a'raş

• (Tekili: Arş) Tahtlar.
• Çatılar, damlar.

abs

• Kurumak, katılaşmak.

acaib-i mucizat / acâib-i mûcizât

• Mucizeyle yaratılan mahluklardaki şaşırtıcı özellikler.

acibe-i hilkat

• Her zaman yaratılan şekilden farklı olarak yaratılmış olan. (Meselâ: Normalinden çok fazla büyük cüsseli veya üç ayaklı olmak gibi)

adem / âdem

• Kur'ân-ı kerîmde ismi geçen peygamberlerden. Yeryüzünde yaratılan ilk insan ve ilk peygamber, bütün insanların babası.

adn cenneti

• Yedi kat göklerin üzerinde yaratılan sekiz Cennetten derece bakımından en yüksek olanı.

aglef

• Sünnetsiz.
• Sandıkta kapalı.
• Mc: Katılaşmış, duygusuz kalb.

ahal

• Birşeye yaramıyarak atılacak olan şey, çerçöp. (Farsça)

ahkam-ı zımniye / ahkâm-ı zımniye

• Açıkça söylenmeyip dolayısıyla anlatılan hükümler, esaslar.

aklam

• (Tekili: Kalem) Kalemler. Oklar. Yayla atılan eski zaman silahlarından biri.

alavere

• Vapurlara kömür vermek için bordaya kurulan kademeli iskele.
• Tulumbanın basıp emme suretiyle işlemesi.
• Herc ü merc. Karışıklık, kargaşalık.
• Bir şeyin elden ele verilerek veya atılarak aktarılması.

alem-i mümkinat / âlem-i mümkinat

• Mümkin varlıklar âlemi; varlığı ile yokluğu eşit olup varlığı ancak Allah'ın var etmesine bağlı olanlar, yaratılanların tamamının oluşturduğu âlem.

amaç-gah / âmâç-gâh

• Nişan atılan yer, nişan yeri. Hedef mahalli. (Farsça)

an mim amed

• Tar: İslâmiyeti ve Türkçeyi öğretmek maksadıyla, devşirilerek toplanan ve Türk köylülerine satılan acemi oğlanlardan, müddetini tamamlayarak Rumeli Ağasının tezkeresiyle ulüfeye yazılanların kayıtlarına verilen işaret. (Farsça)

anise

• Sıkı bağlanmış. (Farsça)
• Koyulaşmış, katılaşmış şey. (Kan ve mürekkeb gibi akıcı maddeler.) (Farsça)

anka-i meşrebane / anka-i meşrebâne

• Anka meşrepli olma; masallarda bir efsane olarak anlatılan anka kuşu misâli bir meşrepte, bir yolda olma.

asa'

• Yaş olan şey kuruyup katılaşmak.

aşure

• (Aşurâ) Arabi aylardan olan Muharrem ayının onuncu günü. Aynı günde çeşitli hububat ve kuruyemişler katılarak yapılan tatlı.

ateşi mahluklar / âteşî mahlûklar

• Ateşten yaratılan varlıklar.

atıl / âtıl

• (Âtıla) İşlemez. Boş. Tenbel.
• Bozulmuş.

ayat-ı kevniye / âyât-ı kevniye

• Kâinatta yaratılan varlıkların Cenâb-ı Hakkın varlık ve birliğine olan işaretleri, delil oluşları.

ayb-ı hadis / ayb-ı hâdis

• Huk: Satılan eşya müşteri elinde iken ârız olan ayıb. (Müşterinin satın aldığı kumaşı kesip biçmesiyle meydana gelen hâl gibi)

balgam

• Solunum yolları tarafından salgılanan ve ağızdan dışarı atılan sümük, irin ve kan karışımı maddedir.
• Eskiden bedende bulunduğu sanılan dört unsurdan biri.

başıbozuk

• Bir harp çıktığında orduya süvari veya piyade olarak katılan gönüllü asker. Başıbozuk tâbiri, gelişigüzel ve intizamsız idare tarzına da alem olmuştur. Bir zamanlar bu tâbir, asker olmayan siviller için de kullanılmıştır. (Türkçe)

batıl satış / bâtıl satış

• Sahîh olmayan, yâni dînen bulunması lâzım gelen şartların hepsi veya bir kısmı bulunmayan satış, alış-veriş. Satılacak malın mütekavvim olması (kullanılmasına dînen izin verilmesi, kıymetli ve kullanılabilir olması) bu şartlardandır. Buna göre; domuz, içki ve denizdeki balık mütekavvim değildir.

bem

• Bazı sıfatlara katılarak mübalağa beyan eder.

ber-taraf

• Bir yana atılan, ortadan kalkan.
• Bertaraf etmek: Ortadan kaldırmak, yok etmek.

