abonman

• Bir imalâtçı ile müşteri arasında düzenli satın alma için yapılan anlaşma. (Fransızca)

adem-i ihtilaf / adem-i ihtilâf

• Birlik. Beraberlik. Uyuşma. Anlaşma.

adem-i itilaf / adem-i itilâf

• Ülfetsizlik, anlaşmazlık.

ahd u misak / ahd u mîsâk

• Yemin ve anlaşma, kesin söz.

ahd ü misak / ahd ü misâk

• Yemin, anlaşma, sözleşme. (Farsça)

ahd-name

• Anlaşmanın şartlarını ve anlaşmayı yapanların imzalarını taşıyan kağıt. (Farsça)

ahid-şiken

• Ahdi bozan, anlaşmayı bozan. (Farsça)

akd

• Anlaşma, sözleşme.

• Anlaşma, sözleşme. Nikâh, hibe (bağış), vasiyet, alış-veriş gibi işlerde taraflardan birinin teklifi, diğerinin kabûlü ile gerçekleşen sözleşme.

• Anlaşma, sözleşme.
• Bağlama, düğümleme.

• Anlaşma. Sözleşme.
• Düğümleme. Düğümlenme. Bağ bağlama. Bağlanma.
• Huk: Nikâh, hibe, vasiyet, bey' u şirâ gibi şer'î bir muameleyi iki tarafın iltizam ve taahhüd etmeleridir, icab ile kabulün irtibatından ibarettir. Böyle bir muameleye mün'akid denir. Bunun böyle vücuda gelmesi

akd-i uhuvvet

• Kardeşlik sözleşmesi, anlaşması.

akıdeyn / âkıdeyn

• Anlaşma veya sözleşme.

akideyn / âkideyn

• Huk: Her akidde anlaşmayı yapan her iki taraf.

ayastafanos muahedesi

• 3 Mart 1878 Rusya ile Osmanlılar arasında ilk olarak yapılan bir anlaşmadır. (28 Safer 1295) Tarihte buna "Ayastafanos Mukaddemat-ı Sulhiyesi" denir. Anlaşma maddeleri tatbik edilememiştir.

besa

• (Arnavutça) Arnavut yemini.
• Kan güden hasımlar arasında yeminle akdolunan anlaşma.

besman

• Bir muahededen, bir anlaşmadan sonra rehin olarak bırakılan şey. Kapora. (Farsça)

beynunet / beynûnet

• Fâsıla, iki şey arasındaki mesafe, aralık.
• Fark, ihtilaf, muhalefet. Zıddiyet, anlaşmazlık, terslik.
• Ayrılmak, firkat.

• İki şey arasındaki mesafe, aralık.
• İhtilaf, anlaşmazlık, ara açıklığı.

fesh-i mukavele

• Mukavelenin bozulması, anlaşmanın feshedilmesi.

gabn-ı fahiş / gabn-ı fâhiş

• Bir alışverişde veyahut ticari anlaşmada taraflardan birisinin nisbetsiz şekilde fazla aldanması.

hakem

• İki tarafın anlaşmak üzere hükmüne rıza göstermek için seçtikleri kimse. Haklı ve haksızın ayrılmasında aracılık eden.

harbi / harbî

• Dâr-ül harbde bulunan ve müslim olmayan kimse. Arada anlaşma yapılmamış düşman.
• Harbe mensub ve müteallik.
• Tüfek temizliği için kullanılan demir çubuk.

• Müslüman olmayan, İslamî devletle de anlaşması bulunmayan bir devletin Müslüman olmayan mensubu.

