a

• 1928 senesinde alınan Türk alfabesinin "a" harfi, Osmanlıcadaki elif ve ayın harflerine yakın bir ses verir.

abdurrahman bin avf

• Aşere-i mübeşşereden ve çok fedakar olan Sahabelerdendir. İlk müslüman olan sekiz kişiden birisidir. Bütün ihya-yı din için olan muharebelerde çok fedakârlıkta bulunmuş, birisinde yirmibir yerinden yaralanmıştı. Bir gazada oniki dişini birden kaybetmişti. Medine'ye ve Habeşistan'a hicret edenlerdend

abes / عبث

• Saçma, abes. (Arapça)

abese irca

• Mantık ve matematikte bir isbat şeklidir. Bir hükmün doğruluğunu isbat için, bu hükmü inkâr eden diğer hükmün yanlışlığı isbatlanır. Meselâ: Allah'ın varlığının inkâr edilmesinin imkânsızlığını veya abesiyetini göstermek, Allah'ın varlığını isbat yollarından biridir. Bu, "Abese irca" yolu ile isbat

abese suresi / abese sûresi

• Kur'ân-ı kerîmin sekseninci sûresi. Mekke-i mükerremede nâzil oldu (indi). Kırk iki âyet-i kerîmedir. Birinci âyet-i kerîmede yüzçevirdi, iltifat etmedi mânâsına olan Abese lafzı sûreye isim olmuştur. Sûrede, Kur'ân-ı kerîmin Allahü teâlâ tarafından bir mev'ize (nasihat, öğüt) olduğu bildirilmekte,

abesiyat

• (Tekili: Abes) Faydasız ve boş şeyler.

abesiyet

• Abeslik, saçmalık.

acemi ve ecnebi huruf / acemî ve ecnebî huruf

• Arap alfabesinin dışında kullanılan yabancı harfler.

adem-i abesiyyet

• Abes olmayış. Faydasız ve boş olmamak.

ademü'l-abesiyet

• Abes ve lüzumsuz olmama.

ahabiş

• (Tekili: Habeş) Habeşliler.

ahbeş

• Habeş, Habeşi.

arabi huruf / arabî huruf

• Arap alfabesinin harfleri.

ashab-ı fil / ashâb-ı fil

• İslâmiyetten önce Kâbe-i Muazzamayı tahrib için Mekke'ye hücum eden Habeş ordusunun ismi ( Önlerinde fil bulunduğundan, zırhlı vasıtalar gibi ondan faydalandıklarından bu isim verilmiş olduğu nakledilir.

ashame

• Peygamberimizin zamanında Müslümanlığı kabul eden Habeş Necaşisinin ismi.

ayın

• Arap alfabesinin onsekizinci ve Osmanlı alfabesinin yirmibirinci harfi olup, ebced hesabında yetmiş sayısına tekabül eder.

• Arap alfabesinin 21. harfi. Ebced hesabında sayı değeri 70'dir.

bast fi makam-il-kalb / bast fî makam-il-kalb

• Nefis makamında ricâ mesabesindedir. Lütuf ve rahmeti, kurb ve ünsü kabule işarettir.

batıl / bâtıl

• Fânî, geçici, devamlı olmayan, yok olan.
• Abes, boş, boşuna, sebebsiz yere, yok yere.
• Hırsızlık, gasb, kumar gibi dînin helâl etmediği, izin vermediği kazanç yolu.
• Şirk, putlara tapmak.

behlel

• Abes, boş boşuna. Batıl, beyhude.

bülsün

• Mercimek mesabesinde hububattan bir habbe. (Bâzı yerde mercimek de derler.)

butlan

• Haksızlık. Bâtıl olma. Boş ve abes olmak. Hak olmamak.