berhabe

• Minder. Döşek, yatak.
• Aynı döşek veya yatakda beraber yatılan kimse.

berhiz

• Atılan, kalkan, sıçrayan. Zorbalık eden. (Farsça)

bertaraf

• Bir tarafa atılan, bir yana atılmış, ortadan çıkmış, zâil olmuş. (Farsça)

• Çıkarılıp bir yana atılan.

betkiş

• Atılacak okların içine konulup omuza asılan mahfaza. Ok mahfazası, okluk. (Farsça)

beyan buyurulan

• Açıklanan, anlatılan.

biçrek

• Kandırılıp aldatılarak kendisiyle daima alay edilen kimse. (Farsça)

bilfiil / بالفعل

• Gerçekten, yaparak, katılarak, bizzat. (Arapça)

biliştirak / biliştirâk / بالاشتراک

• Katılarak. (Arapça)

biyokimya

• Canlıların kimya ile ilgili yapılarını, tepkilerini, belirtilerini inceleyen bilim dalıdır. 19. Asırda başlatılan bu çalışmalarla proteinler, vitaminler, hormonlar anlaşılır duruma gelindi.

büfe

• İçinde sofra takımı konulan dolap. (Fransızca)
• Davetlileri ağırlamak için çeşitli yiyecek ve içeceklerin hazır bulundurulduğu masa. (Fransızca)
• İstasyon lokantası. (Fransızca)
• Sigara, kibrit, gazete, sandviç v.s. satılan yer. (Fransızca)

cann

• Ateşten mahlûk cinlerin babası olan.
• Bir beyaz yılan cinsi.
• Cin taifesi. İnsanlardan evvel yaratılan bir nevi mahlûklar, cinler.

cilahik

• Eskiden kemankere ile ve şimdi de tüfek ile atılan yuvarlak nesne.

cin

• Ateşin alev kısmından yaratılan, her şekle girebilen; evlenme, yeme-içme, çoğalmaları bulunan ve gözle görülmeyen varlıklar. Fârisî dilinde cine peri denir.

dafik

• Atılarak dökülen. Su ve emsali gibi akarak dökülen.

dahme

• Mezar, kabir. türbe. (Farsça)
• Donanma geceleri atılan hava fişeği. (Farsça)

daire-i mümkinat / daire-i mümkinât

• Varlığı ile yokluğu eşit olan şeyler dairesi, yaratılanlar âlemi.

daru-hane

• İlâç satılan yer, eczahane. (Farsça)

delil-i imkani / delil-i imkânî

• İmkân delili; sayısız ihtimaller, seçenekler arasından yaratılan varlıkların, o seçenekleri tercih eden bir yaratıcıya delâlet etmesi.

dermeyan edilen

• İleri sürülen, anlatılan, söylenen.

ebazir

• (Tekili: Ebzâr) Yemeklere katılan baharatlar, kurumuş kekikler.

ebu talha zeyd bin sehl

• Ashab-ı Kiram arasında, sayılı kahramanlardan ve atıcılardandır. Resul-ü Ekreme (A.S.M.) atılan oklara göğsünü germiştir. 20 Hadis-i Şerif rivayet etmiştir. Hicri 34 tarihinde vefat etmiştir. Bütün muharebelere katılmış bir kahraman-ı İslâmdır. (R.A.)

ecnas-ı mahlukat / ecnâs-ı mahlûkat

• Yaratılanların cinsleri, türleri.

eczahane / eczâhâne

• Eczacı dükkanı. Ecza dolabı. İlaç satılan mağaza. (Farsça)

• İlaç yapılıp satılan işyeri.

edat

• Kendi kendine anlamı olmayıp isim ve fiillere katılarak anlam gösteren kelime. 2 Âlet.

ehl-i salib

• Bayrağında salib (haç) bulunanlar. Hristiyanlar. (Farsça)
• Osmanlılardan 209 sene evvelki tarihte Haçlı Seferlerine katılan Hristiyan Ordusu. (Farsça)

ekvan

• Yaratılanlar.

ekvani / ekvanî

• Yaratılanlarla ilgili.

elbürz

• Kafkas sıradağlarının en yükseği. (Farsça)
• Hakkında türlü türlü hurafeler ve masallar anlatılan Kaf Dağı. (Farsça)
• Uzun boylu ve yakışıklı kimse. (Farsça)

enbeste

• Koyulaşmış, katılaşmış, sıvılığını kaybetmiş. (Farsça)
• Uyuşmuş, miskinleşmiş insan. (Farsça)

endaht edilen

• Atılan, silâh boşaltılan.

es'ar

• (Tekili: Sı'r) Narhlar. Satılan şeylerin bilinen ve değişmeyen fiatları.

