adetullah / âdetullah

• (Sünnetullah da denir.) Tabiatta canlı cansız bütün varlıkların nasıl hareket edeceklerini belirliyen Allah'ın emirleri, O'nun koyduğu değişmez düzen. Meselâ oksijenle hidrojenin birleşmesinden su meydana gelir. Işık, geldiği açıya eşit bir açı ile yansır ki, bunlar birer âdetullahdır. "Âdetullah" y

ahid

• Belirlilik, bilinen bir şey olma.

aidat

• (Tekili: Aide) Gelirler, kazançlar.
• Resim, vergi. İrad. Belirli sürelerde bir derneğe ödenmesi taahhüd edilen para.

arabi tarih / arabî tarih

• Arap takvimine göre belirlenen tarih.

avl

• İslâm mîrâs hukûkunda belirli hisse (pay) sâhiplerinin (Eshâb-ı ferâizin) mîrâstan alacakları payların toplamının ortak paydadan fazla olma hâli.

bahir / bâhir

• Aşikâr. Açık. Belirli. Apaçık.
• Güzel.
• Meşhur, namdar.
• Galip.

bayrak

• Devletin belirli alâmetlerini hâvi ve belirli renklerde kare veya dikdörtgen şeklinde yapılmış olan bez. Sancak, alem.

bazar

• Alış-veriş. Ahz ü itâ. (Farsça)
• Alış-veriş yeri. Pazar. Üstü açık yer ki, hergün veya belirli günlerde herkes satacağını oraya çıkarıp pazarlıkla veya açık artırmayla satar. (Farsça)
• Fiat kararlaştırılıp alış-verişte uyuşmak için yapılan konuşma veya çekişme, pazarlık. (Farsça)

bedel-i müsemma

• Huk: Akidde belirlenen bedel.

bibliyografya

• yun. Kitaplar hakkında bilgi. Belirli mevzular üzerindeki neşriyatın tamamı.

bilanço

• ing. Ticarî bir müessesenin muayyen bir devre sonunda alacak verecek durumunu göstermek üzere meydana getirdiği cetvel.
• Mc: Herhangi bir işte belirli bir müddet sonundaki iyi ve kötü neticelerin karşılıklı durumu.

bono

• İtl. Ticaret senedi. Muayyen bir va'denin sonunda belirli bir paranın belli bir kimseye ödeneceğini bildiren senet.

cüz'i-yi müşahhas / cüz'î-yi müşahhas / جُزْئِي يِ مُشَخَّصْ

• Şahsı belirli olup başkalarıyla ortaklık kabûl etmeyen şey.

din

• Peygamberin bildirdiği biçimde kulluk görevlerini belirleyen ilâhî nizam.

ecel-i fıtri / ecel-i fıtrî

• Allah tarafından belirlenmiş ölüm anı.

ecel-i müsemma / ecel-i müsemmâ

• Belli vakit, bilinen ecel, Allahü teâlânın bir kimse için ezelde takdir ve tâyin buyurduğu (belirlediği) hiç bir şekilde değişmeyen ecel, hayâtın sonu.

ehl-i hakikat ve kemal / ehl-i hakikat ve kemâl

• Doğru ve hak yolda olanlar ve mânevî açıdan belirli bir olgunluğa erişmiş kimseler.

emere

• (Çoğulu: İmer) Çöllerde taştan belirlemek için yapılan alâmetler.

enterne

• Belirli bir yerde oturmağa mecbur edilen yahut gözaltına alınan kimse. (Fransızca)

gayr-ı muayyen

• Belirlenmemiş, belirsiz.

had altına alınma

• Sınrlanma, belirlenme.

hadd-i muayyene

• Belirlenmiş bir sınır, çizgi.

hadsiz

• Hesapsız, sayısız. Belirli olmayan, çok.

hakim-i bimisal / hâkim-i bîmisâl

• Hikmet sahibi; herşeyi hikmetle, belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve yerli yerinde yaratan ve eşi, benzeri olmayan Allah.

hakim-i kerim / hakîm-i kerîm

• Herşeyi hikmetle belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan ve sonsuz cömertlik ve ikram sahibi Allah.

hakim-i mutlak / hâkim-i mutlak

• Herşeyi belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan sınırsız hikmet sahibi Allah.

hakimiyet / hâkimiyet

• Hikmetlilik; Allah'ın herşeyi belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratma sıfatı ve tecellîsi.