ç

• Osmanlı alfabesinin yedinci harfi olup, ebced hesabında "cim" harfi gibi üç sayısının karşılıdır.

cumhur-u ulema / cumhur-u ulemâ

• Âlimler cemaatı. Âlimler sınıfı. (Bir fikre dâvet cumhur-u ulemânın kabulüne vâbestedir, yoksa dâvet bid'attır, reddedilir. Mek.)

dad

• Osmanlı alfabesinin onyedinci harfidir.
• Ebced hesabında sekizyüz sayısına karşı gelir.

dal

• Arap alfabesinin sekizinci harfi.

din

• Ceza, ivaz.
• İman ve amel mevzuu olarak insanlara Cenab-ı Hak tarafından teklif olunan Hak ve hakikat kanunlarının hey'et-i mecmuasıdır. Din, kâinatın, dünyanın hayatın ve insanın yaratılış gayeleri ve var oluş şekillerini açıklıyarak, onları mânasızlıktan ve abesiyetten kurtarır. İns

durah

• Gökte melâike kâbesi olan beyt-il mâmur.

ebabil / ebâbil

• Dağ kırlangıcı; kuş sürüsü; Kâbe'yi yıkmaya gelen Habeş kumandanı Ebrehe'nin ordusuna gökten taş yağdıran kuşlar.

ebabil kuşları / ebâbil kuşları

• Kâbe'yi yıkmaya gelen Habeş kumandanı Ebrehe'nin ordusuna gökten taş yağdıran mübârek kuşlar.

ebced / ابجد

• Arabça Eski Sâmi alfabesindeki harf sırasının sayı değerine göre tertiplenmesinden meydana gelen birinci kelime. Bu tertip İbrâni ve Süryâni Alfabesindeki harfleri içine alır. İbâredeki kelimelerin sırası ve harflerin rakam değerleri şu suretle gösterilmektedir (Ebced), (Hevvez), (Hutti), (Kelemen),

• Sayısal değer verilmiş arap alfabesi. (Arapça)

ebrehe

• Peygamberimizin (A.S.M.) doğumundan elli gün kadar evvel Kâbenin tahribine gelen Habeş Ordu Kumandanının ismi.

ebu bekir-i sıddık

• Asıl adı Abdullah, künyesi Ebu Bekir, lâkabı Sıddık ve Atik. Erkekler içerisinde Resul-i Ekreme (A.S.M.) ilk iman eden; bütün muharebelerde ona refakat eden; seferde, hazarda, bütün tehlikeli anlarda Peygamber Efendimizle (A.S.M.) beraber çalışmış ve onun en yakın Sahâbesi. Onun sohbetinden feyz alm

ecnebi ve acemi huruf / ecnebî ve acemî huruf

• Arap alfabesinin dışında kullanılan Lâtin harfleri.

elif

• Kur'ân alfabesinin ilk harfi.

elif-lam / elif-lâm

• Arap alfabesinde yer alan iki harf ve kelimelerin başına konan bir takı.

elifba / elifbâ

• Arap dilinin seslerini ve yazı sistemini gösteren harfler dizisi, Arap alfabesi.

eski harf

• Arap alfabesi.

gayr-ı mülayim / gayr-ı mülâyim

• Uygunsuz, abes.

girift

• Yakalama, tutma. (Farsça)
• Dolaşık. Birbiri içine girik. Girintili çıkıntılı, karışık. (Farsça)
• Motifleri birbirine girik ve içiçe geçme olan tezyinat tarzı. Buna aynı zamanda arabesk de denilir. (Farsça)
• Türk musikisinin nefesli sazlarından olup, bugün unutulmak üzeredir. Ney'e benzer. Girift ç (Farsça)

gubeyra

• Yaban iğdesi.
• Habeş vilâyetinde darıdan yapılan bir cins şarap.

h / ه ح خ

• Osmanlı alfabesinin sekizinci harfi.
• Ebced alfabesine göre sayısal değeri: 8.

ha

• Osmanlı alfabesinde sekizinci harftir ve ebced sayısı ile de sekizi ifade eder.

habeş nasarası / habeş nasârâsı

• Habeş Hıristiyanları.

habese

• (Bak: HABES)

habeşe / حبشه

• Habeşistan. (Arapça)
• Habeş. (Arapça)

habeşi / habeşî

• Habeşli.

