işaret-i nass / işâret-i nass

• Nassın (âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîfin) görünen mânâsından başka, ayrıca maksûd olmayan, kastedilmeyen bir mânâyı da bildirmesi.

ahilik

• Asırlar önce Anadolu'da gelişen bir halk ocağı. Sosyal bir kuruluş olan ahilik iş alanında adam yetiştirmek, çalışma sevgisini aşılamak, istihsali çoğaltmak gibi gayeleri vardı. Günlük hayatta ise teavün, yoksulları koruma gibi insani duyguları; ayrıca müzik, silah kullanma, binicilik kabiliyetlerin

ala hide / alâ hide

• Tek başına, münferiden, ayrıca.

alamet-i mümtaze ve farika / alâmet-i mümtaze ve fârika

• Başkalarından üstün ve ayrıcalıklı olduğunu gösteren işaret.

allame / allâme

• İslâmiyetin yirmi ana ilmi ve bunların kolları olan seksen ilminde mütehassıs ve evliyâlık derecelerinde yükselmiş, ayrıca lâzım olduğu kadar zamanın fen ve edebiyat ilimlerinde de yetişmiş zât. Âlim kelimesinin mübâlağalı ismi fâilidir.

almanak

• Kitab biçiminde bir çeşit takvimdir. Senenin bölümlerinden başka bayram, yıldönümü gibi muayyen günleri gösterir; ayrıca astronomi, meteoroloji, istatistik bilgiler de verir. (Fransızca)

beden

• (Çoğulu: Ebdân) Gövde, vücut, ten.
• Vücudun kol, bacak ve baş gibi ayrıca kısımlarından başka diğer merkezi kısmı.
• Ağacın dal ve budaktan başka olan kısmı, kütük.
• Kale bedeni.

berat / berât

• Nişan, ayrıcalık fermanı.

fark / فرق

• Ayrıcalık, ayrılık. (Arapça)

fevkalade / fevkalâde

• Âdetin fevkinde. Ayrıca, hususi surette. Bilinenlerin üstünde. Müstesna ve yüksek bir surette.

fistan

• Kadınların bellerinden aşağı giydikleri geniş ve uzun elbise. Ayrıca Arnavutlarla Rumların, dizlerine kadar giydikleri kırmalı elbiseye de bu ad verilir.
• Direklerin güverte ıskaçalarını sudan muhafaza için üzerine kalın bırandadan çevrilen kılıf.

hasseten

• Hususi olarak, özellikle. Yalnız, ayrıca.

huruf-u heca / huruf-u hecâ

• Alfabe sırasına göre dizili harfler.
• Kelimelerdeki harflere ayrıca ses katan elif, vav, he, yâ harfleri.

hususa

• Ayrıca, hususen, başkaca.

hususen

• Bilhassa. Ayrıca. Başkaca. Buna mahsus olarak.

ilave

• (Çoğulu: İlâvât) Katma, ek yapma, arttırma, zam.
• Bir kitabın sonuna gerek yazarı ve gerek başkası tarafından sonradan eklenen kısım. Zeyil.
• Bir gazetenin çıkardığı sayıdan başka ona ek olarak ve ayrıca çıkardığı sayı.
• İmzadan sonra mektubun altına yazılan şey.

ilmiye kıyafeti

• İlmiye mensublarının giyiniş tarzları. İlmiye kıyafeti; şalvar, cübbe ve sarıktı. Bununla birlikte ilmiye mensublarının kıyafetlerinde bazı değişiklikler de vardı. Orta derecedekiler cübbe ile sokağa çıktıkları halde üst tabakayı teşkil eden ricâl kısmı, lata yahut biniş giyerlerdi. Ayrıca ilmiyenin

imaret kemeri

• Eskiden medresenin en güçlü, kuvvetli, kıdemli ve sözü dinlenen talebesi hakkında kullanılır bir tabirdi. Ayrıca bu tabir, medrese talebelerinden iaşe işlerine bakmak üzere bir sene müddetle seçilenler hakkında da kullanılırdı. Bunlar, bellerine kemer taktıkları için bu isim verilmişti.

imtiyaz / imtiyâz / امتياز / اِمْتِيَازْ

• Ayrıcalık, ayırd edici özellik.

