alim-i muhakkik / âlim-i muhakkik

• Gerçekleri araştıran ve delilleriyle bilen âlim.

asfiya-i muhakkikin / asfiya-i muhakkikîn

• Hakikatı tam araştıran, delillerle isbat eden, ilim ve fazilette terakki etmiş olan büyük İslâm âlimleri.

asfiya-yı müdakkikin / asfiya-yı müdakkikîn

• Hz. Peygambere (a.s.m.) vâris olup onun yolundan giden takvâ sahibi ve gerçekleri tam olarak araştıran, delilleriyle isbat eden büyük velîler.

ashab-ı tahkik

• Gerçeği delilleriyle araştıran kimseler.

ayb-cu / ayb-cû

• İnsanın ayıplarını araştıran, herkesin ayıbını, noksanını meydana çıkarmak isteyen. (Farsça)

bahis / bâhis

• Anlatan. Bahseden. Araştıran. Araştırıcı.
• Bir şeye dâir bilgileri içine alan. Bir mes'eleye dair beyanatı ihtiva eden.

cessas

• Gizli şeyleri araştıran, gizli şeylere merak eden. Tecessüs sâhibi.

• Araştıran, meraklı.

cevasis / cevâsis

• (Tekili: Casus) Casuslar. Gizli şeyleri araştıranlar. Gizlilikleri öğrenip bilenler.

• Gizli şeyleri araştıranlar.

cevasis-i fünun / cevâsis-i fünun

• Casus gibi davranan fenler; gizli şeyleri araştıran fenler.

dinamik

• yun. Cisimlerin hareketleriyle bunları meydana getiren sebebler arasındaki alâkayı araştıran mekanik ilminin bir kolu.
• Hareket eden, durup dinlenmek bilmeyen, hareketli.
• Fls: Sâbitin zıddı olarak bir kuvvet tesiriyle dâim hareket halinde bulunan ve bulunduran, bir değişmesi,

eazım-ı muhakkikin / eâzım-ı muhakkikîn

• Gerçekleri araştıran ve delilleriyle bilen büyük âlimler.

ehl-i akıl ve tahkik

• Gerçeği araştıran akıl sahipleri.

ehl-i felsefe ve hikmet / اَهْلِ فَلْسَفَه وَ حِكْمَتْ

• Felsefeciler ve varlıkların hikmetlerini araştıranlar.

ehl-i tahkik

• Gerçeği araştıran ve delilleriyle bilen âlimler.

ehl-i tahkik ve tetkik

• Gerçeği araştıran ve delilleriyle bilen âlimler.

ehl-i tetkik

• Dikkatle ve titizlikle araştıran kimseler.

ehl-i tetkik ve tenkid

• İnceden inceye araştıran ve kritik eden uzmanlar.

ekoloji

• yun. Canlı varlıklarla çevreleri arasındaki münasebetleri araştıran biyoloji kolu.

etvar-ı müdakkikane

• İnceden inceye araştıran tavırları, davranışları.

ey kari-i müteharri-i hakikat / ey kâri-i müteharri-i hakikat

• Ey hakikati, gerçeği araştıran okuyucu.

fenn-i menafiü'l-a'za / fenn-i menâfiü'l-a'zâ

• Anatomi; insan organlarının fonksiyonlarını araştıran ilim.

fenn-i menafiü'l-aza / fenn-i menâfiü'l-âzâ

• İnsan organlarının neye yaradığını araştıran ilim.

gavvas-ı hakikat / gavvâs-ı hakikat

• Hakikat dalgıcı, gerçekleri derinlemesine araştıran.

haberpijuh

• Haber almaya çalışan. Haber araştıran, haber toplayan. (Farsça)

hafiye

• Saklı ve gizli şeyleri araştıran.
• Casus.
• Polis.

hakikat mesleği

• Varlıkların ve olayların ardındaki gerçeği araştıran yol, Kur'ân yolu.

hakim-i müdakkik / hakîm-i müdakkik

• Konuları gaye, fayda ve san'at yönünden dikkatli bir şekilde araştıran hikmetli kişi.

ilm-i esrarü'l-huruf

• Harflerin sırlarını araştıran ilim.

ilm-i usuliddin / ilm-i usûliddin

• Dinin temel meselelerini ve gayelerini araştıran metod ilmi; metodoloji.

kütüb-ü muhakkikin / kütüb-ü muhakkikîn

• Gerçekleri araştıran, hakikatleri delilleriyle bilen âlimlerin kitapları, eserleri.

metafizik

• Fizik ve akıl ötesi. Beş duyu organıyla ve tecrübeyle anlaşılamayan şeyler. Fizik ötesini araştıran ilim, ilâhiyyât.

mu-şikaf / mu-şikâf

• (Çoğulu: Mu-şikâfan) İnceden inceye araştıran. (Farsça)

mu-şikafan / mu-şikâfan

• (Tekili: Mu-şikâf) İnceden inceye araştıranlar.

müdakkikin-i ulema / müdakkikîn-i ulema

• Gerçekleri inceden inceye araştıran âlimler.

müdekkik

• Dikkatle araştıran. İnceden inceye tetkik eden. En ufak gizli şeyleri bilmeğe, görmeğe çalışan. (Konuşurken ekseriyetle müdakkik denir.)

müdekkikin / müdekkikîn

• (Tekili: Müdekkik) İnceden inceye araştıranlar, tedkik edenler.

müfettiş / مُفَتِّشْ

• Teftiş eden, tetkik ve tahkik ile kusur ve iyilikleri görüp anlayan ve lüzumlu merci'lere bildiren.
• Araştıran.