• Harble ilgili.
• Savaş yerinde bulunan ve müslüman olmayan kimse.
• Anlaşma yapılmamış düşman.
• Tüfek doldurma âleti.

hariciler / hâricîler

• Sıffîn muhârebesinde, taraflar hakem tâyinine râzı olup anlaşmayı kabûl ettiği için hazret-i Ali'nin ordusundan ayrılarak "Hâkim ancak Allah'tır. Hazret-i Ali iki hakemin hükmüne uyarak halîfeliği hazret-i Muâviye'ye bırakmakla büyük günah işledi" di yen ve kendileri gibi düşünmeyen Eshâb-ı kirâm il

hikmet-i ihtilaf / hikmet-i ihtilâf

• Anlaşmazlığın sebebi.

hıyar

• Hayırlılar.
• (Çoğulu: Hıyârât) Huk: Bir işi yapıp yapmamada serbestlik. Genel olarak bir anlaşmadan vaz geçme. Hususi bir sözleşmenin fesh veya tasdiki. Muhayyerlik. Kendisinde böyle muhayyerlik bulunan kimse, yaptığı bir akdi diğer tarafın rızasına hâcet kalmaksızın bozabilir.

hübut

• Aşağı inme. İnmek. (Suudun zıddı)
• Uyuşma, anlaşma.

i'tilafat

• (Tekili: İ'tilaf) Uyuşmalar, anlaşmalar.

ihtilaf / ihtilâf

• (Hulf. den) Anlaşmazlık, uyuşmazlık, karışıklık, ikilik.
• Birisinin halifesi olmak.

• Anlaşmazlık, uyuşmazlık.

• Anlaşmazlık, uyuşmazlık, ayrılık.

ihtilaf u tefrika / ihtilâf u tefrika

• Ayrılık ve anlaşmazlık.

ihtilafat / ihtilâfat / ihtilâfât

• Anlaşmazlıklar, uyuşmazlıklar. İhtilaflar.

• Anlaşmazlıklar, ayrılıklar.

• Ayrılıklar, anlaşmazlıklar, uyuşmazlıklar.

ihtilafi / ihtilâfî

• Anlaşmazlık konusu.

ıhtiram

• Eksilmek, noksanlaşmak.
• Kesilmek.

ihtisas

• Özellik kazanma, uzmanlaşma.

ikale / ikâle

• Bozma, yürürlükten kaldırma, feshetme; iki kişinin, aralarında yaptıkları herhangi bir akdi, anlaşmayı bozmaları.

istısna'

• San'atlı olarak yapmak.
• Bir şey yapmak için san'atkârla anlaşma yapmak.

itilaf / îtilâf

• Anlaşmak. Görüşmek. Uyuşmak. Muvafakat.
• Cem' olmak, birikmek.

• Anlaşma.

ittifak

• Beraber hareket için sözleşmek. İttihad ve muvafakat etmek. Söz birliği etmek. Anlaşmak.(İttifak hüdâdadır, hevâda ve heveste değil.)

ittifak etmek

• Birleşmek, anlaşmak.

kavl

• Anlaşma. Sözleşme.
• Konuşulan söz. Söz cümlesi.
• İtikad, delâlet.
• Tarif.
• İlham.

kavm

• (Kavim) Bir peygambere tâbi ve bağlı insan topluluğu. Aralarında dil, âdet, örf, kültür birliği olan cemâat, topluluk. Millet. Bir işe başlamak.
• Pazar kurmak.
• Müşteri ile anlaşmak.

keşmekeş-i ihtilaf / keşmekeş-i ihtilâf

• Anlaşmazlıktan gelen karışıklık.

kut'ül amare / kut-ül amare / كوتول امار

• Kut'ül Amare ne demektir?