• Habeş memleketi ahalisinden olan. Habeş'e mensub ve müteallik olan.
• Koyu esmer renkli adam.
• Hat, tezhib, minyatür gibi güzel san'atlarda kullanılan bir cins kâğıt.

halid bin sinan

• Benî Abes kabilesinin Bin-Bagis'ten ehl-i tevhid bir zat olup; Hz. Peygamber Efendimiz, bu zat hakkında: "O bir nebi idi, fakat onun kavmi onu zâyi etti" buyurmuşlardır. Kendisi Peygamberimizin zamanına yetişememiştir.

havariyun / havâriyûn

• Hz. İsâ'nın (a.s.) yardımcısı ve sahabesi olan on iki kişinin hepsine birden verilen ad.

huruf-u hecaiye-i kur'aniye / huruf-u hecâiye-i kur'âniye

• Kur'ân alfabesindeki harflerin hepsi.

itizam-ı ma la yelzem / itizâm-ı mâ lâ yelzem / التزام ما لا یلزم

• Abesle iştigal etmek.

j

• Osmanlı alfabesinin ondördüncü harfi olup, ebced hesabında "" harfi gibi, 7 sayısına tekabül eder.

k

• Osmanlı alfabesinin yirmidördüncü harfi olan kaf ile, yirmibeşinci harfi olan kef harfini karşılar.

ka'be-i ismet

• Masumluk Kâbesi (Efendimiz (a.s.m.) masumiyeti itibariyle Kâbe'ye benzetilmiştir.).

ka'be-i kemalat / kâ'be-i kemalât

• Kemâlât kâbesi. Yâni herkesin teveccüh etmesi gereken en yüksek kemalât merkezi.

kabe-i kemalat / kâbe-i kemâlât

• Mükemmelliklerin kâbesi, olgunlukların merkezi.

kaf-nun / kâf-nûn

• Arap alfabesinde yer alan iki harften oluşan ve Allah'ın varlıkları dilediği şekilde yaratmasını ifade eden "kün", yani "ol" emri.

kur'an hattı / kur'ân hattı

• Kur'ân'ın yazılı olduğu alfabe, Arap alfabesi.

kuss ibn-i saide

• İslâmiyetten önce Arabistan'da yaşamış İyâd Kabilesinin ileri gelenlerinden, mühim hakikatlı bir şâirdir. Cârud gibi hakperesttir. Henüz Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm genç iken Suk-ı Ukaz panayırındaki hitabeti ile meşhurdur. Hitabesinde bir Hak Peygamber geleceğini ve onun en güzel bir d

lahva

• Abes, bâtıl sözleri çok söyleyen, boş konuşan kadın. (Müz: Elhâ)

lam / lâm

• Kur'ân alfabesinde yirmialtıncı harf olup, ebcedi değeri otuzdur.

• Arap alfabesinde yer alan bir harf.

latail / lâtail

• Boş, faydasız, abes, mânâsız.

menut

• Asılı, muallâk.
• Bağlı. Mütevakkıf. Merbut. Vâbeste.
• Bir milletten olmayıp sonradan o millete dahil olmuş olan.

mim

• Kur'ân-ı Kerim alfabesindeki yirmidördüncü harf olup, ebced hesabında kırk sayısının karşılığıdır.
• Tarih yazarken bazan Muharrem ayına bir işaret olabilir.
• Bir kitap veya ibarenin sonuna veya altına temme (bitti) yerine ve "mâlum oldu, görüldü" makamında konulan bir harftir.<

• Arap alfabesinin bir harfi.

mimsiz medeniyet

• Vahşilik, denîlik. Alçaklık.
• Medeni kelimesinin, Kur'ân alfabesine göre "mim" harfini kaldırırsak, denî kelimesi kalır. Buna binaen, "mimsiz medeniyyet" de denî, alçak ve zâlim yerinde kullanılmıştır.

molla

• Büyük âlim, medrese talabesi.

muhacir / muhâcir

• İslâmiyet'in başlangıcında, sırf müslüman oldukları için Mekkeli müşriklerin zulüm ve işkencelerine mâruz kalıp, dinlerini, îmânlarını korumak için, evlerini, mallarını ve mülklerini bırakarak Resûlullah efendimizin izni ile önce Habeşistan'a, son ra Medîne-i münevvereye hicret eden Mekkeli

musammet

• (Sammet. den) Kof olmayan. İçi boş olmıyan şey.
• Gr: Arap alfabesine "b, f, l, m, n, r" nin haricindeki bütün harfler.

necaşi / necaşî / necâşî

• Habeş Meliki olan "Eshame" nin lâkabıdır. Kamus Şârihinin dediğine göre, mutlaka bu isim, Habeş Meliklerinin has isimleridir.

