alotropi

• Kimya bakımından bir değişiklik olmadığı halde bir cismin ayrı hususiyetler göstermesi hali. Meselâ : Kırmızı ve beyaz fosfor arasında, birleşim farkı yoktur. Buna rağmen renklerinin ayrı oluşu bir alotropi halidir.

amelnüvis

• Kasların çalışmasındaki değişiklikleri işaretleyen âlet. (Farsça)

asraf

• (Tekili: Sarf) Masraflar.
• Değişiklikler.

becayiş-i mekani / becayiş-i mekânî

• Yer değiştirme. Mekân değişikliği. (Farsça)

bid'at

• Sonradan ortaya çıkan şey.
• İslâm'da Peygamberimizden sonra ortaya çıkan değişik âdetler.

bilinç

• Psk: İnsanın kendi varlığından ve kendine tesir eden çevresinde meydana gelen hadise ve değişikliklerin, bilgisine sahip olması hali. Şuurun dereceleri vardır. Meselâ: Düşünüyorum ve düşündüğümü biliyorum, yine düşündüğümü bildiğimi de biliyorum ve hakeza. Şuurlu olma ruhun bir vasfıdır. Maddede şuu (Türkçe)

daire-i vücub

• Hiç değişikliğe uğramayan, varlığı zorunlu ve vasıflarının zıddı düşünülemeyen ilâhlık dairesi.

dinde bid'at

• Peygamber efendimiz ve O'nun dört halîfesi zamânında olmayıp, dinde sonradan ortaya çıkarılan bozuk inanışlar, sevap kazanmak niyetiyle yapılan ibâdetler. Dinde yapılan her türlü değişiklikler, yenilikler ve reformlar.

dirhem

• İslâmiyet'ten önce ve sonra kullanılan değişik ağırlıktaki gümüş paralar.

ecen

• Suyun tadı ve rengi değişik olmak.

efanin

• (Tekili: Üfnûn) Değişiklikler.
• İşler, şartlar, hâller.
• Sarmaşık gibi birbirine sarılmış sık ağaç dalları.

enid

• Ham.
• Henüz olmamış çığ nesne.
• Değişik olmak.

faz

• Ardı ardına gelen değişikliklerin her biri. Safha. (Fransızca)

fütüvvet

• Cömertlik. Başkasını, kendisine tercih etmek. Başkalarının işlerini düzeltmeye çalışmak ve faydasına koşmak. Fütüvvetin başka değişik târifleri de yapılmıştır. Bunlardan bâzıları şöyledir: Kendi nefsinde başkasının üzerine bir meziyet, üstünlük görme mek. Hatâlarını îtirâf edenleri affetmek, hiç kim

harfiyen

• Harfi harfine. Hiçbir değişiklik yapmadan.

hisbe

• Ecir, sevap.
• İslâm hukukunda, devlet muhasebesi. Muhasebe dairesi.
• Huk: Hisbe, daha sonraki çağlarda zabıta, çarşı zabıtası, ahlâk zabıtası gibi değişik müesseselerin adı oldu.

hüve hüvesine

• (Türkçe bir tabirdir) Noktası noktasına, hiç değişiklik yapmadan, aynen.

i'rab

• Düzgün konuşmak ve hakikatı açıklamak.
• Gr: Kelime ve fiillerin sonunda bulunan harf veya harekelerin değişmesi ve bu değişikliği ve sebeblerini öğreten ilim.

ibadette bid'at / ibâdette bid'at

• Peygamber efendimiz ve Eshâbı zamânında bulunmayıp da dîne sonradan katılan reformlar, değişiklikler.

ibrahim

• İbrahim kelimesi, İbranicede baba anlamına gelen "eb"; ve cumhur demek olan "reham" kelimelerinden meydana gelmiştir. "Ebu-l cumhur" ise; cumhurun babası demektir. Bu ismi meydana getiren kelimelerin ikisinin de hareke veya telaffuzlarını az bir değişiklik yapmakla yine bu mânalar Arapçada vardır. B

ibtika'

• Bir şeyin renginin fıtri olarak değişikliğe uğraması.