eşrefimahlukat / eşrefimahlûkât

• Yaratılanların en şereflisi.

evsaf-ı nisbiye / evsâf-ı nisbiye

• Kıyaslamayla olan vasıflar; diğerlerine göre diye anlatılan vasıflar.

evvelbaba

• İlk baba, her türün bir anda yaratılan ilk ferdi.

fal

• Atılan boncuk ve baklaya, koyunun kürek kemiğine ve benzerlerine bakmak sûretiyle gaybdan, gelecekten haber verme işi.

falcı

• Fala bakan, gaybı bildiğini iddiâ eden. Gaybı anlamak için güyâ bir takım vâsıtalara mürâcaat eden kimse. Atılan boncuk ve baklaya, koyunun kürek kemiğine ve sâir şeylere bakıp bunlardan manâ çıkarır görünen; gaybden haber verdiğini iddiâ eden kimse.

fasikül

• Bir kitabın ayrı bir kapak içinde satılan bölümlerinden her biri. (Fransızca)

feha

• (Çoğulu: Efhâ) Çorbaya katılan veya dövüp yemek üzerine ekilen bir ot.
• Soğan.

fehire / fehîre

• İçine kızmış taşlar bırakarak kaynatılan ve üzerine un konulan ayran.

ferid / ferîd

• Katılaşmış şey, donmuş nesne. (Farsça)
• Avcı kuş. (Farsça)

feşafeş

• Hışıltı. (Farsça)
• Atılan okun, havada giderken çıkardığı ses. (Farsça)

füsürde dil

• Kalbi donmuş. Hissiz. Kalbi katılaşmış.

gaben-i fahiş / gaben-i fâhiş

• Piyasadaki en yüksek satılandan altın ve gümüşte %2,5 ve daha fazlasına, urûzda yâni ölçülüp tartılan ve taşınabilen mallarda %5, hayvan için %10, binâ için %20'den, ibâdet konularında lâzım olan şeylerde de piyasadaki fiyatından iki misli fazla olan aldanmalar.

gamim / gamîm

• Yoğurt yapmak için kaynatılan süt.
• Yoğurt.

garaz

• (Çoğulu: Ağraz) Maksat, niyet, gaye, kasıt. Kötü niyet. Kin.
• Ok atılan nişan.
• Izdırab. Acı.
• Zelillik.

gasl

• Yıkamak, yıkanmak. Ölünün cenâze namazı kılınmadan ve kefenlenmeden önce teneşir tahtası üzerinde, ayakları kıbleye gelecek şekilde sırt üstü yatırıp, göbeğinden dizlerine kadar bir örtü ile kapatılarak yıkanması.

gayrullah

• Allahtan başkası, yaratılanlar.

• Allah'tan gayrisi, yaratılan her şey.

hakikat-i mümkinat / hakikat-i mümkinât

• Yaratılanların, var edilenlerin gerçeği.

hamak

• İki ağaç veya direk arasına asılarak içine yatılan ağyatak.

hamire / hamîre

• Hamur içine katılan maya.

hasaret

• Cıvık ve sulu şeyin koyulaşıp katılaşması.
• Dahâmet peyda etme, irileşme.

hazırlöp

• Kabuğu içinde suda pişip katılaşmış yumurta.
• Mc: Emek sarfetmeden elde edilen kazanç.

hazuf

• Sür'atle yürüdüğünden ayağı altından taşlar atılan eşek.

helesaya çıkmak

• Eskiden ramazanlarda iftardan sonra para toplamak için çocuklar tarafından teşkil edilen çalgılı heyetlere katılanlar tarafından nakarat makamında söylenen bir tabirdir. Dilenciliğin kibarcalarından sayılır.

hıns

• Bâtıldan hakka veya haktan bâtıla meyletmek. Yeminini bozmak. Günah.

hışt

• Küçük mızrak şeklinde, ortasında ipten örtülü bir halka olan ve orta parmağa geçirilerek atılan eski bir savaş âleti.
• Kerpiç.
• Tuğla.

hıyar-ı tağrir

• Âkitlerden birinin diğer taraftan aldatılarak bir malı gabn-ı fâhiş ile satmasından veya satın almasından dolayı satış muamelesini fesh hususunda muhayyer olmasıdır.

hıyar-ı vasf

• Bir akitte vücudu şart kılınan veya örfen meşhud bulunan mergub bir vasfın mevcud olmaması sebebiyle âkitlerden biri için sabit olan muhayyerliktir. (Sağılır diye satılan bir ineğin, sütten kesilmiş olması gibi.)

hiz / hîz

• Atılan, kalkan, sıçrayan. (Farsça)

hormon

• yun. Salgı bezlerinden çıkıp kana katılan maddelerin genel adı.

