. Servet-i Fünun Edebiyatına verilen ad.

ekvah

(Tekili: Kûh) Kamıştan yapılan penceresiz ufak kulübeler.

elvah-ı kaderiye / elvâh-ı kaderiye

Kader çizgilerini içeren levhalar.

esma-i müpheme / esmâ-i müpheme

Gr. ism-i mevsuller; mânâsı kapalı isimler; yalnız başına müstakil bir mânâ taşımayan ancak kendinden sonra gelen cümle ile (sıla cümlesi) birlikte bir mânâ içeren isimler.

ferbal

Çardak. Etrafı pencerelerle kaplı yazlık köşk. (Farsça)

ferman-ı ahkem

Sağlam esaslar içeren buyruk.

galsame

Solungaç. Suda yaşıyan hayvanların nefes alma organları.
Gırtlak ağzı, hançere.
Boğaz deliğinin başlangıcı.

güzar

Geçiş, geçme. (Farsça)
Beceren, halleden, yapan. (Farsça)
Geçiren, geçirici mânâlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Dem-güzar : Zaman geçiren, vakit öldüren. (Farsça)

hacıyatmaz

Dibindeki ağırlıktan dolayı yere ne şekilde bırakılırsa bırakılsın, dik bir durum alan oyuncak.
Mc: Zor durumlarda kendisini çabucak toparlamayı beceren kişi.

hanacır

(Tekili: Hancere) Gırtlaklar, hançereler.

hancer

Ucu sivri, iki tarafı keskin büyük bıçak. Halk dilinde hançer şeklinde kullanılır. Divan edebiyatında şâirler, güzellerin kaşlarını hancere benzetirlerdi.

hancere / حنجره

Gırtlak, hançere. (Arapça)

havi / hâvi / hâvî / حاوی

İhtiva eden, içine alan, şâmil, içeren.

İçeren, ihtiva eden. (Arapça)

helva-hane

İçinde helva pişirilen genişçe ve derinliği az tencere. (Farsça)
Tar: Saray için her türlü tatlı yiyeceklerin yapılmasına yarayan saray mutfağının bir bölümü. (Farsça)

hilafeten / hilâfeten

Birinin yerine geçerek.
Halife olarak.

hizb-ül kur'an

Kur'an Cemaatı. Kur'an'a ciddi ve samimi olarak bağlanıp, ona hizmet için mücahidane bir surette çalışan ve fenâlıklardan korunan müslümanların topluluğu ve cereyanı.
Kur'an'ın bir cüz'ünün dörtte biri.
Zikir ve dua için Kur'an'dan alınmış bir kısım âyetler.

hizb-üş şeytan

Şeytana ve nefislerine tâbi olanların grubu. Allah'ın kanun ve nizamına tâbi olmadan kafalarına güvenerek ve nefsanî arzularına uyarak gitmek isteyenler. Milleti, memleketi ve mukaddesatı yıkmağa çalışan ve ahlâksızlığa alıştıranların ve dinsizlerin topluluğu ve cereyanı.

hümanizm

Lât. Edb: İslâmiyete mugayir ve aykırı eski Yunan ve Lâtin edebiyatı ve felsefesi taraftarlığı hareketi.
Fls: İnsan menfaatını hayatta değer ölçüsü kabul eden ve dine tâbi olmayan, insana aşırı hâkimiyet tanımak isteyen ve maddeperest, dinsiz, imansız bir cereyan, bir fikir ve bâtıl

hünkar mahfili / hünkâr mahfili

Eskiden camilerde padişahlar için yapılmış olan yerler. Bu mahfiller camilerin zemininden yüksek olarak yapılır ve caminin iç kısmını görmek için kafes konulurdu. Bunun haricinde kafesin birkaç yerinde 20-30 cm. en ve boyunda açılabilir küçük pencereler de bulunurdu.

icad

(Ücâd) Kapı ve pencerelerin üstlerinde bulunan kemer.

iftar / iftâr

Oruçlunun, akşam namazı vakti girdikten, yâni güneşin battığı iyice anlaşıldıktan sonra, yiyerek veya içerek orucunu açması.
Oruç tutmama, yime.

ihbarname-i gayb

Gayba ait haber içeren yazı.

ihtiyaren

Seçerek, isteyerek.