ilmiye kıyafeti

• İlmiye mensublarının giyiniş tarzları. İlmiye kıyafeti; şalvar, cübbe ve sarıktı. Bununla birlikte ilmiye mensublarının kıyafetlerinde bazı değişiklikler de vardı. Orta derecedekiler cübbe ile sokağa çıktıkları halde üst tabakayı teşkil eden ricâl kısmı, lata yahut biniş giyerlerdi. Ayrıca ilmiyenin

inkılabat-ı berzahiye ve uhreviye / inkılâbât-ı berzahiye ve uhreviye

• Kabir ve âhiret âlemlerinde meydana gelen büyük değişiklikler.

ırk

• Ayrı soyda olan, ayrı dilde konuşan değişik kültüre sâhip, şeklî özellikleri bulunan insan topluluğu, millet.

kemal sıfatları / kemâl sıfatları

• Allahü teâlânın zâtında ve işlerinde hiçbir kusûr, karışıklık, değişiklik ve noksanlık olmadığını gösteren hayât (diri olmak), ilim (bilmek), sem' (işitmek), basar (görmek), kudret (gücü yetmek), irâde (istemek), kelâm (söylemek) ve tekvîn (yaratmak) sıfatları. Bunlara Subûtî, Hakîkî ve Kâmil sıfatl

kimya

• Basit cisimlerin hususiyetlerini, bu cisimlerin birbirlerine olan tesirlerini ve bundan ileri gelen birleşmeyi inceleyen ilim. Basit maddelerdeki değişikliği anlamağa çalışan ilim kolu.
• Edb: Aşk.
• İlâç.
• Tas: Mevcud olana kanaat ve elde edilmesi mümkün olmayana ait arzu

küf

• Yetiştiği satıhta kimyevî değişikliklere sebep olan küçük boylu mantarlara verilen umumi ad.
• Maddelerin oksitlenme neticesinde dış tarafını kaplayan tabaka. Pas.

lifafe

• (Çoğulu: Lefâif) Sargı.
• Kefen. Ölünün sarıldığı bez katlarının herbiri.
• Bazı çiçeklerin etrafını çeviren değişik yapraklar.

mazhar-ı tahavvülat / mazhar-ı tahavvülât

• Değişikliğe uğramış.

me'ani ilmi / me'ânî ilmi

• Sözün yerinde kullanılmasından, hâle, duruma göre uğrayacağı değişikliklerden bahseden ilim.

mehmed

• Muhammed isminin Türkçede meşhur olmuş değişik şeklidir. Resul-i Ekrem Efendimize verilen ve sadece ona lâyık bulunan Muhammed (A.S.M.) ismine hürmeten bu değişiklik âdet olmuştur.

mesail-i müteferrika / mesâil-i müteferrika

• Farklı meseleler, değişik konular.

meşrutiyet

• Başında hükümdar bulunmakla birlikte seçimle belirlenmiş bir yasama meclisine dayanan, yürütmesi denetime açık anayasal idare şekli; Osmanlılarda 1876 anayasasıyla başlayan, 1908 değişikliğiyle devam eden hukukî ve siyasi döneme verilen ad.

mübtedi'

• Bid'at sâhibi. Dinde değişiklik meydana getiren, dinde olmayan bir şeyi varmış gibi gösteren, dinde eksiklik ve fazlalık olduğunu söyleyerek değişiklik yapan. Ehl-i bid'at.

mugayeret

• Farklılık, değişiklik.

muhtelifül'ecnas

• Değişik cinsler, türler.

mütegayir

• Değişik, birbirine zıt.

mütenevvi'

• Çeşit çeşit, muhtelif, çeşitli, değişik, türlü türlü.

orijinal

• Bir şeyin aslı. Tuhaf, garib hâli olan. (Fransızca)
• Değişik. (Fransızca)
• Nev'i şahsına mahsus, kendine mahsus. (Fransızca)
• Vasıf ve keyfiyetleri cihetinden benzerlerinden ayrı ve üstün. (Fransızca)
• Bir nümuneye göre olan. (Fransızca)

safha

• Aynı şey üzerinde görülen değişik hâllerden her biri.
• Bir şeyin gözle görülen yüzlerinden her biri.
• Kısım.
• Bir şeyin düz yüzü.
• El ayası.
• Bir hâdisede birbiri ardınca görülen hâllerin beheri.
• Yazılmış ve yazılabilir sahife.