• Etraflıca araştıran, kontrol eden.

muhakkik

• Gerçekleri araştıran ve delilleriyle bilen.

• Araştıran, inceleyen.

muhakkik-i kamil / muhakkik-i kâmil

• Gerçekleri mükemmel bir şekilde araştıran ve bilen âlim.

muhakkikane

• Gerçeği ve hakikatı araştıran bir kimseye yakışır surette. Muhakkik olan bir insana yakışacak şekilde. (Farsça)

muhakkıkin / muhakkıkîn

• Gerçekleri araştıran ve hakikatleri delilleriyle bilen âlimler.

muhakkikin / muhakkikîn

• Gerçekleri araştıran ve hakikatleri delilleriyle bilen tasavvuf erbabı âlimler.

• Hakikatı bulup meydana çıkaranlar.
• İç yüzünü araştırıp bulan büyük İslâm âlimleri ve velileri. Hakikat araştıran, hak âlimleri.

muhakkıkin-i ehl-i tarikat / muhakkıkîn-i ehl-i tarikat

• Tarikata mensup olanlardan gerçekleri araştıran ve delilleriyle bilen âlimler.

muhakkıkin-i eimme / muhakkıkîn-i eimme

• Gerçekleri derinlemesine araştıran ve delilleriyle bilen imamlar.

muhakkıkin-i evliya / muhakkıkîn-i evliya

• Evliyadan gerçekleri araştıran ve delilleriyle bilen âlimler.

muhakkıkin-i islam / muhakkıkîn-i islâm

• İslâm'ın hakikatlerini araştıran ve delilleriyle bilen âlimler.

muhakkikin-i islam / muhakkikîn-i islâm

• Gerçekleri araştıran, hakikatleri delilleriyle bilen İslâm âlimleri.

muhakkikin-i kelamiye / muhakkikîn-i kelâmiye

• Gerçekleri araştıran ve delilleriyle bilen kelam âlimleri.

muhakkikin-i nev-i beşer / muhakkikîn-i nev-i beşer

• İnsan türünün gerçekleri araştıran ve hakikatleri delilleriyle bilen fertleri.

muhakkıkin-i sofiye / muhakkıkîn-i sofiye

• Gerçekleri araştıran ve hakikatleri delilleriyle bilen tasavvuf ehilleri.

muhakkıkin-i sufiye / muhakkıkîn-i sufiye

• Gerçekleri araştıran ve hakikatleri delilleriyle bilen tasavvuf ehilleri.

muhakkikin-i sufiye / muhakkikîn-i sufiye

• Gerçekleri araştıran ve delilleriyle bilen tasavvuf âlimleri.

muhakkıkin-i ulema / muhakkıkîn-i ulema

• Gerçekleri araştıran ve delilleriyle bilen âlimler.

muhakkikin-i ulema / muhakkikîn-i ulema

• Gerçekleri araştıran, hakikatleri delilleriyle bilen âlimler.

muhakkikler

• Gerçekleri araştıran ve delilleriyle ortaya koyan ilim adamları.

mukterih

• Bir şeye kasd eden, araştıran.
• Yeniden meydana çıkaran.
• Düşünmeden, aklına geldiği gibi söyleyen, iktirah eden.

müstaksi / müstaksî

• (Kusv. dan) Dikkatle araştıran.
• Sonuna, nihâyetine varmak isteyen.

müsteknih

• (Künh. den) Künhünü, doğrusunu ve esâsını araştıran.

müstenkih

• Araştıran. İnceliyen, tedkik eden.
• Ağız koklıyan.

mütecessis / مُتَجَسِّسْ

• Gizlice araştıran.

• Araştıran, gizli şeyleri öğrenmeye çalışan.

• Gizlilikleri araştıran.

mütefahhıs

• (Fahs. dan) Dikkatle araştıran, sorup tetkik eden, inceliyen.

müteharri / müteharrî / متحری

• Taharri eden, araştıran.

• Araştıran.

• Araştıran, inceleyen.

• Araştırıcı, araştıran. (Arapça)

müteharri-i hakikat / müteharrî-i hakikat

• Gerçeği araştıran, inceleyen.

müteharriyane

• Taharri edip araştırana yakışır şekilde. (Farsça)

mütehassis

• İnsan sözüne kulak verip dinleyen.
• Hayırlı işlere dair haberlere dikkat edip araştıran.
• Çok duygulu, duygulanmış, hisli.

mütekassi

• Dikkatle araştıran.

mütetebbi'

• Dikkatle araştıran. Tetebbu eden.

pejuhende

• Gizli şeyleri araştıran. Mütecessis. (Farsça)

sıddıkin-i muhakkıkin / sıddıkîn-i muhakkıkîn

• Allah'a bağlılıkta en önde olan ve hakikatleri araştıran âlimler.

tecessüs eden

• Casusluk yapan, gizlice araştıran.

tecessüskar / tecessüskâr

• Gizliden araştıran, meraklı. (Farsça)

teftiş eden

• İnceleyen, araştıran.

tetkik eden

• İnceleyen, araştıran.

ulema-i muhakikin / ulema-i muhakikîn

• Gerçeği, hakikati bulup araştıran âlimler.

ulema-i muhakkikin

• Gerçeği, hakikati bulup araştıran âlimler.

zat-ı muhakkik / zât-ı muhakkik

• Gerçekleri araştıran ve delilleriyle bilen âlim zât.