  Yeni kurulan Osmanlı 6. Ordusu'nun Komutanlığı'na atanarak 5 Aralık'ta Bağdat'a varan Mareşal Colmar Freiherr von der Goltz Paşa'nın emriyle Irak ve Havalisi Komutanı Miralay (Albay) 'Sakallı' Nurettin Bey'in birlikleri 27 Aralık'ta Kut'u kuşattı. İngilizler Kut'u kurtarmak için General Aylmer komutasındaki kolorduyla hücuma geçti ancak, 6 Ocak 1916 tarihli Şeyh Saad Muharebesi'nde 4.000 askerini kaybederek geri çekildi. Bu muharebede 9. Kolordu Komutanı Miralay 'Sakallı' Nurettin Bey görevinden alındı ve yerine Enver Paşa'nın kendisinden bir yaş küçük olan amcası Mirliva Halil Paşa (Kut) getirildi.
  İngiliz Ordusu, 13 Ocak 1916 tarihli Vadi Muharebesi'nde 1.600, 21 Ocak Hannah Muharebesi'nde 2.700 askeri kaybederek geri püskürtüldü. İngilizler mart başında tekrar taarruza geçti. 8 Mart 1916'da Sabis mevkiinde Miralay Ali İhsan Bey komutasındaki 13. Kolordu'ya hücum ettilerse de 3.500 asker kaybederek geri çekildiler. Bu yenilgiden dolayı General Aylmer azledilerek yerine General Gorringe getirildi.

  Kut'ül Amare zaferinin önemi

  Kût (kef ile) veya 1939’dan evvelki ismiyle Kûtülamâre, Irak’ta Dicle kenarında 375 bin nüfuslu bir şehir. Herkes onu, I. Cihan Harbinde İngilizlerle Türkler arasında cereyan eden muharebelerden tanır. Irak cephesindeki bu muharebeler, Çanakkale ile beraber Cihan Harbi’nde Türk tarafının yüz akı sayılır. Her ikisinde de güçlü düşmana karşı emsalsiz bir muvaffakiyet elde edilmiştir.
  28 Nisan 1916’da General Townshend (1861-1924) kumandasındaki 13 bin kişilik İngiliz ve Hind askerlerinden müteşekkil tümenin bakiyesi, 143 günlük bir muhasaradan sonra Türklere teslim oldu. 7 ay evvel parlak bir şekilde başlayan Irak seferi, Basra’nın fethiyle ümit vermişti. Gereken destek verilmeden, tecrübeli asker Townshend’den Bağdad’a hücum etmesi istendi.
  Bağdad Fatihi olmayı umarken, 888 km. yürüdükten sonra 25 Kasım 1915’de Bağdad’a 2 gün mesafede Selmanpak’da miralay Nureddin Bey kumandasındaki Türk ordusuna yenilip müstahkem kalesi bulunan Kût’a geri çekildi. 2-3 hafta sonra takviye geleceğini umuyordu. Büyük bir hata yaparak, şehirdeki 6000 Arabı dışarı çıkarmadı. Hem bunları beslemek zorunda kaldı; hem de bunlar Türklere casusluk yaptı.