halık-ı hakim-i alim / hâlık-ı hakîm-i alîm

• Her şeyi hakkıyla bilen, ilmi herşeyi kuşatan ve yarattığı herşeyi hikmetle, belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan Allah.

hallak-ı hakim / hallâk-ı hakîm

• Herşeyi hikmetle, belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan Yaratıcı.

hareke

• Kurân harflerinin okunuşunu belirleyen işaretler.

harf-i tarif / harf-i târif

• Gr. Arapça'da isimlerin başına gelen ve o ismi belirli, bilinen bir isim yapan "el" takısı.

has / hâs

• Tek bir mânâ için konulan her lâfız ve tek başına belirli ferdler için kullanılan her isim.

hatme / خَتْمَه

• Belirli zikirleri okuma.

hatme-i ahmediye

• Peygamberimizin (a.s.m.) geniş halk kitleleriyle beraber belirli dua ve zikirleri yapıp bitirdiği oturum veya zikir halkası.

hatme-i kübra

• Büyük ve geniş bir topluluğun belirli zikir ve duaları okuyup bitirdikleri oturum veya zikir halkası.

hatme-i muazzama-i muhammediye / خَتْمَۀِ مُعَظَّمَۀِ مُحَمَّدِيَه

• Hz. Muhammed'in (a.s.m.) geniş halk kitleleriyle beraber belirli dua ve zikirleri yapıp bitirdiği oturum veya zikir halkası.

• Çok büyük bir zikir halkasında Peygamberimizin (asm) yaptığı şekilde belirli zikirleri okuma.

hayız

• Kadınlarda her ayın belirli günlerinde kanama ile kendini gösteren özel bir hâl, âdet hâli, hayz.

hercai / hercaî

• (Hercâyî) Her yerde bulunur, kendine mahsus belirli bir yeri bulunmayan. Serseri, derbeder.
• Kararsız, sebatsız, vefasız, dönek, mütelevvin.

hıdane / hıdâne

• Çocuğu kucağa almak, besleyip büyütmek üzere yanında bulundurmak. İslâm nikâhının bozulmasından sonra (ayrılıkta), çocuğu, selâhiyetli (yetkili) olan kimsenin yâni başkası ile evli olmayan annenin belirli bir yaşa gelinceye (oğlan çocuğu yedi, kız ye tişkin oluncaya) kadar yanında alıkoyması ve terb

hikmet

• Herşeyin belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde olması.

hikmet-i alem / hikmet-i âlem

• Âlemin hikmeti, herşeyin belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde olması.

hikmet-i ebediye

• Allah'ın sonsuz hikmeti; herşeyi belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratması.

hikmet-i ilahi / hikmet-i ilâhî

• Allah'ın herşeyi belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratması.

hikmet-i ilahiye / hikmet-i ilâhiye

• Allah'ın her şeyi belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratması.

hikmet-i kainat / hikmet-i kâinat

• Kâinatın yaratılmasındaki hikmet; herşeyin belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde olması.

hikmet-i rabbani / hikmet-i rabbânî

• Kâinatın Rabbi olan Allah tarafından herşeyin belirli gayelere yönelik olarak anlamlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratılması.

hikmetin desatiri / hikmetin desâtiri

• Herbir şeyi belirli gaye ve faydalara yönelik olarak tam yerli yerine yerleştiren ilmin kanunları, düsturları.

hikmettar

• Herşeyi hikmetle, belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yapan.

hilafetname

• Tarikata intisab ile usulü dairesinde belirli mevkilere çıkarak irşad mertebesine yükselenlerden isteklilerin irşad ve terbiyesine ruhsat ve izni mutazammın şeyhi tarafından verilen mühürlü vesika.

hıssan

• Mümtaz ve belirli kimseler. Tanınmış iyi kimseler. Ekâbirler.

hızane

• Bir şeyi bir şeye ilâve etmek.
• Fık: Hak ve salâhiyeti haiz olan kimsenin belirli müddet zarfında çocuğunu besleyip büyütmek ve terbiye etmek üzere yanında bulundurması.
• Bir şeyi kucağına almak.