humbara

• Küçük küp. (Farsça)
• Ask: Demir veya tunçtan dökülmüş, içi boş ve yuvarlak olarak yapılan ve içine patlayıcı maddeler doldurularak havan topu veya elle atılan harp aleti. Havan topu ile atılana havan humbarası, elle atılana da el humbarası denirdi. (Farsça)
• Para biriktirmek için kullanılan topr (Farsça)

ibadette bid'at / ibâdette bid'at

• Peygamber efendimiz ve Eshâbı zamânında bulunmayıp da dîne sonradan katılan reformlar, değişiklikler.

icare-i gayr-i mün'akide

• İn'ikad şartlarını tamamen veya kısmen câmi' olmayan icaredir ki, buna "İcare-i batıla" da denir.

ihtar edilen

• Hatırlatılan, ikaz edilen.

ikraz / ikrâz

• Borç verme, ödünç verme. Bir kimsenin nakid para, hacim ölçüsü ile alınıp satılan malını, daha sonra mislini (benzerini) almak üzere bir şahsa vermesi.

iltihab-ı edeme

• Tıb: Cildin iltihablanarak katılaşması.

iltihak eden

• Katılan.

iltihaken

• Katılarak.

incimad

• Donma, katılaşma.

intizamat-ı mahlukat / intizamat-ı mahlûkat

• Yaratılan varlıklar içindeki düzen, intizam.

irem

• Kurşun veya ok atılan nişan tahtası.

ırıp

• Balık tutmak için atılan büyük ağ.

ism-i mensub

• Gr: Kelimenin sonuna Türkçede "Li", Arabça ve Farsçada kelime sessiz harfle bitiyorsa, bir "î", sesli harfle bitiyorsa; yerine göre sesli harf atılarak veya atılmayarak "î" veya "vî" harfi getirilerek yapılan, nereli ve nereye mensub olduğunu ifade eden isimdir. İstanbullu, İstanbulî; Mekkeli, Mekkî

istiare-i temsiliye

• Temsilî istiare; istiarenin, teşbih unsurlarından "benzetilen" ögesi ile yapılan, benzeyenin teferruatlı olarak tasvir edildiği istiare çeşididir. Temsilî istiarede anlatılan kavram bütün manzumeye veya yazıya işlenmiştir.

iştidad

• (Şiddet. den) Şiddetlenme.
• Sertleşme, katılaşma.
• Büyüme. Artma, çoğalma, ziyâdeleşme.

iştirak eden

• Katılan, ortak olan.

kainat / kâinat

• Var edilen şeylerin hepsi. Yaratılanlar. Mevcudat. Âlemler.

karhane / kârhane

• İş yeri, iş yapılan yer. (Farsça)
• Süt satılan yer. Süt fabrikası. (Farsça)

kart

• Tazeliği geçmiş, katılaşmış.
• Gençliği geçmiş, geçkin, yaşça büyük.

kasavet-i vahşiye

• Vahşî katılık, vahşette katılaşmış.

kemend

• Eskiden idam için boyna geçirilen yağlı kayış. (Farsça)
• Uzakta bulunan herhangi bir nesneyi yakalayıp çekmek için üzerine atılan ucu ilmekli uzunca ip. (Farsça)
• Geyik ve benzeri hayvanların yuları. (Farsça)
• Güzelin saçı. (Farsça)

kevn

• Yaratılan, âlem.

kevni / kevnî

• Yaratılanlarla ilgili.

kevniye

• Yaratılanlarla ilgili olan.

kinaiyyat

• (Tekili: Kinâye) Temsillerle anlatılan imalı ve dokunaklı sözler.

kıssa

• Anlatılan gerçek veya uydurma olay, hikâye.

kıssadan hisse almak

• Anlatılan bir şeyden ders çıkarmak.

kitab-hane

• Kitabevi, kütüphane. Kitap okunan veya satılan yer. (Farsça)

kıyam

• Ayakta durmak. Ayağa kalkmak.
• Ayaklanmak. İsyan.
• Ölümden sonra tekrar dirilmek.
• Bir işe başlamak, devam etmek.
• Satılan bir mal hakkında müşteri ile anlaşıp kararlaşma.
• Canlanmak.
• Kıyâmet günü (mânâsına da gelir).
• Namazın iftitah tekbiri

köle

• Esir, alınıp satılan insan.

kubbe-nişin

• İstanbulda Topkapı Sarayı'nda Kubbealtı denen yerde toplanan kabine üyeleri denebilecek toplantıya katılan vezirlerin herbiri. (Farsça)

kutbe

• Nişan okunun temreni.
• Erkek ismi.
• Nişanlara atılan ufak ok.