  Kût'a tramvayla asker sevkiyatı

  İş uzayınca, 6. ordu kumandanı Mareşal Goltz, Nureddin Bey’in yerine Enver Paşa’nın 2 yaş küçük amcası Halil Paşa’yı tayin etti. Kût’u kurtarmak için Aligarbi’de tahkimat yapan General Aylmer üzerine yürüdü. Aylmer önce nisbî üstünlük kazandıysa da, taarruzu 9 Mart’ta Kût’un 10 km yakınında Ali İhsan Bey tarafından püskürtüldü.
  Zamanla Kût’ta kıtlık baş gösterdi. Hergün vasati 8 İngiliz ve 28 Hindli ölüyordu. Hindliler, at eti yemeği reddediyordu. Hindistan’daki din adamlarından bunun için cevaz alındı. İngilizler şehri kurtarmak için büyük bir taarruza daha geçtiler. 22 Nisan’da bu da püskürtüldü. Kurtarma ümidi kırıldı. Goltz Paşa tifüsten öldü, Halil Paşa yerine geçti. Townshend, serbestçe Hindistan’a gitmesine izin verilmesi mukabilinde 1 milyon sterlin teklif etti. Reddedilince, cephaneliği yok ederek 281 subay ve 13 bin askerle teslim oldu. Kendisine hürmetkâr davranıldı. Adı ‘Lüks Esir’e çıktı. İstanbul’a gönderildi. Sonradan kendisine sahip çıkmayan memleketine küskün olarak ömrünü tamamladı.
  Böylece Kûtülamâre’de 3 muharebe olmuştur. İngilizlerin kaybı, esirlerle beraber 40 bin; Türklerinki 24 bindir. Amerikan istiklâl harbinde bile 7000 esir veren İngiltere, bu hezimete çok içerledi. Az zaman sonra Bağdad’ı, ardından da Musul’u ele geçirip, kayıpları telafi ettiler. Kût zaferi, bunu bir sene geciktirmekten öte işe yaramadı.
  Bu harbin kahramanlarından biri Halil Paşa, Enver Paşa’nın amcası olduğu için; diğer ikisi Nureddin ve Ali İhsan Paşalar ise cumhuriyet devrinde iktidar ile ters düştüğü için yakın tarih hafızasından ustaca silindi. 12 Eylül darbesinden sonra Ankara’da yaptırılan devlet mezarlığına da gömülmeyen yalnız bunlardır.
  Binlerce insanın kaybedildiği savaş iyi bir şey değil. Bir savaşın yıldönümünün kutlanması ne kadar doğru, bu bir yana, Türk-İslâm tarihinde dönüm noktası olan çığır açmış nice hâdise ve zafer varken, önce Çanakkale, ardından da bir Kûtülamâre efsanesi inşa edilmesi dikkate değer. Kahramanları, yeni rejime muhalif olduğu için, Kûtülamâre yıllarca pek hatırlanmadı. Gerçi her ikisi de sonu ağır mağlubiyetle biten bir maçın, başındaki iki güzel gol gibidir; skora tesiri yoktur. Hüküm neticeye göre verilir sözü meşhurdur. Buna şaşılmaz, biz bir lokal harbden onlarca bayram, yüzlerce kurtuluş günü çıkarmış bir milletiz.
  Neden böyle? Çünki bu ikisi, İttihatçıların yegâne zaferidir. Modernizmin tasavvur inşası böyle oluyor. Dini, hatta mezhebi kendi inşa edip, insanlara doğrusu budur dediği gibi; tarihi de kendisi tayin eder. Zihinlerde inşa edilen Yeni Osmanlı da, 1908 sonrasına aittir. İttihatçıların felâket yıllarını, gençlere ‘Osmanlı’ olarak sunar. Bu devrin okumuş yazmış takımı, itikadına bakılmadan, münevver, din âlimi olarak lanse eder. Böylece öncesi kolayca unutulur, unutturulur.
  Müşir İbrahim Edhem Paşa’nın oğlu Sakallı Nureddin Paşa (1873-1932), sert bir askerdi. Irak’ta paşa oldu. Temmuz 1920’de Ankara’ya katıldı. Fakat karakterini bilen M. Kemal Paşa, kendisine aktif vazife vermek istemedi. Merkez kumandanı iken Samsun’daki Rumları iç mıntıkalara sürgün ettiği esnada çocuk, ihtiyar, kadın demeden katliâma uğramasına göz yumdu. Bu, milletlerarası mesele oldu. Yunanlılar, bu sebeple Samsun’u bombaladı. Nureddin Paşa azledildi; M. Kemal sayesinde muhakemeden kurtuldu. Sonradan Kürtlerin de iç kısımlara göçürülmesini müdafaa edecektir. Batı cephesinde, kendisinden kıdemsiz İsmet Bey’in maiyetinde vazife kabul etti. İzmir’e girdi. Bazı kaynaklarda İzmir’i ateşe verdiği yazar. I. ordu kumandanı olarak bulunduğu İzmit’te, Sultan Vahîdeddin’in maarif ve dahiliye vekili gazeteci Ali Kemal Bey’i, sivil giydirdiği askerlere linç ettirdi; padişaha da aynısını yapacağını söyledi. Ayağına ip takılarak yerlerde sürüklenen cesed, Lozan’a giden İsmet Paşa’nın göreceği şekilde yol kenarına kurulan bir darağacına asılarak teşhir edildi. Mustafa Kemal Paşa, İstanbul’da bir fedainin vursa kahraman olacağı bir insanı, vuruşma veya mahkeme kararı olmaksızın öldürmeyi cinayet olarak vasıflandırıp kınadı. M. Kemal’e gazi ve müşirlik unvanı verilmesine içerleyen Nureddin Paşa iyice muhalefet kanadına geçti. 1924’de Bursa’dan müstakil milletvekili seçildi. Asker olduğu gerekçesiyle seçim iptal edildi. İstifa edip, tekrar seçildi. Anayasa ve insan haklarına aykırılık cihetinden şapka kanununa muhalefet etti. Bu sebeple antikemalist kesimler tarafından kahraman olarak alkışlanır. Nutuk’ta da kendisine sayfalarca ağır ithamlarda bulunulur, ‘zaferin şerefine en az iştirake hakkı olanlardan biri’ diye anılır.
  Halil Kut (1882-1957), Enver Paşa’yı İttihatçıların arasına sokan adamdır. Sultan Hamid’i tevkife memur idi. Askerî tecrübesi çete takibinden ibaretken Libya’da bulundu. Yeğeni harbiye nazırı olunca, İran içine harekâta memur edildi. Irak’taki muvaffakiyeti üzerine paşa oldu. Bakü’yü işgal etti. İttihatçı olduğu için tutuklanacakken, kaçıp Ankara hareketine katıldı. Rusya ile Ankara arasında aracılık yaptı. Sonra kendisinden şüphelenilince, Almanya’ya kaçtı. Zaferden sonra memlekete dönüp köşesine çekildi. Politikaya karışmadı.
  Ali İhsan Sâbis (1882-1957), Sultan Hamid’i tahttan indiren Hareket Ordusu zâbitlerindendi. Çanakkale, Kafkasya’da bulundu. Irak’ta paşalığa terfi etti. İttihatçı olduğu için Malta’ya sürüldü. Kaçıp Ankara hareketine katıldı. I. batı cephesi kumandanı oldu. Cephe kumandanı İsmet Bey ile anlaşmadı; azledilip tekaüde sevkolundu. M. Kemal’e muhalif oldu. Nazileri öven yazılar yazdı. 1947’de devlet adamlarına yazdığı imzasız mektuplar sebebiyle 15 seneye mahkûm oldu. 1954’te DP’den milletvekili seçildi. Hatıraları, Nutuk’un antitezi gibidir.