ihtiyarkarane / ihtiyarkârâne

En iyisini seçerek.

ilbas-ı hırka

Bir tarikata intisab ile mutad olan menzilleri geçerek irşad mertebesine yükselenlere, şeyhlerinden gördükleri yolda başkalarını irşad ile izin verme salâhiyetini ihtiva eden "İcazetname: hilâfetname" verme.

ina'

Kap-kacak, tencere gibi lüzumlu ev eşyası.
Bir şeyin vakti gelip çatmak.

insibab

Dökülme. Akıtılma.
Cereyan etme.
Başka suya karışma.
Tıb: Ahlat-ı erbaadan birisinin vücudun bir tarafında nesicler (dokular) arasında toplanması.

irtifa almak

Öğle vakti, güneşin yüksekliğini ölçerek zamanı belirlemek.
Yükselmek.

irtiva'

Suya içerek kanma.
Tıb: Vücuttaki organ ve eklemlerin kuvvetlenip kalınlaşması.

isale

Akıtmak, dökmek.
Seyyal kılmak. Cereyan ettirmek.

kadi iyaz / kadî iyaz

Lâkabı: Ebu-l Fadl bin Musa el Yahsabî'dir. Muhaddislerin meşhurlarından ve edebiyatçılardan olup, 476 hicrî tarihinde Site kasabasında doğmuş, sonra Endülüse geçerek Kurtuba'da ve diğer ilim merkezlerinde ilim tahsili yapmıştır. Daha sonra Site kasabasında uzun bir zaman durmuş, bir ara Garnata şeh

kadih / kadîh

Tencere dibinde arta kalan.

kafes / قفس

Tel, ince demir veya ağaç çubuklarından yapılan ve içine kuş ve saire konulan şey.
Dışardan içerisi görünmesin diye, ince tahta çubuklarından yapılıp harem pencerelerine takılan siper,
Ahşap bir binanın kaplama ve sıvası olmaksızın direklerden ibaret taslağı.

Kafes. (Farsça)
Pencere kafesi. (Farsça)

kaluşe

Çömlek. (Farsça)
Tencere. (Farsça)

kanun-u harici

Dış âlemde cereyan eden kanun.

kaziye-i mümkine

Mümkün olan hüküm; olabilirlik içeren önerme.

kıdr

(Çoğulu: Kudur) Çömlek, tencere ve kazan gibi, yemek pişirmeye mahsus kaplar.

kudret

Güç. Takat.
Her yeri kaplayan kudretullah.
Varlık. Ehliyet. Becerebilme.
Zenginlik.
Kabiliyet.
İlm-i kelâmda: Allah Teâlâ'ya mahsus ezelî ve ebedî ve bütün kâinatta tasarruf eden sıfattır.

Güç.
Allah'ın bütün varlıkları kuşatmış olan gücü.
Varlık, zenginlik.
Ehliyet, becerebilme.

kudur

(Tekili: Kıdr) Çömlekler, tencereler. Yemek pişirilen kaplar.

kut'ül amare / kut-ül amare / كوتول امار

Kut'ül Amare ne demektir?
Yeni kurulan Osmanlı 6. Ordusu'nun Komutanlığı'na atanarak 5 Aralık'ta Bağdat'a varan Mareşal Colmar Freiherr von der Goltz Paşa'nın emriyle Irak ve Havalisi Komutanı Miralay (Albay) 'Sakallı' Nurettin Bey'in birlikleri 27 Aralık'ta Kut'u kuşattı. İngilizler Kut'u kurtarmak için General Aylmer komutasındaki kolorduyla hücuma geçti ancak, 6 Ocak 1916 tarihli Şeyh Saad Muharebesi'nde 4.000 askerini kaybederek geri çekildi. Bu muharebede 9. Kolordu Komutanı Miralay 'Sakallı' Nurettin Bey görevinden alındı ve yerine Enver Paşa'nın kendisinden bir yaş küçük olan amcası Mirliva Halil Paşa (Kut) getirildi.

İngiliz Ordusu, 13 Ocak 1916 tarihli Vadi Muharebesi'nde 1.600, 21 Ocak Hannah Muharebesi'nde 2.700 askeri kaybederek geri püskürtüldü. İngilizler mart başında tekrar taarruza geçti. 8 Mart 1916'da Sabis mevkiinde Miralay Ali İhsan Bey komutasındaki 13. Kolordu'ya hücum ettilerse de 3.500 asker kaybederek geri çekildiler. Bu yenilgiden dolayı General Aylmer azledilerek yerine General Gorringe getirildi.