lağım

• Kaleleri düşürmek için gedik açmak veya düşman ordugâhına zarar yapmak maksadıyla açılan ve barut konulup atılan yerler. Bu işi yapanlara "lâğımcı" denilirdi. Sonradan bu türlü işlere "İstihkâm" denilmiş ve o ad altında askeri teşkilât yapılmıştır.
• Kazurat ve çirkef sularının akmasın

lahık / lâhık

• Yetişen, ulaşan, erişen. Eklenen, katılan.
• Fık: Namaz başlangıcında imama uymuşken ayrılarak tekrar namaz bitmeden imama uyan.

lahıka / lâhıka

• Ek, ilâve, katılan şey. Zeyl. Sonradan ilâve edilen, eklenen.

lahika / lâhika

• Eklenen, katılan.

latmahar / latmahâr

• Tokat yiyen. Şamar atılan kimse. (Farsça)

lebbeyk

• Hac, umre veya her ikisini yapmak üzere niyyet ederken yâni ihrâma girerken başlayıp, Mina'da Cemre-i akabede (büyük cemrede) şeytan taşlanırken atılan ilk taşla söylemesi son bulan mübârek sözler: Lebbeyk Allahümme lebbeyk, lebbeyk lâ şerîke leke lebbeyk innelhamde venni'mete leke vel-mülke

lenger

• Gemiyi yerinde sâbit kılmak için denize atılan zincir ucundaki büyük demir çapa. (Farsça)
• Bakırdan yayvan ve kenarları genişçe sahan veya tepsi. (Farsça)

lisan-ı kal

• Söz ile anlatılan mâna. Konuşma dili.

lisans

• Herhangi bir mevzuda verilen izin. Müsaade belgesi. (Fransızca)
• Üniversite tahsili tamamlanınca alınan diploma. (Fransızca)
• Bir sporcunun resmi yarışmalara katılabilmesi için spor federasyonu tarafından kendisine verilen kayıt fişi veya kimlik kartı. (Fransızca)
• İthal veya ihracı serbest bırakılmayarak (Fransızca)

lu'bet

• Oynayan veya oynatılan şey. Oyuncak.
• Herkesi hayrette bırakıp şaşırtacak şey.

mabudiyet-i amme / mâbudiyet-i âmme

• Yaratılan tüm varlıkların Allah'a ibadet etmesi.

madca'

• Yatılan yer.
• Kabir. Mezar.

magarib

• (Tekili: Magrib) Batılar, magribler, garplar.
• Akşamlar.

mahkiyun anh / mahkîyun anh

• Anlatılan, söz konusu olan; hikâyenin konusu olan şey, kimse.

mahkiyyun anh

• Kendisinden bahsedilen, kendisinden anlatılan.

mahlukat / mahlûkât

• Yaratılanlar, Allahü teâlânın yarattığı şeyler.

makil / makîl

• Öğle uykusuna yatılacak yer. Kaylule yeri. Rahat edecek yer. Kuşluk uykusu.

maruz / mâruz

• Arzolunan, verilen, anlatılan, karşı karşıya kalan.

maruzat / mâruzât

• Anlatılanlar.

masnuat-ı muntazama / masnuât-ı muntazama

• Düzenli bir şekilde yaratılan san'at eseri varlıklar.

masnuat-ı müzeyyene

• Süslü bir şekilde yaratılan san'at eseri varlıklar.

masnuat-ı rabbaniye / masnuat-ı rabbâniye

• Allah tarafından san'atla yaratılan varlıklar.

matarih

• (Tekili: Matrah) Bir şey atılan yerler.
• Tarhedilecek yerler.

matrah

• (Çoğulu: Matârih) (Tarh. dan) Mahal, yer.
• Tarh olunacak şey, tarh edilecek nesne.
• Bir şey atılan yer.

maye-i masnuat / mâye-i masnuat

• San'atla yaratılan varlıkların özünü teşkil eden mayası.

mazca'

• (Madca) Yatılacak yer. Mezar, kabir.

mebi' / mebî'

• Satılmış şey, satılan mal.

• Satılan veya satın alınan mal.

medlul / medlûl

• Kendisine delil getirilen, mânâ, anlatılan.

mefhum-u işari / mefhûm-u işârî / مَفْهُومُ اِشَار۪ي

• İşaretle anlatılan ma'nâ.

mendub

• Yapılması beğenilen iş. Şeriatın yasak etmediği veya emretmediği iş olmakla beraber yapılmasında sevab ve mendubiyet olan amel. Müstehab.
• İyilikleri anlatılarak arkasından gözyaşı döküp ağlanan ölü.

menkul / منقول

• Anlatılan, taşınabilen.

