ab'ab

• Taze civanlık.
• İbrişim halı.
• Dağ tekesi.
• Yumuşak yünden yapılan kisve.

abek / âbek / آبك

• Sulu, su dolu olan şeyler.
• Çıban.
• Civa. (Hg).

• Sulu. (Farsça)
• Cıva. (Farsça)

abık

• Sebebsiz olarak sahibi yanından kaçan köle.
• Civa. (Hg)

aksülümen

• Kim. Klor ile civadan mürekkeb zehirleyici te'siri fazla olan bir tuz.

aktar-u etraf / aktâr-u etraf

• Çevre ve etraf; çevre ve civar bölgeler.

atmosfer

• Dünyanın çevresini kuşatan 100 km. kalınlığında, çeşitli gazlardan meydana gelen gaz tabakası. Başka gök cisimlerini kuşatan gaz tabakalarına da atmosfer denir.
• Bir yerdeki mânevi hava.
• Basınç birimi. 0 derecede 76 cm. yükseklikteki bir civa sütununun 1 cm. karelik alan üzeri

bag-ban

• Bahçıvan, bağcı. Bahçe bekçisi. (Farsça)

bag-bani / bag-banî

• Bahçıvanlık, bağcılık. Bağ bekçiliği. (Farsça)

bag-van

• Bahçıvan, bağcı. (Farsça)

bağban / bâğbân / باغبان

• Bahçıvan. (Farsça)

bağçevan / باغچوان

• Bahçıvan. (Farsça)

bahçıvan-misal / bahçıvan-misâl

• Bahçıvan gibi.

başid dağı / bâşid dağı

• Van civarında bulunan ve yüksekliği 3750 m. olan bir dağdır, kayıtlarda "Başet Dağı" olarak anılır.

başit

• Van civarında bulunan ve yüksekliği 3750 m. olan bir dağdır, günümüzde "Başet Dağı" olarak anılır.

bustan-ban / bustan-bân

• Bahçıvan. (Farsça)

büsut

• Cömertlik, civanmertlik. El açıklığı.

cennan / cennân

• Bahçıvan.

civanan

• (Tekili: Civân) Gençler. (Farsça)

civariyyet

• Komşuluk, yakınlık, aynı civarda oluş.

cive / cîve / جيوه

• Civa. (Hg) (Farsça)

• Cıva. (Farsça)

cürcani / cürcanî

• (Seyyid Şerif Ali Bin Muhammed) : (Hi: 760-830) Astarabad (Cürcan) civarında Tacu'da doğmuştur. Mısır'a giderek orada çeşitli âlimlerden ders okumuştur. Şiraz'da müderrislik yapmıştır. Sa'duddin-i Taftazanî ile kapanan Mütekaddimîn devrinden sonra açılan Müteahhirîn-i Ulemâ devrinin birincisi bu Sey

cüvan / cüvân

• (Bak: Civân)

• Bk. civan.

cüvar

• (Civâr) Yakınlık. Komşuluk.
• Himâyet, korumak.
• Riâyet.
• Süt emen deve yavrusu.
• Karga sesi.
• Öküz avazı.

dar-ül maarif / dâr-ül maarif

• Sultan Mecid zamanında Valide Sultan'ın İstanbul'da Sultan Mahmud türbesi civarında yaptırmış olduğu mekteb.

enlem

• (Arz dairesi) t. Yer yüzünde herhangi bir noktanın ekvatora olan uzaklığının açı cinsinden değeri. Dünyanın büyüklüğü X. yy. başlarında Sincar sahrasında ve Kûfe civarında bir meridyenin uzunluğunu ölçmek suretiyle bulan Musa Oğulları nâmıyla tanınan Muhammed, Ahmed ve Hasan isimlerindeki üç kardeş

fenafilihvan

• (Fenâ fi-l-ihvân) Tefâni. Yani; kardeşlerin birbirinde fâni olması; kendi hissiyat-ı nefsaniyesini unutup, kardeşlerinin meziyyât ve hissiyâtı ile fikren yaşaması. Samimi ihlâs üzerine müesses en yakın dostluk, en fedakâr ve en civanmert kardeşlik.

fina / finâ

• Evin önü. Civar.

fina-i belde / finâ-i belde

• Beldenin civarı.

fırat

• Ön Asya'nın en büyük nehridir. Diyadin civarında çıkar, Anadolu'nun doğu taraflarına kadar gelip Mezopotamya'yı dolaştıktan sonra Irak'ta Dicle ile birleşerek Basra Körfezi'ne dökülür.

güşade-dest

• (Çoğulu: Güşadedestân) Civanmert, cömert, eli açık. (Farsça)

güşade-destan / güşade-destân

• (Tekili: Güşadedest) Cömertler, civanmertler, eli açıklar. (Farsça)

harem-i şerif

• Kâbe ve civarı.

• Kâfir ve müşriklerin girmesi yasak olan ve canlı mahlukun öldürülmesi men'edilen Mukaddes Kâbe ve civârı.

haremişerif / haremişerîf

• Kâfirlerin giremeyeceği Kâbe ve civarı.

havali / havâli

• Çevre, civar, etraf, yöre.