hududname

• Memleket sınırını belirleyen vesika. Harp veya diğer bir ihtilaf sonunda iki taraf murahhaslarınca yerinde tetkik edilerek tanzim olunan harita ve rapor. (Farsça)
• Memleket dahilindeki bir çiftlik veya arazinin sınırlarını göstermek üzere yapılmış olan vesika. (Farsça)

hüve'l-ahir / hüve'l-âhir

• O Âhirdir; her şeyin sonunu ezelî ilmiyle belirleyen ve sonu gelen varlıkların neslini tohum ve çekirdeklerle tanzim eden ve her şeyden sonra yalnız Kendisi bâkî kalan Allah'tır.

ibra-i has / ibrâ-i hâs

• Huk: Bir kimsenin zimmetini belirli bir haktan, hususi bir dâvâdan veya bir kısım haklardan beri kılmaktır.

ihbarname

• Yazılı haber. Yazı ile haber vermek. (Farsça)
• Belirli hadiselere dair bilgi olarak, alâkalı olduğu yere verilen yazı. (Farsça)
• Bir paranın ödenmesi veya başka bir muamelenin yapılması lüzumuna dair resmi bir daireden gönderilen ihtarnâme. (Farsça)

ihticab

• Örtünme. Saklanma. Gizlenme. Perdelenme.
• Doğumun belirli zamanından fazla uzaması.

ikmal-i nüsah / ikmâl-i nüsah

• Çeşitli ilimlerle ilgili te'lif edilmiş olan belirli eserlerin okumasını tamamlama.

iltizam

• Kendine lâzım kılma. İcrasına cehdettiği şeyi kendi üzerine vâcib kılma. Mülâzemet etme. Gerekli bulma.
• Tarafgirlik etme, birinin tarafını tutma.
• Onyedinci y.y. dan itibâren devlete gelir getiren kaynaklar, yavaş yavaş belirli bedel karşılığında şahıslara verilmeğe başlandı.

irtifa almak

• Öğle vakti, güneşin yüksekliğini ölçerek zamanı belirlemek.
• Yükselmek.

is'ar / is'âr / اسعار

• Fiyat belirleme. (Arapça)

ism-i hakim / ism-i hakîm

• Her şeyi hikmetle, belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan mânâsında Allah'ın Hakîm ismi.

ismi ahir / ismi âhir

• Allah'ın her şeyin sonunu ezelî ilmiyle belirleyen ve her şeyden sonra yalnız Kendisi bâkî olduğunu ifade eden ismi.

ıstılah

• Tabir, deyim. Belirli bir topluluğun, bir lafzı lügat mânasından çıkararak başka bir mânada kullanmaları.
• Bir ilim veya mesleğe âid kelime. Terim. Erbab-ı ilim arasındaki ve herkesin anlamadığı kelime.
• Muvafakat. Uygunluk. Barışmak. İttifak.

istisna' / istisnâ'

• Ismarlama. Bir san'at sâhibinden belirli bir işin, belirli özelliklerde yapılmasını istemek. Meselâ bir terzi ile kumaşı ve benzeri malzemeleri ondan olmak üzere bir kat elbise dikmesi için sözleşme yapmak.

ityan / ityân

• Belirleme.

izzetlu / izzetlû

• Şeref ve itibar sahibi.
• Eskiden belirli bir mevki ve rütbe sahiblerine verilen ünvan.

kaderi / kaderî

• Kaderle belirlenmiş.

kalem-i kader

• Kader kalemi; Allah'ın olacak hâdiseleri olmadan önce bilip belirlemesi.

kalıb-ı ilmi / kalıb-ı ilmî

• İlim yoluyla belirlenen kalıp.

kangren

• Yun: Canlı vücudun belirli bir kısmında hücrelerin ölmesiyle meydana gelen bir hastalık.

kanun-u kader-i ilahi / kanun-u kader-i ilâhî

• Allah'ın meydana gelecek hadiseleri gerçekleşmeden önce sonsuz ilmiyle belirlediği ve bütün kâinatta geçerli olan kanunlar.

kanun-u taayyün

• Belirleme kanunu.

kavaid-i ehl-i sünnet / kavâid-i ehl-i sünnet

• Hz. Muhammed'in sünnetine uyan, onun yolundan giden büyük Müslüman topluluğu tarafından belirlenen kurallar.

kavanin-i muayyene / kavânîn-i muayyene

• Belirli kanunlar.

kaziye-i mümkine ve mutlaka

• Sınırları belirlenmemiş imkân dahilindeki hüküm.

kelimat-ı hikmet

• Hikmetin kelimeleri; Allah'ın her bir varlığı belirli gaye ve faydaya yönelik olarak, tam yerli yerinde yaratma sıfatının kelimeleri, sözleri.