ma'kad

• Ahidnâme yapılan, anlaşma akdedilen yer.

maahid

• (Tekili: Ma'hed) Buluşma yerleri. Anlaşma yapılan ve sözleşilen yerler.

maraz-ı ihtilaf / maraz-ı ihtilâf

• Anlaşmazlığa düşme hastalığı.

medar-ı ihtilaf / medar-ı ihtilâf

• Anlaşmazlık, uyuşmazlık sebebi.

meşveret

• Danışma. Konuşup anlaşma. Fikir edinmek için konuşup görüşme. Görüşme meclisi.

meydan-ı münakaşat / meydan-ı münakaşât

• Tartışma ve anlaşmazlıkların alanı, sahası.

misak

• Anlaşma. Sözleşme. Yeminleşme. Verilen söz.

• Sözleşme, anlaşma.

mü'temer

• Anlaşma için yapılan toplantı. Kongre.

muahede / muâhede / مُعَاهَدهَ

• Karşılıklı yeminleşme, anlaşma. Devletler arasında andlaşma.

• Anlaşma.

muahid / muâhid

• Andlaşma yapanlardan her biri. Yeminli ve anlaşmalı olanlardan her biri.
• İslâm hükümetine vergi ödeyerek kendini himâye ettiren gayr-ı müslim.