Kut'ül Amare zaferinin önemi
Kût (kef ile) veya 1939’dan evvelki ismiyle Kûtülamâre, Irak’ta Dicle kenarında 375 bin nüfuslu bir şehir. Herkes onu, I. Cihan Harbinde İngilizlerle Türkler arasında cereyan eden muharebelerden tanır. Irak cephesindeki bu muharebeler, Çanakkale ile beraber Cihan Harbi’nde Türk tarafının yüz akı sayılır. Her ikisinde de güçlü düşmana karşı emsalsiz bir muvaffakiyet elde edilmiştir.

28 Nisan 1916’da General Townshend (1861-1924) kumandasındaki 13 bin kişilik İngiliz ve Hind askerlerinden müteşekkil tümenin bakiyesi, 143 günlük bir muhasaradan sonra Türklere teslim oldu. 7 ay evvel parlak bir şekilde başlayan Irak seferi, Basra’nın fethiyle ümit vermişti. Gereken destek verilmeden, tecrübeli asker Townshend’den Bağdad’a hücum etmesi istendi.

Bağdad Fatihi olmayı umarken, 888 km. yürüdükten sonra 25 Kasım 1915’de Bağdad’a 2 gün mesafede Selmanpak’da miralay Nureddin Bey kumandasındaki Türk ordusuna yenilip müstahkem kalesi bulunan Kût’a geri çekildi. 2-3 hafta sonra takviye geleceğini umuyordu. Büyük bir hata yaparak, şehirdeki 6000 Arabı dışarı çıkarmadı. Hem bunları beslemek zorunda kaldı; hem de bunlar Türklere casusluk yaptı.

Kût'a tramvayla asker sevkiyatı
İş uzayınca, 6. ordu kumandanı Mareşal Goltz, Nureddin Bey’in yerine Enver Paşa’nın 2 yaş küçük amcası Halil Paşa’yı tayin etti. Kût’u kurtarmak için Aligarbi’de tahkimat yapan General Aylmer üzerine yürüdü. Aylmer önce nisbî üstünlük kazandıysa da, taarruzu 9 Mart’ta Kût’un 10 km yakınında Ali İhsan Bey tarafından püskürtüldü.

Zamanla Kût’ta kıtlık baş gösterdi. Hergün vasati 8 İngiliz ve 28 Hindli ölüyordu. Hindliler, at eti yemeği reddediyordu. Hindistan’daki din adamlarından bunun için cevaz alındı. İngilizler şehri kurtarmak için büyük bir taarruza daha geçtiler. 22 Nisan’da bu da püskürtüldü. Kurtarma ümidi kırıldı. Goltz Paşa tifüsten öldü, Halil Paşa yerine geçti. Townshend, serbestçe Hindistan’a gitmesine izin verilmesi mukabilinde 1 milyon sterlin teklif etti. Reddedilince, cephaneliği yok ederek 281 subay ve 13 bin askerle teslim oldu. Kendisine hürmetkâr davranıldı. Adı ‘Lüks Esir’e çıktı. İstanbul’a gönderildi. Sonradan kendisine sahip çıkmayan memleketine küskün olarak ömrünü tamamladı.

Böylece Kûtülamâre’de 3 muharebe olmuştur. İngilizlerin kaybı, esirlerle beraber 40 bin; Türklerinki 24 bindir. Amerikan istiklâl harbinde bile 7000 esir veren İngiltere, bu hezimete çok içerledi. Az zaman sonra Bağdad’ı, ardından da Musul’u ele geçirip, kayıpları telafi ettiler. Kût zaferi, bunu bir sene geciktirmekten öte işe yaramadı.

Bu harbin kahramanlarından biri Halil Paşa, Enver Paşa’nın amcası olduğu için; diğer ikisi Nureddin ve Ali İhsan Paşalar ise cumhuriyet devrinde iktidar ile ters düştüğü için yakın tarih hafızasından ustaca silindi. 12 Eylül darbesinden sonra Ankara’da yaptırılan devlet mezarlığına da gömülmeyen yalnız bunlardır.