• Habeş hükümdarı.

• Habeş hükümdârı. Habeş krallarına verilen isim.

necs

• (Neces) Pis ve murdar olan, habes. şer'an pis olup gözle görülen şey.

nun

• Arap alfabesinin yirmi beşinci harfi.

• Kur'an alfabesinde yirmibeşinci harf. Ebced hesabına göre değeri ellidir.
• Divid, kalem.
• Kılıcın ağzı. Kılıç.
• Çene çukuru.
• Balık, semek.

p

• Osmanlı alfabesinin üçüncü harfi olup, ebced hesâbında "b" harfi gibi iki sayısına tekabül eder.

ra

• Kur'an alfabesinde onikinci harftir. Ebced hesabında 200 sayısına işaret eder. Bu harfe "Rı" denildiği gibi, "Ra-i mühmele" de denilir. Bazı tarih kayıtlarında" Rebi-ül Evvel" ayına işaret olarak geçer.

rakib / rakîb

• Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Her şeyi hakkıyla gören, gözeten, koruyan, bir an onlardan habersiz olmayan, murâkabesi (gözetmesi) devamlı olan.

rı

• Kur'an alfabesinin onuncu harfi olup, ebcedî değeri 200'dür.

sa'

• Çiy, rutubet, şebnem.
• Kur'an-ı Kerim alfabesindeki dördüncü harfin adı.

sad

• Kur'an alfabesinin onyedinci harfi olup, ebcedî değeri 90'dır. Noktası olmadığından sâd-ı mühmele adı da verilir.

• Arap alfabesinde 14. harf; Sad Sûresi.

said bin zeyd

• Hz. Ömer'in (R.A.) amcasının oğluydu. Aşere-i Mübeşşere'den ve Ashabın ileri gelenlerindendi. Vazifeli olarak Habeşistan'a hicret edenlerdendi. Şam'ın fethine ve bir çok mühim muharebelere iştirak etti. Hicri 51 yılında vefat etti.

se

• Kur'an alfabesinin dördüncü harfidir. Ebced hesabında 500 sayısının karşılığıdır.

sebehlel

• Bâtıl, boş, abes.

şın

• Kur'an alfabesinin onüçüncü harfi olup, ebcedî değeri 300'dür.

ta / tâ

• Kur'anın alfabesinde üçüncü harfin adıdır. Ebcedî değeri 400'dür.

• Arap alfabesinden bir harf.

taharet

• Temizlik. Nezafet. Temizlenmek.
• Fık: Habes, necaset denilen maddeten en pis şeylerin veya hades denilen şer'î bir mâninin zevalidir.

teabbüs

• Abes yüzlü olmak.

tehatih

• Bâtıl, boş ve abes sözler.
• Tamamlanmamış söz.

vav

• Kur'an alfabesinde sondan üçüncü harftir. Ebced hesabında 6 sayısının karşılığıdır.

vekef

• Günah.
• Abes ve boş.
• Ayıp.
• Eksiklik.

ya

• Kur'ân alfabesindeki son harfin ismidir. Ebcedî değeri 10'dur. Hecâ harflerinin mahmuse kısmındandır. Şedide ile rihve arasında, ortadadır.

yar-ı gar / yâr-ı gar

• Hazret-i Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın en sâdık sahabesi Hazret-i Ebubekir Radıyallahü Anh'ın ünvanı. Hicret esnasında en tehlikeli bir zamanda mağaraya girdiklerinde Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselâm'a sadakatla hizmet ettiğinden bu nam ile anılır.

ye

• Arap alfabesinde yer alan bir harf.

yeni harf

• Latin alfabesi.

ze

• Kur'an alfabesinde onbirinci harftir ve ebcedi kıymeti 7'dir.

zı

• Kur'an-ı Kerim alfabesinde onyedinci harftir. Ebcedî değeri: 900'dur.