• Ayrıcalık.

• Ayrıcalık. (Arapça)
• Kapitülasyon. (Arapça)

• Ayrıcalıklı olma.

imtiyazat / imtiyazât

• Ayrıcalıklar.

• Ayrıcalıklar.

imtiyazlı

• Ayrıcalıklı.

imtiyazsızlık

• Eşitlik, ayrıcalık yapmamak.

kazak

• Her kavmin askerliğe, akın ve çapula ayrılmış efradı.
• Çarlık Rusyasında ayrıca bir sınıf teşkil eden sipahiye benzer süvari askeri.

kesb-i imtiyaz

• Üstünlük, ayrıcalık kazanmak.

kur'an-ı ezher / kur'ân-ı ezher

• Parlak Kur'ân (ayrıca burada Kur'ân, insanlığın bütün kabiliyet ve donanımının gelişmesine hitap ettiği için evrensel üniversite anlamında Ezher Üniversitesine benzetilmiş de olabilir.).

leff-ü neşr

• Sarıp bağlama ve çözüp yayma. Birkaç isim yazdıktan sonra onların her birine ait özellik veya görevleri ayrıca sıralama. Bu sıralama isimlerin sırasına uygun sırada olursa "mürettep" adını alır. Olmazsa "müşevveş" adını alır.

mahsusen

• Ayrıca, bile bile, mahsus olarak.

medar-ı imtiyaz / medâr-ı imtiyaz / medâr-ı imtiyâz / مَدَارِ اِمْتِيَازْ

• Üstünlük, ayrıcalık sebebi.

• Ayrıcalıklı olma sebebi.

monarşi

• Hâkimiyetin kaynağı birtek şahısta (Kral, padişah, han v.s.) olduğu kabul edilen devlet şeklidir. Bu şahsın, yani devlet başkanının yanında bir meclis (parlamento) olursa; meşruti monarşi; olmazsa; mutlak monarşi ismini alır. Ayrıca devlet başkanının iş başına gelmesi şekline göre, irsi veya seçimli (Fransızca)

mufaddel

• Faziletlendirilmiş, diğerlerinden ayrıca fazilet itibarıyla temayüz etmiş, yükselmiş.

müşattar

• Edb: Mısraları arasına ilâveten ayrıca mısralar getirilmiş gazel veya keside..

müstakillen / مستقلا

• Bağımsız olarak, ayrıca. (Arapça)

seb'iyye

• Bozuk fırkalardan biri olan İsmâiliyye fırkasının diğer bir adı. Bu fırka, şerîat (din) sâhibi peygamberlerin sâdece yedi tâne ve yedincisinin Mehdî olduğunu, ayrıca her asırda yedi imâmın bulunduğunu iddiâ ettikleri için bu isimle anılmışlardır.

şeref-i imtiyaz

• Ayrıcalıklı, yüksek şeref.

sübhaneke / sübhâneke

• Her namazın ilk rek'atinde, ayrıca ikindi ve yatsı namazlarının sünnetlerinin üçüncü rek'atinde, besmele çekmeden önce okunan duâ.

tefarik

• Müteferrik olanlar. Tefrikalar. Ayırma ve seçmeler.
• Taksitler. Ufak tefek şeyler. Ayrıca şeyler.
• Küçük hediyelik eşya.

temayüz / temâyüz / تمایز

• Seçkinlik, üstünlük, ayrıcalık. (Arapça)
• Temayüz etmek: Seçkinlik kazanmak, ayrıcalık kazanmak, dikkat çekmek. (Arapça)

temayüz eden

• Ayrıcalıklı olan, ayrılan.

temeyyüz / تميز

• Kendini gösterme, sivrilme, ayrıcalık kazanma. (Arapça)
• Temeyyüz etmek: Kendini göstermek. (Arapça)