• Nakledilen. Akli olmayıp mukaddes kitapla bildirilen.
• Bir yerden başka yere taşınmış olan. Taşınabilen.
• Anlatılan.

• Nakledilen, anlatılan.

• Nakledilen. (Arapça)
• Anlatılan, rivayet edilen. (Arapça)

menkulat / menkulât

• Taşınanlar, anlatılanlar.

merid / merîd

• Katı, yoğun. Güçlü, kuvvetli kimse.
• Süt içinde ıslatılıp yumuşatılan hurma.
• Baş kaldıran. Sadece fesadlık çıkaran. İnatçı. Şerli. Haddini aşmakta, azgınlıkta ve günahkârlıkta çok ileri gitmiş olan.

mermiyat

• (Tekili: Mermi) Atılmış şeyler.
• Ateşli silâhlarda atılan tâneler, mermiler.

mermuz

• (Remz. den) Açıktan belirtilmeyip, işaret ve remz ile anlatılan. İmâ edilmiş olan.

• Remz edilen; işaret ve remz ile anlatılan, şifreli.

mermuzat

• (Tekili: Mermuz) İşaret ve remz ile anlatılan şeyler.

mermuze

• Dolaylı anlatılan.

mervi / mervî

• Rivâyet edilen. Anlatılan. Nakledilen.

• Rivayet edilen, anlatılan.

meta

• Satılacak mal, eşya.
• Sermaye.

mey-hane

• İçki satılan ve içilen yer. (Farsça)

mişvar

• Tarz, tavır, gidiş, gidişât.
• Gümeçten bal peteği sağılan âlet.
• Davar satılacak yer.

mıtred

• (Çoğulu: Metârıd) Avın ardından atılan kısa süngü.

mücac

• Ağızdan atılan tükrük.

mücehhez / مُجَهَّزْ

• Donatılan.

müfad

• Anlatılan anlam.

mufassal

• Tafsilatla, uzun uzun anlatılan, ayrıntılı.

müftereyat

• Başkasının üzerine atılan suçlar, kabahatler. İftiralar.

muhat

• İhâta olunmuş. Etrafı çevrilmiş. Etrafı kuşatılan. Bir şey içinde bulunan.

muhtereat

• Yoktan yaratılanlar.

müncemid

• Donmuş, katılaşmış.

münderecat / münderecât

• Bir şeyin içine dercedilmiş şeyler, anlatılan şeyler, muhteva.

münekkah

• Tenkıh edilmiş, fazlalıkları atılarak düzeltilmiş, temizlenmiş.

münşell

• Şelâle hâlinde atılarak akan.

munzamm

• Zamm edilen. İlâve edilen.
• Ek. Üste konan, katılan.

müsabık

• (Sebk. dan) Müsabakaya giren, yarışmaya katılan.
• Geçen.

musalleb

• (Sulb. dan) Katılaştırılmış.

müsebbabat

• Sebeplerin sonuçları olan şeyler; sebeplerle yaratılan varlıklar.

müşteri

• Malı parayla alan. Satılan malı alan.
• Bir yıldız ismidir. Jüpiter.
• İstekli, arzulu.

mutasallib

• (Sulb. dan) Sertleşen, katılaşan.
• Sağlam, sert.
• Salâbetli. Din işlerinde çok gayretli.

mütekalib / mütekâlib

• (Çoğulu: Mütekâlibîn) (Kelb. den) Köpek gibi birbirinin üstüne atılan.

mütekebbir

• Allahü teâlânın ism-i şerîflerinden. Yaratılanların sıfatlarından uzak, vehim ve aklın anlamasından yüksek, azamet ve kibriyâ (büyüklük) sıfatıyla her şeyden ayrılmış olup, her şeyden yüce ve yüksek olan.
• Kibirlenen, kendisini başkalarından üstün gören, kendini beğenen.

mütelahik

• (Lühuk. dan) Biribirinin arkasından gelen. Birbirine katılan.

mütesallib / مُتَصَلِّبْ

• Sertleşmiş, katılaşmış olan.

• Sertleşmiş, katılaşmış.

• Katılaşmış.

