adeta / adetâ / âdeta / عادتا

• Âdet olduğu üzere, her vakitki gibi, alelâde. Bayağı surette, âdi bir suretle. Düpedüz.

• Basbayağı. (Arapça)

adi / âdi

• Bayağı, aşağı, sıradan.

akk

• (Çoğulu: Ukuk) Serkeşlik. Anaya, babaya itaatsizlik.
• Yarmak.
• (Koyun) kuzularken ölmek.

ale-l-ade

• Adet olduğu üzere.
• Bayağı, basbayağı.

alelade / alelâde / على العاده

• Sıradan, bayağı. (Arapça)

amiyane / âmiyane / âmiyâne / عاميانه

• Âdice. Bayağıca. Cahillere yakışır surette. (Farsça)

• Bayağı, avamca. (Arapça - Farsça)

asalet

• Temiz soyluluk. Soy sop temizliği. Köklülük.
• Rüsuh.
• Metanet. Necabet. Zâdegânlık.
• Kendi işi için bizzat ve kendisi nâmına hareket.
• Edb: Yazıda veya sözde bayağı tâbirlerin bulunmaması.

banu / bânû / بانو

• Bayan. (Farsça)
• Büyük hanım. (Farsça)

battaliye

• (Battal. dan) Eskiden, işi bitmiş olan resmi kağıtların konduğu torbaya denirdi.

bed-tıynet

• Yaradılışı, fıtratı, tabiatı fena ve kötü olan, soyu bozuk, bayağı adam. (Farsça)

beledi / beledî

• (Beled. den) şehir veya kasaba ahalisinden olan, şehirli.
• Şehir ve kasabaya ait.
• Belediye İdaresine mensub.
• Mahallî, yerli.

birr

• İyilik, güzellik, hayır, anaya babaya itaat.
• Dininde ibadetinde kuvvetli olan.
• Bağışta bulunma.

edani

• (Tekili: Ednâ) Ednâlar, en deniler, en alçaklar. Alçak, pek bayağı ve aşağılık kimseler.

edeb-i kelam / edeb-i kelâm

• Söz güzelliği, söz zarifliği.
• Edb: İfade arasında bayağı ve çirkin tabirlerin bulunmaması. İfadenin güzel oluşu.

edibe / edîbe / ادیبه

• Bayan edebiyatçı. (Arapça)
• Edepli bayan. (Arapça)

ednas

• (Tekili: Denes) Pislikler, necisler, kirler.
• En aşağılar, âdi ve bayağı kişiler.

ehass

• En hasis. En bayağı.

• En has, en özel.
• En bayağı.

ehven

• Daha aşağı. Daha ucuz. Bayağı. Adi.
• Zararı az olan. En zararsız.

esafil

• (Tekili: Esfel) Esfeller. Sefâlet çekenler. Pek adi ve bayağı kimseler. Çok alçak olanlar.

esbab-ı zahiriye-i süfliye

• Görünürdeki alçak ve bayağı sebepler.

fakire

• Muhtaç anlamında, tevazu ifadesi olarak, bayanlar için "ben" yerine kullanılan söz.

fanid

• Bayat şeker.

feha

• (Çoğulu: Efhâ) Çorbaya katılan veya dövüp yemek üzerine ekilen bir ot.
• Soğan.

fikr-i amiyane / fikr-i âmiyane

• Bayağı fikir, alelâde düşünce.

habis / habîs

• Kötü, alçak, pis, âdî, bayağı.
• Haram.

haby

• (Çoğulu: Hıbâyâ) Örtmek.
• Gizli olan.

hacat-ı süfliye / hâcât-ı süfliye

• Aşağılık ve bayağı ihtiyaçlar.

hacce / hâcce / حاجه

• Bayan hacı. (Arapça)

hadime / hâdime / خادمه

• Bayan hizmetçi. (Arapça)

haşel

• Bayağılaşma, rezil olma. Bayağılık, rezillik, âdilik.
• Her nesnenin kötüsü.