kitab-ı hikmet

• Hikmet kitabı; her şeyin belirli fayda ve gayelere yönelik olarak tam yerli yerinde olduğunu bildiren kitap.

kitabet / kitâbet

• Kâtiblik, yazıcılık, yazı yazma ilmi.
• Güzel yazı ve güzel ifâde için lâzım olan yazı yazma usûl ve kâideleri.
• Kölenin belirli bir ücreti ödemek veya bildirilen şartları yerine getirmek karşılığında âzâd edileceğine (serbest bırakılacağına) dâir sâhibi ile yaptığı akid, sözleşme.

kıyas-ı celi / kıyas-ı celî

• Açık ve belirli olan kıyas.

kuyud ve hey'at / kuyud ve hey'ât

• Bir sözün bütününü meydana getiren harf, kelime gibi parçalarıyla bunların sarf ve nahiv (dilbilgisi) yönünden özellikleri; meselâ, erkeklik-dişilik, belirlilik-belirsizlik, isim-sıfat gibi.

kuyudat / kuyûdât

• Kayıtlar; bir sözün bütününü meydana getiren harf, kelime gibi parçalarıyla bunların sarf ve nahiv (dilbilgisi) yönünden özellikleri; meselâ, erkeklik-dişilik, belirlilik-belirsizlik, isim-sıfat gibi.

kuyudat-ı kelam / kuyûdât-ı kelâm

• Sözün kayıtları; bir sözün bütününü meydana getiren harf, kelime gibi parçalarıyla bunların sarf ve nahiv (dilbilgisi) yönünden özellikleri; meselâ, erkeklik-dişilik, belirlilik-belirsizlik, isim-sıfat gibi.

lam-ı tarif / lâm-ı tarif

• İsimlerin başına getirilen belirleme edatı.

levh-i kaza ve kader / levh-i kazâ ve kader

• Allah tarafından olacak bütün olayların belirlendiği ve yazıldığı Kazâ ve Kader Levhası.

ma'rife

• Gr: Arabçada mübhem olmayan " " harf-i ta'rifi ile bildirilen kelime. Böyle bir kelimeden tenvin kalkar, kelime belirli olur.

• Gr. başına "el" takısı almış, mânâsı belirlenmiş isim.

• Mânâ ve mefhumu belirtilmiş olan söz, belirli.

mahudiyet-i zikriye / mâhudiyet-i zikriye

• Zikredilen belirlilik; sözle ifade edilmiş olan bilinip tanınma niteliği.

makdurat

• Kader programıyla takdir edilen, belirlenen şeyler.

maket

• Bina, şehir gibi eserlerin, belirli bir ölçüde küçültülmüş modeli. (Fransızca)

marife / mârife

• Arapça'da genellikle başına belirlilik takısı "elif-lâm"ı alan ve belirli bir şeyi gösteren kelime.

materyalizm

• Allahü teâlâyı inkâr ve maddeyi her şeyin esâsı kabûl eden görüş, düşünce; toplum hayâtını ve fertler arasındaki münâsebetleri ve davranışları belirleyen tek faktörün madde olduğunu savunan felsefe akımı; maddecilik.

mazbut

• Sınırları belirli.

mef'ul-ü mukadder

• Lâfız olarak metinde yer almayan, ancak sözün gelişiyle belirlenen nesne, tümleç.

mehir

• Nikâh bedeli; nikâh esnasında belirlenen ve erkek tarafından kadına verilmesi gereken mal, değerli eşya veya para.

mehr-i muaccel

• Miktarı tesbit edilen (belirlenen) ve nikâh sırasında erkeğin evleneceği kadına peşin olarak ödemesi gereken altın, gümüş, kâğıt para veya herhangi bir mal yâhut bir menfaat.

mekan-ı muayyen / mekân-ı muayyen

• Belirli bir mekân.

mekan-ı muayyene / mekân-ı muayyene

• Belirli mekân, yer.

mekare / mekâre

• Eskiden kira ile tutulan yük hayvanı.
• Tar: Osmanlı ordusunda taşıma işlerinde kullanılan hayvanlara verilen ad. (Mekâre denilen at, katır, deve gibi hayvanlar, harp zamanlarında halktan satın alınırdı. Bazen geçici bir zaman için, savaş bölgesindeki halktan hayvan toplanır ve belirli

merhun

• (Rehin. den) Rehin edilmiş olan. Ödünç alınan bir şeyi teminata bağlamak için, onun yerine verilen herhangi bir şey.
• Belirli müddetle bir şeye bağlı olan.
• Edb: Mânası diğer beyit ile tamamlanan beyit.