Binlerce insanın kaybedildiği savaş iyi bir şey değil. Bir savaşın yıldönümünün kutlanması ne kadar doğru, bu bir yana, Türk-İslâm tarihinde dönüm noktası olan çığır açmış nice hâdise ve zafer varken, önce Çanakkale, ardından da bir Kûtülamâre efsanesi inşa edilmesi dikkate değer. Kahramanları, yeni rejime muhalif olduğu için, Kûtülamâre yıllarca pek hatırlanmadı. Gerçi her ikisi de sonu ağır mağlubiyetle biten bir maçın, başındaki iki güzel gol gibidir; skora tesiri yoktur. Hüküm neticeye göre verilir sözü meşhurdur. Buna şaşılmaz, biz bir lokal harbden onlarca bayram, yüzlerce kurtuluş günü çıkarmış bir milletiz.

Neden böyle? Çünki bu ikisi, İttihatçıların yegâne zaferidir. Modernizmin tasavvur inşası böyle oluyor. Dini, hatta mezhebi kendi inşa edip, insanlara doğrusu budur dediği gibi; tarihi de kendisi tayin eder. Zihinlerde inşa edilen Yeni Osmanlı da, 1908 sonrasına aittir. İttihatçıların felâket yıllarını, gençlere ‘Osmanlı’ olarak sunar. Bu devrin okumuş yazmış takımı, itikadına bakılmadan, münevver, din âlimi olarak lanse eder. Böylece öncesi kolayca unutulur, unutturulur.

Müşir İbrahim Edhem Paşa’nın oğlu Sakallı Nureddin Paşa (1873-1932), sert bir askerdi. Irak’ta paşa oldu. Temmuz 1920’de Ankara’ya katıldı. Fakat karakterini bilen M. Kemal Paşa, kendisine aktif vazife vermek istemedi. Merkez kumandanı iken Samsun’daki Rumları iç mıntıkalara sürgün ettiği esnada çocuk, ihtiyar, kadın demeden katliâma uğramasına göz yumdu. Bu, milletlerarası mesele oldu. Yunanlılar, bu sebeple Samsun’u bombaladı. Nureddin Paşa azledildi; M. Kemal sayesinde muhakemeden kurtuldu. Sonradan Kürtlerin de iç kısımlara göçürülmesini müdafaa edecektir. Batı cephesinde, kendisinden kıdemsiz İsmet Bey’in maiyetinde vazife kabul etti. İzmir’e girdi. Bazı kaynaklarda İzmir’i ateşe verdiği yazar. I. ordu kumandanı olarak bulunduğu İzmit’te, Sultan Vahîdeddin’in maarif ve dahiliye vekili gazeteci Ali Kemal Bey’i, sivil giydirdiği askerlere linç ettirdi; padişaha da aynısını yapacağını söyledi. Ayağına ip takılarak yerlerde sürüklenen cesed, Lozan’a giden İsmet Paşa’nın göreceği şekilde yol kenarına kurulan bir darağacına asılarak teşhir edildi. Mustafa Kemal Paşa, İstanbul’da bir fedainin vursa kahraman olacağı bir insanı, vuruşma veya mahkeme kararı olmaksızın öldürmeyi cinayet olarak vasıflandırıp kınadı. M. Kemal’e gazi ve müşirlik unvanı verilmesine içerleyen Nureddin Paşa iyice muhalefet kanadına geçti. 1924’de Bursa’dan müstakil milletvekili seçildi. Asker olduğu gerekçesiyle seçim iptal edildi. İstifa edip, tekrar seçildi. Anayasa ve insan haklarına aykırılık cihetinden şapka kanununa muhalefet etti. Bu sebeple antikemalist kesimler tarafından kahraman olarak alkışlanır. Nutuk’ta da kendisine sayfalarca ağır ithamlarda bulunulur, ‘zaferin şerefine en az iştirake hakkı olanlardan biri’ diye anılır.