haşl

• Herşeyin âdisi, bayağısı.

hass

• Alçak, bayağı, âdi.
• Marul.

hayide

• Çiğnenmiş. (Farsça)
• Ağızdan ağıza dolaşmış, bayat söz. (Farsça)

heba / hebâ / هبا

• Boş. (Arapça)
• Hebâ etmek: Yitirmek, yazık etmek, elden kaçırmak. (Arapça)
• Hebâ olmak: Yitmek, yazık olmak, yok olmak. (Arapça)
• Hebâya gitmek: Boşa gitmek, yazık olmak. (Arapça)

hısset

• Bayağılık, çirkinlik, değersizlik.

hücnet

• Kusur, noksan, ayıp.
• Bayağılık, karışıklık, soysuzluk.
• Sözdeki ayıp.

ibtiya'

• Satın alma, mübâyaa etme.

iştira

• Satın almak. Mübayaa etmek.

istirzal

• (Rezalet. den) Rezil sayma. Kepaze, bayağı ve aşağılık görme.

istizlal

• (Zill. den) Aşağılık ve zelil görme.
• Bayağı ve âdi görülme.

karia / kâria / قارئه

• Bayan okuyucu. (Arapça)

kemkadr

• İtibar ve kıymeti düşük. Adi, bayağı. (Farsça)

kesid

• Sürümsüz, geçmez, aranmaz. Bayağı, aşağı.

kesr-i adi / kesr-i âdi

• Ondalık olmayan kesir. Bayağı kesir. Meselâ: 3/8, 7/20 gibi.

maakka

• Çocuğun, anababaya isyan etmesi. Veledin valideyne itaatsizliği.

magruz

• Taze. Bayatlamamış ve bozulmamış.

mahrec

• Çıkacak yer.
• Ses ve harflerin ağızdan çıktıkları yer.
• Mat: Bayağı kesirde çizginin altındaki sayı. (Payda)
• Hususi bir meslek için adam yetiştirmeğe mahsus mekteb ve dâire. (Meselâ: Mekteb-i fünun-u harbiye zâbit mahrecidir.)
• Tarik-i ilmiyede büyük bir pâyeye v

maşuka / معشوقه

• (bayan) sevgili. (Arapça)

mat'unen

• Vebâya tutularak.

matuhe / matûhe / معتوهه

• Bunak, bunamış (bayan). (Arapça)

merhume / merhûme / مرحومه

• Rahmete kavuşmuş, vefat etmiş bayan.

• (bayan) ölü. (Arapça)

muallimat / muallimât / معلمات

• Bayan öğretmenler. (Arapça)

muallime / معلمه

• Bayan öğretmen. (Arapça)

mübayaa / mübâyaa / مبایعه

• Satın alma. (Arapça)
• Mübâyaa edilmek: Alınmak, satın alınmak. (Arapça)
• Mübâyaa etmek: Almak, satın almak. (Arapça)

mübayaat

• (Tekili: Mübâyaa) (Bey'at. dan) Satın almalar.

mücteba / müctebâ

• Seçilmiş mânâsına, Resûlullah efendimizin mübârek sıfatlarından. Eğer ümmet isen, ol müctebâya, Uymalısın sünnet-i Mustafâ-yı safâya.

muganniye / مغنيه

• Bayan şarkıcı. (Arapça)

muhazzil

• Alçaklık ve bayağılık içinde bırakan. Tahzil eden.

muhazzilane / muhazzilâne

• Alçaklık ve bayağılıkla. (Farsça)

müstehiff

• Hor ve hakir görüp aşağı ve bayağı sayarak alay edip eğlenen.

müteseffil

• (Çoğulu: Müteseffilîn) Sefil ve aşağı olan, bayağılaşan.

müzemmem

• Aşağılık, bayağı ve küstah adam.

nakis

• Bayağı, alçak.
• Başını daima öne eğen adam.

neseb

• Soy, şecere. Çocuğu ana ve babaya bağlayan kan bağı. Ekseriya baba yönünden olan yakınlık için kullanılır. Babalar ve yukarıya doğru büyük babalar ile oğullar ve aşağıya doğru oğullar arasındaki alâkaya amûdî yakınlık; erkek kardeşler ile bunların oğ ulları ve amca oğulları arasındaki alâkaya ufkî y

pederane / pederâne

• Babaya yakışır şekilde.