• Sağlamlaşmış, katılaşmış.

müteşeddid

• (Şiddet. den) Katılaşmış, pekleşmiş, sertleşmiş olan.
• Şiddetlenen, hızlanan.

mutneb

• Uzatılmış. Uzatılan söz. Sözdeki itnâb, yâni; uzunluk.

naki'

• (Çoğulu: Enkia) Kuru üzümü su içinde ıslatarak yapılan şarap.
• İçinde hurma ıslatılan havuz.
• Suyu çok olan kuyu.
• Kandıran, kandırıcı.

nakledilen

• Anlatılan.

nakliyat

• Nakil işleri, taşıma işleri.
• Anlatılanlardan öğrenilenler.
• Nakiller.

narh

• Çarşıda pazarda satılan her türlü mal için hükûmet tarafından konulan fiyat.

nebiz

• (Çoğulu: Enbize) Hurma şarabı.
• Yola bırakılıp atılan çocuk.

nukul

• Nakiller, rivâyetler. Başkasından anlatılanlar. Hikâyeler.

nukuş-u masnuat / nukûş-u masnûât

• Sanatlı olarak yaratılan varlıklardaki nakışlar.

nüşuta

• Devenin ayağındaki ilmikli düğüm. (İcabına göre çekip uzatılarak çözülür.)

ok

• Yay veya keman denilen kavis şeklinde bükülmüş bir ağaç çubuğa gerili kirişe takılarak uzağa atılan ucu sivri demirli ince ve kısa değneğe verilen addır. Ok, silâhın icadından evvel insanlar tarafından kullanılmış ise de, en büyük mahareti Türkler, Araplar göstermişlerdir.

perakende

• Dağınık. Dağıtma. (Farsça)
• Azar azar yayılan veya satılan. (Farsça)

perende

• Uçan, uçucu. (Farsça)
• Av kuşu. (Farsça)
• Çark gibi dönerek atılan takla. (Farsça)

raiyye

• Otlatılan hayvan sürüsü.
• Bir hükümdar idaresinde bulunan ve vergi veren halklar.

raiyyet

• Bir hükümdar idaresinde olanlar, birinin idaresine bağlı olanlar. Devletin idâresindeki umum insanlar.
• Sürü. Otlatılan hayvan sürüsü.

ran

• (Reyn. den fiil) Kalb katılaşması, lekelenmek. Kalbin kasavetlenmesi.
• Pas, kir.

recm

• Taşlamak, taşa tutmak, taş ile insan öldürmek.
• Atılan taş.
• Kabre taştan nişan dikmek.
• Şeytan üzerine atılan nücum.
• Tardetmek, kovmak, sövmek. Terketmek.
• Zan ve kıyas etmek.

• Taşa tutma, taşlama, birine atılan taş.

remzşinas

• Bir maksad anlatan şekil, resim vb. (Farsça)
• Gizli ve kapalı olarak anlatılan şeyleri ve işaretleri bilen. (Farsça)

resse

• (Çoğulu: Rises-Risâs) Eski ve çürümüş, köhne.
• Ev eşyasından eskiyip atılanı.

riba'l-fadl / ribâ'l-fadl

• Ölçü veya tartıyla alınıp satılan şeyleri, kendi cinsleriyle peşin olarak, karşılığı olmayan bir fazlalıkla değişmek.

ribe'n-nesie / ribe'n-nesîe

• Gecikme ribâsı. Bir cinsten olan iki şeyin birini, diğeri karşılığında veresiye olarak satmak veya başka başka cinslerden olup; ağırlık, hacim veya uzunluk ölçüsüyle yâhut belirli ölçülerde olup, sayıyla alınıp satılan iki şeyi veresiye değişmek. Mik tarlar eşit olsa bile ribâ sayılır.

rışk

• Atılan ok.

rivayet / rivâyet

• Hikâye edilen, anlatılan, hadîs nakli.

sabii / sabiî

• İtaattan ayrılmakla bâtıla meyleden.
• Yıldıza tapan sapkınlar veya yıldıza tapan ehl-i dalâlet kimselerden olanlar.

sadedil

• Kalb sâfi, derin mes'elelere aklı ermeyen insan. Temiz kalbli olup, kolayca aldatılabilen kimse. (Farsça)

safdil

• Saf, ahmak, bön, kolay aldatılan kimse. (Farsça)

şah-ı levlak / şâh-ı levlâk

• Yaratılanların şahı, kainatın yaratılış sebebi Hz. Muhammed (a.s.m.).

sahabe / sahâbe / صحابه

• Hz. Muhammed'in sohbetlerine katılan müslüman. (Arapça)

sahabi / sahâbî / صحابى

• Hz. Muhammed'in sohbetlerini katılan müslüman. (Arapça)

sahire

• İçine kızmış taş koyup kaynatılan ve üstüne yağ döküp içilen süt.

saime / sâime

• Senenin yarısından fazla, meralarda, kırlarda sırf sütleri alınmak veya üreme ve beslenmeleri için otlatılan (koyun, keçi, sığır, manda, at ve deve cinsinden olan), ehlî hayvanlar.

salim / sâlim

• Sağlam.
• Sıhhatli. Sağ. Noksansız, eksiksiz.
• Her türlü tehlikeden uzak olan. Emin ve korkusuz olan.
• Gr: Kelimelerdeki harfler bozulmadan cemi' eki katılarak yapılan çoğul hali. Sâlimûn, sâlihât, sâdıkûn, sâdıkât gibi yapılan cemiler.
• İçinde harf-i illet bulunma