sarf ve nahv ilmi

• Arabî dilbilgisi. Sarf; kelime bilgisi; kelimelerde meydana gelen değişikliklerden ve birbirlerinden türemelerinden bahseden ilim. Nahv; cümle bilgisi; kelimelerin cümle içinde fiil, fâil (özne), mef'ûl (nesne, tümleç) olma gibi durumlarından ve buna göre sonlarının aldıkları i'râbdan (harekelerden)

sarife

• (Çoğulu: Savârif) Değişiklik. Değişme.

savarif

• (Tekili: Sârife) Değişmeler. Değişiklikler.

savarif-i dehr

• Dünya değişiklikleri.

şiddet-i tehalüf

• Büyük farklılık, aşırı değişiklik.

sidret-ül-münteha / sidret-ül-müntehâ

• Yedinci kat semâda (gökte) Arş'ın sağında bulunan ağaç. Bu hususta değişik rivâyetler vardır.

silhem

• Bir kimsenin cisminde değişiklik olması.

ta'dilat / ta'dîlat / تعدیلات

• Değişiklikler, doğrultmalar, değiştirmeler, tebdil etmeler.

• Değiştirmeler, değişiklik. (Arapça)
• Ta'dilât yapmak: Değişiklik yapmak. (Arapça)

ta'dilen / ta'dîlen / تعدیلا

• Değiştirilerek, değişiklik yapılarak. (Arapça)

tadilat / tâdilât

• Değişiklikler, doğrultmalar, değiştirmeler, tebdil etmeler.

• Değişiklik.

tağayyür

• Başkalaşma, değişikliğe uğrama.

tagayyürat-ı suriye / tagayyürat-ı sûriye

• Şekil ve suret değişiklikleri.

tağyirat / tağyîrât / تغييرات

• Değişiklikler. (Arapça)

tahavvülat-ı külliye / tahavvülât-ı külliye

• Büyük değişiklikler.

tahavvülat-ı muntazam / tahavvülât-ı muntazam

• Düzgün ve muntazam değişiklikler, değişmeler, gelişmeler.

tasarruf etme

• Bir şeyde değişiklik yapma vs. gibi dilediği gibi hareket etme.

tebdil / tebdîl / تبدیل

• Değiştirme, dönüştürme, değişiklik. (Arapça)
• Tebdîl edilmek: Değiştirilmek, dönüştürülmek. (Arapça)
• Tebdîl etmek: Değiştirmek, dönüştürmek. (Arapça)
• Tebdîl olmak: Dönüşmek. (Arapça)

tebdil-i hava / tebdîl-i hava / تَبْد۪يلِ هَوَا

• Hava değişikliği, hava değişimi.

tebdil-i heva / tebdil-i hevâ

• Hava tebdili. Hava değişikliği.

tebdil-i kıyafet

• Kıyafet değişikliği.

tebeddülat / tebeddülât / تبدلات

• (Tekili: Tebeddül) (Bedel. den) Tebeddüller, değişiklikler, tagayyürler, tahavvülât.

• Değişimler, değişiklikler. (Arapça)

tebeddülat-ı cesime / tebeddülât-ı cesime

• Büyük değişiklikler.

telvin / telvîn

• Tasavvuf yolundaki talebenin kalbinde meydana gelen değişik haller.

terkibat-ı mevcudat / terkibât-ı mevcudat

• Varlıkların değişik elementlerin birleşmesiyle meydana gelişleri.

vaziyet-i semaviye / vaziyet-i semâviye

• Gökyüzünün değişik hâl ve vaziyetlere girmesi.

vücub mertebesi

• Hiç değişikliğe uğramayan, varlığı zorunlu olan ve vasıflarının zıddı düşünülemeyen İlâhlık derecesi.