• Babaya yakışır tarzda, pedercesine. (Farsça)

pederi / pederî / پدری

• Babalık. (Farsça)
• Babaya ait, baba tarafı. (Farsça)

pestpaye

• (Çoğulu: Pestpayegân) Payesi, derecesi aşağı olan, âdi. Alçak. Bayağı. Pespaye.

rebie

• (Çoğulu: Rabâyâ) Gözcülük eden kişi.

redaet

• Kötülük, fenalık, bayağılık.

redi

• (Rediye) Fenâ, kötü, bayağı.

sahibe / sâhibe / صاحبه

• Bayan sahip. (Arapça)

şaire / şâire / شاعره

• Bayan şair. (Arapça)

samit

• Tatsız bayat süt.
• Tuzsuz ekmek.

şart-ı adi / şart-ı âdi

• Bayağı olan şart.

sebi

• (Çoğulu: Sebâyâ) Savaşta esir düşen kimse.

şefkat-i akraba

• Akrabaya karşı duyulan şefkat.

şerat

• (Çoğulu: Eşrât) Alâmet, iz, işâret, nişân.
• Bir şeyin en bayağı ve âdisi.

şişe / şîşe

• Camdan yapılmış ağzı dar uzunca kap. Lâmbaya geçirilen camdan küçük baca.
• Çeşitli maksatlarla çakılan çıta.

• Lâmbaya geçirilen sırça, camdan yapılmış küçük baca, camdan yapılmış dar ağızlı uzun kap.

süfli / süflî / سفلى

• Aşağıda bulunan, alçak, âdi, bayağı, kılıksız, kıyafetsiz.

• Aşağı, aşağıda. (Arapça)
• Adi, bayağı. (Arapça)

süfliyyat

• Kötü işler, bayağı işler.

süfliyyet

• Alçaklık, bayağılık, âdilik.

tağlib

• Bir alâka ve ilgiden dolayı bir kelimeyi, başka bir mânâyı da içine alacak şekilde kullanma, ana-babaya ebeveyn denilmesi gibi.

tahıl

• Bayat su. Bekleyerek bozulmuş su.

tahzil

• Aşağılatmak, alçaltma, bayağılaştırma.

taze

• Yeni kesilmiş, bayatlamamış, taravetli, buruşmamış. (Farsça)
• Yeni duyulan, henüz ortaya çıkan. (Farsça)
• Kuru olmayan, yeşil. (Farsça)
• Genç, körpe. (Farsça)

teseffül

• Örtme.
• Aşağı sarkma.
• Bayağılaşma, aşağılaşma.

tesfil

• (Çoğulu: Tesfilât) (Süfl. den). Aşağılaştırma, sefilleştirme, bayağılaştırma.

tezellül

• Bayağılık, kendini aşağı tutmak. Tevâzûnun aşırı derecesi.

ukuk

• Anaya babaya itaatsizlik ve hürmetsizlik etmek. Zorbalık, tanımamak, âsi olmak.

• Anne-babaya itaatsizlik ve saygısızlık.

• Ana babaya isyan.

ukuk-u valideyn / ukuk-u vâlideyn

• Anne-babaya itaatsizlik ve hürmetsizlik etme, âsi olma.

unat

• (Tekili: Ani) Esirler.
• Adi, bayağı ve aşağılık kimseler.

vagd

• Tamahkâr, cimri, hasis.
• Alçak, bayağı, âdi.

vazaat

• Alçaklık, âdilik, bayağılık.

vazi' / vazî'

• (Vazîa) Alçak, deni, bayağı, âdi.

vegadet

• Akılsızlık.
• Adilik, bayağılık, aşağılık, alçaklık.