• Belli şartlar çerçevesinde antlaşma yapan.
• Karşılıklı anlaşma sonucu olarak İslâm devletine cizye ödeyen ve buna karşılık koruma altına alınan Müslüman olmayan kimse.

muakade

• (Akd. den) Mukavele yapma. Akid yapma. Anlaşma.

mudarebe şirketi / mudârebe şirketi

• Ortaklardan bir kısmının sermâye vermesi, bir kısmının da iş yapmayı üzerine alması üzerine anlaşma yapılarak kurulan şirket, ortaklık.

müfaheme

• (Fehm. den) Anlaşma.

muhalata

• (Halt. dan) Karışma, güzel uyuşma, anlaşma.

muhalatat / muhalatât

• Güzel anlaşmalar, karışmalar, uyuşmalar.

mükaleme / mükâleme

• Karşılıklı konuşma. Anlaşma. Müzakere. Muhavere. Söyleşme.

mukavele

• Kavilleşmek. Karşılıklı anlaşmak. Sözleşmek.
• Anlaşmada imzalanan ve karar altına alınanların yazıldığı kâğıt.

mukavelename

• Anlaşma yazılı olan kâğıt. Mukavele yapılan kâğıt.

mümarese / mümârese

• Uzmanlaşma.

mümaşaat

• Maslahat namına hoş geçinme, anlaşma yolunu seçme.

mümaşaatkar / mümaşaatkâr

• Hoş geçinen, anlaşma yolunu seçen.

mümaşat / mümâşât

• Maslahat yolunu, anlaşma tarzını seçme.

münazea / münâzea

• Çekişme, anlaşmazlık.

musalaha / musâlâha

• Karşılıklı anlaşmak. Barışmak. Sulh akd etmek.

• Barışma, anlaşma.

• Barışma, barış anlaşması yapma.

müsalaha

• (Sulh. dan) Barışma. Anlaşma. Güvenlik.

musalahat

• (Tekili: Musâlaha) (Sulh. dan) Karşılıklı anlaşmalar. Barışlar.

müşareket

• Birbirine ortak olmak, ortaklık. Beraber olup bir iş yapmak.
• Gr: İkili tarafın da isteğini bildiren fiil.
• Karşılıklı anlaşma, birbirini anlama.

mutabaat

• Karşılıklı anlaşma. Uyma tâbi olma. Bir şeye uyup muvafakat etme.

mütareke / mütâreke

• Bir mes'eleyi hal için bir şeyi terketmek.
• Karşılıklı olarak anlaşmak, kuvvet ve silâhı bırakmak.

• Anlaşma.

müteakıd

• (Akd. dan) Anlaşma yapan iki kişiden her biri.

mütehassıs olmak

• İhtisas sahibi olmak, uzmanlaşmak.

mütevatir

• Yalan üzere anlaşmaları mümkün olmayan cemaatler tarafından rivayet olunan haber.

müttefekun aleyh

• Üzerinde birleşilen mes'ele. Hakkında müttefik olup anlaşmaya varılmış olan.

muvafakat

• Uygunluk. Uymak. Anlaşmak. Karşılıklı anlaşma. Râzı olma. Müsâade.

muvasaka

• Birbirine söz verip anlaşma.

muvazaa

• Bir mes'elede bahse girişmek.
• Mc: Danışıklı döğüş.
• Hakikatte olmayan bir durumu varmış gibi göstermek için yapılan bir anlaşma.

nakz-ı ahd

• Anlaşmayı bozma, muâhede hükümlerini bozma. Verilen sözde durmama. (Nebz-i ahd da denir)

nihai vesika / nihaî vesika

• Son anlaşma belgesi, sonuç bildirgesi.

nişan

• İz. Nişan. Alâmet. İşaret. (Farsça)
• Yara izi. (Farsça)
• Hedef, vurulması istenen nokta. (Farsça)
• Hâtıra için dikilen taş. (Farsça)
• Taltif için verilen madalya. (Farsça)
• Evlenmeden önceki anlaşma ve karar işareti veya merasim. (Farsça)
• Tuğra. (Farsça)
• Ferman. (Farsça)

niza

• Çekişme, kavga, anlaşmazlık.

nuksan

• Eksilmek, noksanlaşmak.

pakt

• Akid, sözleşme, andlaşma. Siyasi anlaşma. (Fransızca)

pazarlık etmek

• Alış-verişte satan ile alan arasında malın fiyâtı veya bir işin ücreti husûsunda yapılan anlaşma.