mesalik-i hamse

• Belli bir hedefe ulaşmak için belirlenen beş yöntem ve yol.

meşrutiyet

• Başında hükümdar bulunmakla birlikte seçimle belirlenmiş bir yasama meclisine dayanan, yürütmesi denetime açık anayasal idare şekli; Osmanlılarda 1876 anayasasıyla başlayan, 1908 değişikliğiyle devam eden hukukî ve siyasi döneme verilen ad.

meşrutiyet-i şer'iye

• İslâma uygun olarak şartları ve kuralları belirlenen meşrutiyet sistemi.

meşveret-i meşrua

• İslâmın sınırlarını ve özelliklerini belirlediği istişare ve danışma uygulaması.

mevkute

• Zamanı muayyen, belirli olarak çıkan matbuât. Gazete, mecmua gibi şeyler.

mevludat

• (Tekili: Mevlud) Belirli bir zaman içinde doğanlar.

miktar-ı ilmi / miktar-ı ilmî

• İlâhî ilim ile belirlenen ölçü.

miktar-ı kaderi / miktar-ı kaderî

• Allah tarafından kader çerçevesinde takdir edilmiş, belirlenmiş ölçü.

miktar-ı muayyen

• Belirlenmiş miktar, ölçü.

miktar-ı muayyene

• Belirlenmiş miktar.

misyonerlik

• Propaganda yaparak belirli bir fikir ve inancı yayma işi. Dar anlamda, henüz hıristiyanlığı kabûl etmemiş ülkelerde veya hıristiyan ülkelerde çeşitli isimler altında hıristiyanlığı yayma ve hıristiyanlık propagandası yapma faâliyeti. Bu çalışmaları yürüten râhib, papaz ve din adamlarına misyoner, bu

mizan-ı kaza / mîzân-ı kazâ / م۪يزَانِ قَضَا

• Kaderde olan hükmün gerçekleşmesindeki belirleyici ölçü.

muayyen / معين / مُعَيَّنْ

• Belirli, bilinen.

• Belli, belirli, tayin edilmiş, kararlaştırılmış.

• Belirli.

• Belirli. (Arapça)

• Belirli.

muhadde

• (Hadde. den) Bilenmiş.
• Sınırlanmış, belirlenmiş, hudutlandırılmış.

muhayene

• Belirli bir zaman için kiralama.

mukadder

• Kader ile belirlenmiş.

mukadder olan

• Allah tarafından takdir olunmuş, belirlenmiş.

mukadderat / mukadderât

• Kader ile belirlenenler.

mukannen / مُقَنَّنْ

• Kanunla belirlenmiş, düzenli.

• Kanunla belirli.

mukaraza

• Kazanca ortak olup zararı sermâyeye ait olmak üzere bir kimseye belirli bir miktar sermaye verme.

mülk şirketi

• İki veya daha çok kimsenin, mîrâs veya hediye sûreti ile veya parasını belirli oranda verip satın alarak, bir mala berâber sâhib olmaları; yâhut mallarını ayrılmayacak şekilde karıştırıp ortak olmaları.

münekker

• Tenkir edilmiş, bilinmeyen, nekre kılınmış.
• Belirli olmayan şeye delâlet eden.

müntehabat

• Seçilen ve belirlenen bölümler.

müsemma

• İsimlendirilen, ad verilmiş olan, bir ismi olan.
• Muayyen zaman. Belirli vakit.

• Bir ismi olan, adlandırılmış, adlı.
• Muayyen, belirli zaman.

müste'cel

• Belirli bir vakte kadar geciktirilen. Muayyen bir zamana kadar te'hir edilmiş olan.

müstemhil

• (Mehl. den) Belirli bir vakit ve zaman isteyen. Mühlet isteyen.

mut'a

• Geçici kazanç.
• Şiilere mahsus süresi belirlenmiş nikah.

nafıka

• (Çoğulu: Nevâfık- Nüfeka) Arab tavşanının (diğer adı; tarla fâresi dedikleri hayvanın) iki yuvasından gizli olanın adıdır. Bu hayvan, bunun tavanını yeryüzüne çok yakın yapar. Belirli olan kasia dedikleri yuvasında tehlike hissederse hemen nâfıkanın tavanını delerek kaçar. Münafıklar buna benzediği

nakus

• Kiliselerde asılı bir vaziyette durup belirli vakitlerde çalınan çan. Kilisenin büyük çanı.

nazariyat / nazariyât / نَظَرِيَاتْ / nazarîyat

• Ayet ve hadislerle kesin olarak sınırları belirlenmemiş dinin ictihada açık olan kısımları.

