ayat / âyât

• (Tekili: Âyet) Âyetler.
• Cenab-ı Hakk'ın sıfât ve kudreti hakkında görülen âşikâr deliller, bürhanlar.
• Menziller. Mekânlar.

basair

• (Tekili: Basiret) Basiretler. İbretli görüşler. Deliller. İbretler. Hüccet ve bürhanlar. Gözler.
• Kalb duyguları.

berahin / berâhin

• (Tekili: Bürhan) Deliller. Şâhidler. Bürhanlar.

• Bürhanlar, kuvvetli deliller.

berahin-i kat'iye / berâhîn-i kat'iye

• Kesin burhanlar, kuvvetli deliller.

berahin-i katıa / berâhin-i katıa

• Şeksiz ve şüphesiz olan kat'i deliller, bürhanlar.

• Kat'î burhanlar; güçlü ve sarsılmaz kesin deliller.

berahin-i kaviyye

• Sağlam deliller, kuvvetli bürhanlar.

beyyin

• Aşikâr. Açıklanmış. Gün gibi vâzih delil.
• Müteaddit noktaları beyan eden ve açıklayan.
• Şâhid. İsbat vasıtası. Kavi bürhan.

beyyinat

• (Tekili: Beyyine) Beyyineler. Bürhanlar.

burhan

• (Bak: Bürhan)

bürhan-ı akliyye

• Akla dayanan bürhan.

bürhan-ı enfüsi / bürhan-ı enfüsî

• İnsanın içinde ve hayatında görünen bürhan. Nefse ve şahsa ve içe ait bürhan.

bürhan-ı mantıki / bürhan-ı mantıkî

• Kesin kaziyelerden teşkil ettirilen kıyasa, bürhana denir.

bürhan-ı natık / bürhan-ı nâtık

• Konuşan bürhan. Mecaz olarak Peygamberimiz Hz. Muhammed (A.S.M) kastedilir ki; bütün hakikatları isbat ve izhar etmiştir.

bürhan-ı nübüvvet

• Peygamberliğin hak olduğunu isbat eden bürhan ve delil. (Bürhan-ı risalet de aynı mânâdadır.)

bürhan-ı risalet

• (Bak: Bürhan-ı nübüvvet)

delail

• (Tekili: Delil) Deliller. Bürhanlar. İsbât vasıtaları.

delil

• Kılavuz. Doğru yolu gösteren. Meçhûlü keşfetmekte ve malumun sıhhatını isbat etmekte vasıta ve âlet ittihaz olunan husus.
• Beyyine. Bürhan.

delil-i inni / delil-i innî

• (Bak: Bürhan-ı innî)

fernud

• Hüccet, delil, bürhan. (Farsça)

hacc

• Kasdetmek. Muârazada delil ve bürhan ile galip olmak.
• Bir yere çok tereddütle varıp gelme.
• Şâyan-ı tâzim bir şeye teveccüh.
• Bir şeyden feragat etmek.
• Fık: İslâmın şartlarından ve hâli vakti müsait olan her müslümana farz olan, Mekke-i Mükerreme'deki Kâbe-i Şer

huccet

• Senet, vesîka, delîl, burhân.
• Şer'î mahkemelerde bir dâvânın şâhitlerini dinledikten sonra kâdının verdiği hükmün yazıldığı îlâm, belge.

hudus ve imkan / hudus ve imkân

• Usul-üd din ve İlm-i kelâmın dâhi ulemâsının ve Hükemâ-i İslâmiyyenin gördükleri ve hadsiz bürhanlar ile isbat ettikleri hudus ve imkân hakikatları.

iknaiyyat-ı hitabiyye

• Kelâm ilmine ait bir ıstılahtır. Zannî olan aklî delil demektir. Bürhanın aşağı mertebesidir. Aklı, muhalif fikirlerle karışmamış ve bürhanı anlayamayacak kimseler için kullanılır. İsbattan çok ikna vasfı taşır.

isbat

• Doğruyu delil göstererek meydana koymak. Delil ve şâhitle bir fikrin sıhhatını göstermek. İtiraf, ikrar ve tasdik etmek.
• Sabit ve muhkem kılmak.
• Bâki ve pâyidar eylemek.
• Delil. Bürhan. Şâhit.

kat'

• Kesme, ayırma.
• Geçme. Yol almak. Yüzerek geçmek.
• Delil ve bürhan ile ilzam etmek.
• Edb: Sözün te'sirini arttırmak ve dinleyenin anlayışına bırakmak için söz bitmeden kesivermek."İmtihan geliyor. Çalışın, yoksa..."Görmüyor gittiği yanlış yolu zannım çoğunuz Size rehberl

mahcuc

• Kasdolunmuş olan.
• Çok gidilip gelinen.
• Delil ve bürhanla isbat edilmiş olan.
• Mekke-i Mükerreme'nin bir adı.
• Kendi yerine hacca gidilmiş olan.

müberhen

• Delilli ve bürhanlı. İsbatlı. Delillerle sâbit olmuş.

racih

• Üstün olan. Kıymetli, faziletli ve itibarı fazla olan.
• Fık: Beyyinatta, bürhan ve delilin tercihinde delili üstün, beyyinesi evlâ ve makbul olan taraf.

racih-i mercuh

• Bürhan ve delillerin tercih ve üstünlük esasları.

rasihane / rasihâne

• Sağlamca, sağlam delil ve bürhana dayanmak suretiyle. (Farsça)

seyf-i burhan

• Burhanın, delilin kılıcı.

tebkit

• Tekdir etmek. Azarlamak. Vurmak. Başa kakmak.
• Delil ve bürhanla galip gelip susturmak.

teselsül

• Burhân-ı tatbîk delîli ve benzerlerinde, Allahü teâlânın varlığının lâzım olduğunu isbat etmekte kullanılan delillerden biri. Hâdislerin (sonradan var olan şeylerin) birbirinin varlığına sebeb olarak geriye doğru sonsuza kadar zincirleme birbiri ardı sıra gitmesi.