Halil Kut (1882-1957), Enver Paşa’yı İttihatçıların arasına sokan adamdır. Sultan Hamid’i tevkife memur idi. Askerî tecrübesi çete takibinden ibaretken Libya’da bulundu. Yeğeni harbiye nazırı olunca, İran içine harekâta memur edildi. Irak’taki muvaffakiyeti üzerine paşa oldu. Bakü’yü işgal etti. İttihatçı olduğu için tutuklanacakken, kaçıp Ankara hareketine katıldı. Rusya ile Ankara arasında aracılık yaptı. Sonra kendisinden şüphelenilince, Almanya’ya kaçtı. Zaferden sonra memlekete dönüp köşesine çekildi. Politikaya karışmadı.

Ali İhsan Sâbis (1882-1957), Sultan Hamid’i tahttan indiren Hareket Ordusu zâbitlerindendi. Çanakkale, Kafkasya’da bulundu. Irak’ta paşalığa terfi etti. İttihatçı olduğu için Malta’ya sürüldü. Kaçıp Ankara hareketine katıldı. I. batı cephesi kumandanı oldu. Cephe kumandanı İsmet Bey ile anlaşmadı; azledilip tekaüde sevkolundu. M. Kemal’e muhalif oldu. Nazileri öven yazılar yazdı. 1947’de devlet adamlarına yazdığı imzasız mektuplar sebebiyle 15 seneye mahkûm oldu. 1954’te DP’den milletvekili seçildi. Hatıraları, Nutuk’un antitezi gibidir.

kutb

(Kutub) Dünyanın şimâl veya cenub uçları. (Güney ve kuzey taraflarının son kısımları.)
Elektrik cereyânını meydana getiren veya mıknatısın uçlarından her biri.
Dini bir meslek veya grubun başı. Bir çok müslümanların kendisine bağlandıkları azim ve büyük evliyaullahtan zamanın

küvh

(Çoğulu: Ekvâh) Penceresiz ev.

küvve

(Çoğulu: Kivâ) Evin duvarına açılan delik. Pencere.

küyy

Pencere.

latif tevafuk

İnce mânâlar içeren hoş, güzel uygunluk.

levid

Çok büyük tencere. Kazan. (Farsça)

macera / mâcera / ماجرا

Cereyan eden. (Arapça)
Serüven. (Arapça)

manzara

Dışarıyı görecek pencere.

mechure

Harf, hareke ile okunduğu vakit, nefesin hapsolunup sesin âşikâr olmasında okunan harfler. Bu harfler nefesi kendileri ile cereyandan men'ederler.

mecra

Suyun aktığı yol. Su yolu. Kanal.
Cereyan eden yer.
Bir haberin yayılma yolu.
Bir şeyin dolaştığı yer.

meczubane / meczubâne

Cezbeye gelenler gibi, kendinden geçerek.

medar-ı rububiyet / medâr-ı rububiyet

İlâhî rububiyetin cereyan ettiği yer.

menfez

Nüfuz edecek delik, pencere. Delik. Ağız. Yarık. Girilecek yer.

meşacir

(Tekili: Meşcer ve Meşcere ve Meşcire) Koruluklar, ağaçlık yerler.

mesamat / mesâmât

Gözenekler, pencereler.
Cilt üzerinde küçük delikler, gözenekler.

meşcer

(Meşcere) Ağaçlık yer, koru, şeceristan.

mevlevi-vari / mevlevi-vâri

Mevlevî tarikatı mensuplarının cezbe halinde, Allah aşkıyla kendinden geçerek dönmeleri gibi.

meze

Çerez.

mihver-i alem / mihver-i âlem

Arzın merkezinden geçerek semâ küresini her iki tarafta kesen mevhum hat.

mizmar

Düdük, kaval.
Mukaddes Zebur Kitabının her bir suresi.
Hançere, nefes borusu.

mudiyyen

Giderek, geçerek.

muhavvile

(Havl. den) Fiz: Elektrik cereyanını, akımını başka hâle koyan. Transformatör.

muhtevi / muhtevî / محتوی

İçeren, içine alan. (Arapça)
Muhtevî olmak: İçermek, içine almak. (Arapça)

müşacerat

(Tekili: Müşacere) Dövüşmeler, vuruşmalar, kavgalar.

musika-i kübra / musika-i kübrâ

Bütün kâinatta cereyan eden İlâhi musikî.

müspet cereyan

Olumlu, yapıcı ve yol gösterici cereyan, akım.

mutazammın

İçine alan, içeren.

mutazammin / متضمن

İçeren. (Arapça)

mütekasırin / mütekasırîn

(Tekili: Mütükasır) Kısalık gösterenler.
Ellerinden geldiği, becerebildikleri halde iş yapmayanlar.