• Etraf, çevre, civar.

havza

• Civar, bölge.

hıra

• Mekke-i Mükerreme'nin civarında bulunan ve Hz. Peygamber'e (A.S.M.) ilk vahyin geldiği mağaranın ismidir. Bu mağaranın bulunduğu dağa Hırâ dağı denildiği gibi, Harrâ veya Cebel-i Nur da denilmektedir.

hoca tahsin efendi

• (Vefatı: Mi. 1880) Yanya civarından (Filâtlı) olup Osmanlı Alimlerinin sonuncularındandır. Tarih-i Tekvin ve Esas-ı İlm-i Hayat gibi eserleri vardır.

hud

• (Tekili: Hâid) Büyüklük.
• Çok hürmet.
• Bir Peygamber ismi. Rıfk, sükun ve vakar ile muttasıf olduğu için bu Peygambere Hud ismi verilmiştir. (A.S.) Yahudilere de bu isim söylenilmiştir. Nuh tufanından sonra Yemen diyarında Hadremud civarında Ahkaf denilen yerde Ad Kavmine gönde

hümam

• Himmetli. Bir işe sıkı sıkıya sarılıp o işi bitiren. Sahi ve civanmerd.
• Aslan.
• Büyük ve sağlam.

ictivar

• (Civar. dan) Komşu olma, muhit yapma.

ismail aleyhisselam / ismâil aleyhisselâm

• Yemen'den gelip Mekke ve civârına yerleşen Cürhüm kabîlesine gönderilen peygamber. Kur'ân-ı kerîmde ismi geçen peygamberlerden. Peygamber efendimizin dedelerindendir. Cürhüm kabîlesine peygamber olarak gönderildi. İbrâhim aleyhisselâmın oğludur. Anne si Hacer Hâtun'dur.

jive

• Civa. (Farsça)

kadir alayı

• Tar: Kadir gecesi padişahların saraydan çıkıp, civardaki camilerden birinde namaz kılmaları münâsebetiyle yapılan merâsim.

latin

• Eski Roma civarında iken sonradan genişleyen ve devlet kuran eski bir kavim ismidir.
• Eski Roma.
• Şarkta Katolik mezhebinden olanın ismi.

mıntıka

• Alan, civar, çevre.

mücir / mücîr

• (Civar. dan) Himâye eden.
• İmdada yetişen.
• İmdad isteyen.

müctevir

• (Civar. dan) Komşu olan.

musalla

• Namaz kılmaya mahsus açık yer. Cami veya mezarlık civarında cenaze namazı kılınan yer.

mütecavir

• (Civar. dan) Komşu. Civarda bulunan.

müzabak

• Civa sürülmüş akça.

nahiye

• Yan taraf, kenar, civar, çevre.
• Küçük yer, bölge. İdari taksimatta, kazadan küçük, köyden büyük olan yerleşme merkezi.

namazgah / namazgâh

• Namaz kılınan yer. İbadetgâh. Eskiden şehir dışında, kırda ve sed üzerinde mihrab konulmak suretiyle namaz kılınmak için yapılan yere verilen addır.
• Bir kasabanın bütün halkını bir arada bulunduran geniş sahaya da bu ad verilirdi. Bayramlarda ve fevkalâde günlerde kasaba ve civar köy

nevahi-i mekke / nevâhî-i mekke

• Mekke civarı. Mekke'nin yakınları, nahiyeleri.

• Mekke civarları, tarafları, bölgeleri.

piyade

• Narin yapılı bir çeşit kayık adıdır. Eskiden ekseriyetle İstanbul ve civarında kullanılan bu kayıklar, pek makbul gezinti vasıtası idi.
• Ask: Orduda tüfekle teçhiz edilmiş olan ve muharip sınıfların asli unsuru bulunan efrada da bu ad verilir. Yaya askeri.
• Yaya.

radde / راده

• Derece. (Arapça)
• Civar. (Arapça)

sabiiler / sâbiîler

• Aya ve yıldızlara tapan kimseler. El-Cezîre (Cizre) ve Harran civârında yaşayan bu kimseler, yahûdîlik, hıristiyanlık ve mecûsîlik gibi çeşitli dinlerden bâzı inanışları alarak bir din meydana getirmişlerdir.

sadd

• Yüz çevirmek, men eylemek, bir şeyden birini vazgeçirmek.
• Fikir, niyet, kasd.
• Yakınlık, civar.
• Konuşulan husus.

saded

• Asıl mevzu, maksad, asıl konuşulan şey, fikir.
• Niyet, kasıd. Teşebbüs.
• Yakınlık, civar.

samih

• Cömert, eli açık sahavet sahibi ve civanmert olan.

şebab

• (Şebibe) Gençlik.
• Yiğit, civan.
• Gençler.

şebabiyet

• Gençlik, tazelik. Yiğitlik. Civanlık.

sebir

• Mekke civarında bir dağın adıdır.

seffah

• Cömert, eliaçık, civanmerd.
• Güzel konuşan, hatip.
• Kan dökücü, gaddar.

sibkan

• Bitlis veya Van vilâyetleri civarında bir aşiret adıdır.

simab / sîmâb / سيماب

• Cıva. (Farsça)

tebuk gazvesi

• Hicretin dokuzuncu senesinde vuku bulmuştur. Şam'da bulunan Rumlar tarafından o civarın halkı, müslümanlara karşı ayaklandırıldığı Peygamberimiz tarafından duyulduğunda, onlara karşı asker hazırlayarak Tebuk'e gitmiş ve oranın ileri gelenleri Peygamberimize gelerek barışa çalışmışlardır. Tebuk'te on