• Ayet ve hadislerle kesin olarak sınırları belirlenmemiş dinin ictihada açık olan kısımları.

nazariyat-ı diniye / nazariyât-ı dîniye / نَظَرِيَاتِ دِينِيَه

• Ayet ve hadislerle kesin olarak sınırları belirlenmemiş dinin ictihada açık olan kısımları.

necm

• (Necim) Yıldız, ahter, kevkeb. Ülker yıldızına da denir. Ülker, onbir yıldızdır. Altısı görünür, gözü kuvvetli olan yedinciyi de görebilir.
• Belirli olan vakit. (Araplar, vakti yıldızlarla tahdit ederlerdi)
• Kabak ve hıyar gibi yayvan nebat.
• Belirli vakitte yapılan vazi

nes'i / nes'î

• Câhiliyet devrinde belirli vakti geciktirilmiş haram aylar.

nevbet-zen

• Belirli vaktin geldiğini bildiren, nöbet çalan. (Farsça)

nizamat-ı muayyene / nizâmât-ı muayyene

• Belirli düzenler.

ömr-ü fıtri / ömr-ü fıtrî

• Allah tarafından belirlenmiş ömür süresi.

ömr-ü mukadder

• Biçilmiş, belirlenmiş ömür.

rabb-i hakim / rabb-i hakîm

• Herşeyi hikmetle belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan ve herbir varlığın her türlü ihtiyacını karşılayıp idare eden Allah.

rabb-i muhtar-ı hakim / rabb-i muhtar-ı hakîm

• Herbir varlığın her türlü ihtiyacını karşılayan, dilediğini dilediği gibi yapan, herşeyi belirli maksat ve faydalara uygun ve tam yerli yerinde yaratan Allah.

ribe'n-nesie / ribe'n-nesîe

• Gecikme ribâsı. Bir cinsten olan iki şeyin birini, diğeri karşılığında veresiye olarak satmak veya başka başka cinslerden olup; ağırlık, hacim veya uzunluk ölçüsüyle yâhut belirli ölçülerde olup, sayıyla alınıp satılan iki şeyi veresiye değişmek. Mik tarlar eşit olsa bile ribâ sayılır.

rumi tarih / rumî tarih

• Rûmî takvime göre belirlenen tarih.

salat

• Namaz. Belirli vakitlerde Kur'an'da emredildiği tarzda ve Hz. Peygamber'in tarifi vechi ile yapılan ibadet.
• Tebrik, tezkiye.
• Dua. Peygamberimize (A.S.M.) yapılan dua.
• İstiğfar.
• Rahmet.

sarih

• Açık, belirli âşikâr. Sâf ve hâlis olan.

sarihan

• Açık ve belirli olarak. Açıkça. Meydanda ve âşikâr olarak.

şifre

• Gizli ve işaretle yazı usulü. (Fransızca)
• Haberleşmede kullanılan belirli bazı işaretler. (Fransızca)
• Herkesin anlayamadığı, bazı kimselere mahsus anlaşma usulü. (Fransızca)

sırat-ı müstakim / sırât-ı müstakim

• Dinin belirlediği dosdoğru yol.

sırat-ı müstakim ehli / sırat-ı müstakîm ehli

• Dinin belirlediği dosdoğru yolda olanlar.

sittin sene / ستتين سنه

• Altmış sene.
• Belirlenemeyecek kadar uzun bir zaman.

sıyga

• Gr. kip fiillerde belirli bir zamanla konuşanın, dinleyenin ve konuşulanın teklik veya çokluk olarak belirtilmiş biçimi.

ta'rif / ta'rîf / تَعْر۪يفْ

• Bir ismi, bir şeyi belirli kılma.

ta'yin / تعيين / ta'yîn / تَعْي۪ينْ

• Belirleme, atama.