şefi'

• Şefaat eden.
• Satılacak bir mal için satın almada üstünlük hakkı olan.

semen

• Baha, kıymet. Değer. Tutar. Satılan şeyin fiatı.

semen-i misl

• Satılan malın piyasadaki fiyatı.

semir

• Arkadaş, refik.
• Gece anlatılan kıssa ve hikâye.

sidretülmünteha

• Yaratılanların bittiği sınır.

sıfat-ı zatiyye / sıfat-ı zâtiyye

• Allahü teâlânın zâtında (kendisinde) bulunup diğer varlıklarda bulunmayan, yalnız Allahü teâlâya mahsûs sıfatları. Bu sıfatların sonradan yaratılan varlıklarla hiçbir sûrette bağlantıları yoktur. Bu sıfatlara sıfat-ı Vücûdiyye ve sıfat-ı Ulûhiyyet de denir.

şis

• Çekirdeği katılaşmış olmayan hurma. (Hurma aşılanmasa çekirdeği katılaşmaz.)

şüf'a

• Bir malı müşteriye, mal olduğu fiata satmak.
• Huk: Satılmakta olan bir yerde hissesi bulunan veya oraya bitişik komşu olanın satılan şeyi almakta birinci derecede hakkı olması. Şüf'a sahibi kendinden habersiz satılan şeyi, dava ederse, bedelini ödeyerek müşteriden geri alabilir.
• <

sultan-ı levlak / sultan-ı levlâk

• Bütün herşeyin onun sevgisi ve getirdiği nur sebebiyle yaratılan Sultan; Peygamber Efendimiz (a.s.m.).

tabaka-i mahlukat / tabaka-i mahlûkat

• Yaratılanlar varlıkların bir sınıfı, bir tabakası.

tabil

• (Çoğulu: Tevâbil) Yemeklere katılan biber, nane, tarçın gibi şeyler.
• Çömlek içinde pişen nesne.

tağliz / tağlîz

• Katılaştırma, kalınlaştırma, sertleştirme.

tahaşşün

• (Huşunet. den) Katılaşma, sertleşme.

tahmis

• Ateşte kızdırıp kavurmak.
• Kahve kavrulan ve satılan yer.

takrirat / takrirât

• (Tekili: Takrir) Ağızdan anlatılan şeyler.

talar

• Dört direk üzerine yapılan ve geceleri yatılan yer. (Farsça)
• Salon, büyük oda. (Farsça)

tasallub / tasallûb

• Sertleşmek. Katılaşmak.
• Sağlamlaşmak.
• Gayret etmek.

• Katılaşma.

• Katılaşma, sertleşme.

tasallüb / تَصَلُّبْ

• Katılaşma, sertleşme.

• Katılaşma, sertleşme.

taslib

• (Salb. dan) Haça germek. Haç çıkarmak.
• (Sulb. dan) Sertleştirmek. Katılaştırmak, katılaştırılmak.

tavtie

• Anlatılacak maksadı destekleyecek tarzda önceden bazı sözler söyleme.

tebellür

• Billurlaşmak. Parlak, şekilli olup ve donup katılaşmak.
• Açığa çıkmak. Meydana çıkmak.

teceffüf

• Kuruma, kuruyup katılaşma.

tecemmüd

• Donma. Sertleşme. Katılaşma.

• Donma, katılaşma.

tecemmüdat / tecemmüdât

• (Tekili: Tecemmüd) Sertleşmeler, katılaşıp donmuş şeyler.

tekebbüd

• (Kebed. den) Sertleşme, katılaşma.

tesallüb

• Katılaşma.

tevabil

• (Tekili: Tâbel ve Tâbil) Yemeklere katılan nâne, karanfil, tarçın ve biber gibi şeyler. Baharat.

tulatıle

• (Talâtıla) (Çoğulu: Talâtıl) Hayvanları içeri koymak. Bel ağrısı.
• Zahmet.

ücret

• Bir iş, hizmet, bir şeyden faydalanma veya satılan bir şey karşılığında verilen para veya mal, karşılık.

variş

• Bir topluluk yemek yerken davetsiz olarak yemeğe katılan kimse.

vekayi-i mezkure / vekayi-i mezkûre

• Anlatılan vakıalar, olaylar.

zenim

• Soyu bozuk, soysuz. Aslında o kavimden olmayıp sonradan ona katılan kimse.
• Aşağılık.

zımn

• İç taraf.
• Maksad, gaye.
• Açıktan söylenmeyip dolayısıyle anlatılan.

• İç yüz, dolaylı anlatılan.