şakn

• Eksilmek, noksanlaşmak.

sened

• Kuvvetli olabilecek söz.
• Tapu.
• Üzerine dayanılacak ve itimad edilecek şey. Mutemed. Melce'.
• İki kişi veya çok kimseler arasındaki anlaşmayı tesbit eden ve karşılıklı imzalanan kâğıt, vesika.

sevm-i şira'

• Bâyi'in (satıcının) ve müşterinin, mebî'e (mala) fiyat koymaları, bir fiyatta anlaşmaları.

şibh-i akd

• Akid benzeri. Sözleşme, sözle anlaşma benzeri.

şifre

• Gizli ve işaretle yazı usulü. (Fransızca)
• Haberleşmede kullanılan belirli bazı işaretler. (Fransızca)
• Herkesin anlayamadığı, bazı kimselere mahsus anlaşma usulü. (Fransızca)

sulh

• Barış. Uyuşma.
• Muharebeyi terk için anlaşma.
• Rahatlık.

sulhen

• Sulh tarzında, barış yoluyla. Anlaşmak suretiyle.

taarrüf

• Karşılıklı anlaşma, tanışma.
• Bir şeyi herkesin bilmesi.
• Kendini hünerleriyle tanıttırma.

tadacüm

• İhtilâf. Anlaşmazlık.
• Eğrilik.

tahavvu'

• Eksilmek, noksanlaşmak.

taraf

• Yan, yön.
• Yer, memleket, ülke. Kıt'a.
• Taraftarlık, sahip çıkmak, korumak.
• Aralarında anlaşmazlık bulunan iki kişiden veya iki topluluktan her biri.

tebahhur / تبحر

• Göllenme. (Arapça)
• Derin bilgi sahibi olma, uzmanlaşma. (Arapça)
• Tebahhur etmek: Buharlanmak. (Arapça)

tefrika / تَفْرِقَه / tefrîka / تَفْر۪يقَه

• Ayrılma, dağılma, anlaşmazlık.

• Ayrılık, anlaşmazlık.

teharüc

• Çıkışmak.
• Tevzi etmek, dağıtmak.
• Fık: Ortakların bir kısmı akar (para getiren mülk), bir kısmı arazi, bazısı da para üzerine yaptıkları anlaşma.

tenakus / tenâkus

• Noksanlaşmak. Azalmak. Eksilmek.

• Eksilme, azalma, noksanlaşma.

tenemmür

• Birisini korkutmak için gürültü yapmak, gürültülü ses çıkarmak.
• Uzun uzun bağırmak.
• Kaplan huylu olmak. Kaplanlaşmak.

tesauf

• Muvâfakat etmek, uymak, anlaşmak.

tesavüm

• Alış-verişte birbirine mukavele yapmak, anlaşmak.

uhud / uhûd

• (Tekili: Ahd) Ahidler, yeminler, peymanlar, anlaşmalar, sözleşmeler.

• Yeminler, anlaşmalar.

uhud-i atika

• Eski anlaşmalar.

uhud-u mer'iye

• Yürürlükteki anlaşmalar.

vesak

• Bağ. Rabıta. Yeminleşerek anlaşmak.
• Sözleşme yeri.

vifak

• Dostça bir fikir üzerinde birleşmek. Samimi anlaşmak.
• Barış.
• Uygunluk.

vüsuk

• Bağlar, râbıtalar.
• Anlaşma ve sözleşmeler.

zabıt

• Mahkeme, meclis gibi yerlerde söylenenlerin olduğu gibi yazılmışı.
• Alâkalılarca yazılarak karşılıklı imzalanan, karşılıklı anlaşmayı bildiren yazı.
• Yazı varakası.
• Birçok kimselerce imzalanan rapor.