• Belirleme. (Arapça)
• Belirlenme. (Arapça)
• Atama. (Arapça)
• Atanma. (Arapça)
• Tayın. (Arapça)

• Belirleme.

ta'yinat / ta'yînât / تَعْي۪ينَاتْ

• Belirlenmiş yiyecekler.

taayyun

• Belirlenme.

taayyün

• Tayin edilme, belirlenme.

taayyün eden

• Belirlenen.

taayyünat

• Belirlenmeler.

tabldot

• Lokanta, okul ve otellerde belli bir miktar para karşılığında verilen belirli çeşitlerden ibaret bir öğün yemek. (Fransızca)

tahiyyat-ı muayyene / tahiyyât-ı muayyene

• Belirli zamanlarda okunan, canlıların hal dilleriyle ve yaşayışlarıyla dile getirdikleri dualar.

tahmin

• Aşağı yukarı belirleme.

tahsis

• Hâs kılma, özelleştirme; genel bir mânâ ve hüküm ifade eden bir sözü, belirli bir hükme mahsus kılma, belirli bir mânâda kullanma.

takdir / takdîr / تَقْدِيرْ

• Belirleme, ölçüleme, beğenme.

• Ölçüleri belirleme, planlama.

takyid

• Sınırsız, genel bir mânâ ifade eden bir sözü, nitelik, durum, gaye bakımından belirli şartlara bağlı olarak bir mânâya gelecek şekilde sınırlama.

tarif / târif

• (Ar. gr.) Marife yapma; tanımlama; bir amaca binaen bir ismi belirlilik anlamı katan eliflâm takısı ile birlikte zikretmek.

tarifiyle / târifiyle

• Arapça belirlik takısı olan "el" ile birlikte gelmesiyle.

tarih-i arabi / tarih-i arabî

• Arap takvimine göre belirlenen tarih.

tayin / tâyin

• Yerini belirleme, atama.

• Belirleme, görevlendirme.

tayin etmek

• Belirlemek.

tayin olunan

• Belirlenen.

tayinat / tayinât

• Tayinler, belirlemeler.

tefe'ül

• Kapalı bir kitabı, belirli dualar okuyarak rastgele açma ve açılan sayfayı ibret alma maksadıyla okuma işlemi.

temyiz

• Bir şeyi diğerinden seçip tarif etmek, ayırmak. Seçmek. İyiyi kötüden ayırmak.
• Yargıtay.
• Gr: Belirsiz olan kelime ve sayıları belirli hale koymak. Meselâ: "İşrune dirhemen" (yirmi dirhem) ve "Retle zeyten" (Bir retl zeytin yağı) tâbirlerinde "dirhemen" ve "zeyten" gibi.
• <

teşahhus

• (Çoğulu: Teşahhusât) Şahıslanma, belirlenme. Tarif edilebilir hâle gelme.

• Belirlenme, şahıslanma, bir birey hâline gelme.

teşahhusat / teşahhusât

• Belirlenmeler, şekillenmeler.

tesbit / tesbît / تثبيت

• Sağlamlaştırma, tutturma. (Arapça)
• Kanıtlama. (Arapça)
• Tesbît edilmek: (Arapça)
• Tutturulmak. (Arapça)
• Kanıtlamak. (Arapça)
• Belirlenmek. (Arapça)
• Tesbît etmek: (Arapça)
• Tutturmak. (Arapça)
• Kanıtlamak. (Arapça)
• Belirlemek. (Arapça)

teşhis eden

• Belirleyen.

tevcib

• (Vücub. dan) Lüzumlu yapma, lâzım etmek, gerektirmek.
• Bir iş için vakit belirlemek.

tevkifi / tevkifî

• Şeriatın belirlediği ve dondurduğu hüküm.

vade / vâde

• Belirli süre.

vakt-i muayyen

• Belirlenmiş vakit.

vukū'u muayyen / وُقُوعُ مُعَيَّنْ

• Meydana gelmesi belirlenmiş olan şey.

vuku-u muayyen

• Belirlenmiş olay.

ya hakim / yâ hakîm

• Ey herşeyi belirli maksat ve gayelere uygun olarak faydalı ve tam yerli yerinde yaratan, hikmet sahibi Allah.

zaman ve mekan-ı muayyen / zaman ve mekân-ı muayyen

• Belirli bir zaman ve mekân.

zat-ı hakim / zât-ı hakîm

• Herşeyi hikmetle, belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan Zât, Allah.

zekat / zekât

• Belli bir mal varlığına sahip olan Müslümanın, her yıl şeriat tarafından belirlenen miktarını tayin edilen yerlere vermesi.