nakıle

Nakleden.
Cereyan geçiren.

namesbuk / nâmesbûk / نامسبوق

Olmamış, geçmemiş, cereyan etmemiş. (Farsça - Arapça)

nazar-ı nefret

Nefret içeren bakış, nefretli bakış.

neseb

Soy, şecere. Çocuğu ana ve babaya bağlayan kan bağı. Ekseriya baba yönünden olan yakınlık için kullanılır. Babalar ve yukarıya doğru büyük babalar ile oğullar ve aşağıya doğru oğullar arasındaki alâkaya amûdî yakınlık; erkek kardeşler ile bunların oğ ulları ve amca oğulları arasındaki alâkaya ufkî y

nokta-i istinad

Dayanma ve güvenme noktası. Kâinatta cereyan eden ve insana dehşet verip âciz bırakan hâdiseler karşısında insanın çok kuvvetli bir yere dayanmaya ve güvenmeye olan fıtri ihtiyacı.

nükul / nükûl

Dönme, cayma, vazgeçme; bir malı satın aldıktan sonra vazgeçerek satıcıya geri verme.

nuşa nuş

İçtikçe içerek, tekrar tekrar içerek, defalarca içerek, içe içe. (Farsça)

paçeng

Küçük pencere. (Farsça)
Baca, menfez delik. (Farsça)

padgane / padgâne

Yüksek dam. (Farsça)
Kapı içinde olan pencere. (Farsça)

patile

Tencere. (Farsça)

pencere-i azam / pencere-i âzam

Çok büyük pencere.

pencere-i camia / pencere-i câmia

Geniş, kapsamlı pencere.

pencere-i marifet

Allah'ı bilmeye ve tanımaya açılan bir pençere.

pencere-i mühimme

Önemli pencere.

pencere-i tevhid

Her şeyin bir olan Allah'ın olduğunu gösteren pencere.

perde

Kapı, pencere gibi yerlere asılan veya iki yeri birbirinden ayıran, görünmeğe mâni olan şey. (Farsça)
Mc: Irz, namus, iffet. (Farsça)
Bir müzik parçasını meydana getiren seslerden herbirinin kalınlık veya incelik derecesi. (Farsça)
Bir sahne eserinin büyük bölümlerinden her biri. (Farsça)
Ekran, (Farsça)

pişanidar / pişanîdâr

Yüzsüzlük yaparak işini beceren. (Farsça)

pişdar

Öncü. Harpte ileriden düşmana gönderilen askerler. (Farsça)
Önde giden. Önayak olan. (Farsça)
San'at, meslek. (Farsça)
Kumandan. (Farsça)
Mc: Yüzsüz. Yüzsüzlükle iş beceren. (Farsça)

raht

(Çoğulu: Ruhut) Binek atlarına vurulan eyer, takım.
Pencere ve kapıların menteşe takımı.
Yol levazımı.
Döşeme ve ev takımı.

redm

(Çoğulu: Rüdum) Bir şeyin önüne sed yapma.
Bir şey dâimi olmak ve akmak.
Pencere, kapı ve delik gibi yerleri tıkama. Tamâmen kapama.
Zülkarneyn seddinin ismi.

revazin

(Tekili: Revzen) Pencereler. (Farsça)

revzen / روزن

(Çoğulu: Revâzin) Pencere.

Pencere. (Farsça)

revzen-i mahlu

İndirilmiş pencere.

revzene

(Çoğulu: Revâzin) Pencere.

saff-ı evvel

İlk saf, birinci saf.
İlk sahabeler.
Bir hareket ve cereyanın ilk sahipleri.

saigan

Boğazdan kolayca geçerek.

saik-i muhtar / sâik-i muhtar

En güzel, en ideal olanı seçerek sevkeden, Allah.

şecerat / şecerât

(Tekili: şecere) şecereler.

seyelan

Akma. Cereyan.
Sel felâketi.

seyl-i şuunat / seyl-i şuunât

İcraat-ı Rabbaniyenin dâima görünmesi ve hakiki müessir olan Allah'ın (C.C.) iradesiyle devamlı olan, cereyan eden her çeşit hâdiseler. Hâdiseler akıntısı, seli.